Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, begin juli interpelleerden collega Schauvliege en ikzelf u over de onrustwekkende ongevallencijfers op de E17. We hadden het toen over 48 ongevallen sinds de start van de werken aan het viaduct van Gentbrugge. Uit cijfers van de federale politie blijkt dat de teller van het aantal ongevallen aan die werfzone eind oktober al op 180 staat. Op 26 november was er al sprake van meer dan 200 ongevallen. 3 van de ongevallen liepen fataal af en 10-tallen inzittenden raakten licht- tot zwaargewond. Deze hoge cijfers zijn bijzonder alarmerend en het zal hier helaas niet bij blijven. Bijna dagelijks gebeuren er aan die werken verkeersongevallen. Begin november kwam nog een vrachtwagenchauffeur om het leven bij een ongeval in de staart van een file in Destelbergen.
Onze gemeenschappelijke vraag was eenvoudig: “Welke extra maatregelen zou u nemen om dit hallucinant ongevallencijfer te stoppen?” U sprak toen enerzijds over tal van maatregelen die in het verleden werden ingevoerd om de veiligheid te verhogen en anderzijds over recente bijkomende maatregelen, zoals extra signalisatie voor de start van de werken met vaste en digitale borden, extra testkarren met filewaarschuwingen, een filedetectiesysteem, dwarse ribbelmarkeringen, de verplaatsbare flitspaal en tal van andere, niet-infrastructurele maatregelen, bijvoorbeeld campagnes over roodkruisnegatie en fluoacties. U concludeerde toen reeds zelf dat er ondanks alle extra genomen maatregelen, ondanks het feit dat er sterk ingezet werd op een ruime aankondiging, toch ongevallen bleven gebeuren, meestal in de staart van de file en te wijten aan onoplettendheid van de chauffeurs. Volgens u kwamen zowel het Verkeerscentrum, de federale wegpolitie als het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) tot de conclusie dat de totaliteit aan signalisatie op de werf volstond.
Maar alle moeite ten spijt hebben de genomen maatregelen en controles duidelijk weinig effect gehad. De politie organiseerde meerdere controleacties en stipte aan dat een gebrek aan aandacht op de weg inderdaad aan de oorzaak lag bij het gros van de ongevallen. In één week tijd werden in de aanloopstrook naar de wegenwerken maar liefst vijftig bestuurders betrapt op gsm-gebruik. Uit de vaststellingen bleek ook dat vrachtwagens die te dicht op elkaar rijden en vervolgens niet kunnen anticiperen, een grote veroorzaker van de ongevallen zijn.
Eind november zat de eerste fase van de werken erop en zouden de definitieve ongevallencijfers bekend zijn en geëvalueerd worden om te zien welke extra maatregelen er nog kunnen worden genomen en welke lessen eruit kunnen worden getrokken om beter voorbereid aan de tweede fase te beginnen in april 2021. Maar er wordt nu al geconcludeerd dat de mogelijkheden niet eindeloos zijn. Er zou optimaal ingezet geweest zijn op signalisatie en handhaving. De federale politie bevestigt dat er ook een grote verantwoordelijkheid bij de chauffeurs ligt.
In mijn vorige repliek verwees ik naar het vrachtverkeer als grootste veroorzaker van vele ongevallen op de snelwegen en schoof ik twee aandachtspunten naar voren, twee mogelijke oplossingen om het aantal ongelukken met vrachtwagens te doen dalen: komaf maken met het ongecontroleerde harmonica-effect dat heel vaak de oorzaak is van kop-staartaanrijdingen via inhaalverboden en de manier van aankondigen verbeteren door simpele symbolen die voor iedereen duidelijk en verstaanbaar zijn, dus ook voor de vele internationale chauffeurs op onze snelwegen.
Ik pleitte voor een totaalaanpak die uw Vlaamse bevoegdheid overstijgt en u beloofde in juli dat u contact zou opnemen met de federale en Europese overheidsdiensten om te bekijken wat er verder kan gebeuren rond het eenvormiger maken van de signalisatie. Minister, had u ondertussen overleg? Indien ja, wat is het resultaat? Indien neen, wanneer wordt dergelijk overleg gepland?
