Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Vraag om uitleg over de coronavaccinatie op school
Verslag
De heer Laeremans heeft het woord.
Minister, ik ga mijn vraag een beetje inkorten, omdat ze natuurlijk ook al wat gedateerd is. Maar ze blijft nog steeds relevant.
Zowel in Antwerpen als in Brussel stellen we vast dat in de voorbije weken bestuurders opgeroepen hebben of te kennen gegeven hebben dat ze van plan waren om vaccinaties te gaan aanbieden op de schoolvloer, omdat hun vaccinatiegraad heel wat lager ligt dan in de rest van Vlaanderen. In Antwerpen was op dat ogenblik zo'n 47 procent van de scholieren gevaccineerd en in Brussel 23 procent, terwijl dat in Vlaanderen op dat ogenblik 77 procent was.
U weet natuurlijk ook dat er ondertussen al op meerdere plaatsen in Vlaanderen dergelijke prikacties op school hebben plaatsgevonden. Die initiatieven lijken me toch een beetje een opmerkelijke evolutie ten opzichte van eerdere verklaringen van de Vlaamse Regering. U hebt in een commissie Welzijn zelf aangegeven dat u veeleer een koele minnaar bent van coronavaccins op school, onder andere omdat dat administratief moeilijker zou liggen en dat u liever iedereen naar het lokale, goed werkende vaccinatiecentrum wou. Ook minister Weyts was als onderwijsminister niet zo'n voorstander van vaccineren op de klasvloer, maar nu is er in Antwerpen toch een partijgenote van hem die de boel daar in gang heeft gezet.
Ik had dan toch graag een paar antwoorden op de volgende vragen, minister. In hoeverre vallen deze initiatieven te rijmen met jullie eerdere verklaringen, waarbij gesteld werd dat er toch het best geen covidvaccins toegediend werden op de school zelf? Is hier sprake van voortschrijdend inzicht en heeft de Vlaamse Regering dus haar standpunt gewijzigd omwille van de omstandigheden? Of gaat het veeleer over lokale entiteiten die hun eigen zin doen onder de noemer van lokale autonomie?
Hebt u weet van andere lokale besturen die gelijkaardige initiatieven hebben opgezet of interesse hebben om die op te zetten? U hebt waarschijnlijk al een hele lijst van scholen of gemeenten waar dit gebeurd is. Ik zou daar graag zicht op hebben.
Om gevaccineerd te kunnen worden, hebben leerlingen van twaalf tot en met vijftien schriftelijke toestemming van hun ouders nodig. Vanaf zestien jaar is dat niet meer nodig. Ouders zullen via de school zelf geïnformeerd worden over de mogelijkheden. Maar hoe zit het met de informatieverstrekking aan de ouders? Via sommige mediakanalen vernamen we toch al de kritiek dat de informatiebrief van het agentschap Zorg en Gezondheid, die wordt meegestuurd met de uitnodiging voor de twaalf- tot vijftienjarigen, meer weg zou hebben van een propagandapamflet en de eventuele bijwerkingen zou minimaliseren. Er wordt enkel gesproken over een pijnlijke arm, een beetje vermoeidheid en in sommige uitzonderlijke gevallen een allergische reactie, maar bijvoorbeeld de mogelijke risico’s inzake hartklachten of bloedklonters worden er nergens vermeld, terwijl dat toch ook wel opgetreden is. Worden volgens u alle mogelijke bijwerkingen van het vaccin voldoende vermeld in de communicatie naar de leerlingen en hun ouders? Hoe zit het met de eventuele eigen informatieverstrekking van de lokale besturen – in het geval van Brussel is dat dan de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) – en de scholen zelf? Hebben jullie daar zicht op? Doen jullie daar controle op, of die informatie wel correct en volledig is?
