Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Mevrouw Demir heeft er daarnet naar verwezen: de media hebben melding gemaakt van fraude met groenestroomsubsidies – de groenestroomcertificaten – voor ettelijke miljoenen euro. Er is sprake van het vervalsen van keuringsverslagen en het antidateren van facturen. Misschien zat Sihame Al Kaouakibi er ook voor iets tussen, ik weet het niet.
Volgens het artikel zouden er in 2020 232 dossiers over fraude met lokale productie zijn afgesloten. Daarbij werden 280 zonnepaneleninstallaties grondig onderzocht, een stijging van 26 procent ten opzichte van 2019. In 80 procent van de dossiers zouden inbreuken zijn vastgesteld. Dit leidde in 67 procent van die dossiers tot een terugvordering van het onrechtmatige voordeel. Vorig jaar werd op deze manier voor bijna 5 miljoen euro aan onrechtmatig verkregen groenestroomcertificaten teruggevorderd. Blijkbaar werden echter ook drie fraudedossiers met Vlaamse groenestroomcertificaten voor een bedrag van maar liefst 13 miljoen euro door de rechtbank van eerste aanleg van Limburg van de rol gehaald wegens een personeelstekort. Dit bedrag zou volgens minister Demir kunnen worden doorgerekend via de stroomfactuur. Dat Vlaamse burgers financieel zouden moeten opdraaien voor een falende overheid vinden wij uiteraard compleet onaanvaardbaar.
Minister, hoe wordt de opsporing van fraude met groenestroomcertificaten precies georganiseerd?
Kunt u de hallucinante cijfers die nu in de media zijn verschenen wat nader toelichten?
Waarom mogen we de namen van de megafraudeurs niet vernemen? Over wie en over welke bedrijven gaat het?
Welke initiatieven worden er genomen om te voorkomen dat het falen van de overheid, met oversubsidiëring en desorganisatie van het gerecht door een tekort aan middelen, wordt afgewenteld op de Vlaamse energieconsument?
Welke conclusies trekt u hieruit in verband met de toekenning van en de controle op groenestroomsubisidies?
Minister Demir heeft het woord.
Collega Van Rooy, u weet dat de groenestroomcertificaten indertijd door Steve Stevaert werden ingevoerd. Ik heb nog eens goed onderzocht of we dat decretaal kunnen aanpassen. Maar dat zit, zoals ik eerder al heb gezegd, helaas redelijk goed gebetonneerd in het decreet. Daarom heb ik gezegd dat ik de piste van de opsporing van fraude goed zal bewandelen.
Ik heb een gesprek gehad met de netbeheerders die deze taak hebben. Met het decreet van 24 februari 2017 werd het kader om energiefraude op te sporen en te bestraffen aanzienlijk aangescherpt. De definitie van energiefraude werd hierbij ook verbreed en omvat voortaan elke handeling, zowel actief als passief, om een onrechtmatig voordeel te genieten. In dat opzicht is het goed dat het decreet zo breed mogelijk is. Dat wil zeggen dat wij de taak om energiefraude op te sporen actief opnemen.
Het zijn de netbeheerders die de taak krijgen. Zij krijgen daartoe ook het recht om installaties te inspecteren, en desnoods de elektriciteitstoevoer af te sluiten tot de fraude is rechtgezet. De toekenning van certificaten en steun kan worden stopgezet en onrechtmatig verkregen voordeel kan worden teruggevorderd in geval van energiefraude. Ik heb ook heel duidelijk aangegeven dat er streng mag en moet worden opgetreden in geval van energiefraude. Dat is ook een focus van mijn beleid, want het kost gewoon handenvol geld. Het is degoutant dat sommigen daarmee sjoemelen, en het ondermijnt ook heel het gegeven.
De netbeheerders beschikken over de nodige expertise, en ze hebben ook veel data. Zo kunnen zij bij energiefraudedossiers een ‘verslag van vaststelling’ opstellen, en dat wordt dan ook gebruikt voor de strafrechtelijke vervolging via het openbaar ministerie en de rechtbanken, of voor administratieve vervolging door het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) via administratieve geldboetes. De netbeheerders stellen ook een jaarlijks rapport en actieplan op over de manier waarop zij fraude hebben opgespoord en verder zullen opsporen.
Als een anomalie wordt vastgesteld, bijvoorbeeld bij een keurder of bij een installateur, dan worden zoveel mogelijk installaties onderzocht die daarmee verband kunnen hebben. De bedragen kunnen snel oplopen als het gaat over grotere industriële installaties die erbij betrokken zijn. Naast terug te vorderen bedragen uit het verleden, zijn er ook de kosten die we meenemen.