De eerste fase van de werken is ondertussen afgerond. Zijn de ongevallencijfers al geanalyseerd en geëvalueerd? Hebt u ondertussen hierover overleg gehad? Zo ja, welke bijkomende maatregelen zullen worden genomen bij de start van de werken in de richting van Antwerpen om er een veiligere verkeerssituatie te maken. Zo niet, wanneer is dit overleg gepland?
Is er gezien de problematiek van het gsm-gebruik achter het stuur geen bijkomende sensibilisering nodig, vooral dan wat betreft het vrachtvervoer? Worden er Europese afspraken gemaakt over de sensibilisering en de pakkans?
U gaf aan dat de tussenafstand tussen voertuigen op dit moment gecontroleerd wordt op een twaalftal locaties in Vlaanderen. Heeft u hierover al resultaten en wordt er ook voorzien in bijkomende meetapparatuur op andere locaties? Wordt er met andere woorden hieromtrent veel geverbaliseerd?
Het Departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) heeft een verplaatsbare flitspaal ter beschikking gesteld van de federale wegpolitie, zodat die nog meer gerichte controles kon uitvoeren tijdens de wegenwerken. Wat zijn hiervan de resultaten? Hoeveel overtredingen zijn er opgemeten? Zal die flitspaal straks ingezet worden in fase 2 van de werkzaamheden?
Wordt er voldoende nadruk gelegd op het uitschakelen van de cruise control? Zou het niet zinvol zijn om constructeurs van vrachtwagens te verplichten tot het inbouwen van een adaptive cruise control, om zo ten minste de impact van een ongeval te beperken? Dit naar analogie met het verplicht inbouwen van een ABS-systeem in wagens en andere rijhulpsystemen ter verbetering van de veiligheid. Zal de Vlaamse Regering hier druk op uitoefenen?
Minister Peeters heeft het woord.
Dank u, mevrouw Ryheul, voor uw talrijke vragen. Verkeersveiligheid, en dan zeker op de E17, is alleszins een zeer belangrijk gegeven. U hebt terecht al alle cijfers geduid. Het zijn er uiteraard veel te veel. Het is zeker goed om daar alle aandacht aan te geven.
Ik heb inderdaad al overleg gehad met de federale collega’s. Ik heb zelf al contact gehad met de federale minister van Mobiliteit. Er is midden januari al een nieuwe vergadering ingepland omdat we op het vlak van verkeersveiligheid best intens samenwerken op heel wat vlakken. Er is dus al overleg geweest tussen onder meer de respectieve administraties, en zeker ook met de politie en de wegpolitie en dergelijke. Ook dat overleg loopt zeer nauw.
Ik heb inderdaad gezegd dat, wanneer wij een specifiek Vlaamse sensibiliseringscampagne uitrollen, een anderstalige vrachtwagenchauffeur daar vaak geen boodschap aan heeft. Daarom is het belangrijk dat we internationale symbolen gebruiken die voor iedereen duidelijk zijn. Daarop zullen we sowieso bij de volgende sensibiliseringscampagnes ook ten volle inzetten.
De ongevallencijfers worden continu allemaal samen met de politie volledig geanalyseerd. Wat is de oorzaak van de ongevallen, en dergelijke meer. In eerste instantie is er ook heel vaak gekeken of er nog bijkomende signalisatie moet zijn, of alles voldoende duidelijk in kaart is gebracht. Er zijn al veel stappen ondernomen, maar er komt finaal een einde aan. Sommigen hebben het over de kerstversiering die al in september of in juli-augustus langs de E17 te zien was, omdat er zoveel extra verlichting en zoveel signalisatie was aangebracht. Klaarblijkelijk baat het wel, maar zijn er toch nog een aantal ongevallen.
Alleszins is er op 9 december een evaluatievergadering met alle betrokken actoren. Daarmee bedoel ik: het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV), de federale politie, de mensen van onder andere Febetra en Touring, de aannemer. Kortom, iedereen die betrokken is bij de wegeniswerken zal participeren aan het evaluatieverslag. Daar zal men sowieso al de eerste fase van de werken en de ongevallen in die eerste fase grondig analyseren. Dan zal men bekijken welke leerpunten daaruit gedistilleerd kunnen worden om mee te nemen naar fase 2. Uiteraard zal ook het signalisatieplan van de volgende fase daar besproken worden.
