Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Vorige maand publiceerde de Europese Commissie een mededeling over haar mondiale aanpak van onderzoek en innovatie, waarmee de Europese Unie een leidende rol wil spelen bij de ondersteuning van internationale onderzoeks- en innovatiepartnerschappen en innovatieve oplossingen wil aanreiken om onze samenlevingen groen, digitaal en gezond te maken.
De strategie van de commissie is tweedelig: enerzijds is het de bedoeling om een open onderzoeks- en innovatieomgeving op basis van regels en waarden tot stand te brengen, anderzijds wil de strategie voor wederkerigheid en een gelijk speelveld zorgen bij de internationale samenwerking op het gebied van onderzoek en innovatie. Horizon Europe, het Europese programma voor onderzoek en innovatie zal een belangrijk instrument zijn om de strategie uit te voeren. Vlaanderen is een open economie en heeft dus belang bij een open aanpak rond onderzoek en innovatie. Via het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) wordt vandaag ook al steun verleend aan bedrijven die vernieuwende producten ontwikkelen.
Minister, op welke manier kan Vlaanderen voordeel halen uit deze mededelingen van de Europese Commissie? Hebt u zicht op de belangstelling die er in Vlaanderen is omtrent deze aankondiging?
Minister Crevits heeft het woord.
Collega, het gaat hier om een strategisch beleidsdocument van de Europese Commissie. Uit de mededeling vloeien geen directe voor- of nadelen voort. Ik wil u wel wijzen op een aantal passages die vanuit Vlaams perspectief interessante opties inhouden voor de toekomst.
Vanaf zin 1 is duidelijk dat de mededeling inzet op het belang van onderzoek en innovatie voor Europese burgers vandaag en in de toekomst. Die ambitie van Horizon Europe, het Europees onderzoeksprogramma, onderschrijf ik uiteraard integraal. Horizon Europe-onderzoek formuleert antwoorden op de wereldwijde uitdagingen op het vlak van milieu, klimaat, digitalisering en gezondheid. Dat is eigenlijk dezelfde oriëntatie die in het plan Vlaamse Veerkracht zit.
Voor onderzoek van topniveau is het onontbeerlijk dat de knapste koppen van de hele wereld samenwerken. Tegelijk mogen we niet blind zijn voor de huidige geopolitieke spanningen tussen handelsblokken en voor het feit dat mensenrechten en fundamentele waarden op de proef worden gesteld.
In haar mededeling hecht de Europese Commissie veel belang aan principes als multilateralisme, openheid en wederkerigheid. Multilateralisme omdat we gefocust moeten blijven op een globaal kader. Openheid omdat die houding de beste resultaten voor de kortst mogelijke termijn garandeert. Maar we mogen vooral ook niet naïef zijn. Kennis gaat ook om macht. Wederkerigheid bij het maken van afspraken en het realiseren van een gelijk speelveld en respect voor intellectuele eigendom krijgen terecht heel wat aandacht in de mededeling van de Europese Commissie.
De Europese Commissie belooft in haar mededeling ook richtsnoeren te ontwikkelen om te voorkomen dat onderzoeksorganisaties en instellingen voor hoger onderwijs in de EU het slachtoffer worden van buitenlandse inmenging. Dat is aan te moedigen binnen een Europese context. Tegelijk wijs ik erop dat we in Vlaanderen niet stilzitten. Het is van belang dat dit kader niet top-down wordt opgelegd, maar samen met de experten op het terrein wordt ontwikkeld. In Nederland kennen ze gelijkaardige initiatieven. Heel dit verhaal kadert trouwens in de ruimere discussie over strategische autonomie dat aan bod kwam tijdens de commissievergadering van 20 mei.
Dan kom ik aan uw tweede vraag. De Vlaamse belanghebbenden hebben op initiatief van Economie, Wetenschap en Innovatie (EWI) samengezeten over de thematiek. In grote lijnen kun je zeggen dat de onderzoeksactoren zich vooral richten op het vrijwaren van het open karakter van de samenwerking en de bescherming van de academische vrijheid terwijl de bedrijfswereld voornamelijk het belang van een gelijk speelveld en respect voor intellectuele eigendom benadrukt. De strategische onderzoekscentra lijken dan weer eerder de kansen te zien rond het in de praktijk brengen van ‘twin transition’ en de open strategische autonomie. EWI biedt onze stakeholders de kans om deze thematiek ook in de toekomst verder te bespreken. Wij plannen een volgend gesprek kort voor of kort na het zomerreces.
De heer Gryffroy heeft het woord.
De reden waarom ik die vraag stel, is de volgende. Men ziet op verschillende fronten, Europees en ook bij ons, dat men bij ondersteuning een vorm van fundamentele beginselen en waarden wil opnemen. U hebt gelijk dat het bottom-up moet gebeuren en niet top-down. Het enige waarvoor ik schrik heb, is dat men afhankelijk van het soort programma waartoe men toetreedt, men anders gedefinieerde fundamentele beginselen en waarden zou kunnen hebben, al is het maar over een aantal woorden of een aantal richtingen die men wil uitgaan. Dan vraag ik me af waarom men de Sustainable Development Goals (SDG) van de Verenigde Naties niet gebruikt en deze meer gaat operationaliseren.
Minister, als u dan toch betrokken bent bij die bottom-upbenadering, waarom duwt men dan niet meer in de richting van die SDG’s? Men moet er niet alle SDG’s aan koppelen, maar men kan volgens mij, afhankelijk van het soort fundingsysteem dat men heeft, perfect een aantal SDG’s opnemen waaraan de ondersteuning en de samenwerking moet voldoen. Daardoor werken we met één groep van waarden die heel duidelijk gedefinieerd en wereldwijd aanvaard zijn, ook door de derdewereldlanden. Daar zitten gendergelijkheid, onderzoeksethiek, duurzaamheid enzovoort in. Dat zou het volgens mij veel duidelijker en transparanter maken.
Minister Crevits heeft het woord.
Collega Gryffroy, die SDG’s vormen zeker het kader maar die zijn zeer ruim. Wij proberen dat nu heel concreet toe te passen.
De heer Gryffroy heeft het woord.
U antwoordt inderdaad positief op mijn vraag om nog meer de SDG’s te operationaliseren of nog bijkomende andere beginselen en waarden daaruit.
De vraag om uitleg is afgehandeld.