Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Annouri heeft het woord.
Minister, tijdelijk werkloos zijn in deze tijden kan heel veel onzekerheid creëren over de toekomst en over de eigen carrière. Loopbaanbegeleiding stimuleert mensen om actief over hun loopbaanambities na te denken, en waar nodig ook bepaalde competenties te versterken. Zo blijven ze dicht bij de arbeidsmarkt en verhogen ze hun kansen op duurzame tewerkstelling, trouwens ook bij de huidige werkgever. Mensen worden versterkt in hun huidige job of verbeteren hun kansen elders, en dat is natuurlijk nog altijd wenselijker dan een passage via de werkloosheid. Collega’s, ik denk dat we het daar allemaal over eens zijn.
De Vlaamse Regering verstrengde op 1 januari 2020 de toegang tot de loopbaancheques. Die zijn er enkel voor wie de voorbije zes jaar nog geen loopbaanbegeleiding volgde en minstens al zeven jaar werkervaring heeft. Daarnaast is er ook nog een financiële drempel van minstens 40 euro. Minister, in september vorig jaar introduceerde het Gentse stadsbestuur een systeem voor de loopbaanbegeleiding van tijdelijk werklozen. Inwoners van Gent die in juli, augustus of september minstens een dag tijdelijk werkloos waren, konden vanaf 1 oktober gratis vier uur loopbaanbegeleiding volgen. Voor werknemers uit de zwaarder getroffen sectoren toerisme, horeca en evenementen kwam daar nog eens drie uur bovenop. Een derdebetalersregeling maakt dat de financiële drempel werd weggenomen en dat het aanbod gratis is. Het initiatief kaderde in de Gentse relancemaatregelen voor de arbeidsmarkt. In december werd trouwens ook beslist om dat aanbod uit te breiden wegens groot succes. Dat lijkt me een goede zaak.
Dit initiatief kreeg dit jaar onder andere ook navolging in Brugge en Antwerpen. Een gemeenschappelijke factor in al die steden is dat ook voor die tijdelijk werklozen die volgens de Vlaamse Regering geen recht hebben op loopbaancheques, de stad de kosten van de loopbaanbegeleiding op zich zal nemen. Men vult daarmee een leemte die de Vlaamse Regering op dit moment eigenlijk voor een stuk laat. Eigenlijk erkent men hiermee dat het Vlaamse systeem niet voldoende toegankelijk is. De Vlaamse voorwaarden sluiten immers heel wat mensen uit, niet het minst onze jongeren. Bijna 40 procent van wie al intekende op het Gentse aanbod, is jonger dan 30 jaar. Dat wijst erop dat er ook in die groep vraag is naar loopbaanbegeleiding.
Minister, in het recente advies ‘De toekomst van werk’ van de Vlaamse Jeugdraad wordt daar ook naar verwezen. We hebben het daar vorige keer ook al over gehad. U gaf toen aan dat u regelmatig contact hebt met de Vlaamse Jeugdraad. Die heeft dat advies ook in deze commissie voorgesteld. Ik citeer er even uit: “Slechts iets meer dan de helft van de jongeren kan zijn/haar leerbehoeftes duidelijk verwoorden of weet welke opleidingen interessant zijn voor zijn/haar profiel en waar ze die kunnen vinden. Jongeren hebben daar begeleiding bij nodig. Jongeren hebben evenveel baat bij het stilstaan bij hun loopbaan en competenties als dertigplussers. Toch heb je in Vlaanderen pas recht op loopbaancheques wanneer je minstens zeven jaar werkervaring hebt. Er wordt verkeerdelijk van uitgegaan dat jongeren die skills meekrijgen in het (hoger) onderwijs of loopbaancheques pas nodig zouden hebben als ze enkele jaren op de arbeidsmarkt actief zijn geweest.”
Zeker in het licht van het debat dat we onlangs voerden over kwetsbare jongeren die vandaag afstuderen, is dit toch best een belangrijke oproep.
We moeten zoveel mogelijk mensen de kans geven om hun potentieel voor de arbeidsmarkt te versterken. Dat is nu meer dan ooit belangrijk. Loopbaancoaching is daarvoor een goed instrument. Het helpt mensen om stil te staan bij hun talenten en ambities, en bij de evoluties van onze arbeidsmarkt en van onze sectoren.
Minister, bent u zelf op de hoogte van de regelingen die werden uitgewerkt in Gent, Brugge en Antwerpen? Is er daarover overleg geweest? Zijn er nog steden en gemeenten die een soortgelijk initiatief hebben genomen of plannen te nemen? Wat is uw inschatting, uw appreciatie van en uw reactie op dit aanbod?
Bestaat er een evaluatie van de effecten van de beperkingen die werden ingebouwd in het Vlaamse systeem sinds 2020 of wordt er zo'n evaluatie gepland?
Welke rol zouden loopbaancheques kunnen hebben in het oriënteren van jongeren die in deze bijzondere tijden hun studie afronden en op de arbeidsmarkt terechtkomen?
Zullen de Vlaamse overheid en de sociale partners in het kader van de recente evoluties vanwege corona de toegang tot de loopbaancheques verder herzien?
Minister Crevits heeft het woord.
