Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
De heer Meremans heeft het woord.
Collega’s, bij de vorige vraag had mevrouw Segers het over besparingen bij de VRT. In 2019 kwam het personeel inderdaad op straat omdat er te weinig geld was voor de VRT. We hadden een bijna armlastige openbare omroep. Niettemin moeten we constateren, dames en heren, dat ondanks wat er steeds wordt gezegd, toch opnieuw een goudhaantje binnengehaald is door de openbare omroep.
We hebben voordien de heer Geubels gehad die naar de VRT is gekomen. Nu hebben we eigenlijk opnieuw een kanjer – dat mogen we toch wel zeggen –, namelijk de heer Niels Destadsbader. Afgelopen zomer was er, zoals we dat ook gewoon zijn, een persbericht waarmee de VRT nieuwe gezichten en programma’s aankondigt voor het najaar. En dan was er die opmerkelijke transfer van schermgezicht Niels Destadsbader. Hij is misschien wel een beetje de Messi van de media op dit ogenblik. Hij gaat zijn jarenlange samenwerking met VTM stopzetten en keert terug naar de openbare omroep, waar hij initieel enkel op de radio te horen zal zijn. Er loopt ook nog een contract met VTM. Hij zal waarschijnlijk ten vroegste in het najaar van 2022 of misschien vroeger te zien zijn op Eén.
We hebben hier in het verleden al een paar keer een boekje opengedaan over die schermgezichten op de VRT en de exclusiviteitscontracten die zij aangeboden krijgen. En ook hier, collega’s, stel ik die vraag. In de beheersovereenkomst met de VRT is te lezen dat inzake het binnenhalen van schermgezichten de omroep zich marktconform, kostenbewust en terughoudend moet opstellen. Daarnaast staat in dezelfde overeenkomst dat de VRT transparantie verschaft inzake de jaarlijkse vergoeding van schermgezichten en radiostemmen waarmee de VRT een exclusiviteitscontract heeft afgesloten, zonder dat informatie wordt gegeven op individuele basis. Ik heb hier ooit gezegd dat het voor mijn part volgens het Angelsaksische model mag zijn. Mijn wedde is ook bekend. Ieders wedde is hier bekend. Van mij mag dat, maar blijkbaar is dat nog een brug te ver in ons land. Oké, dan is het zo.
Wat de transfer van de heer Destadsbader betreft, stelt de VRT dat hij al een jaar geen contract meer had bij DPG of VTM. Daardoor zou de VRT strikt genomen niet opgeboden kunnen hebben tegen DPG of VTM, ook al horen wij daar toch andere geluiden over. Een mens vangt hier en daar toch eens wat op.
Daarom roept deze transfer of overstap toch wel enkele vragen op, minister. Hoe staat u tegenover deze transfer, waarbij een nieuw exclusiviteitscontract wordt afgesloten? Op dit moment is de transparantie ten aanzien van die exclusiviteitscontracten zeer beperkt. Ik vind die nog altijd te beperkt. We gaan nu kijken naar het jaarverslag, de volgende keer dat dat eraan komt. Hoe ziet u de mogelijkheid om die transparantie te verhogen?
Minister Dalle heeft het woord.
Bedankt voor de vraag, collega Meremans. Het behoeft natuurlijk geen verduidelijking dat het de VRT toegestaan is om exclusiviteitscontracten te sluiten volgens de beheersovereenkomst. Ook nieuwe exclusiviteitscontracten met schermgezichten en radiostemmen kunnen worden aangegaan. U hebt zelf ook verwezen naar de beheersovereenkomst. Die stelt inderdaad dat de VRT bij het afsluiten van die contracten zich marktconform, kostenbewust en terughoudend opstelt. Een prijsverhogend opbod kan niet, een marktconform bod kan wel.
