Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Annouri heeft het woord.
Via een schriftelijke vraag kreeg ik in maart de meest recente cijfers van de City Pass in Antwerpen. De City Pass is een vorm van tarief- en ticketintegratie voor de regio Antwerpen. Je kunt er het volledige net van De Lijn mee gebruiken en je kunt er ook mee reizen naar een aantal NMBS-stations in en rondom Antwerpen. De City Pass is aan te kopen onder de vorm van een maandabonnement of jaarabonnement. Wat stellen we vast op basis van de cijfers?
De City Pass is ongekend. Dat is niet verrassend: na de startcampagne in 2017 is er geen bijkomende publiciteit meer gemaakt voor de City Pass. De Lijn heeft ook geen intentie om het product in de toekomst verder in de markt te zetten. Maar de City Pass is ook onbemind, en dat was al zo vóór corona. De gemiddelde maandelijkse verkoop van 2017 tot nu is 33 maandabonnementen en 9 jaarabonnementen.
Tarief- en ticketintegratie is de toekomst. Een gebruiker zou alle openbaar en gedeeld vervoer moeten kunnen gebruiken met één ticket. De integratie van de ticketing voor openbaar vervoer is een eerste belangrijke stap die al jaren wordt aangekondigd. Zo ook in het regeerakkoord van deze Vlaamse regering. Brussel ging op 1 februari van start met de Brupass XL waarmee de reiziger zowel trein, tram, bus als metro kan gebruiken. Ik vind het erg cynisch dat een van de weinige vormen van tarief- en ticketintegratie in Vlaanderen zo'n slechte cijfers heeft en dat er geen ambitie is om dat product aantrekkelijker te maken.
Er zijn natuurlijk ook de MaaS-app's. Dat is ook een waardevol en comfortabel systeem voor sommige gebruikers maar zeker niet voor iedereen. Recent onderzoek van Mobiel 21 toonde aan dat de digitale kloof een erg belangrijke oorzaak is van vervoersarmoede. Niet iedereen heeft een smartphone of kan er goed mee overweg. De toegang tot openbaar vervoer op de meest tariefvriendelijke manier mag niet enkel voorbehouden worden voor diegenen die gebruik kunnen maken van apps. Het is ook niet alleen aan de marktspelers om werk te maken van tarief- en ticketintegratie. De overheid moet volgens Groen daar ook haar rol in spelen.
Daarom heb ik de volgende vragen voor u, minister. Erkent u het belang van tarief- en ticketintegratie voor een gebruiksvriendelijk openbaar vervoer en dat de overheid zelf in een aanbod moet voorzien?
Zal de City Pass op de markt blijven? Welke stappen zullen er daarbij ondernomen worden om het gebruik ervan op te krikken?
Zijn er plannen om de tarifering aan te passen, om meer te targeten naar specifieke doelgroepen en om de gebruikszone uit te breiden?
Zijn er plannen om ook andere vormen van deelmobiliteit te integreren in de City Pass? Ik denk daarbij bijvoorbeeld aan de Waterbus en de Velo's. Dat zou heel handig zijn.
In 2018 kondigde toenmalig minister Weyts aan dat er ook een 24-uurskaart op de markt zou komen. Zijn er plannen om die op de markt te brengen en om naar analogie met de Brupass XL ook kaarten voor een enkele rit of tien ritten op de markt te brengen?
In het verleden kondigde De Lijn aan dat ze zelf ook de City Pass zou gaan verkopen. Tot op heden is de City Pass enkel te koop in NMBS-stations. Zijn er plannen om de City Pass ook te verkopen bij De Lijn?
Op welke manier wil de Vlaamse overheid werk maken van tarief- en ticketintegratie in alle vervoersregio's? Zal ze daarbij rekening houden met de digitale kloof en het risico op vervoersarmoede?
Minister Peeters heeft het woord.
We onderschrijven het belang van tarief- en ticketintegratie. Het is sowieso een hefboom voor een gebruiksvriendelijker openbaar vervoer. Het is goed voor de tariefintegratie dat we gecombineerde tariefproducten kunnen aanbieden aan de reizigers en zodoende de combimobiliteit ten volle zullen faciliteren.
