Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Minister, een tweetal weken geleden kreeg ik plots een e-mail van Micha Marah. Ik was een beetje geschrokken. Ik dacht: ‘Micha Marah mailt mij, dat zal iets speciaals zijn.’ Er zat een brief bij van de belangenverdediger van de Vlaamse Podiumartiesten (Vlapo), ondertekend door een aantal oud-collega’s van het Vlaams Parlement, onder meer mijn partijgenoot Johan Verstreken. Maar ik zag ook Margriet Hermans en Jo met de Banjo, Jo De Clercq eigenlijk, een schepen van een naburige gemeente, en nog een aantal anderen. Ik vond dat de brief in elk geval onze aandacht waard is.
Zij vragen om gratis te mogen beschikken over het muzikaal archief van de VRT, zodat het erfgoed van de Vlaamse populaire muziekprogramma’s, zoals Canzonissima, Margriet, De muziekdoos, maar ook Eurosong, levend kan worden gehouden.
Volgens Vlapo zou dit een erkenning zijn voor de oudere en een ontdekking voor de jongere generaties. Zij willen geen integrale heruitzendingen maken, maar wel muzikale clips of fragmenten gebruiken ter ondersteuning van gesprekken en terugblikken op muzikale carrières van onze Vlaamse artiesten. Dat zijn de ideeën waarmee zij spelen.
De vraag, of het idee, kwam er naar aanleiding van de week van de Belgische muziek waarin Vlapo in samenwerking met MENT TV een duik heeft genomen in het muzikale verleden van verschillende Vlaamse artiesten. Daarvoor kon worden gerekend op het rijke archief van de openbare omroep.
Zij zeggen in de brief ook dat al het materiaal indertijd werd gemaakt door de VRT en dat het tot het culturele erfgoed van onze eigen muziek behoort. Het werd destijds toch aangemaakt met overheidsmiddelen. Nu vragen ze hoe dat verder op een goede manier kan worden gebruikt.
Minister, bent u op de hoogte van de vraag? Ik weet dat ze de brief naar verschillende leden van het parlement hebben gestuurd, maar telkens vanuit een andere artiest, blijkbaar. Hebt u ook de brief gekregen?
Wat is uw standpunt om het muzikale archief gratis ter beschikking te stellen van Vlapo?
Bent u bereid om in gesprek te gaan met de VRT over de vraag om het uitgebreide muzikale archief gratis ter beschikking te stellen aan Vlapo? Ze zeggen in de brief dat ze het eventueel beperkt willen houden tot het archief ouder dan tien jaar. Maar er zijn misschien bepaalde periodes die onderworpen zijn aan een reglementering. Ik wou daar graag iets meer over weten.
Mevrouw Brouwers, dank u voor de bijzonder boeiende vraag. Ik ben uiteraard fan van alle Vlaamse en Belgische muziek, maar zeker ook van dit genre. Ik heb in mijn relatief korte periode als minister al contact gehad met onder meer Jo met de Banjo, Micha Marah, Conny Neefs, Johan Verstreken en Koen Crucke. Ik waardeer dit bijzonder. Als je kijkt naar de waarde van onze Vlaamse muziek, dan is dit zo divers, en dit genre hoort er absoluut ook bij. In die zin ben ik heel tevreden met uw vraag.
Misschien is de brief mij ontgaan. Ik denk niet dat ik hem ontvangen heb. Heel veel dank om hem op deze wijze bezorgd te hebben. De vraag van Vlapo was mij niet bekend vooraleer ik uw vraag las. We gaan er ons zeker over buigen.
De beslissing om het muzikale archief van de VRT gratis ter beschikking te stellen, is uiteraard een operationele beslissing van de VRT. Op dat vlak heeft de VRT autonomie. We hebben de VRT hierover gecontacteerd. De VRT heeft mij laten weten dat zij niet steeds de noodzakelijke rechten heeft om exploitaties van muziekmateriaal uit haar archief door derden toe te staan.
Maar de VRT stelt zich zeker open en constructief op naar alle organisaties die met haar willen samenwerken, en is uiteraard ook heel erg bereid om met Vlapo in gesprek te gaan. Dat is ook wat nodig is om te verduidelijken wat precies de vraag is van Vlapo en te zien welke rol de openbare omroep daar desgevallend in kan opnemen.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Het is goed dat u ook die muziek kunt appreciëren, naast allicht ook heel wat andere genres, en dat u er met de VRT al over in gesprek bent gegaan. Het zou inderdaad wel goed zijn dat zij ook verder het gesprek opnemen met de artiesten. Ik denk dat er rond die hele rechtenkwestie wel wat te zeggen valt. Door het feit dat het over programma’s gaat die zij zelf hebben opgenomen – dat zijn programma’s van de VRT – zitten de rechten sowieso bij de VRT. Voor de auteursrechten die op die liedjes zitten, worden zij al betaald. Ik zie dus niet goed in waar die problemen precies zitten. Ik denk dat daar wel een uitweg te zoeken is om hen toch op een bepaalde manier toegang te geven, zodat dat ook meer kan worden uitgedragen. Het gaat immers bijna om een soort stukje van ons culturele erfgoed. Zeker die veel oudere programma’s en artiesten maken een stuk deel uit van ons oudere culturele erfgoed. Om daar ook jonge mensen mee te laten kennismaken, om dat meer te verspreiden, zou het iets soepeler moeten kunnen gaan dan nu het geval is. Ik hoop dat ze hen gewoon eens ontvangen en een gesprek willen aangaan. Ik denk dat er over dit recht misschien wel een overeenkomst te bereiken is. Zoals u zegt is het aan de VRT om daar autonoom verder in te beslissen. Het is in elk geval al een goed signaal als ze weten dat vanuit het parlement en vanwege de minister de zaak gesteund wordt en dat ze daar eens grondig en met goede blik naar willen kijken.