De VRT benadrukt dat de openbare omroep bij het afsluiten van die exclusiviteitsovereenkomst conform de beheersovereenkomst heeft gehandeld. Niels Destadsbader had inderdaad lange tijd een exclusiviteitscontract bij DPG Media. Pas toen bleek dat zijn exclusiviteitsovereenkomst niet zou worden verlengd, heeft de VRT met Niels Destadsbader gesproken. Niels Destadsbader zal, volgens de informatie van de VRT, marktconform vergoed worden.
Dat gezegd zijnde, ben ik het wel met u eens dat er meer transparantie moet komen rond exclusiviteitscontracten. Ik ben geen voorstander van een Angelsaksisch of een Scandinavisch model. Dat zijn andere tradities. In een aantal Scandinavische landen weet men zelfs van de buren hoeveel ze verdienen. Van parlementsleden is dat redelijk logisch, maar voor mensen die onder een privaat contract zitten, vind ik dat toch minder evident.
Dat is ook niet de keuze die we hebben gemaakt in de beheersovereenkomst, wel om aan de belastingbetaler en aan het parlement de mogelijkheid te geven om dat in grootteorde te weten. En dat zal inderdaad een eerste keer gebeuren in het jaarverslag over dit jaar. Dat is een belangrijk moment, denk ik. We kijken daar ook naar uit, om te zien hoe dat gebeurt. Dat is dan een evenwicht vinden tussen de informatie die men kan vrijgeven, zodat de belastingbetaler ook heeft waar hij of zij recht op heeft, namelijk duidelijkheid over welke bedragen naar die exclusiviteitscontracten gaan. Maar dat is, wat mij betreft, niet om te weten hoeveel deze of gene persoon precies verdient. Ik denk dat dat het evenwicht is dat ook in de beheersovereenkomst is gevonden.
Ik weet ook van de VRT dat ze dat grondig aan het bekijken zijn om dat op een goede manier te doen. We zullen dat in het jaarverslag kunnen lezen. Ik stel voor dat we dan ook eens grondig bekijken of dat inderdaad datgene is wat we hadden verwacht.
De heer Meremans heeft het woord.
Dank, minister, voor uw antwoord. Toen de heer Geubels door de VRT werd binnengehaald werd er bij zijn komst natuurlijk wel gezegd dat hij ook andere programma’s zou gaan maken, en dus niet louter alleen de stand-upachtige. Wat ik hier vernomen heb is dat deze persoon gewoon is binnengehaald voor programma’s van hetzelfde genre, namelijk ontspanning. En daar is niks op tegen, voor alle duidelijkheid. Maar hij komt dus niet naar de openbare omroep voor een ander genre programma’s. Dat mag voor mij, geen enkel probleem. Ik hoor dan wel dat het bedrag niet haalbaar was voor commerciële omroepen, maar blijkbaar wel voor de VRT. En dat is waar bij mij een beetje het schoentje wringt. Je kan wel zeggen dat er geen exclusiviteitscontract meer was met de commerciële omroep. Oké, dat kan zijn. Maar wat ik verneem, is dat het bedrag niet haalbaar was voor andere, maar blijkbaar wel voor de VRT. Dat is een beetje de vraag waar ik mee blijf zitten. Van mij mag iedereen veel geld verdienen. Maar het gaat natuurlijk over belastinggeld.
Ten tweede stel ik ook de volgende vraag. Mensen met kwaliteiten of mensen die populair zijn, binnenhalen heeft een prijs. In hoeverre zal dat beginnen door te wegen? Want je kunt een euro maar één keer uitgeven. Vorige keer is ons gezegd dat het door de besparingen voor VRT moeilijk is om nog dezelfde content, dezelfde fictiereeksen te leveren. Maar dan haalt men wel een schermgezicht binnen dat ook zijn prijs zal hebben. Gaat dat niet interfereren met de andere opdrachten die de VRT heeft?