In hoeverre wordt er bij dit initiatief van de stad Antwerpen en de Vlaamse Gemeenschapscommissie op toegezien dat de keuzevrijheid van de leerlingen en hun ouders niet wordt aangetast? Wordt dit intern gecontroleerd of wordt daar vanuit Vlaams niveau op toegezien? Lopen we in de grootstedelijke context niet meer risico op verdere polarisering? Meer informele druk op leerlingen om zich te vaccineren, zou er op school bijvoorbeeld voor kunnen zorgen dat leerlingen en leerkrachten twee groepen gaan creëren: de goeie en de slechte, de gevaccineerden en de niet-gevaccineerden, en dat men dan soms de schuld in de schoenen van de niet-gevaccineerden kan schuiven: ‘We kunnen nu niet op buitenlandse reis, omdat er een aantal mensen niet gevaccineerd zijn.’ Dat hebben wij ook al gemerkt. Dat zijn toch spijtige zaken.
En dan ten slotte, zien we ondertussen al effecten van deze campagnes in deze grootsteden of lijken ze niet veel zoden aan de dijk te brengen? In mijn gemeente Grimbergen is het Vlaamse gemiddelde van de vaccinatiegraad nog niet bereikt. Dat heeft te maken met Strombeek-Bever dat zeer slecht scoort en Borgt, ook een gehucht van Grimbergen, waar de vaccinatiegraad erg laag ligt. De gemeente heeft dan extra vaccinaties laten doen in sporthallen, maar de opkomst lag daar bedroevend laag. Ik weet niet hoe het zit met de scholen.
Gaat u zelf nog andere initiatieven nemen om de vaccinaties te faciliteren?
De heer Daniëls heeft het woord.
Collega Laeremans, toen ik u hoorde, dacht ik, hoop ik, dat u naast alle mogelijke problemen bij vaccinaties, het ermee eens bent dat we jongeren moeten informeren over het belang van vaccinatie en de gevaren van het coronavirus zelf voor henzelf en hun omgeving. Ik wil pleiten voor evenwichtige informatie. Uit de cijfers leid ik af dat er meer vragen zijn bij de ouderen dan bij de jongeren. Ik zie dat in mijn eigen omgeving. Jongeren stellen wel wat vragen, maar meestal zijn de ouderen iets terughoudender dan de jongeren.
Minister, u zult het zich herinneren, rond de coronavaccinaties op 6 juli stelde ik u de vraag of het mogelijk was om de vaccinatie van minderjarigen te organiseren met mobiele teams op school. De reden is eenvoudig, zeker in het secundair onderwijs waar het nu over gaat, de plus 12-jarigen lopen namelijk vaak niet school in de gemeente waar hun vaccinatiecentrum gevestigd is. jongeren uit mijn gemeente Sint-Gillis gaan naar Sint-Niklaas, naar Antwerpen en naar Lokeren naar school, maar het vaccinatiecentrum is in hun eigen gemeente. Als ze naar het eigen vaccinatiecentrum moeten voor de tweede prik, de eerste is meestal in de zomer al gegeven, zal er op de scholen een va-et-vient ontstaan van leerlingen die terugkeren of later toekomen. Overdag zullen de ouders hen meestal niet kunnen begeleiden. Er zullen potentieel meer afwezigheden zijn, leerkrachten zullen lessen moeten herhalen en leerlingen gaan lessen missen. Dat is geen goede zaak, zeker niet door de achterstand die we al hebben door corona en de lessen die vorig jaar al zijn weggevallen. Op 6 juli antwoordde u: “De bedoeling is in eerste instantie niet om met mobiele equipes naar de scholen te gaan, maar wel onze vaccinatiecentra daarvoor in te zetten.” Waar het kan, hoeft dat geen probleem te zijn, maar ik wou toen toch de aandacht vestigen op een aantal praktische issues.
