Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Vraag om uitleg over de situatie in Hongkong
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werden deze vragen om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Nachtergaele heeft het woord.
Minister-president, ik zal mijn vraag enigszins inkorten. Ze sluit aan bij het debat dat we daarnet hebben gehad over China. U hebt al voor een groot deel op de vragen geantwoord. Ik wil het specifiek nog hebben over de situatie in Hongkong en de controversiële veiligheidswet die in juni werd aangenomen en waarvan toen al werd gevreesd dat ze zou worden misbruikt om politieke tegenstanders de mond te snoeren. Begin januari hebben we dan ook gezien dat dat effectief is gebeurd, namelijk dat vijftig voorname oppositieleden werden opgepakt, wat toch wel de wenkbrauwen doet fronsen.
Minister-president, in een van de vorige besprekingen in deze commissie hebt u al aangekondigd dat u zich schaart achter een krachtig Europees signaal. U hebt daarnet gezegd dat u het belangrijk vindt dat in het standpunt dat de Vlaamse Regering nu zal innemen inzake het investeringsakkoord, zeker de mensenrechten worden meegenomen.
Plant u nog specifieke acties omtrent de situatie in Hongkong of mogen we ervan uitgaan dat de reactie die u plant, ook zal worden opgenomen in het standpunt van de Vlaamse Regering met betrekking tot het investeringsakkoord met China?
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Minister-president, de collega heeft het al een beetje geschetst. Begin januari, op 6 januari om precies te zijn, arresteerde de politie in Hongkong meer dan vijftig oppositieleden en activisten. De arrestatiegolf is een zoveelste stap in het afbreken van de democratie in Hongkong vanuit China. In juni is inderdaad vanuit China die nieuwe nationale veiligheidswet ingevoerd, die de grip op Hongkong fel verstevigde. Met deze arrestaties toont de Chinese overheid dat ze bereid is om die wet eigenlijk als basis te gebruiken om de democratische krachten in Hongkong te muilkorven.
China is een belangrijke handelspartner voor Vlaanderen, voor Europa. We hebben het er daarnet over gehad. Recent waren er die investeringsakkoorden. De daden van de Chinese overheid ten aanzien van de democratie in China mogen echter toch niet blauwblauw worden gelaten. Ze vragen een duidelijk signaal.
Minister-president, wat is de reactie van de Vlaamse Regering op die recente ontwikkelingen in Hongkong? Is de Vlaamse Regering van mening dat die ontwikkelingen om een duidelijke reactie vragen? Hoe zullen die ontwikkelingen de handels- en diplomatieke relaties van Vlaanderen met China beïnvloeden? Welke concrete acties plant de Vlaamse Regering richting de Chinese overheid in het licht van die jongste ontwikkelingen?
Mijn volgende vraag heeft te maken met datgene waarover we het zopas nog hadden. De problematiek van de mensenrechten in China en Hongkong is mee vervat in dat investeringsakkoord, maar hoe zal Vlaanderen daarop reageren? U hebt al uitgelegd dat er nog geen standpunt is, dus dat is een beetje herhaling.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Collega’s, wat de reactie van de Vlaamse Regering op de recente ontwikkelingen in Hongkong betreft: zoals u allebei ook al in uw inleiding stelde, hebben er sinds het aannemen van de nieuwe nationale veiligheidswet door China in juni vorig jaar al heel wat arrestaties van prodemocratische opposanten en activisten plaatsgevonden. Woensdag 6 januari vormde een triest hoogtepunt, met maar liefst 53 arrestaties. China lijkt deze wet te gebruiken om de prodemocratische oppositie het zwijgen op te leggen en de politieke autonomie van Hongkong te ondermijnen. Het is een duidelijke aanval op het universele recht van vrije meningsuiting en vereniging. De Vlaamse Regering veroordeelt deze arrestaties dan ook ten strengste.
Er werd gevraagd hoe die ontwikkelingen de handels- en diplomatieke relaties met China zullen beïnvloeden. Vlaanderen heeft respect voor mensenrechten en fundamentele waarden hoog in het vaandel staan, ook wat onze handelsrelaties met andere landen betreft. Ik heb daar daarstraks al naar verwezen. In lijn met de Vlaamse handels- en investeringsstrategie gelooft mijn regering in de mogelijkheid om handel te gebruiken als een instrument ten dienste van mens en milieu en van duurzame ontwikkeling in het algemeen. Het stopzetten van diplomatieke of handelsrelaties zou enkel zorgen voor het verdwijnen van die hefboom.
