Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Van Rooy heeft het woord.
De heffing op de elektriciteitsfactuur voor de groenestroomcertificaten van de offshore windmolenparken wordt verhoogd. Dat is het gevolg van een beslissing van federaal energieminister Tinne Van der Straeten. Deze verhoging zal logischerwijs leiden tot een voelbare prijsstijging op de elektriciteitsfactuur. Voor een gemiddeld gezin met een verbruik van 3500 kilowattuur zal de stroomfactuur zo’n 11 euro duurder worden. De prijsstijging voor de bedrijven is moeilijker te berekenen, maar een modale kmo met een verbruik van 50.000 kilowattuur zal 140 euro meer moeten betalen. Deze zoveelste verhoging van de heffingen op stroom zorgt ervoor dat de uitspraak dat de elektriciteitsfactuur in ons land een verkapte belastingbrief is, meer dan ooit bewaarheid lijkt te worden.
Minister, u reageerde kwaad op de beslissing van uw federale collega en stelde: “Ik doe er alles aan om kosten uit de energiefactuur te houden of te halen. De compensatie voor de zonnepanelen, een deel van de distributienettarieven. En nu verhoogt de Federale Regering de factuur gewoon. Van der Straeten zou hier perfect mee kunnen stoppen, maar het is natuurlijk makkelijker om de kosten in den duik in de energiefactuur te draaien.” Het kabinet van minister Van der Straeten reageerde hierop droogjes dat de minister eenvoudigweg een beslissing uitvoert die werd genomen onder de vorige Federale Regering met de N-VA erbij. De woordvoerder van de minister stelde dat de Europese Unie eveneens alle lidstaten verplicht om de financiering van offshore windenergie in de energiefactuur te steken omdat het anders wordt beschouwd als staatsteun.
Hebt u naar aanleiding van deze verhoging van de stroomfactuur al contact opgenomen met uw federale collega? Wat was de uitkomst van dit contact? Kloppen de uitspraken van het kabinet van minister Van der Straeten over het feit dat deze beslissing is genomen onder de vorige Federale Regering? Kunnen de groenestroomcertificaten enkel via de energiefactuur worden doorgerekend? Kan de Vlaamse Regering iets ondernemen en overweegt de Vlaamse Regering iets te ondernemen om deze stijging van de elektriciteitsfactuur te neutraliseren of te compenseren, omdat het toch uw doelstelling is – zo benadrukt u altijd – om de elektriciteitsfactuur niet te doen verhogen maar eerder te doen verlagen?
Minister Demir heeft het woord.
De Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG) is in overleg met de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG) inzake de verhoging van de federale bijdrage. Tijdens het recente eerste overleg werd aangegeven dat de CREG op korte termijn plande om hun beslissing inzake de federale ODV-toeslagen (openbaredienstverplichting) voor 2021 te publiceren, waarbij in verder detail zou worden ingegaan op elk van deze toeslagen, waaronder ook de toeslag voor offshore wind. De publicatie van de beslissing met bijhorende toelichting zou voor eind februari gebeuren.
De kosten inzake de federale offshore toeslag vloeien voort uit het koninklijk besluit van 31 oktober 2008. Dat is de basis – en niet de vorige regering – om de kosten inzake federale offshore te regelen. Een minister of een regering kan beslissen om dat niet meer te doen, maar dan moet er een nieuw koninklijk besluit worden genomen. De grondslag dateert dus van een KB van 2008. In het federale regeerakkoord staat dat men de federale component van de elektriciteitsfactuur wil doen dalen. Het lijkt mij dan logisch dat de regering actie onderneemt en een actieve beslissing neemt. Dat betekent dat er dan een nieuw koninklijk besluit genomen moet worden.
De Federale Regering moet beslissen hoe ze de kosten van de offshore windmolenparken wil financieren. Dat kan op verschillende manieren gebeuren, maar het gaat om een beslissing van de Federale Regering, die actief een handeling moet stellen.
