Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Annouri heeft het woord.
Minister, de Vlaamse overheid wil vijf drukke en gevaarlijke kruispunten op de A12 ter hoogte van Aartselaar en Wilrijk herinrichten. De onderzoeksopdracht hiervoor werd half november 2020 door het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) gegund aan het studieconsortium Team A12. Van 16 februari tot en met 18 maart 2021 organiseerde AWV een heel ruime digitale bevraging over de herinrichting van vijf kruispunten op de A12 in Aartselaar en Wilrijk. Dat de doorstroming, de veiligheid en de oversteekbaarheid van de A12/N177 bij heel wat bewoners, bezoekers en bedrijven hoog op de agenda staan, bleek uit de massale respons. Dat is niet te verbazen: iedereen die daar ooit heeft gereden, kan zich daar iets bij voorstellen.
Maar liefst 2239 personen namen aan de bevraging deel. Voor de deelnemers aan de bevraging zijn de topprioriteiten vlot doorgaand verkeer op de A12, verkeersveiligheid, vlotte oversteekbaarheid met gemotoriseerd vervoer, met de fiets en te voet, en een goed fietspad. Een meerderheid van de deelnemers is te vinden voor een tunneloplossing, met één lange tunnel onder de vijf kruispunten als voorkeur.
De vijf zware kruispunten zijn echter maar een onderdeel van het hele veiligheids- en leefbaarheidsprobleem dat de A12 en de parallelle weg N177 tussen Boom en Antwerpen vormen en waarbij nieuwe oplossingen bedacht dienen te worden voor zowel de sleuf ter hoogte van Boom als het viaduct in Wilrijk. Die doorklieven elk op hun manier diverse gemeenten en woongebieden en zorgen voor veel hinder.
In het verleden werden al meer omvattende studies opgemaakt om de A12 grondig opnieuw in te richten. Zo was er bijvoorbeeld de structuurschets van Stramien in 1999. Je had de conceptstudie van Arcadis in 2017, dus iets recenter, en het kunstenproject Zonder de Brug van Fameus in 2015. Daarvan kwam er een update door vier studenten Master Stedenbouw en Ruimtelijke Planning aan de Universiteit Antwerpen in 2019, en er was het herwerkt voorstel Boomsedreef van architect Bart Vandenbossche dit jaar. Ik geef dit gewoon aan, minister en collega’s, zodat jullie weten dat dit toch echt wel een heel belangrijk thema is dat leeft bij heel veel mensen, en waarvan heel wat mensen hopen dat daar snel een kwalitatieve oplossing voor gevonden wordt.
In deze voorstellen wordt in mindere of meerdere mate aangesloten bij de filosofie van Ringland, rond de overkapping van de Antwerpse ring: men wil de ruimte die nu wordt ingenomen door de A12 – de sleuf, de expresweg en het viaduct – deels herwinnen en teruggeven aan de bewoners via een overbrugging of een ondertunneling, om zo een radicale boost te geven voor de leefbaarheid en de veiligheid van de woonbuurten rond de A12.
Ten slotte zou ook breder kunnen worden ingezet op een modal shift op deze verkeersas tussen Antwerpen en Brussel. In 2013 verscheen het ‘Eindrapport tracéstudie voor een tramlijn Brussel-Boom’ opgesteld door BUUR voor De Lijn. Een sneltramlijn van Brussel tot Boom wordt onderzocht op verschillende tracés. Een aansluitende tramlijn Boom-Antwerpen blijft ook nog altijd een reële mogelijkheid. Zo onderzoeken op dit ogenblik bijvoorbeeld de Ringland Academie en het Burgerplatform ZuidOostRand RouteOverleg (Zorro) de mogelijkheid van een tram van station Boom tot Antwerpen Zuidstation op de A12 en via de Jan de Voslei. Vroeger reed tram 50 trouwens op het traject van de huidige A12 tussen Boom en Antwerpen. Die werd in 1966 afgeschaft. Dat is ver voor mijn tijd, maar misschien kan collega Bex zich daar nog iets bij inbeelden.
Minister, wat het lopend onderzoek naar de aanpak van de vijf gevaarlijke kruispunten betreft: zult u als minister rekening houden met de prioriteiten die uit de bevraging komen van de mensen, en zult u op basis daarvan ook de concrete voorstellen van Team A12 beoordelen?
