Verslag vergadering Commissie voor Onderwijs
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Daniëls heeft het woord.
Collega’s, in het Brussels Gewest besliste men om werklozen met de juiste competenties die getroffen zijn door de coronacrisis, gratis een lerarenopleiding aan te bieden. Op die manier hoopt men er het lerarentekort in het secundair onderwijs op te vangen. Men probeert daarbij vooral werklozen met enkele concrete technische competenties op het vlak van wiskunde, wetenschappen of de Nederlandse taal te heroriënteren. De lerarenopleiding wordt aangeboden aan de Hogeschool Francisco Ferrer. De bedoeling is dat ze hun opleiding combineren met halftijds werk in een school. De tewerkstelling wordt dan opgenomen als onderdeel van de verplichte stage. Dat lijkt een beetje op de LIO-trajecten (leraar in opleiding) die wij in Vlaanderen kennen.
Minister, toen ik dit las, was ik de gedachte niet ongenegen. Door corona zijn er mensen werkloos geworden, en zij zullen misschien werkloos blijven door corona. Wat is uw reactie op dat project? Ziet u daar brood in? Zijn er gelijkenissen met projecten die we vandaag de dag al hebben in Vlaanderen? Ziet u mogelijkheden om eventueel een gelijkaardig project op Vlaams niveau op te starten of vorm te geven?
Minister Weyts heeft het woord.
We hebben in Vlaanderen eigenlijk twee gelijkaardige trajecten. We hebben de onderwijskwalificerende opleidingstrajecten (OKOT) met VDAB-opleidingscontract. Via dat traject kunnen werkzoekenden een lerarenopleiding volgen aan een Vlaamse hogeschool of universiteit. Ze behouden dan hun werkloosheidsuitkering, en ook het inschrijvingsgeld en de kosten van het leermateriaal worden door VDAB terugbetaald. Dat bestaat ook voor de graduaten en de reguliere opleidingen, en ook voor de verkorte educatieve master. Via dat traject kan een lerarenopleiding voor zowel kleuter- en lager onderwijs als secundair onderwijs worden gevolgd. Die trajecten voor het secundair onderwijs focussen ook op knelpuntvakken, natuurlijk, zoals Frans, elektriciteit of wiskunde. Ook leraren die met hun huidige bekwaamheidsbewijzen weinig kans hebben op een duurzame loopbaan, hoewel ik niet weet of dat er zoveel zijn, kunnen via zo’n OKOT-traject hun onderwijsbevoegdheid uitbreiden. In dat opzicht is dat traject dus nog ruimer dan het traject van het Brusselse Gewest dat net werd beschreven. Ik heb begrepen dat dat een samenwerking is tussen de stad Brussel en het Brusselse Gewest.
Je hebt daarnaast nog een tweede traject, het LIO-traject, dat u zelf hebt vermeld. Student-leraren kunnen dat volgen in alle lerarenopleidingen in Vlaanderen. Daarbij kan iemand die een lerarenopleiding volgt, al als leraar worden aangesteld in een school tijdens zijn opleiding. De school neemt daarbij een deel van de praktische opleiding van die leraar op zich. Net als bij het Brusselse project kan die tewerkstelling worden opgenomen als onderdeel van de stage. Bij LIO gaat het daarenboven om een gewone aanstelling binnen de omkadering die een school ontvangt. De leraar in opleiding wordt dus als volwaardig personeelslid in de school aangesteld en ontvangt een salaris.
Een belangrijke voorwaarde om te kunnen instappen in zo’n LIO-traject is dat de leraar in opleiding in het bezit is van een bekwaamheidsbewijs voor het ambt waarin hij wordt aangesteld. Op die manier verzekeren we ons er natuurlijk ook van dat de betrokkene over de juiste kennis en vaardigheden beschikt om in zijn ambt voor de klas te staan.
Er zijn dus wel wat overeenkomsten tussen de trajecten die al in Vlaanderen bestaan en het project dat momenteel in Brussel is opgestart. Wat me dan wel enigszins verbaast, is dat de samenwerking zich blijkbaar beperkt tot de Hogeschool Francisco Ferrer. Ik heb dat eens opgezocht. De heer Ferrer is een pedagoog. Dat is echter een Franstalige hogeschool, terwijl aan Vlaamse zijde Erasmus en Odisee natuurlijk ook lerarenopleidingen aanbieden. Ik heb snel eens geïnformeerd of er sprake was van een weigering of zo, of er contact is geweest. Volgens mijn eerste informatie is daar geen vraag gekomen, maar is er wel een bereidheid van de kant van die hogescholen. Het zou dus toch wel enigszins vreemd zijn dat een tweetalige stad en een tweetalig gewest als Brussel zich zouden beperken tot een aanbod van maar één onderwijsvorm, namelijk het Franstalig onderwijs.