Uiteraard zijn mijn administratie en ikzelf ook op de hoogte van de regelingen van de steden Gent, Brugge en Antwerpen. Het zou gek zijn mocht ik dat niet weten. Ik kan zelfs meedelen dat de stad Oostende een vergelijkbaar initiatief heeft genomen. Elke stad heeft hiervoor proactief een bevraging gedaan bij VDAB over de maatregel en het kader. VDAB heeft als regisseur van de loopbaancheque proactief gecontroleerd of de voorgestelde maatregelen aansloten bij de reglementering en de instructies rond de derdebetalersregeling.
Ik vind de initiatieven van de lokale besturen een zeer waardevolle aanvulling op onze Vlaamse loopbaancheques. Ik heb ook aan VDAB gevraagd dat ze in hun contacten met de lokale besturen deze goede praktijken ook voldoende onder de aandacht brengen en mee verspreiden, zodat we nog meer mensen kunnen bereiken. Voor mensen met een beperkte werkervaring blijven we inzetten op een sterk regulier aanbod vanuit VDAB. Het is de bedoeling om dat ook verder te zetten.
Jongeren die hun studie afronden en op de arbeidsmarkt terechtkomen, komen niet in aanmerking voor het gebruik van de loopbaancheque. De reden hiervoor is dat er geoordeeld werd dat er een minimumperiode aan werkervaring nodig is, waarover je dan tijdens de loopbaanbegeleiding kunt reflecteren. Pas afgestudeerde jongeren kunnen bij de start van hun loopbaan wel bij VDAB terecht voor ondersteuning. Die ondersteuning is ruimer dan enkel oriëntering; ze bestaat ook uit e-coaching, sollicitatie-ondersteuning en webleren.
We rekenen ook op de ondersteuning die jongeren krijgen of vinden tijdens hun opleiding voor een eerste oriëntatie op de arbeidsmarkt. In deze commissie ging het op 6 mei nog over die overgang van onderwijs naar arbeidsmarkt. We zijn toen ingegaan op de rol die onderwijs hier ook moet spelen, en de rol die er is vanuit VDAB.
U vraagt of er een evaluatie bestaat. Collega Annouri, ik moet eerlijk bekennen dat ik gemengde gevoelens heb bij de ingreep die we gedaan hebben. Ik ben uiteraard heel loyaal, maar ik zou toch wel eens een evaluatie willen zien van de effecten van die doorgevoerde hervorming met betrekking tot de loopbaancheques. Er is bij mij natuurlijk één zorgpunt: de impact van de coronamaatregelen liep nagenoeg gelijk met de wijzigingen aan het systeem van de loopbaancheques, dus het is zeer moeilijk om beide effecten van elkaar te onderscheiden en onafhankelijk te evalueren.
Laat ons zeggen dat ik een uitbundig ‘ja’ zeg op de vraag of ik een evaluatie wil doen. Maar ik heb ze nog niet gedaan, omdat dat in tijden van corona onmogelijk was. Je moet wel een zuiver moment kiezen. Ik ben daar ook door een aantal parlementsleden op aangesproken, die vragen waarom dat is gebeurd. Als je iets hervormt en het wordt slecht geëvalueerd, dan moet je ook bereid zijn om die hervorming te herbekijken. Maar geef mij nog eventjes tijd om het momentum van die evaluatie precies te prikken. Maar die zal zeker gebeuren. Ik vind dat ook belangrijk, omdat ik ook wel wat zorgen hoor rond de maatregel as such, niet het minst van de voorzitter van de commissie. Die evaluatie zal dus zeker gebeuren.
De heer Annouri heeft het woord.
Bedankt voor uw antwoord, minister. Het was kort maar toch zeer eerlijk en helder. In die zin vind ik het natuurlijk wel opvallend. Als het gaat over Gent, Antwerpen en Brugge, en Oostende zou daarin volgen, dan kan ik mij perfect inbeelden dat nog steden en gemeenten dat zouden doen. Dan denk ik dat je eigenlijk voor een stuk al weet dat er een tekortkoming is, en dat dat dan lokaal wordt opgevuld. Dat lijkt mij dan wel een duidelijk signaal: zijn we dan wel zo efficiënt bezig, als we overal bottom-up voor een stuk zien hoe men probeert om gaten te dichten?
Mijn belangrijkste vraag was die naar evaluatie, om dan inderdaad te zien hoe dat werkt en waar de gaten zitten. U geeft zelf ook aan dat u dat wilt doen. Ik ben daar best tevreden mee. Ik begrijp ook uw opmerking dat het nu, in coronatijden, moeilijk is om dat te doen. Maar ik denk dat het wel perfect mogelijk moet zijn. Ik moet nu niet doen wat ik de vorige keer zelf had gezegd dat we niet mogen doen, namelijk te optimistisch naar de toekomst kijken en denken dat het snel anders zal zijn. Maar ik hoop toch dat we in september, oktober, november in een normalere situatie zitten en dat we dan toch alleszins kunnen beginnen met evalueren en kijken hoe het dan, x-aantal maanden later, loopt. Dus ik hoop dat we dan eind 2021, begin 2022 met die evaluatie kunnen beginnen. Ik zal u er ook aan houden.
De collega’s van de meerderheid hebben onlangs zelf een resolutie ingediend om loopbaancheques in te zetten voor het activeren van de niet-beroepsactieven. Ik denk dat het helemaal niet onlogisch is om ook na te denken, collega’s, over een passend systeem voor tijdelijke werklozen in moeilijkere tijden. Ik denk dat dit zeker nog vervolgd zal worden, en ik ben eigenlijk wel tevreden met uw antwoord. Ik heb dus geen bijkomende vragen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.