Is het niet wenselijk om naast het inspraaktraject en het onderzoek rond de herinrichting van de vijf kruispunten in Aartselaar en Wilrijk, soortgelijke inspraaktrajecten en onderzoeken op te zetten rond de rest van de A12 tussen Boom en Antwerpen, met name rond een mogelijke overkapping van de sleuf in Boom en de intunneling van het viaduct in Wilrijk?
Is het niet interessant om te onderzoeken of een sneltramverbinding Boom-Antwerpen ook een meerwaarde kan hebben voor het bereiken van de ambitieuze modal shift die u mee beoogt in het Toekomstverbond? Wordt met die mogelijkheid eventueel rekening gehouden?
Minister Peeters heeft het woord.
Bedankt voor uw vraag en voor de geschiedenis die u hier uit de doeken hebt gedaan. Ik denk dat collega Bex zo meteen ook wel wil tussenkomen op deze vraag.
Het duurt alleszins vaak lang, daar ben ik zelf mee een klager over. Wat dat betreft weet u dat in ons regeerakkoord, maar ook in het relanceplan sowieso duidelijk is aangegeven dat we willen dat een en ander inzake procedures wordt bijgestuurd, en dat dat sneller zou moeten kunnen.
Wat specifiek uw vraag betreft rond het lopende onderzoek naar de vijf gevaarlijke kruispunten: ik kan u meegeven dat de verschillende varianten voor de herinrichting van deze vijf kruispunten op de A12 onderling worden afgewogen in het milieueffectrapport, in de project-MER. In de eerste fase werden alle bekommernissen, aandachtspunten en suggesties van het ontwerp verzameld via een ruime participatie, om zodoende ook het draagvlak maximaal te vergroten.
Daarbij is een zeer ruime, weliswaar digitale bevraging gebeurd, waar u naar verwijst. Maar daarnaast is met verschillende stakeholders ook een bilateraal overleg opgezet, onder meer met Zorro, Fietsersbond, de ontwerpers van de Boomsedreef, bedrijvenverenigingen en anderen. Alle verzamelde informatie wordt meegenomen in de uitwerking van verschillende varianten. Deze verschillende varianten worden dan begin juli voorgesteld aan de ruime bevolking en voorgelegd in een publieke raadpleging. Daarbij zal ingegaan worden op de aspecten die uit de bevraging naar voren kwamen. Het is de bedoeling om in het verdere projectverloop op duidelijke en transparante wijze te communiceren met de geïnteresseerde burgers en andere belanghebbenden.
Als antwoord op uw tweede vraag kan ik u meedelen dat het op termijn zeker de bedoeling zal zijn om ook de zone Wilrijk te onderzoeken. De focus ligt nu eerst op de zone Aartselaar, waar er nog gelijkgrondse kruispunten zijn op de A12 die nog steeds ongevallen veroorzaken en daardoor helaas hoge scores behalen op de dynamische lijst van gevaarlijke punten. De eerste prioriteit ligt dus op het wegwerken van die gevaarlijke kruispunten.
Ten derde vraagt u een onderzoek over de mogelijkheid van een sneltramverbinding. In het Routeplan 2030 is over de A12/N177 – de N177 is de parallelle weg naast de hoofdweg A12 - geen tramverbinding opgenomen. Er wordt volop ingezet op de upgrade van de parallelle spoorverbinding van de trein op lijn 52. Er is wel een hoogwaardige openbaarvervoerlijn opgenomen op de A12/N177 in het Routeplan 2030 met de uitbouw van verschillende mobi- of Hoppinpunten langsheen het traject. Er wordt voor elke onderzochte variante ook bekeken hoe een latere ombouw tot tramsporen mogelijk kan blijven om eventuele toekomstige vertramming niet te hypothekeren.
Na de publieksronde in juli zullen wij zeker nog terugkomen op dit dossier.
De heer Annouri heeft het woord.