Wat dat betreft wil u zeker meegeven dat ik het belang van tarief- en ticketintegratie ten volle onderschrijf. Ik ben van oordeel dat we dat in de toekomst veel meer moeten doen. We doen het vandaag al. U verwijst terecht naar De Brupass en Brupass XL, waarvoor De Lijn samen met de NMBS, TEC en de MIVB een samenwerking op touw heeft gezet. Daar gebeurt de ticketintegratie al ten volle. De City Pass is daar ook een voorbeeld van, maar op kleinere schaal.
Op uw vraag of de City Pass op de markt zal blijven, kan ik u positief antwoorden. De Lijn heeft me dat alleszins verzekerd. Ze heeft ook meegegeven dat ze geen bijkomende acties plant omdat ze van oordeel is dat de klant die het product wenst te gebruiken, op dit ogenblik voldoende informatie kan vinden, met name op de website van De Lijn, in de klantenportalen van De Lijn en in die van de NMBS. Ik zie al aan uw reactie dat u dat te weinig vindt. Maar ik moet u meegeven dat ook op uw andere vragen over de plannen over de tarifering, de targets voor specifieke doelgroepen, om de gebruikszone uit te breiden van de City Pass en om andere vormen van deelmobiliteit te integreren, De Lijn me antwoordt dat ze daar geen concrete plannen over heeft. Ze werkt wel toekomstgericht aan een plan om alle abonnementen, dus niet alleen de City Pass, te kunnen integreren met andere aanbieders om op die manier de combimobiliteit meer te faciliteren.
Wat betreft uw vraag over een 24-uurskaart die mijn voorganger in 2018 zou hebben aangekondigd, geeft De Lijn ook aan dat er daarvoor geen concrete plannen op tafel liggen. Door corona zijn de prioriteiten wat verschoven. De Lijn wil eerst de verkoopaantallen verder analyseren, gelet op de post-covidcontext. Dit specifiek wat die tienrittenkaart betreft naar analogie met Brupass XL.
De City Pass is momenteel inderdaad enkel te koop in de NMBS-stations. De Lijn geeft ook aan dat zij op dat vlak geen andere plannen heeft. De verkoop van de City Pass gebeurt op dit ogenblik dus enkel bij NMBS. Om die straks ook op een andere manier ter beschikking te stellen bij De Lijn, zou er nog een digitale ontwikkeling nodig zijn, maar dat bekijkt men dan liever in het globale verhaal van de tarief- en ticketintegratie die er staat aan te komen in het kader van het decreet Basisbereikbaarheid.
Uw laatste vraag heeft opnieuw betrekking op het verhaal van tarief- en ticketintegratie. In het kader van de modal shift is het uiteraard belangrijk dat we daar ten volle op inzetten en daar werk van maken. Niet alleen de Vlaamse overheid moet dat doen, maar ook alle betrokken stakeholders. Er zijn een aantal werkgroepen opgericht, samen met de diverse vervoerregioraden die mee het vervoer op maat bepalen. Ook daar is dus die tariefintegratie van belang.
Kortom, we hopen dat we daar snel meer duidelijkheid over krijgen. In het kader van de basisbereikbaarheid en met het oog op de modal shift en de combimobiliteit is het uiteraard van groot belang dat we die tarief- en ticketintegratie ten volle uitrollen in samenspraak met de vervoerregio’s en daarover in de toekomst duidelijkheid kunnen scheppen.
De heer Annouri heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik was inderdaad neen aan het schudden omdat ik het gewoon een beetje vreemd vind. U bent het eens met mij dat er meer moet worden ingezet op integratie. Dat is heel goed, dat vinden wij allemaal een belangrijke zaak. Op dit moment is er een goed systeem, dat van de City Pass, dat dit al voor een deel doet en dat tegemoetkomt aan wat wij willen. Maar onbekend is onbemind. Er wordt nauwelijks reclame voor gemaakt en mensen weten niet dat het bestaat. En toch zegt u dat u er meer van wilt. We hebben momenteel iets dat goed kan werken en potentieel heeft maar we doen er toch niets mee en we laten het voor wat het is. Voor mij is dat redelijk onlogisch en klopt dit niet echt. En dan verwijst u inderdaad naar de toekomstplannen om alle abonnementen te kunnen integreren enzovoort, maar dat is op dit ogenblik nog redelijk onduidelijk en vaag. We weten niet wat daar juist zal komen, we weten ook niet wat de timing is. Waarop wachten we daar? Hoe zal dat eruitzien?