Het derde punt dat ik zou willen aanhalen, is de samenwerking van de VRT met andere zenders. Er is altijd gezegd dat de VRT ook een opdracht heeft in het medialandschap. We hebben gezien dat een ander schermgezicht – ik denk aan meneer Ilsen – ook een stuk bij SBS heeft gewerkt, namelijk bij de serie Blind Gekocht. Die samenwerking is nu ook voorbij. Daar stel ik me vragen bij voor de toekomst. Ik zou graag willen weten hoe die samenwerking met andere omroepen zal zijn. Het kan best zijn dat een schermgezicht een deel werkt voor de openbare omroep maar ook een deel werkt voor een privéomroep.
En dan heb ik nog een laatste punt. U hebt heel duidelijk gezegd dat u uitkijkt naar het jaarverslag. Maar daarin kan men gewoon een bedrag zeggen dat is besteed aan externen. Daar kan van alles in zitten. Daar kunnen freelance cameramensen in zitten, freelance geluidstechnici, daar kunnen podiumbouwers in zitten. Daar kan eigenlijk van alles in zitten. Dus ik hoop dat we in dat jaarverslag toch een zeker onderscheid kunnen maken. Ik hoop dat men ons hier niet een beetje in de maling neemt met een bedrag waar ze dan alles instoppen. Dat zijn de bemerkingen die ik daarbij zou willen meegeven.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Dit is een interessante vraag. Hopelijk heeft DPG Media daar ook niet op gereageerd. Het zijn allemaal moeilijke zaken, die een beetje in de privésfeer hangen. Hoeveel geef je daaraan uit? Ik geloof de minister als hij zegt dat het bedrag marktconform is. Van het ogenblik dat hij daar 1 euro meer kon krijgen zou hij wel gegaan zijn zeker? DPG wenste dat niet te geven. Zij zullen misschien andere plannen hebben die daardoor in het gedrang komen. Ik denk dat dat zaken zijn die de omroepen zelf een stukje moeten afwegen en dat het voor ons een beetje moeilijk is om daar heel veel uitspraken over te doen.
Wat ik wel interessant vind, minister, is dat u eigenlijk al een beetje vooroploopt op het toekomstige jaarverslag. Daarin gaan we een bedrag krijgen over hoeveel de schermgezichten in het totaal kosten aan de VRT. Het is dan wel belangrijk dat we weten: zoveel voor zoveel personen, dat het niet ergens verstopt zit. Ik hoop dat men dat ook op die manier presenteert. Zo moeilijk lijkt mij dat niet: zoveel honderdduizend euro voor zoveel personen. Dan kunnen we wel min of meer inschatten wat een gemiddelde prijs is die daaraan wordt gegeven. Willen ze dat verder indelen in sport, ontspanning enzovoort, dan is dat des te beter. Maar dan gaan we natuurlijk al meer kunnen zien over wie het precies gaat, en dat is niet de bedoeling. Maar ik hoop wel dat het een beetje duidelijk is. En eerlijk gezegd, cameramensen – ik heb u misschien verkeerd verstaan, collega Meremans – vallen daar volgens mij niet onder. Ik hoop dat het op dat punt wel een redelijk duidelijk jaarverslag wordt.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Het is een vraag die natuurlijk altijd weer terugkomt. Ik snap het ook, omdat de VRT natuurlijk een openbare omroep is. De private zenders willen niet dat de VRT marktverstorend is. Dat is ook het uitgangspunt van de beheersovereenkomst. Maar de VRT moet natuurlijk haar bereik halen en de cijfers die wij vastleggen. En dat wil zeggen: een brede, generalistische zender zijn. Dat is dus altijd dansen op een slappe koord.