De heer Tommelein heeft het woord.
Ik ben ontzettend blij dat ik het na al die jaren eens opnieuw kan hebben over De Muziekdoos en over Micha Marah. Het is lang geleden.
Mevrouw Brouwers, ik zal u steunen. Minister, de Vlaamse podiumartiesten liggen mij zeer nauw aan het hart, zoals u weet. Het is een sector die wel eens in het vergeethoekje terecht durft te komen. Ik wil collega Brouwers dan ook zeer graag bijtreden bij haar vraag.
De vragen van Vlapo vzw om gratis een beroep te kunnen doen op bepaalde delen van het VRT-archief zijn waarschijnlijk eenvoudiger dan het antwoord erop. Maar het hele rechtenverhaal is sowieso, zoals mevrouw Brouwers zegt, een complexe aangelegenheid waar ik tijdens de bespreking van de nieuwe beheersovereenkomst alvast de aandacht op heb willen vestigen. Diezelfde beheersovereenkomst biedt voor de VRT alvast een kader om de vraag van Vlapo grondig in overweging te nemen. Ik verwijs dan graag naar de volgende passages: “De VRT vervult een stimulerende rol op vlak van Vlaamse en Nederlandstalige muziek.” (…) “De VRT werkt samen met de muzieksector. Ze organiseert structureel overleg met de Vlaamse muzieksector.” (…) “De VRT bekijkt op welke manier cultuuraanbod uit haar archief beter ontsloten kan worden. Ze werkt daartoe samen met andere partners waaronder meemoo.”
Ik denk dus dat het zeker niet onoverkomelijk is dat de VRT bereid zou zijn om hieromtrent met Vlapo aan tafel te zitten. Zoals ik begrepen heb is het immers geenszins de bedoeling om hele programma’s of formats te verkrijgen. Ik meen te begrijpen dat de problematiek zich stelt wanneer de vraag komt van de artiest zelf en dat de betrokken artiest zelf gratis een beroep kan doen op het beeldmateriaal uit een al dan niet ver verleden, louter ter illustratie bij een publiek optreden.
Collega’s, ik denk dat het goed zou zijn dat de VRT in uitvoering van de aangehaalde passages van de beheersovereenkomst zich aan tafel zet met de vertegenwoordigers van Vlapo om een kader uit te werken waarbinnen een en ander mogelijk is, daarbij steeds rekening houdend met en met respect voor de complexe rechtenmaterie die hier zonder meer aan gekoppeld is.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Wat een heel fijne vraag, dank u wel, collega Brouwers. De brief van Micha Marah heb ik zelf niet ontvangen, maar ik denk dat u daar heel terecht om steun vraagt en ook vanuit onze fractie zult u die krijgen. Ook voor ons zijn de Vlaamse podiumartiesten heel belangrijk als het gaat over onze Vlaamse cultuur en economie. Ze zijn ook een belangrijke economische sector.
We leven in een periode waarin heel wat weggevallen is voor de mensen die zich verenigen binnen Vlapo, en Tien om te zien en De Muziekdoos zijn er gewoon niet meer op televisie. Uiteraard zoeken ze momenteel naar andere manieren om hun muziek te promoten. Men kijkt dan heel hard in de richting van de VRT en dat is heel terecht. Dat staat ook gewoon in de beheersovereenkomst met de VRT. Collega Tommelein verwees er ook naar. Die ontsluiting is heel belangrijk. Het staat letterlijk in de beheersovereenkomst dat er moet worden gekeken naar de rol van meemoo. Mijn vraag aan de minister is: kan de VRT – het is goed dat u het met hen al hebt opgenomen – een gesprek faciliteren waarin meemoo ook betrokken wordt?
Heel belangrijk is denk ik ook MENT TV. De vraag die Vlapo stelt, heeft daar ook mee te maken. Er is niet alleen de verspreiding via hun eigen kanalen, MENT TV speelt ook een bijzonder belangrijke rol als het gaat over de verspreiding van de Nederlandstalige muziek. Dat is heel goed bekeken. We mogen de impact van MENT TV niet onderschatten. Het zou voor hen ook een win-win kunnen zijn: voor de artiesten, voor MENT TV en voor de VRT om daar tot een uitwisseling te komen. Daarover is trouwens ooit al eens een aanbeveling gedaan in een rapport van 2014, dat werd besteld door toenmalig minister Lieten bij het helaas ter ziele gegaan Steunpunt Media specifiek over Vlaamse muziek en daar werden dergelijke aanbevelingen al meegegeven. Het zou goed zijn als we daar werk van zouden kunnen maken.
