Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
Op 12 mei stelde ik in deze commissie al een vraag over wegwerpplastic. Tijdens het debat haalde ik ook het probleem aan van de prijs van vers plastic, die op dat moment erg laag lag. Collega Schauvliege haalde het verschil in die prijzen daarstraks ook al even aan. Begin mei luidden de professoren De Meester en Ragaert immers de alarmbel. Door de daling van de olieprijzen zou het verse plastic goedkoper zijn, zodat het moeilijker werd voor plasticverwerkingsbedrijven in Vlaanderen om van hun eindproduct af te raken.
Ons recyclagesysteem waarin we, zoals bij de recyclage van papier en karton, heel wat expertise hebben opgebouwd, zou op die manier mogelijk in het gedrang komen. Onder andere het recyclagebedrijf Van Werven gaf al aan minder ploegen aan het werk te hebben omdat ze niet af raken van hun gerecycleerde materiaal. Doordat deze bedrijven niet van hun gerecycleerde materiaal af raken, riskeren we dat men opnieuw zal neigen naar de verbranding van afval of het exporteren van ons afval naar het buitenland, om van het ingezamelde plastic af te raken. Ik denk dat we het er allemaal over eens zijn dat dat een minder goede zaak zou zijn.
De minister gaf toen aan dat er overleg met Europa loopt, wat een goede zaak is. Dit overleg lijkt mij erg belangrijk, omdat lokale of regionale heffingen invoeren – zoals een collega tijdens deze commissie toen voorstelde – volgens mij niet nuttig is, aangezien dit waarschijnlijk enkel zou leiden tot het verschuiven van de markt naar een ander land waar er geen heffingen van toepassing zijn.
Minister, bleek de problematiek tijdelijk of ziet men toch dat deze trend zich doorzet? Kunnen we daar nu al conclusies uit trekken?
Kunt u meer zeggen over het overleg met Europa? Wat is uw visie op deze problematiek, en op welke manier kan de circulaire economie, waarvan daarstraks ook al sprake, in dezen ondersteund worden?
Is er een overzicht van de plasticverwerkende bedrijven over de hoeveelheid plastics die niet verwerkt raakten en wat hier uiteindelijk mee gebeurde?
Minister Demir heeft het woord.
U vroeg of deze problematiek tijdelijk bleek. De marktprijzen voor virgin kunststoffen liggen vandaag nog steeds aanzienlijk lager dan vóór corona. Uit marktgegevens blijkt dat er de voorbije twee weken voor sommige polymeren een lichte prijsstijging merkbaar is. De komende weken zal moeten blijken of deze trend zich verder doorzet. De huidige marktprijzen voor virgin kunststoffen blijven voorlopig nog de afzet van gerecycleerde kunststoffen bemoeilijken.
De problematiek waarmee de Vlaamse recyclagemarkt kampt naar aanleiding van de coronacrisis is inderdaad zeer pertinent en actueel. Het zal onder andere aangepakt worden via de maatregelen die onder het actieplan circulaire economie worden uitgerold vanaf 2020. Ook andere landen zoals Nederland signaleerden dit probleem en vragen om versnelde actie, vooral op het vlak van een verplicht gehalte recyclaat in bepaalde producten.
Ook vanuit Vlaanderen werd en wordt dit bij verschillende gelegenheden aangekaart bij de Europese instellingen. Tot op heden heb ik het voorzitterschap waargenomen voor België. In dat kader hebben wij op 28 april written comments overgemaakt, met daarin onder andere de analyse dat tijdens de coronacrisis de recyclagemarkt in Vlaanderen in een crisis is terechtgekomen. We hebben gevraagd om een robuust Europees kader voor de versterking van de markt van secundaire grondstoffen.
In het kader van de informele bilaterale ontmoeting met het Duits voorzitterschap op 4 juni heb ik dit punt ook opgenomen en meegedeeld, met een oplijsting van concrete Europese maatregelen die onze recyclagesector kunnen helpen. Het gaat meer bepaald om financiële ondersteuning op korte termijn, verplichte hoeveelheden recycled content voor bepaalde producten, verplichte minimale circulaire criteria voor openbare aanbestedingen, restricties op de export van afval uit de EU en fiscale initiatieven ten voordele van secundaire grondstoffen en circulaire businessmodellen. Dat is allemaal aan bod gekomen in dat gesprek.
Ook op de informele Milieuraad van 23 juni heb ik, in het kader van het Europees herstelbeleid post-COVID-19, opnieuw de nadruk gelegd op het belang van een goed functionerende markt voor secundaire grondstoffen. Daar waar ik dat kan, blijf ik op forums ook op dat punt terugkomen. Wij zijn niet het enige land; ook andere landen doen dat.
Wat uw derde vraag betreft: uit een studie van het Vlaams Instituut voor de Logistiek naar Vlaanderen als recyclagehub van 2017 blijkt dat er in Vlaanderen een 25-tal bedrijven zijn die specifiek bezig zijn met de recyclage van kunststoffen. Daarnaast zijn in Vlaanderen nog veel meer bedrijven gevestigd die deels actief zijn op het vlak van recyclage van kunststoffen. Ik beschik niet over gegevens van niet-verwerkte hoeveelheden kunststofafval voor elk van deze bedrijven.
Wat de export van kunststofafval betreft, kan ik wel melden dat er de laatste twee maanden geen abnormale stijging te zien is in het aantal kennisgevingsaanvragen voor grensoverschrijdende transporten van kunststofafval buiten Europa. De laatste twee maanden merk ik echter wel een toename in het aantal omgevingsvergunningsaanvragen voor opslag en overslag van kunststofafval in Vlaanderen. Dit kan erop wijzen dat inzamelaars, handelaars en/of recycleerders ervoor kiezen om kunststofafval tijdelijk te stockeren, in afwachting van verdere verwerking in binnen- of buitenland. Wij houden dit verder in het oog.