Dan was er de vraag welke acties we zullen ondernemen richting de Chinese overheid. De Europese Unie heeft op 7 januari opgeroepen tot de onmiddellijke vrijlating van de arrestanten, en roept de autoriteiten ook op om de rechtsstaat, de mensenrechten, de democratische principes en de hoge graad van autonomie onder het ‘een land, twee systemen’-principe te respecteren. De Vlaamse Regering kan zich volledig vinden in die verklaring.
Mevrouw Lambrecht, wat het investeringsakkoord betreft, verwijs ik naar het tamelijk uitgebreide antwoord dat ik op die vraag heb gegeven.
De heer Nachtergaele heeft het woord.
Ik heb geen verdere opmerkingen. Het debat is gevoerd en de standpunten zijn ingenomen. Minister-president, dank u wel voor uw antwoord.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Minister-president, dank voor het antwoord, maar ik wil toch nog eens benadrukken dat die situatie in Hongkong ons toch moet blijven verontrusten. De bevolking van Hongkong kreeg bij de overdracht aan China echt de garantie dat het democratische bestel zou worden voortgezet, en dit wordt eigenlijk stelselmatig ondergraven vanuit Beijing. Het feit dat China een belangrijke handelspartner is, is goed, maar dat mag ons toch niet remmen in onze reactie. Wij hebben als Vlaams Parlement ondertussen een mooie traditie opgebouwd als verdediger van mensenrechten en democratie, en vaak staan we daarbij op één lijn, wars van partijgrenzen. We horen dat ook vandaag. Ik wil hier ook de collega’s blijven vragen om in de toekomst hierover samen duidelijke standpunten te blijven innemen.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
In juli heeft de Europese Raad aanbevelingen gegeven aan de lidstaten. De Raad roept hen op om een aantal zaken aan te passen, onder andere omtrent het asiel- en migratiebeleid, maar ook over het beleid inzake de export van dual-usegoederen. De vraag is om dat toch op zijn minst kritisch tegen het licht te houden. Heeft Vlaanderen die jongste aanbevelingen inzake dual use al opgevolgd?
In Nederland heeft men nu nog maar pas het EU-wapenembargo dat voor China geldt, op gelijke wijze toegepast voor Hongkong. Is dat bij ons gelijkaardig, of hadden wij op dat vlak helemaal geen handelsrelaties? Zeker gezien het feit dat er nu ook veel geweld wordt gebruikt, zouden we toch een duidelijk antwoord moeten krijgen op die vraag.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Voorzitter, China is uiteraard een belangrijke handelspartner, maar is niet echt een betrouwbare handelspartner en geen betrouwbare partner qua mensenrechten. De arrestatie van meer dan vijftig prodemocratische activisten in Hongkong was eigenlijk voorspelbaar. Afgelopen zomer heeft men niet zonder moeite die Chinese veiligheidswet erdoor gesluisd, en nu wordt die uiteraard, wat te voorspellen was, gebruikt om de mensenrechten en de politieke vrijheden te beteugelen.
Daarnet, in het andere debat, over de vragen over het investeringsakkoord tussen de EU en China, hebben we het gehad over de mensenrechten. Ik hoop ten stelligste dat het Hongkongdossier zeker wordt meegenomen in het debat over de mensenrechten. Minister-president, u hebt dat echter bij dezen ook al aangegeven. Ik vertrouw er dus op dat dat dan ook gebeurt. De EU was gelukkig al scherp in haar afwijzing van deze feiten. Ik hoor bij dezen ook dat de Vlaamse minister-president zich aansluit bij de scherpe bewoordingen van Europa, waarvoor alvast dank.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Dank u wel voor de opmerkingen. Mevrouw Brouwers, ik zou me moeten informeren. Tot nu toe werd er één dual-usevergunning goedgekeurd. Een dual-usevergunning wordt enkel goedgekeurd indien er geen wettelijke grondslag wordt geïdentificeerd om die te weigeren. Als een van de gronden van artikel 12 van EU-verordening 428/2009 van toepassing is, zal de aanvraag worden geweigerd. Een uitgebreide motivering van de weigering wordt overgemaakt aan de aanvrager van de vergunning. Dat betreft vertrouwelijke feitelijke elementen. We zullen dus enkel een dual-usevergunning goedkeuren als er geen wettelijke elementen worden gevonden om dat af te wijzen. De jongste door Europa aangereikte dingen nemen wij inderdaad al mee in onze beoordeling.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.