Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Vraag om uitleg over een rookverbod in de zorg
Vraag om uitleg over de uitwerking van een wettelijk kader voor rookvrije zorg
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werden deze vragen om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer De Reuse heeft het woord.
Het Vlaams Instituut Gezond Leven (VIGL) pleit voor een wettelijk totaal rookverbod over enkele jaren in de ziekenhuizen. Twaalf ziekenhuizen in Vlaanderen nemen nu deel of zullen deelnemen aan een pilootproject van het VIGL.
Onder meer in het AZ Delta te Roeselare mag er niet meer gerookt worden aan de ingang of op de parking, maar ook voor de personeelsleden is er een antirookbeleid uitgewerkt. Roken kan enkel nog in aparte buitenruimten uit het zicht. Ook mag er op dat moment geen werkkledij gedragen worden.
In Nederland gaan ze al een stap verder en zijn de ziekenhuizen volledig rookvrij vanaf 2025. Vijf jaar later moet de sigaret uit de hele zorg verdwijnen.
Ook in Vlaanderen is er een draagvlak. Volgens een bevraging van de Stichting tegen Kanker uit 2020 blijkt dat 81 procent van de Belgen voor een rookvrij ziekenhuis is. Ook vanuit de sector zelf komen er positieve signalen en wil men de zorg rookvrij maken.
Federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke is nog niet bezig met een wettelijk kader voor rookvrije zorg, maar zegt dat dit onderwerp aan bod kan komen tijdens het overleg met de deelstaten en met de experts. Hij verwijst ook naar het federaal regeerakkoord waarin staat dat de huidige regering streeft naar een rookvrije generatie.
Minister, hoe staat u tegenover het pilootproject om van de ziekenhuizen een rookvrije zone te maken?
Zult u het thema op korte termijn zelf op de agenda plaatsen van het interministerieel overleg?
Het pilootproject gaat over ziekenhuizen. Hoe staat u tegenover een rookverbod op de sites van alle zorginstellingen? Hebt u hierrond plannen? Welk doel stelt u voorop om de zorg rookvrij te maken?
Sensibilisering is het startpunt van een succesvolle antirookcampagne. Komt er een nieuwe grote ontradingscampagne? Zal die doelgroepgericht zijn?
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Voorzitter, aangezien mijn inleiding volledig dezelfde is als die van de vorige spreker, zal ik onmiddellijk tot mijn vragen overgaan.
Minister, wat vindt u van de visie om in de ziekenhuizen een rookverbod op te leggen? Hoe past dit in de strategische doelstelling ‘De Vlaming leeft gezonder tegen 2025’? Zult u met federaal minister Vandenbroucke overleg plegen om dit item verder te bespreken en uit te werken? Op welke manier kan de Vlaamse overheid verder inzetten op rookpreventie in de zorg in het algemeen? Kunnen in afwachting van een eventueel wettelijk kader al campagnes worden georganiseerd, bijvoorbeeld door Generatie Rookvrij, om dit thema onder de aandacht te brengen? Op welke manier kunnen we garanderen dat verder zal worden ingezet op de rookstopbegeleiding en op een rookbeleid dat samenhangt met de begeleiding en de ondersteuning van de mensen die willen stoppen?
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Voorzitter, aangezien ze reeds is behandeld, zal ik ook mijn inleiding overslaan en mijn vragen over het rookverbod en de ziekenhuizen stellen.
Minister, zult u de evaluatie van de pilootprojecten in de ziekenhuizen door het Vlaams Instituut Gezond Leven afwachten alvorens met richtlijnen te komen? Wat is uw plan van aanpak? Het federaal kader is ook een aspect dat al is aangekaart. In hoeverre is de Vlaamse overheid betrokken bij de uitwerking van een federaal kader voor een rookvrije zorg? Bent u betrokken bij het aangekondigd federaal antitabaksplan? Hebben reeds gesprekken plaatsgevonden? Wat is de uitkomst van die gesprekken?
Minister Beke heeft het woord.
Voorzitter, het project ‘Rookvrije Zorg’ zet in op een rookbeleid in de ziekenhuizen en wordt uitgewerkt in het kader van de Vlaamse gezondheidsdoelstelling ‘De Vlaming leeft gezonder in 2025’. De methodiek, die bestaat uit het inzetten op de vier pijlers voor een preventief gezondheidsbeleid, is terug te vinden op de website www.rookvrijezorg.be en omvat een stappenplan dat de ziekenhuizen kan helpen om een rookbeleid op te zetten. De komende tijd zet de partnerorganisatie rond tabak verder in op de verspreiding van de methodiek voor een rookvrije zorg in Vlaanderen. Zo is Zorgnet Icuro betrokken bij de implementatie en wordt de methodiek uitgelegd tijdens de projectdag van de loco-regionaal gezondheidsoverleggen en -organisaties (Logo’s). Het is de bedoeling de Logo’s en de centra voor geestelijke gezondheidszorg (CGG’s) de komende maanden en vorming voor de preventiewerkingen aan te bieden. De rol van de preventiewerkers van de CGG’s en van de tabacologen zal de komende tijd verder worden uitgeklaard.
