Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Ronse heeft het woord.
Ik zal het kort houden. De problematiek van au pairs is belangrijk. Vorige legislatuur hebben we daar een aantal schriftelijke vragen over gesteld. Het was overigens Jan Hofkens die daarmee gestart is, ik heb dat dan van hem overgenomen. We stelden namelijk gigantisch veel misbruiken vast bij au pairs, zoals het niet correct uitbetalen van het loon en het laten uitvoeren van taken die niet voor hen bestemd zijn. Dat was een lang traject, dat uitmondde in een aantal moties in de plenaire vergadering. Daarin vroegen we aan het Rekenhof, de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) en de strategische adviesraad (SAR) om een voorstel te doen. Dat advies werd heel goed uitgewerkt, vooral door het Rekenhof en de SERV, minder door de SAR. De SERV heeft een heel werkbaar voorstel op tafel gelegd, waarmee die misbruiken tegengegaan kunnen worden. Dat was op het einde van de legislatuur.
Minister, u hebt onlangs aangegeven dat u een informatiecampagne wilt opzetten voor au pairs om hen wat weerbaarder te maken. Mijn vraag is: kunnen we het voorstel van de SERV niet meteen omzetten in beleid?
Minister Crevits heeft het woord.
Collega Ronse, u stelt terecht dat bij een derde van de gecontroleerde dossiers een inbreuk wordt vastgesteld door de Vlaamse Sociale Inspectie. De afgelopen 5 jaar ging het over 364 inbreuken. Er werden 63 dossiers overgemaakt aan justitie en er werden 102 waarschuwingen gegeven. Dat heeft voor mij echt duidelijk gemaakt dat een aanklampende aanpak nodig is. Daarom hebben we, samen met de inspectie, een brochure opgesteld, met als doelstelling de au pair in kennis te stellen van zijn of haar rechten en plichten. Hiermee ondernemen we een actie naar de au pair zélf, niet om de au pair te culpabiliseren, maar wel vanuit de vaststelling dat au pairs vaak zelf niet op de hoogte zijn van hun rechten en plichten. Een au pair is geen inwonende dienstbode, noch een fulltime babysit.
De brochure zet in op preventie en wil wijzen op de rechten van de au pair. Het grootste risico voor de au pair is dat het luik 'werk' de overhand krijgt en de wettelijke grenzen van vier uur werk per dag en twintig uur werk per week overschreden worden. Daar worden vaak inbreuken op vastgesteld.
Uiteraard is die brochure geen eindpunt. We nemen nog andere initiatieven, zoals het invullen van het sociaal-culturele aspect en het volgen van verplichte taallessen.
We zitten in dit dossier met een complexe bevoegdheidsverdeling. Er is niet alleen het werkaspect, maar ook het culturele aspect. Op zich is de regelgeving rond au pairs een federale bevoegdheid. Na de laatste staatshervorming is het niet duidelijk of au pairs economische migranten zijn dan wel jongeren die om culturele redenen naar Vlaanderen komen. Dat maakt dat mijn bevoegdheid voor die groep van ‘economische migranten’ beperkter is. Maar ik voel wel iets, collega Ronse, voor de piste om erkende bureaus, bijvoorbeeld uitzendkantoren, te laten instaan voor de koppeling van een au pair aan een gastgezin. Daarvoor is evenwel de uitwerking van een arbeidsrechtelijk statuut voor de au pair nodig. Dat is dan weer een federale bevoegdheid. Ik probeer, in nauw contact met collega Dermagne, over te gaan tot verdere acties in dit dossier. Ik wil hier zeker mee aan de slag gaan en doe wat kan binnen mijn bevoegdheden. We laten dit dossier zeker niet los.
De heer Ronse heeft het woord.
Dank u wel. Het advies van het Rekenhof over deze problematiek is zeker van topniveau. Daaruit blijkt dat de problematiek inderdaad heel complex is. Enerzijds zijn er de agentschappen, die heel vaak verkeerde informatie verspreiden. Een erkenning van die agentschappen zou al een eerste stap zijn.