Ik heb geen probleem als het exclusiviteitscontract met Niels Destadsbader conform verlopen is. Ik had ook vernomen dat hij zogezegd al op de markt was. Ik vertrouw de VRT daarin dat het marktconform verlopen is. Maar de discussie over de transparantie van de verloning is wel een belangrijke. In het volgende jaarverslag gaan we dat zien. Ik sta op dezelfde lijn als de minister wanneer hij zegt dat we niet zover mogen gaan als in Angelsaksische of Scandinavische landen dat we per kop het exacte bedrag van zijn of haar verloning weten. Mijn vraag is of de VRT er al over heeft nagedacht hoe ze dat precies gaan doen. Zal het bijvoorbeeld zijn: dit is het aantal exclusiviteitscontracten en dat is het totale bedrag dat we hen geven? Of: die exclusiviteitscontracten zitten gesitueerd in een vork van dat tot dat bedrag? Of andere opties? Minister, kunt u daar al iets over zeggen?
Mijnheer Meremans, het is zeker ook jullie vraag en betrachting, en het staat ook in de beheersovereenkomst, dat de VRT Vlaams is en verbreed enzovoort. Ik denk dat ze met Niels Destadsbader wel iemand hebben die dat zal kunnen, iemand die ook jongeren zal kunnen bereiken. Ik snap ergens wel dat ze, om de cijfers te halen, met zulke mensen moeten werken. Wat mij wel een beetje verontrust als je nu naar de schermgezichten kijkt, is het volgende. Het is geen volledige lijst, maar als ik ze opsom dan heb je: Geubels, Waes, Meus, Coppens, Destadsbader … Daar mis ik toch wel een zekere diversiteit, minister. We willen dat ook die schermgezichten een weerspiegeling zijn van de maatschappij. Ik vraag mij af – ook dat is een betrachting van de beheersovereenkomst – of u weet hebt van plannen om daarop in te zetten, want ik vind dat wel heel belangrijk.
Minister Dalle heeft het woord.
Over de keuze van de VRT om Niels Destadsbader aan te trekken, kan ik natuurlijk niet zoveel zeggen. Wel kan ik verwijzen naar de beheersovereenkomst, waar effectief wordt gezegd dat de VRT heel veel Vlamingen – 85 procent – moet bereiken, waaronder bijvoorbeeld ook 75 procent van de jongeren. Als je dat wilt doen, moet je ook schermgezichten hebben die aantrekkelijk zijn bij een jonger publiek. Ik begrijp dat dat bij een deel van het jonge publiek het geval is met Niels Destadsbader.
Wat de aard van de programma’s betreft, collega Meremans, vraagt u zich af of de VRT daar precies hetzelfde mee gaat doen. Men heeft mij gezegd dat dat niet het geval is. Ik verwijs trouwens ook naar de uitspraken van de CEO hier in de commissie Media. Hij heeft letterlijk gezegd dat de VRT niet de ambitie heeft om de Masked Singer te maken. Het was misschien een beetje een boutade om te zeggen dat ze niet precies hetzelfde willen doen als de private concurrentie. En dus ga ik er ook van uit dat het niet de bedoeling is om met Niels Destadsbader precies hetzelfde te doen als de private concurrentie. Dat zou haaks staan op de idee van openbare omroep. Het is evident dat er ook populaire programma’s moeten zijn, met een breed bereik ook bij jonge mensen.
Collega Meuleman, uw opmerking over diversiteit – zowel man/vrouw als andere aspecten – lijkt mij pertinent. Ik begrijp dat de VRT daar heel hard mee bezig is, trouwens ook in uitvoering van de beheersovereenkomst. Bijvoorbeeld wat man/vrouw betreft, hebben wij op dat vlak een enorm ambitieuze doelstelling gesteld: 49 procent van de mensen die op televisie komen, moet vrouw zijn. Dat is nagenoeg pariteit. Ook op het vlak van personeel worden strenge zaken gevraagd.
We hebben in de beheersovereenkomst wel niet specifiek opgedeeld hoe het dan precies zit voor schermgezichten, maar dat dit een rol kan spelen, is evident. Ik weet dat het ook voor de VRT een aandachtspunt is.