Het effectief opleggen van een wettelijk rookverbod in de ziekenhuizen en, bij uitbreiding, in de andere zorginstellingen is een complexe juridische materie waarbij verschillende bevoegdheidsdomeinen betrokken zijn. De maatregelen kunnen gelden voor de patiënten, de bezoekers en de werknemers en dit binnen de muren van een voorziening en in de omgeving rond de voorziening. Vanuit het perspectief van de volksgezondheid is het nastreven van een verbod op tabak in een dergelijke context zeer valabel. Anderzijds moet ook rekening worden gehouden met de individuele vrijheid van de mensen. Zo zal een roker die vanwege een gebroken been in het ziekenhuis is opgenomen mogelijk een andere kijk dan een niet-roker hebben op een totaalverbod op roken in een ziekenhuis. Het is dan ook belangrijk dergelijke overwegingen in een breder geheel van een integraal tabaksplan te plaatsen. Dat kan best tot stand komen in de Algemene Cel Drugsbeleid, waar de verschillende bevoegdheidsdomeinen samenkomen.
De rookstopbegeleiding door tabacologen en de gratis dienst Tabakstop zijn beiden een onderdeel van de beheersovereenkomst met de partnerorganisatie tabak die nog tot eind 2025 loopt.
In 2021 zal Kom Op Tegen Kanker opnieuw een jongerencampagne voeren waarvoor een gedeelte van de middelen in de beheersovereenkomst worden gebruikt. De campagne staat gepland voor het najaar en zal meer aandacht schenken aan de doelgroep die tijdens de vorige campagnes moeilijker te bereiken is geweest, namelijk jongens.
De heer De Reuse heeft het woord.
Minister, de individuele vrijheid van de roker is er natuurlijk wel, maar het gaat hier om plaatsen waar zorg wordt verleend en het is best dat daar niet wordt gerookt. Ik ben blij dat u achter het pilootproject staat. Volgens u is een rookverbod een complexe zaak, maar het is belangrijk dat u er een begin aan maakt. Het is belangrijk dat u dit, samen met uw collega’s, op de agenda zet. U hebt niet geantwoord op de vraag wanneer u dit samen met uw collega’s op de agenda zult plaatsen. Zal dat op korte termijn gebeuren, zodat op de plaatsen waar zorg verleend in de ziekenhuizen en eventueel ook in andere zorginstellingen, weliswaar rekening houdend met de individuele vrijheid van bijvoorbeeld de rusthuisbewoners, een start wordt gemaakt met de aanpak van deze complexe materie?
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Het is goed dat de pilootprojecten in twaalf ziekenhuizen zijn gestart. Dat is een eerste stap en we moeten er ooit mee beginnen om de sigaret, natuurlijk na overleg met de mensen en met respect voor de vrijheid van de mensen, eindelijk uit de zorgsector te kunnen verbannen. We hebben gelezen dat de steun van de ziekenhuizen en van Zorgnet Icuro er is. Dat is zeker goed nieuws.
Ik wil dit eigenlijk nog breder trekken. Een globaal plan voor rookvrije zones is heel belangrijk. We weten dat er in Mechelen vraag is naar een rookverbod in stations. Er zijn lokale besturen met rookvrije speelterreinen. Er zijn rookvrije sportclubs. Is het dan niet belangrijk een globaal plan voor rookvrije zones te hebben, zodat we een coherenter beleid met betrekking tot het rookverbod hebben? Staat u achter een globaal plan waarin, in samenspraak met de verschillende sectoren, een duidelijke visie wordt vastgelegd? Zult u met de andere ministers overleggen om een globaal plan te maken en na te gaan waar in de andere sectoren rookvrije zones kunnen komen?
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Minister, ik moet me bij de vorige sprekers aansluiten, want ik denk niet dat alle vragen zijn beantwoord. Kunt u wat specifieker zijn over het overleg met de federale minister over een wettelijk kader voor een rookvrije zorg? Hebt u al gesprekken gevoerd of, zo neen, wanneer zult u die gesprekken over dit belangrijk onderwerp dan plannen? Ik ben ervan overtuigd dat het een complexe materie is. U hebt zelf naar de rokende patiënt verwezen, maar een rookvrije zorg zou een prioriteit moeten zijn. Ik zou graag nog wat verduidelijking krijgen.
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Voorzitter, het is heel goed dat die projecten zijn gestart, want het is heel belangrijk dat we de mensen absoluut ontraden om te roken, maar ik heb nog een vraag. In de jeugdhulpvoorzieningen mag nog steeds worden gerookt. Misschien is het een goed idee om in het licht van de rookvrije generatie een plan van aanpak voor de jeugdhulpvoorzieningen te hebben.
Minister Beke heeft het woord.
De prioriteiten van de Algemene Cel Drugsbeleid moeten nog worden vastgelegd. Ik heb hier persoonlijk nog niet met de federale minister over gesproken.
De heer De Reuse heeft het woord.
Minister, het plan van aanpak moet uit twee pijlers bestaan. Enerzijds moet het bestaande draagvlak, wat in de ziekenhuizen al 81 procent is, nog verder worden uitgebreid. Daartoe zijn goede ontradingscampagnes nodig.
Anderzijds is het natuurlijk zo dat het wettelijk kader moet worden voorbereid. Ik dring erop aan dat u met de andere ministers overlegt om dit te starten.
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Ik kijk uit naar de evaluatie van de pilootprojecten die nu in twaalf ziekenhuizen lopen. Ik hoop dat het een positieve evaluatie wordt, zodat we hier verder mee aan de slag kunnen gaan en verdere stappen kunnen zetten.
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Mijnheer De Reuse, ik kan uw woorden enkel herhalen. Dit is een oproep om het overleg over een wettelijk kader voor dit belangrijk item in onze gezondheidszorg te starten.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.