Ik denk dat het traject met de omwonenden, dat nu loopt, een goed traject is. Ik benadruk dat. De vorige keer had ik hier kritiek op de manier waarop in de vervoerregio Antwerpen werd gewerkt maar als het goed is, zeg ik dat ook. Dat is een traject dat tot nu zeer goed verloopt wat inspraak en dergelijke betreft. Dat mag gezegd worden. Ik heb aangehaald dat ook andere aspecten van het hele tracé, bijvoorbeeld het viaduct in Wilrijk of het inkapselen van de sleuf in Boom, moeten worden aangepakt. Dat zijn toch gigantische problemen voor de leefbaarheid. De A12, collega’s, dat is een heel vreemd gegeven, strekt zich uit over een heel lang gebied, heeft een gigantische viaduct die Wilrijk in twee splijt, ligt in een gleuf in Boom met heel wat lawaaioverlast. Dat is niet mooi, niet kwalitatief en ook niet meer van deze tijd. Als u zegt zeker ook andere aspecten te willen aanpakken, zoals ook dat viaduct in Wilrijk, maar dat u nu eerste prioriteit wilt geven aan Aartselaar, hebt u dan een timing wanneer dat die andere aspecten aan bod kunnen komen? Moet alles van Aartselaar eerst afgerond worden of gaat u binnen afzienbare tijd ook beginnen met onderzoeken hoe andere delen van de A12 kunnen aangepakt worden? Een timing hiervoor is heel erg belangrijk. Naargelang in welke gemeente je woont aan de A12 heeft welk stuk je aanpakt een heel andere impact.
Mijn laatste opmerking gaat over die tram. Ik vind het jammer dat er niet echt volwaardig wordt nagedacht over een tramlijn daar. Ik ben opgevoed in Hoboken, voor een stuk dicht bij Boom, dat is op zich niet zover van elkaar, maar als je tussen beide plaatsen het openbaar vervoer wilt nemen, is dat een hele opgave. Het openbaar vervoer is er niet gebruiksvriendelijk.
Ik heb in ver vervlogen tijden leiding gegeven bij Akabe scouts in Terhagen. Dat ligt achter Boom. Het was voor mij een heel avontuur om vanuit Hoboken daar te geraken. Dat duurde veel langer dan mijn ritten van Antwerpen naar Brussel, dat 40 tot 45 kilometer verder ligt. Dat kan niet. Er zou ook een veel gebruiksvriendelijkere en aangenamere manier moeten zijn om die gebieden aan elkaar te koppelen. Het op dit moment niet-nadenken over een tramlijn in het kader van het Toekomstverbond is een gemiste kans.
De heer De Veuster heeft het woord.
Collega's, minister, ik wil me even aansluiten bij collega Annouri. Natuurlijk heeft hij gelijk als hij zegt dat de Boomsesteenweg niet echt het paradijs op aarde is. Daar zijn heel wat verbeteringen mogelijk. Ik wil ook aansluiten bij zijn opmerking over dat studiebureau, dat Team A12. Als ik daarover met de mensen spreek, krijg ik daar goede commentaren over. Dat loopt. Dat is goed. Dat mag ook wel eens gezegd worden. Er is een participatietraject. Ik kan alleen maar hopen dat het daarna niet stilvalt. Er zijn al vele studies gebeurd over de A12. Er zijn al vele voorstellen gedaan. Een aantal daarvan werken zeker niet. Maar als hier iets uitkomt, hoop ik wel dat er wordt doorgezet, ook al zou dat wel eens duurder kunnen zijn. Ik denk dat het nodig is. Het gebeurt goed en dat mag wel eens gezegd worden.
De heer Verheyden heeft het woord.
Minister, ik wil mij graag aansluiten bij de vorige collega's. Het is belangrijk dat er nagedacht wordt over de toekomst, niet alleen voor de mensen die langs de A12 wonen maar ook voor de mensen uit de gemeenten wat verderop. Ik ben van Bornem. Als ik naar Antwerpen wil rijden, rijd ik al eens via die A12. Ook bij ons wordt al langer gezegd dat heel dat traject ondertunneld zou moeten kunnen worden. Er moet inderdaad over de toekomst nagedacht worden. Dat zou kansen kunnen creëren voor de leefbaarheid, niet alleen inzake groen maar ook inzake, ik zeg maar iets, laadpalen. Wanneer die sleuf verder richting Wilrijk ondertunneld zou worden, dan kan men heel wat plaatsen voor laadpalen voor elektrische auto’s creëren.
Ik begrijp ook niet dat er niet wordt gekeken naar een sneltram, zoals collega Annouri zegt. Als u wilt inzetten op de modal shift, dan denk ik dat men dat verhaal moet meenemen. Wat leefbaarheid en toekomstvisie betreft, is het belangrijk, zoals de beide collega's hebben gezegd, dat er wordt verder gekeken dan wat er nu voorligt. Ik denk dat dat zeer belangrijk is voor de mobiliteit in de toekomst.