Recent hebt u een andere beslissing genomen. Het zou nu toch mogelijk zijn om vaccinaties op school te organiseren. Deze vaccinatie zal vanuit het vaccinatiecentrum georganiseerd worden, maar de school stelt wel lokalen ter beschikking. Dat is een goede zaak. De vaccinatiecentra hebben hun efficiëntie bewezen. Ze weten hoe ze de doorloop moeten organiseren. Het is ook geen overbelasting voor onze CLB’s, dat is ook belangrijk. Ook ouders zouden zich dan op school kunnen laten vaccineren. Ik ben blij dat dit kan, dat we de twee kunnen meenemen, dat we een aantal ouders in de centrumsteden over de lijn kunnen trekken om zich te laten vaccineren. Op die manier is er minder kans dat leerlingen lessen missen of dat leerkrachten lessen moeten aanpassen aan leerlingen die komen en gaan.
Collega Laeremans haalde aan dat ze niet op buitenlandse reis kunnen. Ik heb deze zomer veel mensen naar het buitenland weten gaan. ze hebben daarvoor dan een PCR-test ondergaan en konden vertrekken. Dat is een mogelijkheid.
Minister, welke redenen had u om het vaccineren op school nu wel mogelijk te maken, terwijl u het in juli nog niet mogelijk achtte?
Werd de beslissing niet een beetje laat in augustus genomen om op school te kunnen vaccineren, waardoor de organisatie moeilijker verloopt om breed in Vlaanderen uit te rollen?
Op welke manier is er overleg geweest met minister van Onderwijs Weyts?
U gaf aan dat de vaccinatiecentra het organiseren. Ik neem aan dat de CLB’s daarin dan eigenlijk vrijgesteld worden. kunt u dat bevestigen?
De ouders – niet onbelangrijk – zullen zich kunnen laten vaccineren op school. Zullen ze dan toegelaten worden tot de school aangezien momenteel het advies geldt om niet-noodzakelijke derden niet toe te laten?
Op dit moment kunnen enkel plus 12-jarigen zich laten vaccineren. Op sommige scholen, zeker secundaire, hebben we jongeren jonger dan 12 jaar. Kunnen zij worden meegenomen met hun klasgenoten of niet? Als ze later op het jaar 12 worden, hoe wordt dat dan georganiseerd?
Minister Beke heeft het woord.
Nadat in juni het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) de licentie voor het Pfizer-Biontech vaccin uitgebreid had naar kinderen vanaf 12 jaar, besliste de interministeriële conferentie (IMC) om ook deze kinderen te vaccineren. De Vlaamse Regering heeft daarop beslist om de vaccinatiecentra open te houden tot 15 oktober 2021 om de vaccinatie van de jongeren tussen 12 en 17 jaar te kunnen uitvoeren. Aanvankelijk zouden ze al afronden eind september. Op die manier zouden ook de CLB’s hiermee niet belast worden.
De focus ligt inderdaad op de vaccinatiecentra zodat al zoveel mogelijk jongeren in de zomer gevaccineerd zouden worden, anders kregen we ongetwijfeld uitstelgedrag. Men zou het dan wel doen als de school terug begon. We hebben het er uitgebreid over gehad: zo snel mogelijk zoveel mogelijk mensen vaccineren is het absolute adagium.
Dankzij deze vaccinaties zijn we erg succesvol in Vlaanderen. er zijn intussen ruim 82 procent van de 12- tot 17-jarigen minstens 1 prik gekregen heeft en ruim 70 procent van hen is al volledig gevaccineerd. Dit bewijst dat dit een goede keuze en strategie was.
De nog niet gevaccineerde jongeren zijn niet homogeen verdeeld over de scholen. Omdat deze situatie leidt tot een groter risico op uitbraken en transmissie naar kwetsbare derden buiten de school, wordt sinds september een extra inspanning gedaan om in scholen met een lagere vaccinatiegraad te sensibiliseren, informeren en de vaccinatie te faciliteren. Dit gebeurt altijd in samenwerking tussen de populatiemanager van de Zorgraad, het CLB, de school en het vaccinatiecentrum. De praktische organisatie wordt aangepast aan de specifieke context en de te bereiken populatie.