Het gsm-gebruik of de afleiding blijft een groot probleem; daar moeten wij blijvend aandacht voor hebben, met sensibilisering en verhoging van de pakkans. De federale politie heeft al verschillende acties gevoerd om het gsm-gebruik of zelfs het tabletgebruik achter het stuur te beperken. Deze acties hebben zeker hun effect niet gemist, maar het effect van een actie is beperkt in de tijd. Volgend jaar volgt er een nieuwe sensibiliseringscampagne over afleiding in het verkeer. In de voorbereiding van de campagne zullen we ook de mogelijkheid voor een doelgroepgerichte actie naar de vrachtwagenbestuurders bekijken.
De tussenafstand tussen voertuigen werd ook gecontroleerd. De federale politie heeft vorige week controles op de tussenafstand met behulp van een helikopter uitgevoerd. De federale politie heeft 54 chauffeurs geverbaliseerd. De impact van deze maatregel zal eveneens op de evaluatievergadering van 9 december besproken worden.
De verplaatsbare flitspaal werd inderdaad ter beschikking gesteld ter beveiliging van de werf, door AWV. Aangezien de operationele uitbating een politionele bevoegdheid betreft, heeft AWV geen zicht op het aantal overtredingen. Ik vermoed dat ook dat op de evaluatievergadering zal worden besproken. Het is in elk geval de bedoeling dat de semi-vaste snelheidscamera ook tijdens de tweede fase gebruikt zal worden. Ook was er een samenwerking met de wegpolitie Oost-Vlaanderen, die een dagelijkse toezichtsploeg en andere acties georganiseerd heeft.
Het verbod op het gebruik van cruise control wordt op elke werf toegepast. Bij de opstelling van de werfsignalisatie wordt ook de plaats van deze borden bepaald. Deze borden worden aan de beide kanten van de weg geplaatst. De adaptieve snelheidsregelaar ACC (Adaptive Cruise Control) houdt automatisch een veilige afstand aan ten opzichte van voorliggende voertuigen. Binnen de vooraf ingestelde limiet past het systeem de rijsnelheid aan het voorliggende verkeer aan. Dit is dan ook een nuttige maatregel op verkeersveiligheidsvlak. De ruimte voor het voertuig wordt hierbij permanent gecontroleerd door middel van een sensor.
Om het aantal ernstige kop-staartbotsingen tussen vrachtwagens te verminderen, werd ook al eerder het Adaptive Emergency Braking System (AEBS) ingevoerd. Vanaf november 2015 moeten alle nieuwe, zwaardere vrachtwagens verplicht met dit noodstopsysteem uitgerust te zijn.
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
Minister, het was een heel omstandig antwoord. Ik ben blij te horen dat er straks op verschillende niveaus overleg zal worden gepleegd. De actie van de federale politie op 26 november is mij ook niet ontgaan. Ik heb uit die actie twee dingen onthouden. Vooreerst dat maar liefst 90 procent van de gecontroleerde vrachtwagens een boete gekregen heeft van 116 euro. Maar ik stel ook vast dat er te weinig motorrijders waren om alle overtreders uit het verkeer te halen. Vandaar mijn eerste bijkomende vraag. Kunt u garanderen dat er bij een volgende politieactie voldoende motorrijders ingezet zullen kunnen worden?
Wat mij ook schokte, was dat de E17 in Destelbergen bij het dodelijke ongeval begin november volledig afgesloten moest worden. Dit omdat te veel chauffeurs al rijdend de ravage filmden. Dit toont nog maar eens aan dat er meer moet worden ingezet op sensibilisering, en op de handhaving van wie al rijdend met een smartphone of tablet bezig is. Ik las onlangs in de pers dat de Nederlandse politie als eerste land in Europa sinds half november ook gebruikmaakt van slimme camera’s om autobestuurders te betrappen. Minister, mijn vraag is dan ook of u, naar het voorbeeld van onze noorderburen, overweegt om ook op onze Vlaamse snelwegen dergelijke slimme camera’s in te zetten.
U zette onlangs ook in op dynamische signalisatieborden op de E17 ter hoogte van Kortrijk, omdat daar, los van de wekenwerken in Gentbrugge, de meeste files en ongevallen gebeuren. Wij zijn voorstander van een dynamische sturing van het verkeer in functie van de verkeersdrukte, eerder dan van een verlaging van de maximumsnelheid op de autosnelweg.