Het klopt inderdaad dat de identiteit van de beklaagden niet bekend is gemaakt omdat de strafprocedure nog lopende is.
U weet dat tijdens deze legislatuur een aantal belangrijke maatregelen genomen werden om het ondersteuningssysteem kostenefficiënter te maken en om de steun te verlagen en uit de elektriciteitsfactuur te halen:
Voor photovoltaic (PV)-panelen werd de IRR (Internal Rate of Return of interne opbrengstvoet) opnieuw verlaagd.
Voor PV-projecten groter dan 40 kW tot en met 2 MW verschuift de ondersteuning van certificatensteun naar een investeringspremie via een call. Daar wordt dan het meest kostenefficiënte project uitgehaald.
Voor individuele PV-projecten stappen we dit jaar over naar een eenmalige ondersteuning.
Door al deze maatregelen en door de toenemende rendabiliteit van hernieuwbare energiebronnen, is de steun voor nieuwe projecten sterk gedaald ten opzicht van de vroegere steun die projecten konden krijgen. De energiefraude waarvan sprake, betreft projecten die enkele jaren geleden werden opgestart, en ook de strafbare feiten zijn reeds enkele jaren oud. Wat de in de media besproken gevallen betreft, moet worden opgemerkt dat de fraudedetectie hier wel goed heeft gewerkt, maar dat de ‘bottleneck’ zich inderdaad op het gerechtelijke niveau bevindt wegens een personeelstekort in de rechtbanken. Voor die gevallen kan ik – zoals ik ook gedaan heb – enkel aandringen dat het gerecht zijn werk doet en dat deze fraude effectief vervolgd en bestraft wordt. Ik heb in dat kader ook een schrijven gericht aan de federale minister van Justitie. Ik heb begrepen dat de voorzitter van de rechtbank dat ook meermaals heeft aangekaart. Het is een problematiek die – zeker bij de Limburgse rechtbanken – enorm leeft, en dat is natuurlijk nefast voor de werking van het gerecht. Ik zal dat ook blijven aankaarten.
Er moet dringend personeel bij komen om deze dossiers te vervolgen. Wij doen al dat werk, en ook de netbeheerder Fluvius gaat grondig te werk met innovatieve technieken om alle vormen van fraude te detecteren. Ik moet zeggen dat ze daar ook steeds beter in worden. Dat is goed. Maar als het dossier eenmaal klaar is, en we hebben gedetecteerd dat er fraude is gepleegd met de groenestroomcertificaten – die in de energiefactuur zitten – dan willen we natuurlijk ook wel dat geld terug. Dat wil dus zeggen dat ook de rechtbank haar werk moet kunnen doen. Daar schort het op dit moment. De gesprekken lopen verder met de federale minister van Justitie, om dit onder de aandacht te brengen.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Dank u voor uw antwoord, minister. Ik stel vast dat – ook nadat de N-VA in de federale regering heeft gezeten – er blijkbaar nog altijd een groot personeelstekort is bij Justitie. Waarvan akte. Maar ik heb toch bijkomende vragen voor u, minister, omdat elke Vlaming die dit leest zich natuurlijk de haren uit het hoofd trekt. Daarom toch enkele vragen, want wat is van het allergrootste belang? Dat die fraudeurs toch nog worden vervolgd, en dat die miljoenen toch op een of andere manier worden teruggevorderd.
Zo is mijn vraag: is er ook geverbaliseerd in die fraudedossiers, op basis van misdrijven waarvan de strafbaarstelling een Vlaamse bevoegdheid is? Als dat het geval is, bent u dan bereid om gebruik te maken van uw positief injunctierecht om het openbaar ministerie in Hasselt te verplichten om deze fraudedossiers in te leiden voor de correctionele rechtbank? Als dat niet het geval is – u hebt al verwezen naar uw federale collega, de minister van Justitie – kunt u er dan op aandringen dat het federaal positief injunctierecht op deze Hasseltse fraudezaken wordt toegepast?
Minister Demir heeft het woord.
Dank u wel. Mijnheer Van Rooy, ik ben op dit ogenblik alle mogelijkheden – inclusief het positief injunctierecht – aan het bekijken. We zijn sinds vorige week aan het bekijken of we in dezen het positief injunctierecht überhaupt zouden kunnen gebruiken. Dat zijn we nog aan het uitzoeken, het is blijkbaar niet evident.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Dank u wel.
De vraag om uitleg is afgehandeld.