Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Collega’s, wetenschappers van de Vrije Universiteit Brussel en het slaaplabo van het UVC Brugmannziekenhuis hebben een onderzoek gedaan naar de invloed van de lockdown op onze slaapkwaliteit.
Uit dit onderzoek blijkt dat tijdens de eerste lockdown 19 procent van de bevolking matige tot ernstige symptomen had van slapeloosheid. Voor de pandemie was dat 8 procent.
Tijdens de tweede lockdown werd het onderzoek nog eens uitgevoerd bij 3224 Belgen, en dan kwam men op 29 procent. Het aantal slechte slapers is door de pandemie dus bijna verviervoudigd.
Professor Mairesse geeft aan dat het om ernstige klachten gaat, die eigenlijk behandeld zouden moeten worden. Er zijn een aantal factoren die de nachtrust kunnen beïnvloeden: angst voor het virus, de coronamaatregelen en de stress.
In antwoorden op schriftelijke en mondelinge vragen uit het verleden geeft de minister aan dat er vanuit Vlaanderen geen specifiek beleid wordt gevoerd rond slaaphygiëne, maar er zijn wel al heel wat initiatieven genomen die aansluiten binnen de algemene gezondheidsdoelstellingen. Zo is bijvoorbeeld NokNok gelanceerd, dat via het Vlaams Instituut Gezond Leven de veerkracht van de jongeren probeert te verhogen. Daar is een pagina gewijd aan slaap en slaapproblemen. Daarnaast geeft het Vlaams Instituut Gezond Leven advies aan bijvoorbeeld de Christelijke Mutualiteiten voor hun campagnes over slaap. Verder is er ook het project ‘MOV-E-STAR' van de Universiteit Gent, met als doel het ontwikkelen van een methodiek voor het bevorderen van gezonde leefstijlen bij jongeren. Ook in dit project wordt slaap meegenomen.
Er worden dus al heel wat acties uitgevoerd, maar uiteraard heeft corona op veel domeinen een impact en dus ook op de slaap.
Minister, is het mogelijk om in een extra campagne te voorzien, eventueel in samenspraak met het Vlaams Instituut Gezond Leven, om op die manier in te zetten op de problematiek van slaapproblemen? Uit de cijfers blijkt dat dat toch nodig is.
Minister Beke heeft het woord.
Het onderzoek van professor Mairesse belicht twee zaken. Ten eerste hebben de coronapandemie en de daarbij horende maatregelen geleid tot een sterke stijging in het aantal slapeloosheidklachten. De onderzoekers tonen aan dat verschillende neerslachtigheidgevoelens, angstgevoelens en stress een voorspeller kunnen zijn van deze klachten.
Aandachtpunt hierbij is dat we te maken hebben met een crosssectionele studie, waarbij de wisselwerking met andere leefstijlfactoren zoals voeding, beweging, alcoholgebruik enzovoort niet onderzocht werd. Er is evidentie in de literatuur dat een complexe wisselwerking tussen meerdere leefstijlthema’s de impact op onze gezondheid in belangrijke mate verklaart.
Ten tweede blijkt uit deze studie dat de coronapandemie het slaapgedrag van veel Belgen veranderd heeft. In het algemeen gaan respondenten later slapen en staan ze ook later op. Ze slapen in totaal ook minder omdat ze meer tijd nodig hebben om in te slapen, meer doorslaapmoeilijkheden vertonen en sneller wakker worden. Net zoals dat ook geldt voor andere leefstijlgedragingen, speelt ook hier mee dat we een goede slaap deels kunnen beïnvloeden door ons eigen gedrag en door aanpassingen in de omgeving.
Het thema slapen zit sterk geïntegreerd in ons beleid, met de nadruk op het belang van een gezonde levensstijl, onder meer onder de noemer van de gezondheidsdoelstelling ‘De Vlaming leeft gezonder in 2025’.