Tijdens de vorige commissievergadering ben ik uitgebreid ingegaan op wat ik doe om de Vlaamse component van de elektriciteitsfactuur onder controle te houden. We proberen daar zo veel mogelijk uit te halen. Alles wat bijvoorbeeld met zonnepanelen, wind en zo te maken heeft, steken we daar niet in. Ook de nieuwe investeringspremie naar aanleiding van de terugdraaiende teller hebben we daar niet ingestoken. We kijken nu ook naar de kosten van de openbare verlichting. Dat zullen we volgend jaar ook uit de elektriciteitsfactuur halen. Dat zijn allemaal Vlaamse componenten.
Vorig jaar heeft Vlaanderen een energienorm aangenomen. Het federaal regeerakkoord stelt dat de Federale Regering ook een energienorm moet aannemen. Het lijkt me dan ook logisch dat een beleidsmaker die de federale component van de factuur wil laten dalen als een van de eerste zaken een energienorm aanneemt. De Vlaamse Regering heeft dat gedaan. Het federaal regeerakkoord verwijst ernaar, maar dit is natuurlijk een beslissing van de Federale Regering.
Het federaal regeerakkoord stelt het volgende: “We houden de energiefactuur van onze gezinnen en bedrijven onder controle. We zien erop toe dat het federaal deel van de elektriciteitsfactuur daalt.” Ik stel vast dat de federale component blijft stijgen. In het laatste wetsontwerp betreffende het capaciteitsremuneratiemechanisme (CRM) wordt een volledige en niet-degressieve doorrekening van alle kosten voorzien. We hebben dit laatste tijdens een vergadering van het Overlegcomité formeel gemeld. Ik reken er dan ook op dat de Federale Regering de aangekondigde energienorm effectief zal invoeren. Ik denk dat dit essentieel is.
Mijnheer Van Rooy, u weet hoe gevoelig alles is wat met de elektriciteitsfactuur te maken heeft. Als de Federale Regering bijvoorbeeld nog geen tijd heeft gehad om het koninklijk besluit aan te passen, iets wat ik zou hebben gedaan, vind ik dat de Federale Regering dat ook moet communiceren. De mensen moeten dat ook weten. De Federale Regering moet niet voor het kerstreces een beslissing nemen en doen alsof er niets gebeurt. Ik vind dat hierover op zijn minst had moeten worden gecommuniceerd.
Er zal sowieso nog overleg met de Federale Regering zijn. Ik zal dit natuurlijk niet compenseren, wat ook een van uw vragen was. Dat zou niet correct zijn. Ieder heeft zijn bevoegdheid. We houden de Vlaamse component maximaal onder controle. We zullen zeker in de toekomst zo weinig mogelijk in de elektriciteitsfactuur draaien. De Vlaamse Regering zal natuurlijk met de Federale Regering samenzitten en erop aandringen dat ze een energienorm aanneemt en de kosten maximaal niet in de elektriciteitsfactuur doorrekent. Daarvoor hebben we natuurlijk een actieve beslissing van de bevoegde minister nodig.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Kunt u dan misschien duidelijk zeggen wanneer u dat overleg plant? Ik hoop dat het binnenkort zal zijn. Ik zou daar natuurlijk graag van op de hoogte worden gehouden.
Het is natuurlijk een neverending story. U spreekt over een energienorm en u zult hierover met de Federale Regering overleggen. U hebt in uw antwoord een paar keer herhaald dat de kosten voor hernieuwbare energie niet mogen worden doorgerekend in de elektriciteitsfactuur. U hebt ook gezegd dat u deze verhoging niet zult compenseren. Ieder zijn bevoegdheid.