Minister Peeters heeft het woord.
Collega's, dank u wel. U zegt terecht dat als iets goed is, dat ook gezegd mag worden. Dat zullen de administratie en de studiebureaus zeker graag horen. Het participatief proces creëert draagvlak en zorgt dat aan iedereen een perspectief geboden wordt en men samen kan meedenken om de toekomst te veranderen en te zorgen voor meer verkeersveiligheid. Dat is zeker een goede zaak. Anderzijds moet men erover blijven waken dat wanneer we vooruitgang boeken, er geen procesmoeheid ontstaat en dat er effectief wordt overgegaan tot actie. Zoals de heer De Veuster zegt, kost het misschien soms wel iets meer, maar de verkeersveiligheid is doorslaggevend en daarom moeten de punten die op dit ogenblik niet verkeersveilig zijn, aangepakt worden.
Ik begrijp dat jullie vragende partij zijn om ook andere tracés te bekijken en andere elementen mee op te nemen. Wat dit onderzoek betreft, spreekt de voorgeschiedenis die de heer Annouri gegeven heeft, voor zich. Als we dit onderzoek verder zouden uitbreiden naar tal van andere elementen, dan gaan we dat weer verzwaren en zijn we misschien verder af van een definitieve conclusie. Dat willen we zeker niet. Ik denk dat het beter is dat we dit volledig laten verlopen zoals het is.
Ik heb gisteren nog een aantal instanties gezien die vragen voor meer verkeersveiligheidsmaatregelen. We moeten al die punten meenemen. Ik blijf ten volle inzetten op een outputgerichte aanpak.
We moeten echt zorgen dat we heel wat projecten sneller gerealiseerd krijgen. Uiteraard kan ik dat niet alleen, zeker als het gaat over omgevingsvergunningen en planprocessen, of het verhaal rond complexe projecten. Ik zeg nog eens – ik heb het daarstraks al gezegd – dat het decreet complexe projecten zou moeten worden aangepast, maar ook andere procedures rond omgevingsvergunningen. We willen dat het sneller kan, en daarom zullen we erover blijven waken dat we hier sneller vooruitgang in kunnen boeken en dat we kunnen overschakelen naar de realisatiegerichte aanpak om ervoor te zorgen dat de verkeersveiligheid – en uiteraard ook de leefbaarheid, waar de heer Annouri terecht naar verwijst – alle aandacht krijgt.
De heer Annouri heeft het woord.
Dank u wel. Wat collega De Veuster zegt klopt, en het is mooi verwoord: de A12 is niet het paradijs op aarde. Verre van. Ik weet nog dat ik het als kind zeer leuk vond om naar al die winkels te gaan, met de ouders inkopen doen, naar de Quick, naar de Berka om schoenen te kopen, noem maar op. Maar vandaag, als volwassene, kijk je daar toch met andere ogen naar. Je kijkt naar het algemeen belang, naar de leefbaarheid, naar hoe mensen zich daar op dit moment bij voelen. Dat is gewoon niet meer van deze tijd. Al die omringende gemeenten die daardoor gekruist worden, die kun je helpen om een stap te zetten in de richting van de 21ste eeuw door dit aan te pakken.
Ik herhaal mijn punt dat ik hier daarnet heb gemaakt, namelijk dat het participatief traject echt heel erg goed is. Ik blijf wel bij mijn punt, minister, dat je niet per se het huidig traject gaat verzwaren als je daarnaast – niet aan elkaar gekoppeld – een ander traject begint, ook in verband met Wilrijk en bijvoorbeeld de sleuf in Boom. Je moet die niet aan elkaar koppelen, want dan vrees ik dat u inderdaad gelijk hebt met het verzwaren. Hou die los van elkaar. Misschien kunt u het op die manier wel doen, en zou het wel goed zijn dat daar nu al werk van gemaakt wordt.
Over de tramlijn, daarover verschillen we van mening. Ik denk dat dat toch voor een stuk een gemiste kans is. Maar zoals u zelf hebt gezegd: we gaan dat participatief traject nu even laten lopen. We zullen het in de toekomst, zodra daar een eerste fase is afgerond, zeker nog samen verder over hebben, want dit is toch een belangrijk dossier dat heel wat gemeentes treft.
De vraag om uitleg is afgehandeld.