Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Veys heeft het woord.
Deze vraag om uitleg over hiv tijdens de coronalockdown is vandaag zeer toepasselijk, want vandaag is het Wereldaidsdag. Naar jaarlijkse gewoonte wordt deze dag door Sensoa en het Platform Aidspreventie aangegrepen om mensen eraan herinneren dat de strijd tegen hiv en aids nog niet afgelopen is. Zeker in deze tijd is dat belangrijk, wanneer het ene gezondheidsprobleem zowat alle andere overschaduwt.
In België woekert hiv nog steeds. ‘Woekeren’ is misschien wat sterk uitgedrukt, maar in 2018 waren er nog altijd 2,4 nieuwe besmettingen per dag. Mensen met hiv worden nog altijd gestigmatiseerd en gediscrimineerd. Daarvan zagen we vandaag nog een zeer spijtig voorbeeld op de sociale media. Maar er zijn ook hoopgevende cijfers: door screening kent 91 procent van de mensen die vermoedelijk besmet zijn met hiv in ons land zijn of haar status. 86,7 procent daarvan heeft toegang tot een behandeling en 97 procent heeft een niet-detecteerbare virale lading. Dat was ook de boodschap van Sensoa, dat vandaag de aftrap gaf voor een nieuwe campagne, onder andere met de boodschap dat onbeschermde seks hebben mogelijk is indien iemand de behandeling aanvat en de virale lading niet meer detecteerbaar is. Dat is toch absoluut iets anders dan dat je het virus nog kan doorgeven door te kussen, wat sommige mensen denken.
Die screening is cruciaal en ik zou samen met mijn fractie van deze gelegenheid gebruik willen maken om opnieuw de problematiek rond hiv in tijden van corona onder de aandacht te brengen.
Ik stelde tijdens de eerste golf ook al een vraag aan de minister. Het was de periode waarin Sensoa een pop-upcampagne deed om op te roepen tot testen omdat tijdens een lockdownperiode het aantal losse seksuele contacten natuurlijk een heel pak lager ligt. We hebben vandaag gezien dat dat niet altijd het geval is, maar in globo klopt dat toch wel.
De minister zei toen dat hij heel sterk achter die pop-upcampagne van Sensoa stond, maar ik denk, collega’s dat het toch een opportuniteit is om dat aan te pakken omdat we op die manier een volledige screening zouden kunnen doen. Ondertussen is er ook een nieuwe beheersovereenkomst met Sensoa afgesloten.
Ik heb dan ook de volgende vragen. Minister, bent u bereid om deze tweede lockdown – we zitten ondertussen toch ook al vijf weken ver - wel aan te grijpen om zo’n testcampagne op te starten?
Zal de Vlaamse overheid daarnaast een initiatief nemen om de doelgroep bewust te maken van het unieke momentum om hiv onder controle te krijgen?
Minister Beke heeft het woord.
Ik kijk in deze tweede lockdown, net als bij de eerste, naar de partnerorganisatie seksuele gezondheid Sensoa om hier gepast op te reageren. En dat doet Sensoa zeker, want het past in zijn opdrachten.
Naar de doelgroep mannen die seks hebben met mannen heeft Sensoa, zoals u aanhaalt, tijdens de eerste lockdown extra informerende en bewustmakende acties ondernomen. Want in tijden van COVID-19 en daarbij horend het verminderen van nauwe contacten, dus ook sekscontacten, is het een uitgelezen moment om je te laten testen op hiv en het resultaat ervan af te wachten voor je weer aan sekscontacten begint. Net zoals bij COVID-19 wordt men vaak met hiv besmet door mensen die het nog niet weten.
Een gerichte lockdowncampagne werd daarom door Sensoa gepromoot op specifieke dating apps, met doelgerichte advertenties op sociale media en door samenwerking met diverse partners en rolmodellen, zoals de Roze Huizen, Mister Leather enzovoort. Ook vanuit het Instituut voor Tropische Geneeskunde werd gericht naar de doelgroep ‘mannen die seks hebben met mannen’ gewerkt, onder andere door online samplepakketten aan te bieden. Sensoa en het Instituut voor Tropische Geneeskunde melden dat hun extra inspanningen tijdens die eerste lockdown een hoog bereik hadden bij de doelgroep ‘mannen die seks hadden met mannen’.
Enkele cijfers om dit te duiden: met een bereik van 39.008 heeft Sensoa 86 procent van de doelgroep ‘mannen die seks hebben met mannen’ in Vlaanderen bereikt. De bereikte personen kwamen gemiddeld 4,57 keer in contact met een advertentie. De advertenties zijn 182.385 keer weergegeven. De mannen tussen 25 en 34 jaar werden het vaakst bereikt.
Het Instituut voor Tropische Geneeskunde ontving 136 online aanvragen voor sample-pakketten tussen 15 mei en 6 juni 2020. Vorig jaar stond de teller op 22 aanvragen in dezelfde periode. Zo goed als alle aanvragen waren van de doelgroep ‘mannen die seks hebben met mannen’.
