Verslag vergadering Commissie voor Wonen en Onroerend Erfgoed
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Moerenhout heeft het woord.
Minister, ik heb mijn vraag een aantal weken geleden ingediend, en eigenlijk is die vorige week deels aan bod gekomen in de plenaire vergadering. Maar aangezien een aantal deelvragen toen niet zijn beantwoord, zal ik ze nu stellen.
Wallonië kondigde een aantal weken geleden aan dat het extra zal investeren in de renovatie van sociale woningen, met name 1,2 miljard euro extra. Daardoor kan het 25.000 sociale woningen extra renoveren. Dat is het begin van een broodnodige renovatiegolf om de befaamde Green Deal te behalen.
Minister, u bent ook ambitieus in uw beleidsnota met betrekking tot de renovatie van de sociale woningen. Ik heb daarover enkele vragen.
U zei een ontwerpleidraad te willen ontwikkelen voor ingrijpende renovaties die een E-peil van 60 als norm stelt. Hoever staat u hiermee?
Vanaf 2021 zouden nieuwe sociale woningen BEN E30 moeten worden gebouwd. Dat is dus volgens een striktere richtlijn. In uw beleidsnota neemt u zich voor om ervoor te zorgen dat de sociale huisvestingsmaatschappijen (SHM’s) zich hier tijdig van bewust zijn. Ze moeten worden meegenomen in dit traject. Ze moeten weten wat nodig is en hoe dat kan, enzovoort. We staan zes maanden voor de invoering van die strengere normen. Kunt u ook daar een stand van zaken geven?
Welke concrete stappen ondernam u al om ervoor te zorgen dat alle sociale woningen tegen 2050 voldoen aan de EPC-doelstellingen? Werkt u aan een plan om die doelstelling te behalen? Hoever staat de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) met haar actieplan? Is het de bedoeling om daar middelen in te investeren? Bent u daartoe bereid? Bent u van plan om hiervoor ook middelen aan te wenden uit het Europees herstelfonds?
Minister Diependaele heeft het woord.
Ik ben blij om te horen dat we nu wel ambitieus genoeg zijn voor wat betreft het klimaat. Daarnet was dat iets anders, maar goed.
In 2019 is er met de aanpassing van de ontwerpleiddraad om het E60-peil te bereiken een aanvang gemaakt. De aanpassing van de ontwerpleidraad die hiervoor nodig was, werd in 2019 voorgelegd aan het overlegplatform sociaal wonen en de kwaliteitskamer. Om de SHM’s die al met de voorbereiding van de dossiers die dit jaar moeten starten bezig waren tijdig te informeren, werd op 29 november een eerste nieuwsflash uitgestuurd. In deze nieuwsflash werden de SHM’s erover geïnformeerd dat vanaf 1 augustus 2020 de E60-norm zal gelden voor ingrijpende energetische renovaties aan sociale huurwoningen waarvoor een omgevingsvergunning wordt aangevraagd na 31 juli 2020. Ze hebben dus tot dan de tijd om zich aan te passen. De nieuwsflash stelde ook dat vanaf 1 januari 2021 de E30-norm zal gelden voor nieuwgebouwde woningen waarvoor een omgevingsvergunning wordt aangevraagd na 1 januari 2021.
Op 24 maart 2020 keurde ook de raad van bestuur van de VMSW de aangepaste leidraad goed. Dat toont aan dat men voldoende op voorhand geïnformeerd is. De Vlaamse Regering keurde het ontwerp van besluit van de Vlaamse Regering (BVR) ‘tot vaststelling van de wijziging van de bouwtechnische en conceptuele richtlijnen voor de realisatie en instandhouding van sociale woningen en voor de infrastructuuraanleg voor sociale woonprojecten’ een eerste keer principieel goed op 30 april 2020. Op 13 mei 2020 werd over dit ontwerp van BVR het advies van de Raad van State gevraagd. Op 12 juni heeft de Raad van State een advies gegeven. Dat advies wordt momenteel verwerkt. Nog voor het zomerreces zal ik het BVR voor definitieve goedkeuring voorleggen aan de Vlaamse Regering, met inwerkingtreding van de E60-norm op 1 augustus van dit jaar.
