Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Parys heeft het woord.
Uit de Rusthuiswijzer van Het Nieuwsblad blijkt dat een op de tien woonzorgcentra (wzc's) in Vlaanderen niet over een koelingssysteem beschikt. 228 wzc's zouden een koelingssysteem hebben in de gemeenschappelijke ruimtes, slechts 41 hebben deze systemen ook in de persoonlijke kamers van de bewoners. Bepaalde wzc's blijken in oude infrastructuur gevestigd. Dit kan leiden tot problemen indien er niet voldoende gekoeld kan worden bij hoge temperaturen. Dezelfde vraag geldt voor ventilatie, maar daar ging de Rusthuiswijzer niet over.
Extreme warmte, zoals bij hittegolven, is zeer gevaarlijk voor ouderen. In de zomer van 2020 vielen er 400 doden meer dan normaal tijdens de hittegolf in augustus.
Het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin benadrukt dat er wel aandacht is voor ventilatie. Mobiele teams gaan ter plaatse opleiding geven in wzc's, met het gebruik van een CO2-meter. Er zouden nieuwe richtlijnen worden opgesteld die specifiek op de wzc's zijn toegespitst. Hierrond zouden ook campagnes worden opgezet.
Minister, wanneer zullen deze nieuwe richtlijnen opgesteld zijn en verdeeld worden onder de wzc's? Waar zal de focus op liggen? Conform het Woonzorgdecreet moet ieder wzc ook over een warmteplan beschikken. Wordt er bij controle hierop door de Zorginspectie ook gecontroleerd op de aanwezigheid van koelingssystemen of goede ventilatie? Hoe ziet u erop toe dat de wzc's die geen koelingssysteem hebben, wel over een goede ventilatie beschikken en er bij hittegolven geen gevaarlijke situatie ontstaat voor de bewoners?
Het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin zegt dat het naleven van de nieuwe richtlijnen kan worden afgedwongen via controle, maar dat dit een zeer moeilijke en technische materie is. Wat is uw visie hierop? Bent u er voorstander van om hierop te controleren? Zo ja, wie moet die controle doen?
Minister Beke heeft het woord.
Al sinds de eerste helft van vorig jaar worden internationale aanbevelingen rond ventilatie en airco, inclusief de verwijzing naar de studies waarop ze gebaseerd zijn, gedeeld via de website van Zorg en Gezondheid, www.warmedagen.be en via de covidrichtlijnen naar de zorginstellingen.
Zorg en Gezondheid zorgde voor een specifieke webpagina ‘Ventileren en verluchten tegen COVID-19 in je woonzorgcentrum’ met informatie op maat van woonzorgcentra.
Voor de bouwtechnische ondersteuning werd één emailadres gecreëerd in samenwerking met het Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden (VIPA). Het adres binnenmilieu@vlaanderen.be wordt, net als de webpagina die ik zojuist vernoemde, vermeld in de richtlijnen voor woonzorgcentra.
Begin dit jaar werd er een gratis ondersteuningstraject voor wzc's door de medisch milieukundigen (MMK) bij de Logo’s opgestart. De MMK kan ondersteunen met informatie, informatiedragers en advies, met het ontlenen van CO2-meters en ondersteuning bij het gebruik ervan, het opstellen van een aanpak rond ventileren en verluchten.
Naast de kanalen die ik al noemde, wordt over dit ondersteuningstraject door de mobiele teams een triggerfolder achtergelaten bij de directie van de woonzorgcentra, die zij bezoeken, en daarnaast contacteren de medisch milieukundigen actief de woonzorgcentra die worden bezocht door de mobiele teams.
De partnerorganisatie Milieugezondheidszorg 2021-2025 zal voor het preventieprogramma ‘binnenmilieu gerelateerde gezondheidswinst’ nog een projectplan voor woonzorgcentra ontwikkelen.
Naast al deze acties bekijk ik momenteel met mijn administraties de mogelijkheid van de ontwikkeling van een kwaliteitskader voor zorgvoorzieningen, met inbegrip van een kwaliteitshandboek met onder meer richtlijnen voor ventilatie in zorgvoorzieningen op maat van de zorgvoorzieningen, een ventilatiescan die aanbevelingen geeft op maat van de zorgvoorziening, ondersteuning voor ontwikkeling en uitvoering van een ventilatieplan en een systematische opvolging via een periodiek ventilatierapport. Dit werd ook zo toegelicht in de hoorzittingen over het voorstel van resolutie over het versterken van de investeringen in ventilatie in het kader van het relanceplan Vlaamse Veerkracht.
Wanneer zich een hittegolf voordoet en het warmteactieplan wordt geactiveerd, zal de inspectie aan dit plan en de uitvoering ervan extra aandacht besteden. Zorginspectie kan conform de regelgeving die van toepassing is, een aantal elementen bevragen, zoals de aanwezigheid van zonnewering, opengaande raamdelen en de aanwezigheid van een geklimatiseerde ruimte.
Zorginspectie kijkt verder na of het warmteactieplan is uitgewerkt en minstens de volgende elementen bevat: de voorwaarden voor het inwerkingtreden van het warmteactieplan, de omschrijving van uit te voeren maatregelen tijdens een hittegolf, en ten slotte of de maatregelen in het warmteactieplan bij voorkeur minstens betrekking hebben op vochttoediening, comfort en temperatuurbeheersing.
Zorginspectie gaat vervolgens na of het plan ook in de praktijk wordt uitgevoerd, en of alle nuttige maatregelen worden genomen om in alle verblijfsruimten een temperatuur van maximaal 26° C te bewaren, of als de waarschuwingsfase van het Vlaamse warmteactieplan van kracht is, een temperatuur die lager ligt dan de buitentemperatuur.