Ik heb wel een bedenking bij die borden. Ik stel mij de vraag of ze wel voldoende effectief zullen zijn als er niet ook systematisch ingezet wordt op effectieve cameracontroles die daaraan gekoppeld worden, en of er ook niet meer borden kunnen worden ingezet. Daarvoor wil ik eigenlijk verwijzen naar het voorbeeld van de ring rond Londen, waar dat systeem wel perfect werkt. Daar wordt al kilometers op voorhand ingezet op aankondiging, om zo de snelheid naar beneden te halen. Het verkeer gaat daar ook heel voorbeeldig in mee. Op die ring wordt de snelheidsaankondiging zelfs om de 100 à 150 meter systematisch herhaald.
Minister, deelt u niet mijn mening dat er minder ongevallen zouden gebeuren door ruimschoots op voorhand te anticiperen?
Minister Peeters heeft het woord.
Bedankt voor uw bijkomende vragen. U vraagt of ik voor een volgende actie meer motorrijders en dergelijke wil inzetten omdat er een aantal mensen een boete konden ontlopen vanwege te weinig mankracht. Dat was een actie van de federale politie, en ik kan uiteraard de federale politie niet aansturen. Maar ik vermoed dat dit ook op de evaluatievergadering van 9 december aan bod zal komen. Ik denk ook dat, wanneer een politiedienst een actie onderneemt, zij nadien ook altijd een na-evaluatie doen. Dat was alleszins mijn ervaring op het lokale niveau. Als dus blijkt dat er te weinig mankracht aanwezig was bij deze specifieke actie, zal men dat zeker meenemen in de evaluatie, en daar een volgende keer extra aandacht voor hebben.
Wat uw verhaal van het filmen tijdens het rijden betreft: rijden is nog altijd een werkwoord, en men moet dan uiteraard alle aandacht op de weg houden, op het verkeer. Filmen en zich zodoende laten afleiden is uiteraard uit den boze. Dat is not done en dat kan niet voldoende herhaald worden.
Het verhaal van de slimme camera’s in Nederland is mij nog niet bekend. Maar we zijn volop bezig met de actualisatie van ons verkeersveiligheidsplan, en afleiding is sowieso een van de killers in het verkeer. Ik wil u zeker meegeven dat ik dat voorstel van de slimme camera’s in Nederland wil onderzoeken, en wil kijken in welke mate dat ook op onze Vlaamse autosnelwegen gebruikt kan worden om de verkeersveiligheid te verhogen.
Is die dynamische signalisatie voldoende effectief? Ik denk dat we na 9 december nog eens moeten terugkomen op deze materie, wanneer ik hopelijk meer input heb van de evaluatievergadering. Ik zal de administratie alleszins vragen om mij duidelijk te briefen. Als ons kabinet daarbij aanwezig kan zijn, zullen we dat zeker ook rechtstreeks uit eerste hand hebben. De dynamische signalisatie en de effectiviteit ervan zal zeker mee op tafel gelegd worden.
We blijven alleszins alle aandacht hebben voor dat item. Elk verkeersongeval is er een te veel. Bedankt om deze vragen te stellen, ik neem aan dat ze nog een vervolg kunnen krijgen na de evaluatie van 9 december, en bij de uitrol van de tweede fase.
Mevrouw Ryheul heeft het woord.
Minister, ik dank u alvast om mijn suggestie in verband met die slimme camera’s te willen meenemen.
In uw repliek op mijn vorige vraag om uitleg over de ongevallen op de E17 uitte u vier keer uw hoop. Het gezegde ‘hoop doet leven’ was alvast voor de vele bijkomende slachtoffers toen niet van toepassing. Meer dan tweehonderd ongevallen betekent een hallucinant gemiddelde van zo’n zes ongevallen per week.
Op mijn beurt hoop ik dat, tijdens fase 2 van de wegenwerken, alles op alles wordt gezet om het aantal ongevallen zoveel mogelijk te beperken. Ook hier is het een en-enverhaal. Ik reken hiervoor op u en uw team en kijk alvast uit naar de evaluatie van 9 december.
Ik dank u, minister.
De vraag om uitleg is afgehandeld.