Wat het actieplan 2050 betreft, is het de bedoeling dat de VMSW, samen met de koepelorganisatie Vereniging van Vlaamse Huisvestingsmaatschappijen (VVH) en de SHM’s, een globaal plan uitwerkt dat ervoor zorgt dat alle sociale huurwoningen ten laatste tegen 2050 voldoen aan de norm van een EPC 100. Dit is een heel ambitieus plan als je weet dan het E60-peil slechts vanaf 2014 de norm was voor nieuwbouwwoningen.
Het is niet de bedoeling om deze doelstelling te bereiken door het vooropstellen van deelrenovaties – met bijvoorbeeld geïsoleerde muren en hoogrendementsglas – maar wel door te streven naar volledige renovaties en hiervoor richtpercentages binnen een bepaalde periode voorop te stellen: bijvoorbeeld x procent van de woningen heeft een EPC 100 in het jaar 202X, x+ procent heeft een EPC 100 in het jaar 203X. Er wordt dus gewerkt met tussenmomenten. Eerdere plannen met het vooropstellen van deelrenovaties bleken immers niet efficiënt omdat er dan soms renovaties werden uitgevoerd aan woningen die een paar jaar later opnieuw grondig moesten worden gerenoveerd of zelfs vervangen.
Ondanks de coronaonderbreking hoop ik dat de sector samen met de VVH en de VMSW snel tot een globaal plan komt, waarbij ik de kwaliteit van het plan en de manier waarop het door de sector gedragen wordt toch belangrijker vind dan de snelheid ervan. Het is een betekenisvol plan dat moet meegaan tot 2050 en dus de nodige tijd vergt in de opmaak.
Op basis van de tool woningkenmerken heeft de VMSW een onderbouwde renovatieplanning opgemaakt voor de periode 2020-2024, die rekening houdt met de beschikbare capaciteit van de sector en waardoor de benodigde financiering via FS3 en het Vlaams Klimaatfonds (VKF) in kaart kan worden gebracht. Deze planning moet natuurlijk ook kaderen in het globaal plan dat nog met de sector wordt uitgewerkt.
De huidige financiering van de renovatie van het sociaal huurpatrimonium gebeurt voornamelijk via de goedkope FS3-leningen. Daarnaast is er specifiek voor energetische renovatie het BVR van 2 december 2011 houdende de subsidiëring van sociale huisvestingsmaatschappijen voor uitgaven met betrekking tot uitgaven voor rationeel energiegebruik en groene warmte.
Op dit moment is nog niet duidelijk wat de modaliteiten van het Europees herstelfonds zullen zijn. Als die modaliteiten bekend zijn, zullen we de mogelijkheid bekijken. De Vlaamse overheid heeft een taskforce opgericht met als taak de Europese investeringsvehikels in kaart te brengen.
Een ander initiatief is de ‘Design & Insulate’-procedure. In die procedure stelt de VMSW aannemers aan voor de renovatie en isolatie van daken van sociale huurwoningen die eigendom van een SHM zijn. Het voordeel van de procedure is de tijdwinst in vergelijking met een klassieke aanbestedingsprocedure. Er wordt gewerkt met een raamovereenkomst en een vast modelbestek. De eerste ‘Design & Insulate’-procedure start met de dakisolatie en -renovatie die dit jaar zeker in orde moet zijn.
In een eerste fase heeft de VMSW de SHM’s bevraagd over hun behoeften op het vlak van dakisolatie en -renovatie. Op 9 juni 2020 heeft de raad van bestuur van de VMSW het bestek goedgekeurd. Op 11 juni 2020 heeft de VMSW het bestek gepubliceerd. Op 18 augustus 2020 vindt de opening van de biedingen plaats.
Als de procedure een succes is, zal worden nagegaan of een soortgelijke procedure voor renovatie en isolatie kan werken. Deze specifieke deelrenovaties hebben natuurlijk enkel zin indien nog maar een gedeelte van de woning energetisch moet worden aangepakt. Voor totaalrenovaties is deze methode moeilijker bruikbaar.
Mevrouw Moerenhout heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoorden. Ik zal met uw laatste punt beginnen. De modaliteiten van het Europees herstelfonds zijn nog niet duidelijk, maar er komt een taskforce om dat op te volgen en uit te werken. Dat is goed, maar ik wil u oproepen om dit ten volle te benutten. We kunnen op dit vlak alles meenemen om zo ambitieus mogelijk te blijven.