Dat betekent dat we geen bijzondere campagne inzetten op de problematiek van slaapproblemen as such, maar wel heel sterk inzetten op een geïntegreerde aanpak. We pakken de bevordering van gezonde slaap en de preventie van slaapproblemen aan in samenhang met andere factoren die van invloed kunnen zijn op slaap, zoals beweging en sedentair gedrag, voeding, alcoholgebruik, psychoactieve medicatie, gamen en gokken evenals mentaal onwelbevinden en psychische klachten, zoals stress of piekeren.
Zo integreerde het Vlaams Instituut Gezond Leven het thema slaap in de beweegaanbevelingen voor jonge kinderen.
In de verschillende methodieken rond gamen en schermgebruik komt het onderwerp slaap ook aan bod, waarbij de nadruk wordt gelegd op verantwoord gamen en jongeren doen nadenken over hun vrijetijdsinvulling.
Verder verwijs ik graag naar de ontwikkeling van het project ‘MOV-E-STAR’, uitgevoerd door Universiteit Gent en gefinancierd vanuit Zorg en Gezondheid. Het project richt zich naar jongeren van 12 tot 15 jaar en ontwikkelt een methodiek voor het bevorderen van aspecten van een gezonde leefstijl, die ze zelf in hun dagelijkse leven kunnen aanpakken. De bredere uitrol van dit project is gepland voor eind 2021.
Specifiek met betrekking tot de coronacrisis verwijs ik tot slot nog naar het platform https://www.dezorgsamen.be/. Dit project biedt medewerkers binnen de zorg- en welzijnssector tijdens de COVID-19-crisis en tijdens de post-crisisperiode informatie en tools aan om hun mentale veerkracht te ondersteunen. Een van de beschikbare webinars op https://www.dezorgsamen.be/ is bijvoorbeeld specifiek gericht op minder piekeren en het verbeteren van de slaap.
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw uitgebreide antwoord. Ik ben het er volledig mee eens dat een geïntegreerde aanpak nodig is, aangezien goede slaapgewoontes samenhangen met voeding, gaming, schermgebruik, beweging. Het is dan ook belangrijk in te zetten op dat totaalpakket. Vlaanderen moet preventief werken op al die aspecten. Dat gebeurt en dat is goed, maar het is belangrijk dat te blijven doen.
Het project ‘MOV-E-STAR’ is een nieuw en heel goed project. Op een schriftelijke vraag van collega Schryvers hebt u geantwoord dat het project loopt tot eind 2021. Is er een kans om dit project volgend jaar te verlengen? Dat zal belangrijk zijn om die sensibilisering en preventie door te zetten. Bestaat die mogelijkheid?
De heer Daniëls heeft het woord.
Minister, collega’s, wij voeren niet echt een specifiek beleid rond slaap of mogelijke slaapproblemen, maar we hebben wel een gezondheidsdoelstelling ‘De Vlaming leeft gezonder in 2025’. Minister, onze fractie onderschrijft volledig dat de belendende percelen, voldoende bewegen, minder sedentair zijn, alcoholgebruik, psychoactieve medicatie en dergelijke meer, allemaal de slaap beïnvloeden. Daar wordt ook wel op gewerkt.
Ik treed u ook bij dat we niet de zoveelste aparte campagne moeten opstellen waar collega De Rudder naar verwijst. Dat lijkt ons niet zo zinvol. In de studie waar zij naar verwijst, worden tien waardevolle tips gegeven. Die zijn breed genoeg, maar niet enkel gelinkt aan corona en dus te allen tijde van toepassing voor een gezonde Vlaming.
Minister Beke heeft het woord.
Ik heb daar niets meer aan toe te voegen.
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Ik denk dat slaap heel belangrijk is. Ook in tijden van corona is het van belang om goed te kunnen slapen. Aspecten als beweging, voeding, gaming en schermgebruik hebben daar allemaal een impact op. Ik hoop dat we kunnen blijven inzetten op preventie om dit probleem aan te pakken.
De vraag om uitleg is afgehandeld.