Tijdens reguliere opvolgingen, thematische inspecties en klachteninspecties, die over dit aspect gaan, en die plaatsvinden tijdens hittegolven gaan inspecteurs de effectieve temperatuur meten in kamers of gemeenschappelijke ruimten en/of gaan ze na of dit systematisch wordt opgevolgd door de voorziening.
Naar analogie met het verplicht bijhouden van een veiligheidsregister en de rapportering van de evacuatieoefeningen voor brandveiligheid gaan we na of een verplichte rapportering rond ventilatie een onderdeel kan zijn van de erkenningsvoorwaarden en hoe deze rapportering kan worden ingezet als controle-element voor de binnenluchtkwaliteit.
Het besluit van de Vlaamse Regering van 28 juni 2019 verplicht nieuwe woonzorgcentra en de woonzorgcentra met een bijkomende erkenning om bij de start van de waarschuwingsfase van het Vlaams warmteactieplan een geklimatiseerde ruimte beschikbaar te maken die voldoende groot is voor alle bewoners van wie de verblijfsruimten de vereiste temperaturen niet halen. Wanneer er geen vast koelsysteem voorzien is, zal via andere systemen, zoals mobiele airco’s, een ruimte gekoeld moeten worden.
Een warmteplan moet meer inhouden dan een koelsysteem alleen, het dient een bundeling te zijn van evenwichtige maatregelen om de gezondheid van de bewoners zoveel mogelijk te vrijwaren. Ik denk hierbij aan het organiseren van extra drankrondes en het toezicht op het drinkgedrag van bewoners, het aanpassen van de kledij van de bewoners, het voorzien van aangepaste maaltijden, zorgen voor extra afscherming van raampartijen, het organiseren van verkoelende activiteiten, extra toezicht op de extra kwetsbare personen.
De heer Parys heeft het woord.
Minister, u weet – ik heb het al gezegd op 9 maart – dat ik eigenlijk niet kon begrijpen dat in dat groot rapport van de Zorginspectie over de wzc’s, er helemaal geen controle zat op de ventilatie. U weet dat de Hoge Gezondheidsraad een aanbeveling heeft gemaakt betreffende de ventilatie in gebouwen. U bekeek de regelgeving die moest worden aangepast. In uw antwoord van 9 maart zegt u dat de huidige regelgeving reeds een zeer solide basis heeft, maar dat voor de beperking van bepaalde infectieziekten, en dan specifiek COVID-19, de normen echter niet toereikend zijn bij een hoge bezettingsgraad van de ruimte. Vanuit dat gegeven zou u bekijken of en hoe een eventuele structurele aanpassing van de regelgeving wenselijk is.
Hoe loopt dat? Hoe lopen de mobiele ondersteuningsteams?
Als men in een oud wzc zit en niet op afdoende wijze kan ventileren of verkoelen, wat gebeurt er dan? Ik ken zo’n centrum. Soms zitten ze in heel erg oude gebouwen. Wat als ze niet aan de normen kunnen voldoen?
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Twee puntjes, voorzitter. Vorige vrijdag vond er een hoorzitting plaats in de verenigde commissie over ventilatie. Mevrouw Moykens gaf daar een zeer interessante uiteenzetting over de manier waarop tot concrete actieplannen kan worden gekomen, en nadien tot opvolging ervan voor wzc’s. De vraag is op welke manier dat dan geïmplementeerd wordt naar andere voorzieningen. Ik denk ook aan de niet-residentiële voorzieningen en aan heel de welzijnssector.
De heer Parys verwijst heel terecht naar de warmteproblematiek. De zomer komt eraan. Hopelijk gaan de temperaturen binnenkort omhoog, maar een echte hittegolf kan dan weer gevaarlijk zijn of een grote impact hebben op mensen in een wzc, en ook op mensen thuis. Op welke manier worden richtlijnen meegegeven aan de thuiszorg zodat de mensen thuis de nodige veiligheidsmaatregelen nemen of krijgen?
Mevrouw Saeys heeft het woord.
We hebben extreme warmte gehad in de voorbije zomers. Er zijn heel wat overlijdens gebeurd ten gevolge daarvan. Met de coronacrisis erbij zegt men dan van goed alle ramen open te zetten, maar bij warmte is dat niet de bedoeling, men moet juist alles afschermen. We zitten daar weer met die dualiteit. Daar moeten we aandacht voor hebben. De wzc’s hebben goede richtlijnen nodig. Dit benadrukt nog maar eens het belang van goede ventilatie in de wzc’s. Er is heel wat verouderde infrastructuur. We moeten een goed plan op tafel kunnen leggen.
Minister Beke heeft het woord.
Collega’s, als de inspectie op bezoek gaat, is er aandacht voor de ventilatie in de wzc’s. Ook oude gebouwen moeten aan minimumvereisten voldoen inzake ventilatie en koeling. Anders worden zij opgevolgd en aangemaand om de nodige aanpassingen te doen.
Wat kan er gebeuren buiten infrastructurele aanpassingen? Dat is het openen van ramen, het afschermen van ramen overdag. Dat is mobiele koeling. Daarvoor zijn geen grote infrastructurele aanpassingen nodig.
Ze moeten minimum één gekoelde ruimte per voorziening hebben. Dat is een van de verplichtingen daaromtrent.
Ik denk dat Karine Moykens inderdaad vorige vrijdag een goede uiteenzetting heeft gegeven en alles in kaart heeft gebracht. Wij werken verder aan een actieplan kwaliteitskader voor het ventileren van de zorggebouwen.
De taskforce ventilatie heeft recent aanbevelingen uitgewerkt ter zake. Die zullen worden meegenomen naar al onze sectoren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.