Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Vraag om uitleg over vakantiearmoede
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werden deze vragen om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
Voorzitter, we hebben ondertussen met zijn allen kennis genomen van de enquête die Statistiek Vlaanderen eind november 2020 heeft gepubliceerd. Verschillende Vlamingen is de vraag gesteld of ze zich jaarlijks een week vakantie buitenshuis konden veroorloven. Uit de antwoorden blijkt dat maar liefst 15 procent van de bevolking heeft aangegeven er in 2019 om financiële redenen geen week van tussenuit te knijpen. Het gaat om maar liefst een miljoen Vlamingen.
Deze cijfers dateren van voor de uitbraak van de pandemie. We kunnen ervan uitgaan dat dit percentage ten gevolge van de coronacrisis en het stijgend armoederisico in 2020 enkel is toegenomen. Het netwerk Iedereen Verdient Vakantie, dat partnerorganisaties samenbrengt om mensen met een beperkt budget te ondersteunen in hun zoektocht naar goedkope daguitstappen, vakantieverblijven en georganiseerde vakanties, vreest hier ook voor.
Onzes inziens zorgt deze situatie voor heel wat gemiste kansen. Enerzijds is het betreurenswaardig voor de mensen die er geen weekje tussenuit kunnen om de dagelijkse sleur naast zich neer te leggen. Anderzijds is het een gemiste kans voor onze Vlaamse toeristische sector. Een groot gedeelte van de personen voor wie geen week vakantie buitenshuis is weggelegd, zou namelijk een weekend in Brugge, Gent of elders plannen. Zowel deze kwetsbare groep mensen als de Vlaamse toeristische sector zijn dan ook sterk gebaat bij een aanpak van vakantiearmoede in het toerismerelancebeleid.
Minister, deelt u de analyse dat de aanpak van vakantiearmoede na de coronacrisis tot de relance van onze toeristische sector kan bijdragen?
Welke bijkomende maatregelen zult u nemen om de vakantiearmoede in de toekomst nog grondiger aan te pakken?
Ziet u nog ruimte voor een uitbreiding van het netwerk Iedereen Verdient Vakantie? Zo ja, zult u ook actief bijkomende partnerorganisaties zoeken? Welke organisaties hebt u ondertussen al op het oog?
Ziet u, tot slot, baat in een informatiecampagne om goedkope reizen in eigen land of regio te promoten?
Mevrouw Jans heeft het woord.
Voorzitter, ik heb een vraag om uitleg over hetzelfde onderzoek. Statistiek Vlaanderen geeft aan dat steeds meer mensen financiële problemen ondervinden om een vakantie in de jaarplanning in te passen. We weten dat deze gegevens van voor de coronacrisis dateren. Tijdens de zomer, gedurende de korte periode waarin de coronamaatregelen wat soepeler waren, zag het netwerk Iedereen Verdient Vakantie de aanvragen toenemen. Het netwerk voelde toen al aan dat er een stijgende vraag is van mensen die de eindjes niet aan elkaar kunnen knopen en die zonder korting niet op vakantie of op uitstap kunnen gaan.
Ik zou graag een nuance maken. Het gaat absoluut om vakantiearmoede en dagtrips, maar ook om het vrijetijdsaanbod, zodat kinderen aan de werking in hun gemeente en hun buurt kunnen deelnemen en op uitstap kunnen gaan.
Ik denk dat men een belangrijke opdracht heeft wat dat betreft. Ik vind het dan ook bijzonder positief dat u in 1 miljoen euro extra voorziet voor de uitvoering van ons decreet. We hebben ook al eerder onze waardering daarvoor uitgedrukt. Het decreet is nog niet in uitvoering, omdat er nog een aantal aanpassingen aan moeten gebeuren, maar met deze recente gegevens in het achterhoofd had ik u willen vragen of u op de hoogte bent van die nieuwe gegevens. Zult u in overleg gaan met de betrokken actoren? Welke concrete stappen worden er gezet om deze toch wel alarmerende cijfers over vakantiearmoede te kunnen opvangen?