Wat informatieverstrekking betreft, wordt bij uitnodigingen tot vaccinatie alle basisinformatie gegeven, zoals dat voor andere vaccinaties ook het geval is. Bijkomende informatie kan men vinden op de vaccinatiewebsite https://www.laatjevaccineren.be. Die informatie over de vaccins en mogelijke nevenwerkingen is vanaf het begin van de COVID-19-vaccinatiecampagne in overleg met professor Pierre Van Damme tot stand gekomen en aangevuld met evidencebased informatie in samenwerking met dokter Marleen Finoulst. Het spreekt voor zich dat ook de artsen van Zorg en Gezondheid hierbij betrokken zijn.
De vaccinatiecentra krijgen regelmatig info, en werken in Vlaanderen allemaal met de ter beschikking gestelde materialen. De verschillende lokale besturen en eerstelijnszones en zorgraden zijn met hun lokale kennis wellicht het best geplaatst om hiermee een aangepaste strategie uit te werken die optimaal de vaccinatiegraad kan helpen verhogen. We voeren geen systematische controle uit van de informatieverstrekking door lokale besturen.
Een systematische actieve controle op ieders individuele keuze en eventuele groepsdruk om zich wel of net niet te laten vaccineren is gewoon niet haalbaar. Dat zult u begrijpen. In het licht van het publiek debat dat al een tijd gevoerd wordt, gaan we er ondertussen wel van uit dat het genoegzaam bekend is dat de vaccinatie sterk aan te bevelen is, maar ook dat het een vrije keuze blijft. De individuele vaccinatiestatus van een persoon wordt uiteraard ook niet bekendgemaakt.
We zullen de resultaten van de campagnes in de grootsteden die u noemt uiteraard bekijken, maar het is nog te vroeg om nu al een duidelijk resultaat te zien van extra lokale initiatieven. Als zou blijken dat nog extra initiatieven nodig zijn, zullen we dat zeker bekijken.
Er is in Vlaanderen zeer bewust gekozen om de vaccinatie maximaal in de vaccinatiecentra te laten gebeuren. De resultaten tonen ook aan dat dit de juiste keuze is geweest. Daarom gaf ik u de cijfers al. En het feit dat de cijfers ook voor 12- tot 17-jarigen zo gunstig zijn en op die manier de scholen ook hebben kunnen heropenen op 1 september, laat ons net toe om nu zeer gericht in te zetten op plaatsen waar de vaccinatiegraad nog verder omhoog gekrikt moet worden.
Uiteraard is er overleg met de minister van Onderwijs. Zo werd de vaccinatie van de jongeren in de vaccinatiecentra in onderling overleg in de Vlaamse Regering besproken. Ook voor de extra inspanningen in de scholen met een lagere vaccinatiegraad is er overleg geweest met mijn collega minister Weyts.
De organisatie van de extra inspanningen werd uitgewerkt in samenspraak tussen mijn diensten en die van minister van Onderwijs Ben Weyts. De CLB’s waren daarbij betrokken en kunnen zelf lokaal mee aangeven hoe een en ander ook wat hen betreft georganiseerd kan worden.
Wat de vaccinatie van ouders op scholen betreft: zolang de vaccinatiecentra nog actief zijn, pleit ik ervoor om die vaccinaties ook daar te organiseren.
Ieder bijkomend initiatief, zeker voor volwassenen maar ook voor jongeren, heeft niet de bedoeling van massavaccinatie, maar gebeurt om de suboptimale vaccinatiegraad van sommige minder bereikbare groepen te verhogen. Ik gaf al aan dat dit het best lokaal bekeken wordt.
Voor de doelgroep van min 12-jarigen zijn de vaccinaties nog niet goedgekeurd.
