Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Voorzitter, we hebben daarnet gezien welke impact een voorzitter kan hebben. Het is dus belangrijk om deze vraag even te stellen.
Op 1 januari 2021 nam Portugal het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie over van Duitsland. Dat brengt door de huidige gezondheids- en economische crisis talrijke uitdagingen met zich mee. Portugal wil voluit gaan voor een weerbaar, sociaal, groen, digitaal en globaal Europa. Het motto van het nieuwe voorzitterschap is ‘Tijd voor resultaten: een eerlijk, groen en digitaal herstel’.
Het programma van het voorzitterschap werd door de premier van Portugal, António Costa, reeds op 2 december 2020 voorgesteld. Het zal het werk en de prioriteiten van het vorige Duitse voorzitterschap verderzetten, met de focus op de toekomstige relatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk, de EU-klimaatambitie, de EU-meerjarenbegroting en het COVID-19-herstelplan. Als lid van de commissie Toerisme ben ik ook tevreden dat toerisme een prominente rol kreeg in het betoog van Portugal. Aan het begin van een nieuw voorzitterschap is het opportuun om hier even stil te staan bij wat de impact van het Portugese programma zal zijn voor Vlaanderen.
Minister-president, wat verwacht u van het Portugese voorzitterschap van de Raad? Wat vindt u van de voorstellen over de sociale pijler die in het Portugese programma zijn opgenomen? Welke zijn de belangrijkste punten en elementen in het Portugese programma die van belang zullen zijn voor de Vlaamse Regering de komende zes maanden? Er wordt in het programma ook verwezen naar de komende EU-India-conferentie. Wat is het doel van deze conferentie? Heeft de Vlaamse Regering belang bij deze conferentie?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Collega’s, voor Portugal is dit het vierde EU-voorzitterschap, en de Portugezen beseffen dan ook zeer goed wat hun te wachten staat. Ik hoop dat ze niet enkel ambitieus, maar ook succesvol zullen zijn, want ze treffen de EU aan in een zeer moeilijke periode waarin ook tal van belangrijke dossiers op tafel liggen.
Enkele van de belangrijkste Europese dossiers die de komende maanden ter discussie zullen voorliggen, zijn de volgende. Het herstelbeleid van de EU zal een zeer centrale plaats innemen in de EU-discussies de komende maanden, en de opmaak van de plannen voor herstel en veerkracht vormt voor de Vlaamse Regering een absolute topprioriteit.
De brexitimpact en de relaties met het Verenigd Koninkrijk blijven voor de Vlaamse Regering uiteraard ook van cruciaal belang. De komende weken en maanden zullen we actief deelnemen aan de discussies over de Brexit Adjustment Reserve. Ik zal er alles aan doen om Vlaanderen een rechtmatig deel van die middelen te doen bekomen. Dat werk is gisteravond gebeurd, maar we kennen nog niet het exacte bedrag dat naar België zal komen. We hebben wel al de verdeelsleutel afgesproken.
We verwachten nog heel wat werk de komende maanden voor verschillende dossiers die onderdeel uitmaken van de Europese Green Deal. De Vlaamse Regering heeft daar vorig jaar duidelijke posities over vastgelegd. Deze posities zullen in de besprekingen over de lopende en de nieuwe initiatieven verder worden opgevolgd en verdedigd.
De Europese Commissie koestert ook ambitieuze doelstellingen voor digitalisering, hetgeen we ook zien terugkomen in het Portugese voorzitterschapsprogramma. Ook Vlaanderen legt zichzelf ambitieuze doelstellingen op, zoals onder meer blijkt uit het Vlaams regeerakkoord, het Vlaams herstelplan Vlaamse Veerkracht, de Vlaamse beleidsplannen Artificiële Intelligentie en Cybersecurity. Vlaanderen hecht bovendien ook belang aan digitalisering binnen een bepaald waardekader en digitale vaardigheden.
Wat het extern beleid van de EU betreft, ben ik alvast tevreden dat ik elementen zie terugkomen in het Portugese voorzitterschapsprogramma zoals ‘een open en op regels gebaseerde handel’, ‘inzet voor multilateralisme’, ‘bescherming en promotie van mensenrechten, democratie en de rechtsstaat’ en de ‘versterking van de geopolitieke positie van de EU in de wereld’.
We verwachten de volgende zes maanden ook de lancering van de conferentie over de toekomst van de Europese Unie. Zoals ik u al eerder heb meegedeeld, willen we hier vanuit Vlaanderen actief aan meewerken. De punten die voor de Vlaamse Regering belangrijk zijn, heb ik hier al eerder toegelicht.
Wat vind ik van de Portugese voorstellen omtrent de sociale pijler? De Portugezen benadrukten tijdens de voorstelling van hun werkprogramma het belang van het actieplan voor de verdere uitrol van de Europese pijler van sociale rechten. Ze stelden het actieplan voor de pijler van sociale rechten voor als de belangrijkste prioriteit binnen de EPSCO-raad (Employment, Social Policy, Health and Consumer Affairs Council), de raad waarin werkgelegenheid, sociaal beleid, volksgezondheid en consumentenzaken aan bod komen.
In de mededeling van begin 2020 van Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen over een sociaal Europa werd het initiatief inzake een actieplan reeds aangekondigd. Er volgde een openbare raadpleging en nog in het eerste kwartaal van dit jaar verwachten we het voorstel van de Europese Commissie, dat door het Portugees voorzitterschap zal worden opgevolgd vanuit de Europese Raad.