Mijn slotvraag is dan natuurlijk wat de Vlaming, die telkens met twee zaken wordt geconfronteerd, hieraan heeft. Zijn elektriciteitsfactuur behoort nog altijd tot de allerhoogste in Europa. Hoeveel jaren is dat nu al het geval? Die factuur verlaagt niet significant of structureel. Hij moet constant lezen dat op de CO2-dogmatiek en dus op hernieuwbare energie wordt ingezet. Daar zijn kosten aan verbonden. U kunt zeggen dat u die kosten niet meer in de elektriciteitsfactuur zult doorrekenen, maar dat gebeurt federaal wel. Die kosten komen natuurlijk altijd ergens terecht.
Als de Vlaming die kosten niet voelt in de elektriciteitsfactuur, wat ik mag hopen, waar komen die dan terecht? Want nogmaals, die factuur moet natuurlijk significant worden verlaagd, zodat we niet bij de hoogste, maar bij de laagste van Europa terechtkomen. Die kosten komen dan uiteindelijk toch bij de Vlaming terecht, in een ander soort belasting natuurlijk. Want dat geld moet altijd ergens vandaan komen.
Mijn slotvraag luidt: wanneer zorgt u, samen met uw federale collega, met wie u in overleg gaat, voor een structurele en significante verlaging van die elektriciteitsfactuur, waardoor wij niet meer bij de hoogste, maar bij de laagste van Europa zouden zitten?
De heer Danen heeft het woord.
Ik wil hier graag bij aansluiten met een paar bijkomende vragen, maar ik probeer kort te zijn.
Minister, u zegt wel dat u een aantal zaken uit de factuur wilt halen, en dat u de Vlaamse component wilt verminderen. Dan zou ik van u willen weten wat het perspectief voor 2024 is. Met hoeveel euro wilt u die factuur voor een gemiddeld gezin laten dalen? U hebt er bijvoorbeeld de kosten voor verlichting uitgehaald, dat is een paar euro per gezin per jaar. Vele kleintjes maken een grote, het is beter dan niks. Maar ik zou van u graag weten wat u gaat doen om die factuur structureel te verlagen.
Ten tweede zou ik u toch willen vragen om minder in de gazetten samen te werken met de federale minister en meer aan de vergadertafel of via de computer. Want ik denk dat dat niet echt opschiet. Ik vind het bijzonder vreemd dat u zich gedraagt als een soort oppositieleider. U bent Vlaams minister, ik verwacht van u dat u een Vlaams beleid voert, en dat u allicht mensen in het federaal parlement hebt om daar oppositie te voeren. Want ik vind dit bijzonder jammer, zo schieten we echt weinig op. Ik denk dat samenwerken altijd beter is dan tegenwerken. Ik zou u echt willen vragen om dat in het vervolg ook te doen.
De heer De Meester heeft het woord.
Mijn tussenkomst ligt een beetje in dezelfde lijn als collega Danen, minister. U zegt dat we die kosten zo weinig mogelijk moeten doorrekenen in de factuur van de mensen, en u schiet met scherp op de Federale Regering. U zegt dat we dit met de Vlaamse Regering onmogelijk allemaal zelf kunnen compenseren. U spreekt een beetje de ambitie uit om te doen wat u kunt om zoveel mogelijk kosten op Vlaams niveau uit de factuur van de mensen te halen.
Ik ben even gaan kijken wat de impact is van het Vlaamse energiebeleid, niet het federale, op de factuur van de mensen. En dan kom ik voor een gemiddeld gezin uit op een bijdrage warmte-krachtkoppeling (wkk) van 10 euro per jaar, een bijdrage groene stroom, doorgerekend in de factuur van de energiebedrijven, van 72 euro per jaar, en verder 1 euro per jaar voor technische openbare dienstverplichtingen, 15 euro per jaar voor sociale openbare dienstverplichtingen en ten slotte 132 euro per jaar voor ecologische openbare dienstverplichtingen. Dat komt in totaal op 230 euro per jaar per gezin.