De heer Laeremans heeft het woord.
Minister, dank u wel voor uw antwoord. Ik blijf hier en daar wel nog op mijn honger zitten: een lijst waar we al die scholen zouden kunnen zien waar dat gebeurd is, zou me wel interesseren. U zegt dat het natuurlijk nog te vroeg is om die resultaten te kennen. Ik ben er ook benieuwd naar. Als u ziet dat minister Gatz verklaarde dat hij mikte op 50.000 tot 60.000 extra kinderen, dat is een behoorlijk grote groep. Ik betwijfel ten zeerste of dat haalbaar zal zijn. Men heeft ook in Brussel vastgesteld dat op markten en in winkels gaan staan toch niet zo gigantisch veel meer prikken opleverde.
U zegt dat die informatie samen met professor Van Damme opgesteld is. Maar in wat ik terugvind op de website, de veelgestelde vragen, wat men aan scholieren bezorgt, ‘je laten vaccineren is het beste plan, zodat corona zich niet meer verspreiden kan’ enzovoort, staan een aantal dingen die toch een beetje te positief voorgesteld worden. Of laat ons zeggen dat daar sinds een aantal maanden het optimisme toch wat getemperd moet worden. Denk aan de laatste variant die ook mensen die gevaccineerd zijn toch kan besmetten. Er staat: als je dat hebt genomen, kun je opnieuw sporten, andere hobby’s beoefenen, opnieuw naar school gaan zonder thuisonderwijs en lockdown en ook op reis gaan zoals vroeger zonder testen en quarantaines. Ik denk dat dat toch wel zeer positief voorgesteld is. In de realiteit stellen we vast dat er in de eerste weken van september al heel wat leerlingen thuis in quarantaine gezet zijn, zeker in de lagere scholen, sommige kleuters tot zeventien dagen, terwijl er eigenlijk niks aan de hand is. Dat is niet te doen. Minister Weyts heeft al gezegd dat hij die regels wil herbekijken. Is die informatie op de website nog wel honderd procent up-to-date? Zou men dat niet een klein beetje bijstellen?
De heer Daniëls heeft het woord.
Minister, het gaat vooral over die tweede prikken, die van september. Het is zeer goed dat we de eerste prikken voor de 12- tot 17-jarigen al in augustus zijn beginnen te geven – inderdaad – in die vaccinatiecentra. Er zijn natuurlijk vaccinatiecentra die nu stilaan gaan sluiten. Gaan we rond zijn met al die 12- tot 17-jarigen te prikken al dan niet in de vaccinatiecentra voor ze dichtgaan? Dat is de plaats die ze kennen.
Wat met de jongeren die door de Sciensano-regels die vandaag van toepassing zijn, in quarantaine zitten, die negatief getest hebben en die eigenlijk in afwachting zijn van hun tweede prik? Normaal gezien kun je je niet laten vaccineren als je in quarantaine zit. Gaat dat daar dan praktische problemen geven?
Kunnen scholen zelf contact opnemen om te vragen om een boost te geven? Of worden zij gecontacteerd omdat de graad te laag ligt?
Wat met de leerlingen die gaandeweg ouder worden dan 12 jaar? U zei daarnet dat het vaccin niet goedgekeurd is voor min 12-jarigen. Natuurlijk verjaren die jongeren – gelukkig maar –, die worden ouder, op een bepaald moment zijn ze plus 12. Hoe gaan we die verdere uitrol doen? Gebeurt dat ook in de scholen? Dat is natuurlijk voor de rest van het jaar. Gaat dat de volgende tijd in de vaccinatiecentra gebeuren of bij de referentie-apotheken? Of moet dat bij de huisarts gebeuren? Is daar al zicht op?
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Ik hoorde van ouders van wie het kind naar het eerste middelbaar gaat, maar verjaart tussen september en december, dat het kind niet in aanmerking kwam voor een vaccin. Ik vind dat nochtans wel belangrijk om juist die veiligheid op school te garanderen. Kan daar op een of andere manier aan geremedieerd worden?