Vanuit Vlaanderen hebben we de Europese pijler van sociale rechten steeds van zeer nabij opgevolgd. Dat zal de komende maanden niet anders zijn. Voor Vlaanderen is deze pijler een sleutel om sociale dumping aan te pakken, concurrentievervalsing tegen te gaan en opwaartse sociale convergentie te bewerkstelligen. Wel vraagt Vlaanderen de nodige aandacht voor nationale bevoegdheden, gebruiken en tradities. De autonomie van de lidstaten om zelf hun sociaal beleid vorm te geven, moet gerespecteerd worden. We kijken in ieder geval uit naar het voorstel van de Europese Commissie en de verdere aanpak onder het Portugees voorzitterschap.
De sociale top in mei in Porto moet een blikvanger worden, die twee belangrijke evenementen omvat: een high-level conferentie met een brede deelname, en een leidersbijeenkomst op uitnodiging van de voorzitter van de Europese Raad. Deze top moet politieke richting geven aan de Europese pijler van sociale rechten en het bijbehorend actieplan, en zal bijzondere aandacht besteden aan tewerkstelling, kwalificaties en sociale bescherming.
Er komt inderdaad in mei een informele bijeenkomst met de Indische premier in Porto. Dat gebeurt op het niveau van de staats- en regeringsleiders en op uitnodiging van de voorzitter van de Europese Raad. De Portugezen zien hierin de mogelijkheid om het partnerschap tussen de EU en India te moderniseren, uitgaande van een strategische samenwerking, politieke en economische dialoog, wederkerigheid en wederzijds voordeel. Een concrete agenda voor die top is momenteel nog niet beschikbaar. Niettemin blijkt uit het programma duidelijk dat de Portugezen bijzondere aandacht willen besteden aan de EU-relaties met India. Ook de handels- en investeringsbetrekkingen met India, en met name de mogelijkheid van een investeringsbeschermingsovereenkomst, schuiven de Portugezen naar voren als prioritair.
Uit de agenda van vorig jaar blijkt duidelijk dat de EU-samenwerking met India op heel wat verschillende vlakken aan de Vlaamse bevoegdheden raakt en dat het ook voor Vlaanderen van groot belang is, niet het minst door de handels- en investeringsrelaties tussen Vlaanderen en India. Ik zal dan ook te gepasten tijde de Vlaamse belangen tijdens de EU-India-top in mei in een intra-Belgische context verdedigen.
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Bedankt voor uw extensieve toelichting. Ik heb niet zo veel aan te vullen. Ik denk dat we allemaal weten dat de uitdagingen waarvoor de Europese Unie, met Portugal als voorzitter, staat, niet min zijn. Er komen enorm veel uitdagingen op ons af. Uit de communicatie blijkt dat Portugal ambitieus is, en ik hoop samen met u dat het ook succesvol zal zijn.
De pijlers die de Portugezen vooropstellen – eerlijk, groen en digitaal – tonen alvast dat ze mee zijn met de nieuwe tendensen rond duurzaamheid, en dat ze het belang van gelijkheid voor iedereen benadrukken. Dat stelt me in ieder geval gerust.
Ze geven aan dat het sociaal beleid voor hen enorm belangrijk is. Dat zal niet altijd van een leien dakje lopen. Ik herinner me dat vorig jaar de lidstaten over het Europese minimumloon nog niet op dezelfde lijn zaten. Portugal zal nog het een en ander uit de kast moeten halen om alle lidstaten op een lijn te krijgen.
We zullen dit verder nauw opvolgen. We wensen Portugal ook veel succes. We komen zeker nog terug op de EU-India-conferentie als daar meer over bekend is.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Wij hebben vernomen dat het Portugese voorzitterschap zou willen terugkomen op het hele verhaal van de Mercado Común del Sur (Mercosur). Minister-president, ziet u een mogelijkheid op welke wijze dat dossier eventueel kan worden ontmijnd? Er is immers steeds meer tegenstand gekomen bij een aantal lidstaten. Ook bij ons waren er zeer veel vragen. In welke mate zullen de betrokken landen bereid zijn het akkoord bij te sturen? Wat is daar verder nog van te verwachten?
Voor de rest denken we dat het belangrijk is dat verder wordt gewerkt rond de sociale pijler die nog onder voormalig commissaris Marianne Thyssen is gelegd, maar ook het hele verhaal om te komen tot een gezondheidsunie. We hebben gemerkt in tijden van pandemie dat Europa niet altijd even snel in gang schoot. Wat Europa dan wel deed, heeft het wel goed gedaan. Ik denk aan het hele vaccinatieverhaal, het aankopen van vaccins. Dat hebben we gelukkig samen gedaan, waardoor een klein land ook volop aan een vaccinatiestrategie kan beginnen. Ik weet niet hoe het zonder Europa verlopen zou zijn. Dat zullen we nooit weten, maar ik denk dat Europa daar een belangrijke rol in heeft vervuld. Welke zijn op termijn de mogelijkheden die Europa heeft om rond gezondheid te werken? Tot nu toe was dat niet altijd even duidelijk. Wij denken dat werken rond een gezondheidsunie een idee is waar het Portugese voorzitterschap hopelijk een begin mee wil maken.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mevrouw Talpe heeft geen bijkomende vragen gesteld. Mevrouw Brouwers, ik neem aan dat het Portugese voorzitterschap het voorlopige akkoord van Mercosur ter hand zal nemen om daar draagvlak voor te creëren, maar ik heb daar op dit moment geen aanwijzingen voor. Ik denk wel dat het op de tafel ligt en dat het Portugese voorzitterschap daarmee aan de slag gaat.
Wat een gezondheidsunie betreft, denk ik niet dat dat zal komen van de Europese voorzitter die voor zes maanden is aangesteld. Ik denk dat het van de Europese lidstaten zelf zal moeten komen of men in die richting wenst te evolueren. Dat is iets wat de lidstaten onder elkaar moeten uitmaken.
De vraag om uitleg is afgehandeld.