Welk beleid stelt u daar dan concreet tegenover? U haalt de kosten voor de openbare verlichting uit de factuur. Maar ik hoop dat u beseft dat dat over 2 à 3 euro per jaar gaat, minister, niet meer. U lost daarmee ongeveer – ik ben welwillend vandaag – 1 procent van het probleem op. Mijn vraag is wat u met de rest van dat probleem gaat doen. Welke concrete maatregelen overweegt u? Want ik wil zelfs niet vragen over welk beleid u al iets beslist hebt, of hoopt te beslissen. Wat overweegt u eventueel als piste om dat probleem op te lossen, en om de factuur van de mensen op Vlaams niveau daadwerkelijk te verlagen?
Minister Demir heeft het woord.
Collega De Meester heeft heel goed die cijfers geciteerd. Dat is natuurlijk de historische schuld, collega’s, die we betalen. Men had in het verleden – ik ga terug naar 2005, 2003, met de opkomst van hernieuwbare energie – een beetje beter kunnen nadenken over hoe ze dat zouden doen, in plaats van zeer riante groenestroomcertificaten toe te kennen. En dan heb ik het niet over de burgers, hoewel daar ook oversubsidiëring is, maar dan heb ik het over al de rest. Ik sta er eigenlijk van versteld welke beslissingen men heeft genomen, en men heeft die ook gebetonneerd.
Ik zal het nog eens zeggen: men heeft die gebetonneerd. U mag me altijd een oplossing aanreiken. Al de kosten uit het verleden – dat heb ik altijd heel duidelijk gezegd – zullen we nog tot 2030 blijven betalen.
Jullie verwachten van mij dat ik ga beginnen te toveren. Ik heb het dossier van de terugdraaiende teller al, waarvoor – denk ik – ik voor een redelijk rendement van 5 procent ben gegaan. De oppositie vindt het veel te weinig, vindt dat ik veel meer moet geven waardoor ik eigenlijk ook de deur weer openzet, terwijl wij een redelijk rendement van 5 procent heel aannemelijk vinden. Dat dossier moet ik dus oplossen, maar ik ga niet teruggaan tot vijftien jaar. Excuseer, maar dat moet u niet van mij verwachten. Ik heb genoeg dossiers op mijn bureau liggen, als het over energie gaat.
Wat ik niet ga doen, is extra beleid inbrengen. Wat extra beleid betreft, hebben de collega's in de Vlaamse Regering en ik het engagement genomen om het extra beleid niet in de elektriciteitsfactuur te steken. Dat engagement kunnen we heel duidelijk maken met zonnepanelenpremies, windmolens, enzovoort. We hebben vorig jaar ook de oversubsidiëring aangepakt. Ook dat zit ongeveer allemaal op een rendement van 5 procent. We gaan ook voor het meest kostenefficiënte, zoals u weet. Er zijn calls en er kunnen projecten worden ingediend. Het meest kostenefficiënte project zal het halen. We zijn inderdaad heel streng als het over fraude gaat. Herinner u het dossier van de chiptuning voor 70 miljoen euro. Dankzij de administratie hebben we dat kunnen tegenhouden. Het is toch weer 70 miljoen euro die anders in de elektriciteitsfactuur was terechtgekomen.
We zullen blijven toekijken op frauduleuze praktijken. Oversubsidiëring hebben we in het begin van de legislatuur aangepakt. Het meest kostenefficiënte project zal het halen en er komt geen extra beleid in de elektriciteitsfactuur terecht.
Collega Danen, uiteraard moet ik beleid voeren en moet ik samenwerken, maar ik zou het ook wel fijn vinden als de federale collega dat niet 'in de duik' had gedaan. Ik krijg het ineens onder mijn neus geschoven. Het werkt dus ook wel langs twee kanten. Als men zo'n beslissing neemt, had men dit toch minstens met de Vlaamse collega moeten bekijken en zeker moeten melden. We hebben het zelf moeten ontdekken. Ik hoop wel dat het de laatste keer is dat we dat moeten doen.