Mevrouw Van Werde heeft het woord.
Ik heb de brief ook gekregen en ik vind het alleszins ook een interessant project van Vlapo en MENT TV. Vlaamse artiesten verdienen zeker steun en aandacht. Maar het is, zoals u aanhaalt en zoals de collega’s ook aanhalen, een heel complexe materie qua rechten. Er zijn andere tarieven. Zeker als Vlapo dat archief wil gebruiken voor de uitzending door een zender, zijn daar andere tarieven voor dan voor particulieren. Dat geldt ook voor beeldmateriaal. Als dat elders gebruikt wordt, moet daar ook per minuut of per halve minuut voor betaald worden. Het is aan de VRT om daarover met Vlapo in gesprek te gaan. Ik wens hun alle succes.
Minister Dalle heeft het woord.
Collega’s, ik ben blij te zien dat dit thema ook deze commissie kan beroeren. Ik heb zelf met een aantal artiesten ook een oproep gedaan een tijd geleden, bij de start van de lockdown: #draailokaal #playlocal. Het is ook iets waar we zelf een rol in kunnen spelen, niet alleen op radio en televisie, maar ook bijvoorbeeld via andere streamingplatformen door voldoende aandacht te hebben voor dit soort muziek. Ik denk dat we daarin allemaal een verantwoordelijkheid hebben.
Misschien nog de vragen over de rechten en hoe daarmee om te gaan. Het is zo dat de rechten niet altijd bij de VRT zitten. Soms kan het zijn dat er op het moment van de uitzending met de artiest of platenmaatschappij afspraken zijn gemaakt over de uitzendrechten, bijvoorbeeld dat de opname alleen in een bepaald programma mag worden uitgezonden en dat de VRT niet het recht heeft om dat op andere manieren of plaatsen uit te zenden. Daar moet natuurlijk rekening mee gehouden worden wanneer het doorgegeven wordt. De VRT zal ook een vergoeding betaald hebben aan de beheersvennootschappen voor de uitzending, maar voor een andere vorm van exploitatie heeft de VRT in principe niet betaald.
Als de artiest die clips zelf wil gebruiken, zullen er afspraken moeten worden gemaakt met de beheersvennootschappen. Om maar te zeggen, collega’s, dat dit een begrijpelijke en eenvoudige vraag is, maar dat het antwoord door de VRT zeer grondig moet worden bekeken, om rekening te houden met de verschillende rechtenhouders en met de afspraken die ter zake contractueel gelden.
Ook meemoo kan daarbij zeker worden betrokken. Bij dit soort gesprekken bekijkt de VRT dat meestal in een breder kader en legt de link daarbij met meemoo. Maar ik blijf verwijzen naar de noodzaak dat de VRT over de juiste rechten beschikt. Hetzelfde geldt ook voor een mogelijke samenwerking met MENT TV. Ook daar is er de rechtenkwestie en moet dat zeer grondig worden bekeken.
Zoals gezegd, steun ik de vraag om dit te onderzoeken. Ik denk dat de VRT dit zeker kan bekijken. Het kan effectief alleen maar bijdragen tot een sterkere promotie van dit genre van Vlaamse muziek.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Minister, een eenvoudige vraag met uiteindelijk een ingewikkeld antwoord. Telkens als er rechten mee gemoeid zijn, is het niet zo eenvoudig. Ik denk dat we hier niet uit geraken zonder daarbij niet alleen de VRT zelf maar ook meemoo en de beheersvennootschappen zoals bijvoorbeeld Sabam te betrekken. Maar ik hoop dat het gesprek op gang kan komen en dat er naar mogelijkheden kan worden gezocht om dat al dan niet gratis maar dan toch zo goedkoop mogelijk ter beschikking te stellen. Want dat wil ik toch benadrukken: het gaat hier om een stuk cultureel erfgoed dat we ook met de nieuwe generaties willen delen. Zeker voor de ouderen is dat fijn om het nog eens te kunnen terugzien.
MENT TV heeft inderdaad het initiatief genomen. We moeten hen daar misschien bij betrekken, maar daar heeft collega Van Werde gelijk: dan moet je het ook voor de anderen openstellen. Er valt heel wat over te zeggen. Ik denk dat het een juridisch kluwen is. Maar dankzij de steun van ongeveer alle commissieleden die hier zijn tussengekomen en van mezelf kan de VRT hier werk van maken, om een goed voorstel te doen aan Vlapo, waardoor dit allemaal veel meer terug naar boven kan komen en uitgezonden kan worden.
De vraag om uitleg is afgehandeld.