Maar wat er nu wel is en wat kan werken, daar doen wij niets mee. Ik vind dat vreemd en jammer en ik vind dat ook een gemiste kans. Ik vind dat een heel opvallende en vreemde redenering waar ik het eigenlijk niet mee eens kan zijn en waar ik het ook niet mee eens ben. Als ik denk aan de mogelijkheden die er zouden kunnen zijn om in Antwerpen de City Pass te combineren met een VeloCard en een waterbus, dan zou dat zo handig zijn en veel mensen warm maken. Maar dat laaghangend fruit wordt op dit moment dus niet geplukt.
Ik heb nog twee bijkomende opmerkingen. De eerste gaat over mensen die geen smartphone hebben en die digitaal niet mee zijn. Hoe zult u ervoor zorgen dat mensen die gebruik willen maken van die deelmobiliteit en die ticketingsysteem, niet uit de boot vallen? Voor mij is dit cruciaal.
We hebben het daarnet gehad over Oosterweel. Dat zal zorgen voor een echt verkeersinfarct en voor extra problemen, dat weten we. En dus is het belangrijk dat de omwonenden die misschien sociaal kwetsbaarder zijn en die niet meteen zoals wij heel makkelijk van de ene app naar de andere scrollen wetende dat er allerlei opties zijn, op een laagdrempelige en toegankelijke manier kunnen genieten van die alternatieven, zeker met de werken die er nu aankomen. Hoe zult u ervoor zorgen dat zij niet uit de boot vallen? Dat verkeerinfarct is trouwens, wat mij betreft, een extra argument om meer werk te maken van die City Pass.
Kunt u afronden, meneer Annouri?
Het is een passioneel debat, voorzitter.
Dit is de laatste vraag, minister, heel specifiek over de rol van de overheid hierin. Bent u het met mij eens dat, als het gaat over ticketing integratiesystemen, de overheid daar een cruciale rol moet in spelen? Of denkt u dat het privépartners moeten zijn die die rol op zich kunnen nemen? Hoe ziet u dat juist?
Mevrouw Fournier heeft het woord.
Minister, ik denk dat wij het normaal gezien meestal eens zijn. Laat me toch toe even te zeggen dat ik nu, zoals collega Annouri, uw antwoord toch wel een beetje vreemd vind. Een beetje jammer, vind ik ook.
Eigenlijk is het collega Karin Brouwers die normaal gezien dit thema opvolgt, en zij heeft er ook al verschillende vragen over gesteld. De laatste vraag dateert van eind mei dit jaar, nog maar een maand geleden. En het ging over de verkoop van de City Pass in Gent. Op zijn minst kan er toch worden gezegd dat het geen succes kan worden genoemd.
In Gent waren er slechts 70 jaarabonnementen en 254 maandabonnementen. Een van de belangrijkste redenen zou zijn dat de formule te duur werd bevonden. En nochtans bleek, bij de lancering van die City Pass, de ambitie heel hoog te zijn. Vervoersmaatschappij De Lijn gokte op 1000 abonnees voor Gent en 1500 voor Antwerpen. Dat wordt dus absoluut niet gehaald.
Ik vind het een beetje jammer dat er daar geen publiciteit rond gemaakt werd, en ook niet zal worden gemaakt. U zegt dat er geen bijkomende acties geplaatst zullen worden. Dat vinden we toch wel heel jammer. Blijkbaar werden er al een paar pijnpunten aangehaald bij de lancering, onder andere de stevige prijs, de ruime gebiedsafbakening. Wij van CD&V vinden het ook wel jammer dat De Lijn er niet in slaagt om meer abonnementen aan te bieden.