Collega Danen, ik wil inderdaad met de federale overheid samenzitten, maar dat zal net voor of na de paasvakantie zijn. Al onze energie gaat nu naar de terugdraaiende teller. Ik hoop dat jullie allemaal goed weten en ook heel goed beseffen hoeveel werk er aan dat dossier is. Terecht, en we proberen dat dan ook op een goede en snelle manier af te handelen. We krijgen heel veel vragen die we allemaal correct proberen te beantwoorden. Tot en met Pasen is men fulltime bezig, en dan is het nog niet af. Het zal nog het hele jaar al onze tijd in beslag nemen.
Ik zal deze namiddag ook eens nagaan welke dossiers ik zal doorschuiven naar volgend jaar, dossiers die we niet meer kunnen behandelen door het arrest van het Grondwettelijk Hof. U weet dat de Federale Regering in beroep is gegaan tegen de Vlaamse regeling, met alle gevolgen van dien, en die zijn heel verregaand. Het gaat niet enkel over de investeringspremie, maar we zijn ook heel wat andere zaken aan het bekijken, zoals de warmtepompen, iets complexere gevallen. Een overleg met de federale collega's over de energiefactuur zal dus pas voor Pasen zijn. Op dit moment is het op het kabinet echt alle hens aan dek rond de terugdraaiende teller.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Minister, bij zowat elke vraag in deze commissie die betrekking heeft op energie komt altijd hetzelfde naar boven, en dat is wat een fiasco het is om die CO2-dogmatiek te volgen en dus in te zetten op zogenaamde hernieuwbare energie.
Ik wil beginnen met te zeggen dat ik het absoluut potsierlijk vind dat de twee linkse partijen hier, de PVDA en Groen, Zuhal Demir aanvallen op de hoge elektriciteitsfactuur, want het is hun ideologie, hun zogenaamde groene ideologie die ervoor heeft gezorgd dat onze elektriciteitsfactuur bij de allerhoogste in Europa is. Ik heb het net opgezocht. Alleen Duitse gezinnen betalen meer voor hun elektriciteit. Hoe komt dat? Omdat Duitsland nog knettergekker is dan België en Vlaanderen op het vlak van zogenaamde groene en hernieuwbare energie. Dat kost alleen maar geld.
De oplossing zal er in de toekomst ook niet uit bestaan om dat dan niet in de elektriciteitsfactuur te stoppen, want het komt dan wel op de boterham van de Vlaming op een andere manier via een andere belasting. Ik denk maar aan de koolstoftaks die er zit aan te komen en die ook door de strot van de Vlamingen zal worden geramd.
Dan hoor ik hier Groen en PVDA vragen wat de minister zal doen om de elektriciteitsfactuur te verlagen. Ik zal het u zeggen: ze zal dat niet kunnen doen omdat zij met de hele Vlaamse Regering meeholt in de EU-dogmatiek van de Green Deal en de CO2-dogmatiek. Zolang ze dat doet en zolang we kernenergie als de baarlijke duivel blijven beschouwen, beste Groen, beste PVDA, zullen wij niet naar een significante lagere energiefactuur kunnen gaan. De toekomst zal dat uitwijzen. Ik zal helaas ook gelijk krijgen. Ik vind het dus te potsierlijk en te hypocriet voor woorden dat u hier nu het hoge woord probeert te voeren over een lagere elektriciteitsfactuur.
Mevrouw Demir, u bent natuurlijk minister. Het komt telkens opnieuw naar boven. U zit geklemd tussen enerzijds uw goed hart dat de elektriciteitsfactuur wil verlagen voor de Vlamingen en anderzijds het globalisme, de Europese Unie en de Vlaamse Regering met uw partij, die meehollen in die groene ideologie. Zeg vaarwel tegen die groene ideologie en u zult de elektriciteitsfactuur kunnen verlagen, en niet eerder.
Dit was uw slotwoord, maar door uw reactie hebt u de heer Danen en de heer De Meester aangesproken. Ze mogen dan ook nog kort reageren.
De heer Danen heeft het woord.