Tijdens de tweede lockdown zetten de genoemde organisaties hier verder op in, vooral online, want de homohoreca moest sluiten en evenementen werden afgelast. De Europese hiv-testweek van 20 tot en met 27 november, vorige week dus, werd aangegrepen om verschillende berichten over testing via social media te delen. Er wordt bijkomend ook meer online communicatie gevoerd over Pre-Expositie Profylaxe (PrEP), dat is medicatie die de kans op overdracht in zeer aanzienlijke mate voorkomt. Ook die info is specifiek gericht naar de doelgroep ‘mannen die seks hebben met mannen’.
Over uw herhaalde vraag naar een testcampagne naar ‘mannen die seks hebben met mannen’ wil ik tenslotte nog eens hameren op het belang van combinatiepreventie, een strategie die we in Vlaanderen al een tijdje volgen in de strijd tegen hiv. Bij combinatiepreventie combineren we verschillende soorten acties op maat van de doelgroep. Dat betekent condooms gebruiken om je te beschermen tegen hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen; PrEP-medicatie nemen, als je ervoor in aanmerking komt, om je te beschermen tegen hiv; regelmatig testen als goede gewoonte en bij een hiv-diagnose onmiddellijk opstarten van medicatie om zo snel mogelijk niet meer besmettelijk te zijn.
U ziet, hiervoor zijn niet alleen de gemeenschappen bevoegd. Ik wil erop wijzen dat de federale overheid de bevoegdheden heeft met betrekking tot zorg en therapietrouw bij hiv-diagnose, ter beschikking stellen van Pre-Expositie Profylaxe en deels de testing.
De reguliere zorgverlening en de gespecialiseerde aidsreferentiecentra leveren hier een onmisbaar deel in de genoemde combinatiepreventie. Vanuit de Vlaamse overheid, onder meer via de partnerorganisatie Sensoa, leveren we onze bijdrage aan de combinatiepreventie. Sensoa draagt hierin bij door al meer dan dertig jaar sensibiliserende campagnes te voeren naar mannen die seks hebben met mannen, zowel online als door fysiek de preventie zichtbaar te maken in homo-uitgaansgelegenheden. Naast het verdelen van condooms en glijmiddel in de homosekshoreca, ondersteunt Sensoa sinds enkele jaren het Swab2Know-project van het Instituut voor Tropische Geneeskunde. Op vooraf aangekondigde momenten in de homosekshoreca nemen medewerkers van Sensoa speekselstalen af, die vervolgens worden onderzocht op de aanwezigheid van hiv. Het aansporen van de doelgroep homomannen om zich te laten testen, is dus een doorlopende activiteit.
Ten slotte nog dit: België behaalde als een van de eerste landen de 90-90-90-doelen van UNAIDS: 91 procent van de mensen met hiv weten dat ze hiv hebben; daarvan is 92 procent in behandeling; daarvan heeft 94 procent een onderdrukte virale lading.
Uit de recent vrijgegeven cijfers van Sciensano blijkt dat de doelgroep mannen die seks hebben met mannen goed vertegenwoordigd is in al deze categorieën. Dit moet ons motiveren om blijvende inspanningen te leveren in het sensibiliseren rond preventie en het faciliteren van testen onder mannen die seks hebben met mannen. Op deze manier kunnen we vanuit Vlaanderen bijdragen aan het verder doen dalen van de curve van het aantal nieuwe hiv-besmettingen.
Nota bene, Sensoa vraagt de Vlaamse overheid niet om een testcampagne te overwegen, wel om de rol inzake preventie maximaal te spelen, dus zoals we bezig zijn. Er is nog geen nieuwe beheersovereenkomst gesloten, wel worden de oproepen in dit verband weldra gelanceerd.
De heer Veys heeft het woord.
Voorzitter, minister, ik heb nog enkele bijkomende vragen. De zelftests zijn verzesvoudigd als ik het goed begrepen heb. Wat zijn de precieze aantallen? Mij is altijd verteld dat dat een heel beperkt aantal is op het totaal aantal screenings.
We hadden het daarnet over de eerste lockdown. Die pop-upcampagne van Sensoa in de eerste lockdown, is het effect daarvan zichtbaar in de cijfers? Hoogst waarschijnlijk zijn die cijfers er nog niet, maar het lijkt me een belangrijk aandachtspunt, ook om te weten of men een versnelling hoger kan schakelen.
De reguliere hulpverlening en het reguliere werk zijn essentieel. Dit is natuurlijk een bijzondere situatie. De zelf- en de speekseltest die Sensoa aanbiedt, zijn toch niet ‘the real thing’. Dat is niet slecht voor de sensibilisering, maar volgens de experten doet men dat het best bij de huisarts. In deze tijden – jammer dat collega Saeys hier niet bij kan zijn, want zij is sterk bezig met dit thema en vanuit haar praktijk is het interessant om te weten hoe het op het terrein verloopt – zijn de huisartsen overbevraagd. Daardoor gaat de screening niet door. Steekt u dan een tandje bij? Wilt u daar ondersteuning bieden zodat de testen nog kunnen doorgaan?