Minister Demir heeft het woord.
Collega’s, dank u wel voor de vraag. De cijfers zijn inderdaad dramatisch. Ik denk dat ik jullie vraagstelling ook volledig kan onderschrijven. Het is dus van belang om de vakantiedrempels weg te werken bij Toerisme Vlaanderen. Dat zullen we de komende maanden en jaren ook blijven doen. Iedereen verdient natuurlijk een deugddoende vakantie, ook mensen voor wie dat niet evident is omdat ze het financiële als een drempel ervaren. Post corona zal dat inderdaad nog erger zijn. Ik onderschrijf dat dus. Dat wil ook zeggen dat we de komende maanden alert moeten zijn. Er zijn echter ook andere drempels: gezondheid, een gezinssituatie die niet altijd evident is, leeftijd enzovoort houden mensen vaak tegen om met vakantie te gaan.
Dat is ook de reden waarom de Vlaamse Regering de voorbije maanden diverse initiatieven heeft genomen. Er was die 28,45 miljoen euro om het sociaal toerisme en het jeugdtoerisme te ondersteunen. Dat we dat zouden blijven ondersteunen, was ook een vraag van diverse collega’s hier, denk ik, ook van collega Jans. Zij werken net met heel veel vrijwilligers, en verrichten heel veel werk met betrekking tot onze doelgroep. Vorige week keurde de Vlaamse Regering ook nog drie besluiten goed die de jeugd- en zorgverblijven extra ondersteunen voor het najaar van 2020. Ook in de toekomst wil ik uiteraard blijven inzetten op het wegwerken van de drempels. De noodzakelijke aanpassingen aan het decreet ‘Iedereen verdient vakantie’ zijn ondertussen afgerond. Het dossier wordt begin volgend jaar voor principiële goedkeuring aan de Vlaamse Regering voorgelegd. Ik wens het vernieuwde decretale kader op 1 januari 2022 in werking te laten treden, zoals trouwens ook het vernieuwde decretale kader inzake toeristische logiezen en jeugdlogiezen. In 2021 zullen initiatieven bijgevolg worden uitgerold binnen het bestaande decretale kader.
Mevrouw Jans, dan was er uw vraag over het netwerk Iedereen Verdient Vakantie. Dat wordt gesteund en verbonden door het Steunpunt Vakantieparticipatie van Toerisme Vlaanderen. We staan in nauw contact.
Wij zijn uiteraard op de hoogte van de alarmerende cijfers. Er even tussenuit, weg van de dagelijkse problemen, dat is natuurlijk van groot belang voor die kwetsbare mensen. Ik ben me ervan bewust dat de doelgroep, maar ook de ondernemers en de organisaties in het netwerk erg kwetsbaar zijn in deze coronaperiode. Daarom heb ik een van de steunmaatregelen, de kortingen die de toeristische partner in andere jaren geeft, dit keer vanuit de overheid laten financieren. Ik was immers bang dat de toeristische partners, die zelf misschien financiële problemen hebben, die kortingen niet meer zouden geven aan onze doelgroep, waardoor het voor onze doelgroep nog moeilijker wordt. Ik zal dat ook volgend jaar blijven doen, want die toeristische partners zullen het moeilijk blijven hebben. Ik denk dat het goed is dat Vlaanderen ervoor zorgt dat men die kortingen blijft geven voor mensen die het financieel moeilijk hebben. Anders is dat nog eens een extra drempel. We verlengen dat dus. Dat geeft ademruimte in het engagement van de partners en creëert een betaalbare vakantiemogelijkheid voor mensen in armoede. Daarnaast waren er ook meerdere projectoproepen en de doorlopende ondersteuning van Toerisme Vlaanderen. Zo werd er deze zomer toch vakantie mogelijk gemaakt, betaalbaar en coronaveilig.