Dit is op zich voorwerp van een heel eigen debat. Ik vind het niet zo'n goede zaak dat we elkaar bevragen, maar soit, soms kan het wel nuttig zijn. Niemand heeft gezegd dat investeringen in groene energie per se in die factuur moeten terechtkomen.
In West-Europa is er geen enkele businesscase voor kerncentrales. Er zijn er drie in aanbouw en alle drie hebben ze gigantische problemen, gigantische kostprijsoverschrijdingen en gegarandeerde subsidiëring voor een vaste energieprijs – want anders doen ze niet verder – die vele malen hoger is dan bijvoorbeeld windprojecten of zonneprojecten. Dat is de huidige situatie. Investeringen in hernieuwbare energie zijn gewoon nodig. We hebben gezien in landen of staten waar dat minder gebeurt, zoals bijvoorbeeld Texas, wat daar de laatste weken is gebeurd.
De heer De Meester heeft het woord.
Mijnheer Van Rooy, ik heb van u natuurlijk geen lessen te leren wat mijn energiestandpunt betreft. Er is mij al heel veel verweten, van communist tot populist, maar nog nooit dat ik plots verantwoordelijk zou zijn voor het beleid van de Vlaamse Regering. Zoals u weet, zetel ik nog maar zeer kort in het Vlaams Parlement. Het zijn andere partijen – misschien moet u dat eens opzoeken via Wikipedia – die in de voorbije vijftien jaar deel hebben uitgemaakt van de Vlaamse Regering en in het Vlaams Parlement zaten. Uw partij zat ook al die tijd in het Vlaams Parlement. De enige partij, mijnheer Van Rooy, die nooit heeft meegedaan met de liberaliseringswaanzin – want daar gaat het over – is net de PVDA, in tegenstelling tot uw partij die de liberalisering van de energiemarkt van in het begin heeft omarmd.
Wat mijn concrete engagement betreft, mijnheer Van Rooy: er is één partij in het Vlaams Parlement die ervoor gezorgd heeft dat de energiefactuur voor de Vlaamse gezinnen is verlaagd en dat is de PVDA, door samen met 15.000 mensen naar het Grondwettelijk Hof te stappen om de Turteltaks te vernietigen.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Mijnheer De Meester, u hebt net zoals wij nog nooit deelgenomen aan het beleid, maar uit al uw tussenkomsten en die van uw collega's blijkt dat uw ideologie wat betreft energie en klimaat op geen enkele manier verschilt van die van Groen, van sp.a, van CD&V en van alle partijen in deze commissie die meehollen in de Green Deal, de Europese Unie, de CO2-dogmatiek, want daar ligt de essentie. Ik blijf dat hier herhalen. Het Vlaams Belang is de enige partij die daar niet in meeholt, de enige. Groen kan amper kritiek leveren op deze regering, want de regeringen, zowel in Vlaanderen als België, hollen mee in de CO2-dogmatiek van de Europese Unie, die steeds meer de plak zwaait in België en Vlaanderen.
Wat die businesscase betreft, mijnheer Danen: steeds meer landen, zoals ook Nederland, zien in dat ze kernenergie decennialang te stiefmoederlijk hebben behandeld en hebben afgedaan als iets fout, terwijl het eigenlijk de oplossing is voor alle energieproblemen. Kijk naar het boek van Bill Gates, naar wat hij voorstelt. Kijk naar het opiniestuk in De Tijd van mevrouw Van der Straeten, waarin zij krampachtig moet doen alsof ze het toch wel min of meer eens is met Bill Gates. Maar wat doet ze tegelijkertijd? Ze draait de geldkraan dicht voor nucleair onderzoek. Wat een idiotie! Wat een domheid! Wij moeten meer geld steken in nucleair onderzoek. We moeten voorloper zijn in de wereld. En dan zullen wij binnen enkele decennia, net zoals China, India en andere grootmachten, werkende kerncentrales van de nieuwste generatie hebben, de heilige graal voor energievoorziening, betrouwbaar en goedkoop.
De vraag om uitleg is afgehandeld.