Ik benadruk nogmaals, het is een bijzondere situatie. Ik zou er toch op aandringen om de opportuniteit te zien. Als we Vlaanderen of België hiv-vrij – dat is een groot woord natuurlijk – kunnen maken, of als we alles volledig in kaart zouden kunnen brengen, zou dat een mooie prestatie zijn.
Mevrouw Groothedde heeft het woord.
Minister, u herinnert zich wellicht dat ik hier in de eerste lockdown ook een vraag over heb gesteld. Een lockdown is echt een unieke kans om iedereen te testen. Dat is echt een voorbeeld van hoe een grootschalige campagne die eigenlijk niet zoveel kost, effect zou kunnen hebben, preventief zou kunnen werken, op lange termijn enorm veel geld zou kunnen besparen aan de overheid, maar ook enorm veel leed, last, pijn en verdriet zou kunnen voorkomen.
Dit is inderdaad een heel bijzonder momentum dat moet worden gebruikt. U hebt daar nog minstens een paar weken voor. Ik wil dan ook echt aandringen op het gebruik van dat momentum.
Minister, het is heel fijn dat u de campagne verder mee hebt ondersteund. Het kan het momentum zijn dat er sinds het begin van de aidsepidemie – we kunnen al bijna spreken over het aidstijdperk – nog niet is geweest. Kunt u daarin meegaan? Gaat u dit nog grootschaliger ondersteunen? België is inderdaad een voortrekker en we zouden op dit gebied nog meer een voortrekker kunnen zijn, met grote drank trouwens aan organisaties zoals Sensoa, çavaria en het Tropisch Instituut die daar al jaren hun best in doen.
Vandaag is een belangrijke dag. Kunt u zich aansluiten bij het feit dat wij als politici de plicht hebben om dat te ondersteunen, dat we de plicht hebben om goede en correcte informatie te verspreiden? Ik wil u en alle collega-parlementairen oproepen om vandaag, maar ook op andere dagen, niet-stigmatiserend tewerk te gaan, geen foute informatie te verspreiden, niet op sociale media en niet elders.
De heer De Bruyn heeft het woord.
Ik wil namens onze fractie onderstrepen hoe belangrijk het is om blijvend breed in te zetten op preventiecampagnes. Als ik zeg campagnes, dan bedoel ik campagnes in het meervoud, waarbij naar verschillende doelgroepen wordt gewerkt. Elke doelgroep vraagt ook een specifieke benadering.
Minister, u hebt terecht gewezen op het grote belang van het uitrollen van die plannen en dat toe te vertrouwen aan de partners die het beleid daarvoor heeft uitgekozen, en waarbij Sensoa op de eerste plaats staat. Elke aanpak die deze preventieve benadering versterkt, zullen wij ook ondersteunen.
Minister, ik heb nog een kleine tip, want ook ministers zijn niet alwetend. Toen u daarnet Mister Leather vermeldde, sprak u het woord 'Leather' uit met een 'ie'-klank terwijl dat eigenlijk een 'e'-klank moet zijn. In de kinky scene van de heel kleurrijke holebigemeenschap doet die naam een belletje rinkelen. Uiteraard kunnen wij de nodige contacten voor u leggen. Dat neemt niet weg dat het thema heel belangrijk is en onze volle steun geniet.
Alweer interessante info, minister.
Minister Beke heeft het woord.
Dit is uiteraard een ontzettend belangrijk thema, waarbij we met ons land het voortouw nemen in de ambitie om 90-90-90 te bereiken. We halen die ambitie als een van de weinige landen: 91 procent van de mensen met hiv weet dat ze dat hebben, 92 procent is in behandeling, 94 procent heeft een onderdrukte virale lading. Dat zijn goede cijfers. Die kunnen we nog verbeteren, en daar moeten we met z'n allen aan werken. Daar hebben we een aantal instrumenten voor waar we in de toekomst verder op willen inzetten.
Er zijn een aantal concrete cijfers gevraagd, maar die moeten we opvragen, onder andere over een vergelijking tussen de eerste en de tweede golf. Die hebben we hier nog niet, daarvoor is het nog een beetje vroeg. Ik neem aan dat we daar bij gelegenheid zullen op terugkomen.
De heer Veys heeft het woord.
Minister, ik vind het jammer dat u niet antwoordt op mijn vraag of de huisartsen nu overbevraagd zijn en of er daar maatregelen komen. Als we wekenlang niemand kunnen testen, dan is dat toch een verlies.
Voor alle duidelijkheid, ons land staat er niet slecht voor. 94 procent, dat is indrukwekkend, maar we weten allemaal dat de laatste beetjes om tot 100 procent te komen het moeilijkst zullen zijn. Ik zie hier een unieke kans om een permanente gezondheidswinst te realiseren. Men zegt vaak: ‘Never waste a good crisis’, maar ik zeg ook: een goed bestuurder spot kansen om dit te doen. Ik hoop dat de instrumenten waarnaar u verwijst, toch worden ingezet.
Ik hoop ook dat we deze vraag over enkele jaren niet meer hoeven te stellen. Wereldaidsdag zal duidelijk nog een tijdje nodig zijn. Ik dank de organisaties en de meeste partijen hier aanwezig om daar volle bak achter te staan.
De vraag om uitleg is afgehandeld.