Er is het samenwerkingsverband Iedereen Verdient Vakantie, waarin een aanbod aan sociaal tarief zal worden uitgewerkt en bekendgemaakt voor mensen in armoede. Er zijn ook subsidies aan sociaal-toeristische verenigingen en steunmaatregelen voor Rap op Stapkantoren en er zijn impulsoproepen Iedereen Verdient Vakantie. In 2020 werden in het kader van de coronasteun extra middelen toegewezen aan deze ondersteuningsinstrumenten. Ik zal onderzoeken of daarvoor nog extra middelen nodig zijn.
Elke partnerorganisatie die mee het recht op vakantie wil waarmaken en die het charter Iedereen Verdient Vakantie ondertekent, is van harte welkom voor de samenwerking en kan ook genieten van de ondersteuning door het Steunpunt Vakantieparticipatie. Op dit moment telt het netwerk al meer dan tweeduizend partners. Ik ben dan ook erg verheugd steeds weer vast te stellen dat de toeristische sector erg solidair is.
Uiteraard wil ik graag in overleg gaan met de betrokken actoren. Ook het Vlaams actieplan voor de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting voorziet in een verticaal armoedeoverleg, dat ik zal opnemen. Die cijfers kunnen deel uitmaken van de agenda van dat overleg, evenals de maatregelen die we nemen en eventueel nog andere maatregelen.
Ik ben ervan overtuigd dat we nog meer Vlamingen kunnen bereiken. Een loutere informatiecampagne rond goedkope reizen lijkt mij niet altijd de juiste manier. Vakantiedrempels zijn heel complex. De prijs is een van de factoren. Daarom ben ik ook heel blij met de ondersteuning van heel wat lokale organisaties die een heel goed netwerk hebben. Een campagne rond goedkope reismogelijkheden zonder de andere vakantiedrempels aan te pakken, heeft weinig zin. We zullen op alle fronten tegelijk moeten werken, zodat we volgend jaar ook die doelgroep die het financieel heel moeilijk heeft, het recht op vakantie kunnen gunnen.
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw kwaliteitsvol antwoord. Het pleziert me te horen dat u de vraagstelling onderschrijft en dat u ook bekommerd bent om de vakantiearmoede in Vlaanderen. Het valt inderdaad af te wachten wat precies de impact van de coronacrisis zal zijn op de volgende cijfers van Statistiek Vlaanderen. De periode na corona ziet er niet veelbelovend uit.
Minister, het is goed te horen dat u verder actief blijft zoeken naar de broodnodige extra middelen om het netwerk te versterken en dat u ook verder overlegt met alle betrokken actoren.
Minister, ziet u nog een mogelijkheid om in de bestaande YouFlanders-app een optie reizen in Vlaanderen op budget mee te geven? Het netwerk Iedereen Verdient Vakantie kan op de een of andere manier in die app worden geïntegreerd. Het lijkt ook een interessante optie om het netwerk steeds overal mee te nemen in campagnes over reizen in eigen land.
Wij geloven dat de toegankelijkheid en bekendheid van het netwerk enorme troeven kunnen zijn voor wie het niet breed heeft en ook voor ons mooie Vlaanderen. Daarom pleit ik ook voor een maximale promotie van dit netwerk, zodat wie de eindjes niet aan elkaar kan knopen, op een vlotte manier en drempelloos de weg kan vinden naar dit mooie initiatief.
Mevrouw Jans heeft het woord.
Minister, dank voor de erkenning van deze problematiek, voor uw antwoord, maar nog meer voor de gedrevenheid waarmee u hiermee aan de slag gaat en inzet op het wegwerken van verschillende vakantiedrempels. Er zijn extra budgetten, en daardoor bent u erin geslaagd om de afgelopen waanzinnig vreemde zomer voor mensen het verschil te maken. Ze konden op vakantie gaan en ze konden aan de vrijetijdsparticipatie deelnemen. Dat maakt voor die gezinnen en voor de verhalen op de eerste schooldag een absoluut groot verschil.