Dat zouden we toch eens moeten navragen bij de stad Brussel en/of bij het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. Ik heb begrepen dat de samenwerking is: Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en stad Brussel.
De heer Daniëls heeft het woord.
Bedankt, minister. Mijn eerste bijkomende vraag hebt u ook al meteen beantwoord in uw antwoord, namelijk in welke mate onze Nederlandstalige hogescholen betrokken zijn in dit project. U hebt zelfs al navraag gedaan. Dat zij niet gecontacteerd zijn, vind ik absoluut een gemiste kans. Ik vind het ook jammer dat de hier aanwezige collega’s wier partij ook afgevaardigd is in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, daar blijkbaar ook niet aan gedacht hebben. Dat is toch jammer. Maar ik neem aan dat ze nu volop intensief aan het sms’en zijn. Voilà, ik zie dat mevrouw Goeman al haar telefoon toont. Ik neem aan dat ze dringend naar de collega’s aan het sms’en is om het te laten weten. Ik zal de sms dicteren, mevrouw Goeman: “Hoe is het mogelijk dat enkel een Franstalige hogeschool jullie aanbod heeft gekregen en jullie niet zelf hebben gedacht aan de Nederlandstalige hogescholen? Maar minister Weyts bevestigt dat Odisee er wel toe bereid is.” Er is nog een andere Brusselse hogeschool, maar ik ben de naam even kwijt. In elk geval betrekken we die wel.
Minister, het is een goede zaak en een opportuniteit op dit moment om mensen die werkloos zijn, misschien nu over de brug te halen. We hebben de anciënniteit die we bij zijinstroom al voorzien. Dat is natuurlijk voor mensen die de opleiding al hebben genoten. Maar we hebben op dit moment hele lijsten van mensen die technisch werkloos zijn door corona. Ik vrees dat dat in een aantal gevallen zal worden omgezet in blijvende werkloosheid – lees: werkzoekend. Kunnen we bij VDAB geen actieve wervingscampagne opzetten, om op die OKOT-trajecten actief wervend te gaan zoeken naar mensen, en echt bij mensen te gaan aankloppen en het bekendmaken? Want geef toe, als we tegen mensen zeggen dat er OKOT- en LIO-trajecten voor hen ter beschikking zijn, zullen heel weinigen daarop intekenen. Maar we weten welke diploma’s die mensen hebben. We kunnen die mensen actief benaderen. Ze zijn nu technisch werkloos. Ze hebben ooit al in het onderwijs gestaan of hebben interesse. Misschien kunnen we ze langs die weg over de brug trekken. Ik denk dat dat zinvol zou kunnen zijn.
Mevrouw Vandromme heeft het woord.
Bedankt voor het antwoord en voor de zeer interessante vraag. Het is inderdaad een gemiste kans dat de Vlaamse hogescholen in Brussel, onder andere Erasmus, niet aangeschreven zijn. Ik hoop, minister, dat u contact opneemt om daar alsnog stappen in te zetten.
Er zijn inderdaad al heel wat mooie projecten. Er was al een vraag rond de zijinstroom, waar we de link gelegd hebben met de VDAB-projecten die er zijn. Dat is heel mooi. Ik kan u zeggen, collega Daniëls, dat er vanuit VDAB inderdaad heel wat werk van wordt gemaakt om mensen te screenen, om te zien of ze echt de capaciteit en de mogelijkheden hebben en of ze het in zich hebben om toekomstig leerkracht te worden, ook in zeer korte tijd. Daar moeten we blijvend aandacht voor hebben, dat die pedagogische kwaliteit voldoende gegarandeerd is, ook al is dat een zeer kort traject.
Ik had nog een bijkomende vraag. Er zijn ook parlementsleden van andere partijen, onder andere onze partij, die al de vraag gemaakt hebben en die aan minister Gatz zullen stellen, hoe het komt dat de aangekondigde leerkrachtenopleiding voor werklozen enkel gericht is naar onze Franstalige collega’s. Ik denk dat die vraag binnenkort gesteld wordt, deze week zelfs nog. We volgen dat zeker op. Ik hoop in elk geval dat er werk van wordt gemaakt om ook onze Nederlandstalige burgers in Brussel en omstreken te bedienen van de opleiding tot leraar.
De heer Laeremans heeft het woord.