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Dat inzamelaars, handelaars en recycleerders ervoor kiezen om kunststofafval tijdelijk te stockeren in afwachting van verdere verwerking in binnen- of buitenland, in plaats van het kunststofafval te exporteren of te verbranden, is een zeer goede zaak, geloof ik. Ik ben blij dat deze bedrijven voor deze optie hebben gekozen.
Dat de sector met de handen in het haar zit, is vandaag nog maar eens duidelijk geworden in de noodkreet die Denuo, de Belgische federatie van de afval- en recyclagesector, slaakt. Ze richten zich tot bedrijven, beheersorganisaties en beleidsmakers, en hopen de vraag naar gerecycleerde plastics aan te zwengelen en een meer stabiele afzetmarkt te creëren, waardoor kunststofrecyclage aantrekkelijker wordt en op lange termijn kan overleven. Dat u de problematiek bij de EU aankaart en dat dit bijval krijgt van andere lidstaten zoals Nederland is duidelijk, mijn dank daarvoor.
Ik had nog een bijkomende vraag. Worden er op korte termijn en regionaal nog stappen ondernomen om deze inzamelaars, handelaars en recycleerders te ondersteunen in hun keuze voor opslag eerder dan voor export en verbranding? En is er overleg gepland met de sector in dezen?
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Collega’s, ik sluit graag aan bij het laatste element van collega Perdaens. Ik had daarstraks bij het voorstel van decreet, waar de doelstellingen worden opgedreven, ook de volgende bezorgdheid geuit: op welke manier kunnen we realiseren dat we ook de verwerking zeker in Vlaanderen houden, wetende dat de sector vandaag in zeer moeilijke omstandigheden moet werken? Nieuwe producten zijn immers aantrekkelijker dan het hele recyclageverhaal vandaag.
Minister, ik dank u om dat op Europees niveau aan te kaarten. U hebt ook heel duidelijk aangegeven dat er een aantal concrete maatregelen besproken werden. Maar kunt u ons ook een idee geven of daar ook resultaten te verwachten zijn vanuit Europa, zodat daar effectief stappen worden ondernomen? Wat is uw gevoel of uw inschatting op dat vlak? Ik denk dat er inderdaad wel degelijk nood aan is, maar de vraag is of men daar op Europees niveau op inzet, en op welke termijn.
Als dat niet zo is, denkt u dan aan maatregelen op Vlaams niveau, in afwachting van Europese maatregelen? Zo kunnen we er zeker voor zorgen dat onze belangrijke verwerkings- en recyclagesector ook op dat vlak in Vlaanderen overeind blijft.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Ik sluit ook graag aan bij deze vraag, omdat het helemaal in de lijn ligt van wat we daarnet hebben besproken en wat we ook in het verleden al eens hebben aangehaald.
Het is zeker goed dat we op Europees niveau pleiten voor maatregelen, en mevrouw Rombouts vroeg wat Vlaanderen kon doen. We hebben een paar commissievergaderingen geleden gevraagd of Vlaanderen van plan was om heffingen op te leggen. U antwoordde toen van niet. Maar hebben wij ook zicht op de impact van heffingen? Zijn die echt sturend of niet? Italië doet dat bijvoorbeeld.
Ik denk dat we eigenlijk een hele resem aan maatregelen moeten overwegen om te kijken wat we echt kunnen doen om ervoor te zorgen dat we onze recyclagedoelstellingen kunnen halen. Hebt u zicht op de impact van die heffingen, is daar onderzoek naar gebeurd? Is dat een maatregel die mogelijk ook mee in de batterij van maatregelen kan komen te zitten als daar beslissingen rond moeten vallen?
Minister Demir heeft het woord.
Uiteraard gebeurt daar veel overleg met de sector. Maatregelen die vooral naar voren komen, hebben voornamelijk betrekking op initiatieven op federaal niveau en Europees niveau. Ik weet dat er op Europees niveau een heel ambitieus plan voorligt, en dat we ook versneld de uitrol hebben gevraagd. Dus ik verwacht daar wel zeer snel een aantal initiatieven.
Regionaal ben ik voorzichtig. Op dit moment plan ik geen bijkomend initiatief. Maar ik spreek over dit moment, want je weet nooit hoe of wat post corona. Op dit moment is er geen bijkomend initiatief. De dingen die gevraagd worden, situeren zich vooral op federaal en Europees niveau.
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
Ik dank de minister, en ik dank ook de collega’s voor het bijtreden in deze vraag, en om deze situatie ernstig te nemen.
We hadden het er vandaag uiteraard al enkele keren over: het niveau van het recyclaat dat we hier in Vlaanderen afleveren, is van een erg hoogstaande kwaliteit, en dat geldt niet enkel voor papier, maar zeker ook voor plastic. We willen dat ook zo houden. Ik denk dat stilaan duidelijk mag zijn dat de coronacrisis een impact heeft op veel meer dan alleen de gezondheid. Willen we ervoor zorgen dat de coronacrisis niet ook een impact heeft op onze stappen richting een circulaire economie en richting het verder opwaarderen van ons recyclaat en de recyclage van onze materialen, dan is blijvende aandacht nodig.
Minister, ik dank u om hiervoor te pleiten en vol te houden, zowel in Vlaanderen als bij de EU. Ik ben heel erg blij met de stappen die worden gezet.
De vraag om uitleg is afgehandeld.