Er zijn niet alleen au pairs die uit derde landen komen, maar ook au pairs uit de EU. Zij staan niet op de radar van de inspectie, want zij hoeven zich niet aan te melden en vallen dus volledig buiten die inspectieverslagen. Dat zij onzichtbaar zijn, is eigenlijk een gigantisch probleem. Daarom vond ik het advies van de SERV, waarnaar u verwees, wel waardevol, om de agentschappen voor au pairs om te vormen tot erkende uitzendkantoren voor au pairs. Daarmee krijgen ze een arbeidsrechtelijk statuut maar wel met een socioculturele invulling van de opdracht. Want het is nog altijd niet de bedoeling dat au pairs echt gaan werken, het is de bedoeling dat au pairs Vlaanderen leren kennen en liefhebben. Dat is niet echt het geval als ze geconfronteerd worden met allerlei misbruiken.
We hebben begrepen dat het een vrij ingewikkeld kluwen is. Ik wil suggereren om, nadat u hierover samengezeten hebt met minister Dermagne, ons hierover te informeren in deze commissie. We zijn bereid om mee te denken. We willen u zeker ook nog eens de adviezen van het Rekenhof en de SERV doorsturen.
Mevrouw Gennez heeft het woord.
Ik wil collega Ronse bedanken voor de vraag, de SERV voor het advies en de minister voor het antwoord. Ik denk immers dat we ons zo’n mate van misbruik binnen onze gezinnen in Vlaanderen niet kunnen permitteren. Sommigen vergelijken au pairs met moderne slaven. Ik denk dat het inderdaad hoog tijd is om het advies van de SERV te volgen. Ik lees daarin een drietrapsoplossing: au pairs dezelfde loon- en arbeidsvoorwaarden geven als inwonend huispersoneel, de tewerkstelling laten verlopen via een uitzendbureau en een afdwingbaar cultureel opleidingsprogramma voorstellen.
Ik denk dat het vooral belangrijk is – de minister verwees er al naar – om in overleg met federaal minister Dermagne een arbeidsstatuut voor au pairs te creëren in de vorm van een tijdelijk contract voor inwonend huispersoneel. Ik denk dat FAIRWORK Belgium goed werk geleverd heeft door die schrijnende wantoestanden aan de kaak te stellen. Ik hoop dat er snel een oplossing gevonden kan worden die ook de Europese au pairs, die niet geregistreerd zijn en hier in theorie komen in het kader van een cultureel uitwisselingsproces, die noodzakelijke rechtszekerheid te geven voor het goede werk dat ze leveren bij heel veel gezinnen.
Minister Crevits heeft het woord.
Collega Ronse, het klopt dat de au pairs uit de EU niet vervat zitten in de inspectieverslagen. Dat zou wel mogelijk zijn door een statuut voor au pairs te voorzien en erkende agentschappen op te richten. Daarom wil ik daarover overleggen met collega Dermagne. Volgende maandag is er een vergadering met onze beide kabinetten, waarbij dit punt op de agenda staat.
Collega’s, naast de minder goede zaken die we hier hoorden, wil ik wel stellen dat ik dit systeem van au pairs een heel mooie manier vind om Vlaanderen te leren kennen en aan culturele uitwisseling te doen. Het is slechts een kleine minderheid die au pairs slecht behandelt. Een systeem staat of valt ook met de reputatie die het heeft. Daarom vind ik het van belang om waar nodig in te grijpen. We maken dus zeker werk van dat statuut.
De heer Ronse heeft het woord.
Dat is exact wat ik bedoelde. Die Europese au pairs kunnen gevat worden als er een statuut uitgewerkt wordt. Er zijn niet alleen malafide maar gelukkig ook veel bonafide agentschappen voor au pairs. Ik denk dat het goed zou zijn om die te betrekken bij de uitwerking van dat statuut, want zij hebben veel expertise op dit vlak.
De vraag om uitleg is afgehandeld.