Ik heb misschien nog een bijkomend punt. De collega spreekt over een tienrittenkaart en dergelijke, maar misschien is er een optie om ergens een City Pass-stop in te voeren. Als men op citytrip gaat, zou men met een City Pass toch ook dergelijke pas kunnen aankopen?
En ik heb nog een vraag, minister. Wat ziet De Lijn eigenlijk als reden? Ik heb er een paar opgenoemd, maar wat ziet De Lijn, of wat ziet u specifiek als reden van deze lage verkoop? Want nogmaals, die ticketing zien we echt wel zitten, en we vinden dat er toch wel meer uniformiteit moet komen.
Dus, minister, zou u toch geen bijkomende acties ondernemen? Bent u misschien toch van plan om er meer ruchtbaarheid aan te geven?
Minister Peeters heeft het woord.
Dank voor de bijkomende vragen. Ik denk wel dat we hier duidelijk het onderscheid moeten maken.
Ik heb daarstraks in mijn antwoord heel duidelijk gesteld dat we de ticketing en de tariefintegratie uiteraard heel belangrijk vinden, en daar wordt ook volop op ingezet. Toekomstgericht denk ik opnieuw dat men het decreet Basisbereikbaarheid ten volle moet uitwerken, zodat het operationeel kan zijn. Het is dan de bedoeling dat eenieder, is het nu via de app, via de telefoon of is het voor mensen die inderdaad niet op de digitale weg mee zijn, kan telefoneren naar de mobiliteitscentrale, en daar als het ware kan zeggen: ik moet van punt a naar punt b, wat is voor mij het meest interessante traject, wat is het meeste interessante vervoersmiddel. Hoe kan ik dat boeken en hoe kan ik dat ticket voor mij reserveren. Dat is sowieso de toekomst, en daarom willen we uiteraard ten volle werk maken van de tarief- en ticketintegratie.
Meneer Annouri, u hebt gezegd heel veel belang te hechten aan de mensen die niet ten volle mee zijn en aan het verhaal van mensen die op het openbaar vervoer aangewezen zijn, al is het vanwege het verkeersinfarct in en om Antwerpen. In die zin wil ik ook opnieuw benadrukken dat ik die bekommernissen alleen maar ten volle kan delen. Ook daar willen we sowieso het openbaar vervoer ten volle promoten.
Moet dat nu absoluut noodzakelijk met een City Pass? Daarvan geeft De Lijn mij aan dat zij op dit ogenblik niet volop die kaart van de City Pass trekken. Een City Pass geldt vandaag de dag alleen voor Gent en Antwerpen, we hebben die in de rest van Vlaanderen niet. Er zijn wel heel veel andere abonnementsvormen. En ik denk dat u ze ook wel allemaal kent. We hebben de Buzzy Pazz, we hebben de Omnipas – er zijn tal van diverse bronnen – we hebben de tienrittenkaarten en dergelijke. Die promoot De Lijn wél allemaal ten volle.
Waarom er geen concrete verdere plannen zijn rond de City Pass en die enkel via de loketten van de NMBS wordt aangeboden, is een bewuste keuze inzake de exploitatie van De Lijn. Ik denk niet dat dat een specifieke beleidsmaatregel is. Voor mij is het alleszins belangrijk dat we ten behoeve van de reiziger een duidelijk, uniform en eenvoudig systeem hebben en geen veelheid aan vormen van abonnementen en tarieven. We hebben aan De Lijn gevraagd om werk te maken van flexibiliteit op het vlak van abonnementen. Wanneer bepaalde reizigers een abonnement hebben geboekt maar er door omstandigheden geen gebruik van kunnen maken, dan moet alle flexibiliteit aan de dag worden gelegd. Het is zeker ook belangrijk dat de Lijnwinkels ter beschikking zijn van mensen die niet online kunnen bestellen om een en ander te kunnen boeken.