Dank aan de collega’s die hier al mee bezig zijn. Ik hoop dat we langs verschillende kanalen effect kunnen bereiken. Ik had daar trouwens meteen een schriftelijke vraag over ingediend, om daar wat meer details over te weten te komen. Die ligt ook nog op de plank.
Wij hadden immers schrik dat men in Brussel gewoon zou zeggen: ze kunnen naar die Franstalige school, en dan zullen ze ook wel in het Nederlandstalig onderwijs terechtkunnen.
Dat zou toch nogal straf zijn, dat we op die manier echt mensen binnen zouden krijgen die absoluut onze taal niet kennen of onvoldoende en niet gekwalificeerd zijn om daar les te geven. In Brussel gebeurt het nogal eens vaker dat men denkt dat het wel zal lukken en dat ‘die Vlamingen desnoods wel wat gebarentaal verstaan’. Wij maken ons daar wat zorgen over.
We hopen dat het tenminste op een deftige opleiding kan uitdraaien voor de Nederlandstaligen in Brussel.
Mevrouw Goeman heeft het woord.
Op het moment dat het lerarentekort zowel in Vlaanderen als in Brussel prangend is, kunnen we dit soort projecten alleen maar toejuichen.
Ik had inderdaad nog nooit van de Vlaamse varianten gehoord, LIO en OKOT. Ik kan me alleen maar aansluiten bij de vraag van de heer Daniëls om te bekijken of dat niet meer in de verf moet worden gezet. We kunnen twee vliegen slaan in een klap: mensen opnieuw aan een job helpen en het lerarentekort verder proberen in te dijken. Ik neem aan dat u mij vandaag niet zomaar uit het hoofd cijfers kunt meegeven over het aantal dat zich in Vlaanderen voor dat soort trajecten heeft ingeschreven, anders ben ik daar altijd bijzonder in geïnteresseerd. Anders stel ik een schriftelijke vraag.
Wat Brussel betreft, sluit ik me aan bij de opmerkingen van de collega’s. Ik had ook nog niet van de Brusselse variant gehoord. Ik zal me daarover informeren. Het lijkt me logisch dat er dan ook wordt samengewerkt met een Nederlandstalige hogeschool. Ik wou voorstellen om een vraag te laten stellen aan minister Gatz, maar dat gaat blijkbaar sowieso gebeuren. We zullen ons met veel plezier aansluiten bij de discussie. Ik zal via onze kabinetten opvolgen hoe het verloopt. Het is niet meer dan normaal dat er in zo’n project niet alleen een Franstalig maar ook een Nederlandstalig traject wordt aangeboden.
Minister Weyts heeft het woord.
Het actief promoten doet VDAB natuurlijk zelf. Wie een werkloosheidsuitkering ontvangt, moet gevat worden door VDAB.
In de cijfers van VDAB lees ik dat in 2019 863 personen een lerarenopleiding hebben gevolgd. Het is misschien de moeite om eens te bekijken hoeveel er effectief terechtgekomen zijn in het onderwijs. Het ene leidt niet noodzakelijk tot het andere.
Mevrouw Goeman gaat dat allemaal in orde brengen. Het Brusselse Gewest en de stad gaan zich ook richten op het Nederlandstalig aanbod. Mijnheer Daniëls, dan kunt u uw volgende vraag om uitleg richten tot mevrouw Goeman in mijn plaats.
Ik ga ervan uit dat dat project slechts uniek voor francofonen zou zijn en dat er snel geschakeld kan worden naar een uitbreiding richting Odyssee, Erasmus en dergelijke waar we een kwalitatief hoogstaande lerarenopleiding hebben.
De heer Daniëls heeft het woord.
Dank u om mij eraan te herinneren dat de EHB staat voor Erasmushogeschool Brussel. Mijn excuses aan onze vroegere collega Ann Brusseel. Mocht ze hier nog zitten, we zouden al enig geroep gehoord hebben. Dat is het voordeel van een digitale vergadering.
Het is goed dat we VDAB oproepen om daar nog eens extra op te screenen en extra op in te zetten. Het is een opportuniteit in twee richtingen. Eén, om mensen van job te doen veranderen. Crisissen zijn het moment waarop mensen denken: is dit wel wat ik wil. Twee, we kunnen het aanbod voorzien. Op die manier kunnen we mensen aantrekken.
Aan de andere kant, minister, collega’s, staan we voor de uitdaging om voldoende en juist geprofileerde leerkrachten – zeker in knelpuntberoepen – aan te trekken. In Brussel moeten we dat in twee talen voorzien, ook de Brusselse scholen zijn op zoek naar leerkrachten, dat lijkt me niet meer dan normaal. Wordt vervolgd.
De vraag om uitleg is afgehandeld.