Minister Beke heeft het woord.
Volgens mij telt het moment van verjaren en dus moeten die opgenomen worden. Ik zal het bijkomend opnemen. Dank u wel om het te signaleren.
De scholen kunnen contact opnemen om vaccinatiemomenten te voorzien. Dat gebeurt van onderuit. Elke gemeente heeft zijn eigen vaccinatiegraad. Volgende week gaan we ook aan de scholen ter beschikking stellen hoever men staat. Maar elke gemeente kan in de Zorgatlas kijken waar ze staat en kan dus ook bijkomende initiatieven nemen. Dat is ook op basis van de uitvoering van het Overlegcomité. Gemeenten die onder de 70 procent zitten, zijn in algemene zin ook wel aangespoord om bijkomende initiatieven te nemen.
Rond de quarantaineverplichtingen hebben de ministers van Onderwijs een tweetal weken geleden beslissingen genomen. Minister Weyts heeft aan Sciensano gevraagd om dat te herbekijken. We wachten nu af wat de experten daarover zeggen. Ik begrijp dat dat voor ouders toch wel een grote impact heeft. Daar zijn we ons wel bewust van. Ik heb daar gisteren telefonisch overleg over gehad met minister Weyts. We kijken nu wat het advies van Sciensano op dat vlak is. Ik heb begrip voor de praktische repercussies. Wat we natuurlijk zien, is dat onder de 12 jaar de civiele circulatie groot is, omdat dat ook de groep is die nog niet gevaccineerd kan of mag worden. Dat is voor die groep op zich niet zozeer een probleem, maar wel als door die groep mensen, grootouders of mensen met immuniteitsproblemen of meer kwetsbare mensen ondanks vaccinatie toch besmet zouden geraken, of nog meer: niet-gevaccineerden zouden besmet kunnen geraken. Wat dat betreft kijken we uit naar wat de experten daarover zeggen en dan zullen we daar ook in de schoot van de regering over willen spreken.
De heer Laeremans heeft het woord.
Ik hoop dat de spanningen tussen gevaccineerden en niet-gevaccineerden in de scholen niet verder oplopen. Het komt toch aan mijn oren dat die discussies die daarover beginnen te lopen in de leraarskamers en met de ouders niet zo gezond zijn. Collega Anaf zei: ‘Ik eis een dokter die gevaccineerd is.’ We zijn onze maatschappij toch wel heel erg aan het verdelen ondanks onze gigantisch hoge vaccinatiegraad. Ik ben daar niet zo gelukkig mee. We blijven erbij dat het vaccineren een vrijwillige keuze was, dat sensibiliseren absoluut nodig en goed is. Maar dat stigmatiseren werkt eerder contraproductief. Ik geloof ook niet dat die verplichting veel gaat oplossen in Vlaanderen, dat dat nog veel verschil gaat maken. Je gaat de mensen alleen maar in hun hardnekkigheid bevestigen.
De heer Daniëls heeft het woord.
Minister, dank u wel. Mijn vraag van de quarantaine ging vooral over het tweede vaccin dat jongeren moeten krijgen. Er zijn de praktische issues, absoluut, maar er is ook het feit dat, als je dat begint te tellen – dan nog een en nog een –, je voor die tweede vaccins begint op te schuiven tot het moment dat vaccinatiecentra dicht kunnen zijn, zodat we sommige jongeren moeilijker gevaccineerd krijgen. Dat was mijn oproep.
U hebt niet geantwoord op de vraag waar men diegenen zal meenemen die in de loop van het schooljaar 12-plusser worden. In scholen? Via die CLB-vaccinatie? In die referentieapotheken? Bij de huisarts? Ik vraag u toch uitdrukkelijk om dat goed mee te nemen.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.