Ik kom trouwens nog even terug op de vorige vraag. Men heeft mij verteld dat in het programma ‘Van hier tot in Tokio’ 61 procent van de gasten vrouwen waren. Dat is toch wel zeer opmerkelijk voor een sportprogramma. Men doet daar ook enorme inspanningen. Schermgezichten met exclusiviteitscontract zijn natuurlijk mensen die uiteraard per definitie veel op het scherm komen, maar het zijn natuurlijk ook niet de enige mensen.
Wat het punt van de vergoeding betreft, collega Meremans, kan ik niets zeggen. Dat is vertrouwelijke informatie in de verhouding tussen de VRT en de betrokkene. Wat ik wel opmerkelijk vind, is dat sommigen weten wat de vergoeding is bij de VRT en de mogelijke vergoeding bij SBS, én de vergoeding bij VTM. Ik denk dat er maar één iemand is die dat echt weet. Ik heb ook niet kunnen verifiëren of al die uitspraken die ik heb gelezen in de pers juist zijn. Dat is ook heel moeilijk te verifiëren. Ik kan alleen maar zeggen dat daar volgens de VRT een marktconforme vergoeding tegenover staat. Voor de rest denk ik dat het niet allemaal te bevestigen valt.
Ik volg u ook, collega Meremans, over het belang van samenwerking. Samenwerking tussen de openbare omroep en de private spelers is een van de topprioriteiten in de beheersovereenkomst. Dat kan ook tot uiting komen op het vlak van het delen van schermgezichten, maar uiteraard is het aan de VRT om in een specifiek geval in te schatten of dat zinvol is, interessant is, en in het belang van de VRT en de partners.
Tot slot wat het jaarverslag betreft, dat zullen we hier kunnen bekijken. De Vlaamse Regulator voor de Media (VRM) doet natuurlijk de controle op de KPI’s in de beheersovereenkomst. Ik kan daar momenteel nog niets over kwijt. We zullen dat goed en in detail kunnen bespreken op het moment dat het jaarverslag er effectief ook komt en dat we hier in de commissie zitting daarover hebben. Ik kan wel bevestigen dat er door de VRT al grondig voorbereidend werk is gebeurd. Ook dat element van de beheersovereenkomst zal uiteraard worden uitgevoerd.
De heer Meremans heeft het woord.
Het is onze taak vanuit het parlement om de zaken op te volgen, ook inzake de beheersovereenkomst. Wat betreft de inhoud is het zo dat we lezen dat het de ambitie was van de VRT om meer te gaan doen rond groots opgezette liveshows. Het kan best zijn dat het niet hetzelfde is als op andere zenders, maar het zou me verwonderen mocht men een dergelijk schermgezicht gaan inzetten om bijvoorbeeld de lottonummers te lezen. Dat zou inderdaad ook wat raar overkomen. Maar in elk geval maakt het mij niet uit wie men aanwerft. Het gaat mij over marktconform, niet opbieden en dergelijke.
Vormgeven aan Vlaamse identiteit en dergelijke kun je op diverse manieren doen, voorzitter. Dat hoeft niet altijd met een bekend gezicht te zijn. Het is, wat mij betreft, ook de taak van de VRT om jonge mensen uit hun eigen stal kansen te geven. Dat is ook wel de bedoeling. Wie vandaag niet bekend is, kan morgen wel bekend worden. En dat is ook een taak van de VRT. En dan, voorzitter, zou het wel eens goed zijn om te kijken wie men daar in zijn eigen stal heeft. En misschien zijn daar wel vrouwen bij, misschien zijn daar wel mensen bij die van andere origine zijn. Kijk naar onze sportjournalisten bijvoorbeeld. Of kijk naar een aantal journalisten die het nieuws lezen of actief geweest zijn in De Zevende Dag. Ik zou toch ook wel vragen dat VRT talent van eigen bodem tot bloei zou laten komen.
Maar goed, ik kijk uit naar het jaarverslag dat, als ik u goed gehoord heb, heel erg duidelijk zal zijn voor ons. En nogmaals dank, collega’s, dat ik van jullie christelijke naastenliefde mocht genieten.
De vraag om uitleg is afgehandeld.