Het is ook positief dat op 1 januari het nieuwe decreet in werking treedt. U gaat verder overleggen met de sector. Vanuit de sector krijgen we het signaal dat er een luisterend oor is, dat men vanuit het beleid en het kabinet hiervoor openstaat. Ik vind het bijzonder positief dat men hier verder op inzet.
Ik heb geen bijkomende vragen. Veel succes met de uitwerking hiervan.
Mevrouw Talpe heeft het antwoord.
Ik wil namens mijn fractie ondersteunen dat we niet alleen de vinger aan de pols houden, maar dat we ook echt initiatieven nemen, onder andere ook financieel. Dat is hier net door u bevestigd, minister. In de beleidsnota hebben we gezegd dat we de talrijke drempels willen wegwerken. Niet alleen heeft iedereen recht op vakantie, het is ook belangrijk voor het mentale welzijn en de gezondheid van iedereen. Dat aspect wil ik zeker ook nog meegeven.
Ik ben ook blij dat de korting voor de toeristische partners wordt verlengd. Dat is een echte win-win, zowel voor de partners die zelf in moeilijkheden zitten, of in ‘troubled times’, als voor de mensen die via hen op vakantie kunnen gaan.
Minister, ik ben ook blij dat u denkt aan extra middelen voor het sociaal toerisme. Wij hadden al de vraag of die 1 miljoen euro zou volstaan om de noden te lenigen. Ik ben blij dat u daar verder over nadenkt en een extra injectie overweegt.
Dan heb ik tot slot nog een suggestie met betrekking tot de Rap op Stapkantoren. U had het er even over. Je kunt op de website zien wat zo’n kantoor is en waar je ze kunt vinden. Misschien is er nog een andere piste om hen wat bekender te maken, bijvoorbeeld via een online contactformulier, zodat de mensen het kantoor zelf niet moeten betreden. Ik geef de suggestie om dat eventueel nader te bekijken.
De heer Vandenberghe heeft het woord.
Wij zijn uiteraard erg begaan met dit thema. Er zitten hier een paar mensen die lokaal heel actief zijn, als burgemeester, schepen of lokaal mandataris. We moeten er geen doekjes om winden: wij worden de laatste maanden, vanaf het begin van de coronacrisis, geconfronteerd met een grotere armoedeproblematiek, met mensen die het moeilijk hebben om de eindjes aan elkaar te knopen.
In de commissie Toerisme van de vorige legislatuur en ook tijdens deze legislatuur voor de coronaperiode hebben we het al veel gehad over het wegwerken van die drempels: de mensen moeten op reis kunnen gaan. Het is onze taak om daarin te voorzien. Minister, corona heeft het nog moeilijker gemaakt. We zitten in de problemen. Mijn fractie is heel erg tevreden dat u daar bewust mee omgaat en dat u in extra middelen zult voorzien om dit aan te pakken. Iedereen heeft recht op vakantie. Er zullen nog veel meer mensen zijn die door corona niet meer op vakantie zullen kunnen gaan, maar die hun centen nodig zullen hebben om ofwel hun zaak opnieuw op te bouwen ofwel de eindjes aan elkaar te knopen binnen het gezin.
Ik wil ook aandacht vragen, minister, voor diegenen die sociale vakanties aanbieden. Ook die mensen heb ik al regelmatig over de vloer gekregen. Door corona hebben ze het bijzonder moeilijk om hun werking op peil te houden. Daarom vraag ik extra aandacht, niet alleen voor de mensen die op vakantie moeten kunnen gaan – ik ben blij dat u die inspanning gaat leveren en ik ben mij ervan bewust dat u daar hard mee bezig bent – maar ook voor diegenen die de sociale vakanties aanbieden. Ook die mensen moeten wij de nodige ondersteuning bieden. Wij moeten naar hen luisteren. Ik vrees dat men ook daar wel eens een coronabloedbad zou kunnen tegenkomen. Uiteraard is dat niet uw schuld. Het is wel een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van ons allen om daarmee aan de slag te gaan.