De ticketintegratie geldt straks, in het kader van het decreet Basisbereikbaarheid, voor alle mogelijke betrokkenen, voor alle mogelijke stakeholders. Vandaar dat we werkgroepen hebben opgericht. Wij kunnen het natuurlijk niet verplichtend opleggen aan de andere stakeholders, aan bijvoorbeeld een aanbieder van deelmobiliteit, van deelfietsen, deelauto's of dergelijke meer. Maar men zal straks wel beseffen dat het een meerwaarde is voor de klant. Ik vermoed dat ze mee zullen willen springen op de trein van de ticketintegratie omdat dat een belangrijke facilitator is en het de reiziger alleen maar gemakkelijker maakt. In die zin heb ik er wel vertrouwen in dat het er komt.
Ik begrijp dat De Lijn wil focussen op de uitrol van het decreet Basisbereikbaarheid en niet op de City Pass, die nog altijd op de website via de klantenportalen van De Lijn en de NMBS ter beschikking is. Ze focussen op wat nu op til staat, met name hoe ze in het kader van combimobiliteit en de modal shift kunnen zorgen voor ticketintegratie. Met het oog op post-covid focussen ze op het lokken van meer mensen richting openbaar vervoer. We zien dat andere abonnementsvormen attractiever zijn. Als we die ook flexibel kunnen maken, dan vermoeden we dat ze nog attractiever zullen zijn. Daarop moet vooral gefocust worden. Dat is alleszins wat De Lijn mij aangeeft. Ze willen de City Pass nog niet volledig afschrijven. Men laat het lopen, maar men zet er niet heel hard op in qua communicatie om het een enorme boost te geven.
Jullie weten dat de tickettarieven en de soorten abonnementen jaarlijks worden voorgesteld door De Lijn. Men is daar op dit ogenblik mee bezig. Ik hoop alleszins in het najaar daaromtrent duidelijke voorstellen te kunnen krijgen. Zoals ook andere jaren zal dit dan vervolgens op de Vlaamse Regering komen en zal er duidelijkheid zijn over de tarieven, de abonnementen en de flexibele abonnementen.
De heer Annouri heeft het woord.
Minister, bedankt voor uw antwoord, maar mijn hoofd knettert van zoveel onlogische stappen die worden gezet inzake de City Pass. U verwijst naar de Omnipas en de Buzzy Pazz. Het klopt dat daarop volop wordt ingezet, maar dat gaat niet over combimobiliteit. Dat zijn aparte abonnementen. Ik heb zelfs nog gebruikgemaakt van de Buzzy Pazz toen ik student was. Dat gaat dus al heel lang mee. Hoe we naar mobiliteit kijken, hoe we onze steden vorm willen geven, hoe we de dingen willen combineren: op dat vlak hebben we enorme stappen vooruitgezet in wat nodig is.
Er is iets dat we op dit moment kunnen gebruiken voor iets waarvan we zeggen dat we er meer nood aan hebben. Maar daar wordt dan niet op ingezet. Het wordt ook niet afgeschaft. Het blijft bestaan. Maar we gaan er niet op inzetten. À quoi bon, vraag ik me dan af. Dat is zo onlogisch, dat het gewoon knettert in mijn hoofd. Dat is zo’n gemiste kans.
U hebt aangehaald dat het voor een stuk ook over de autonomie van De Lijn gaat. Dat klopt, absoluut. Maar de tarief- en ticketintegratie staat wel in het regeerakkoord. Dat is iets waarvan deze Vlaamse Regering heeft gezegd dat ze er volop op wil inzetten en het gaat uitrollen. Dit is een van die stappen die je daarin kunt zetten. Dus daar moet wat mij betreft toch ook vanuit de politiek een stuk sturing en ambitie komen om daar meer op in te zetten.
Het is zeer onlogisch. Het is iets wat wij van nabij zullen blijven opvolgen. Als we effectief willen dat mensen gebruikmaken van moderne mobiliteit en deelmobiliteit op een gemakkelijk toegankelijke manier, dan denk ik dat we alvast moeten beginnen met wat er nu is, veel gemakkelijker toegankelijk te maken en daar ook reclame voor te maken. Dat het op dit moment niet verkocht wordt in de Lijnwinkels, vind ik ook echt zeer vreemd en zeer onlogisch. Maar goed, tot zover mijn tussenkomst. To be continued, ongetwijfeld. Alvast bedankt voor uw antwoorden.
De vraag om uitleg is afgehandeld.