In naam van mijn fractie wil ik dus toch de aandacht vestigen op het en-enverhaal in deze materie. In elk geval, dit waren bijzonder interessante en vooral heel actuele vragen.
Minister Demir heeft het woord.
Collega’s, dank u. Wat die laatste vraag betreft: ik zal dat eens moeten nagaan. We proberen dat zo goed mogelijk te monitoren. Daarom ook heeft de Vlaamse Regering in die 28 miljoen euro uit dat noodfonds voorzien, onder andere speciaal voor het sociaal toerisme, ter ondersteuning om de coronacrisis door te komen. Ik zal de komende weken en maanden alert blijven wat dat betreft, want wij moeten hen door die crisis loodsen. Het zou immers een ramp zijn als daar een bloedbad zou komen. Ik wil me er ook toe engageren om ook volgend jaar, indien dat nodig zou zijn, extra middelen vrij te maken voor ‘Iedereen verdient vakantie’. Ik denk dat dat iets is dat ons over de partijgrenzen heen verbindt. We moeten dat ook blijven monitoren, ook qua cijfers.
Als ik jullie iets mag meegeven: als kind vond ik het verschrikkelijk als de juffrouw op 1 september vroeg waar we met vakantie waren geweest. Al die kinderen hadden mooie verhalen. Ik was beschaamd, als kind, om te zeggen dat ik eigenlijk niet met vakantie was geweest, dat ik misschien met een gratis treinrit naar de zee was geweest. Voor een kind is dat echt heel, heel, heel erg. Ik zal me daarvoor dus blijven engageren. Jullie kunnen daarop rekenen, want iedereen verdient vakantie, wat de achtergrond ook is. Jullie kunnen dus op mij rekenen.
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
Ik zou ten slotte graag nog eens willen benadrukken dat het hier niet om een overdreven luxeprobleem gaat, maar dat begrijpt iedereen in deze commissie wel. Veel mensen die voor het eerst over het begrip ‘vakantiearmoede’ horen, durven daar wel eens neerbuigend over te doen. Voor veel mensen zou elk jaar een beetje vakantie in eigen regio of misschien zelfs iets verder echt een deugddoende afwisseling zijn, weg van de dagelijkse sleur. Wij kennen allemaal zelf het gevoel volledig opgeladen terug naar huis te komen na een vakantieperiode. De kracht en de positieve effecten van zo’n adempauze leveren ook een belangrijke bijdrage, zoals collega Talpe al zei, aan onze mentale gezondheid, en dat kan zelfs ook burn-outs voorkomen. Wij kunnen er hier in deze commissie alleszins al voor zorgen en er verder voor pleiten dat, voor zij voor wie vakantie niet zo evident is, zij die zonder korting niet met vakantie kunnen gaan, alles op alles wordt gezet om op een zo goedkoop mogelijke manier vakantie buitenshuis waar te maken. Daar zijn niet enkel de 1 miljoen Vlamingen die aan vakantiearmoede lijden, mee gebaat, maar ook onze Vlaamse toeristische sector. Laten we dus samen werk maken van een integrale aanpak van die vakantiearmoede, gecombineerd met het toerismerelancebeleid en de aandacht voor toerisme in eigen regio.
Minister, ik hoop, maar ben ervan overtuigd, dat u die kerngedachte verder zult meenemen in uw beleid van toeristische relance.
Mevrouw Jans heeft het woord.
Minister, u hebt in uw repliek de spijker op de kop geslagen. Ik dank u ook voor de uitnodiging om als commissie mee te mogen blijven werken omtrent deze zo belangrijke thematiek.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.