U hebt het plan van de VMSW gedetailleerd geschetst, waarvoor mijn dank. De vraag is of u zelf ook aan een plan werkt. Zal dat samenvallen met het plan van de VMSW of bent u van plan pas na te gaan hoeveel budget er kan bijkomen en waar u dat gericht kunt inzetten zodra de modaliteiten van het Europees herstelfonds duidelijk zijn?
Mijn eerste twee deelvragen hadden betrekking op de ontwerpleidraad die vanaf 1 augustus 2020 en, in het geval van de E30-norm, vanaf 1 augustus 2021 in werking treedt. Indien ik het goed heb begrepen, hebt u op 29 november 2019 een nieuwsflash naar de SHM’s gestuurd. Als ik de beleidsnota goed heb begrepen, is het de bedoeling dat er een traject komt om de SHM’s hierin mee te nemen en bewust te maken. Het is niet zo eenvoudig en ik kan het verkeerd hebben, maar ik heb het op die manier gelezen. Komt er nog een extra nieuwsflash waarin de sensibilisering van de SHM’s wordt opgenomen?
Wat mijn laatste deelvraag betreft, hebt u zelfs over deelrenovaties gesproken. Dat is natuurlijk een moeilijke problematiek. We hebben het er naar aanleiding van de vorige vraag om uitleg nog over gehad. Wat met renovaties te maken heeft, zorgt altijd voor leegstand. Als met deelrenovaties wordt gewerkt, komt er reguliere leegstand van hetzelfde patrimonium. Er is een correlatie. Dat is verbonden met het feit dat we steeds meer plaatsen voor kandidaat-huurders nodig hebben omdat de wachtlijsten zo groot zijn. U hebt naar de jarenlange leegstand verwezen. Dat is iets anders. Er is wel degelijk een link met leegstand bij renovatie. We zien dat dit jaar nog steeds 150.000 Vlamingen wachten. Dat aantal stagneert en zal hopelijk niet stijgen. Bent u bereid om de komende jaren in meer budgetten te voorzien voor dat onderdeel van het sociaal woonbeleid?
U hebt daarnet gezegd dat we moeten kijken naar de staart, waar veel meer mensen bijkomen. U hebt gesproken over de asielcrisis van 2015. Het klopt dat dit een impact heeft gehad, maar niet op de cijfers voor 2019 die deze week kenbaar zijn gemaakt. De 150.000 mensen die nu op de lijst staan, staan daar en dat zal niet meer veranderen. We hebben in 2017 de impact van de asielcrisis op de wachtlijst gezien, maar het gaat dan niet om de huidige cijfers. Ik zou u willen oproepen om een open perspectief te houden, het geheel in de gaten te houden en daaraan te werken.
De heer Veys heeft het woord.
Mevrouw Moerenhout, wat u aanhaalt, is echt cruciaal. Renovaties zullen ertoe bijdragen dat mensen beter kunnen wonen, dat onze sociale woningen beter zijn en dat we meer sociale woningen hebben. Vandaag gaat het om 6 procent.
Minister, ik wou nog eens vragen wat voor u het percentage is waarmee u tevreden zou zijn. Wat is uw visie? Ik heb dat al eerder gevraagd, maar nog geen antwoord gekregen.
Dan over de Europese weg. Mevrouw Moerenhout had het er ook al over. Misschien kunnen we bij Europa meer budget halen. Gaat u stappen zetten? Gaat u contact opnemen om na te gaan of dat mogelijk is?
Minister Diependaele heeft het woord.
Eerst en vooral zou ik de leden van de commissie willen aanraden om de verslagen van de regering en de documenten die ze krijgen, te lezen. Vorige week is het verslag van de taskforce voor die Europese middelen bekendgemaakt. Het geeft een volledig overzicht van alle instrumenten. Het gaat over zeer diverse zaken en niet alles is even goed uitgewerkt. Het is een van de mededelingen die vorige week vrijdag op de agenda van de regering stonden. Het is een redelijke bundel van veertig of vijftig pagina's met alle mogelijke instrumenten, een overzicht van de manier waarop er een beroep op kan worden gedaan en wat de plannen zijn. Daar kunt u dus alle informatie vinden over de Europese financiering. Het is allemaal vrij toegankelijk voor jullie.
De renovatieplannen zijn nog op te maken, maar de verstrenging van de normen gaat al in en dat is al gecommuniceerd aan de SHM's. Mevrouw Moerenhout, ik weet niet of ik die vraag goed heb begrepen. Ik heb de verstrenging in het antwoord geschetst en ze gaat al in.
Mijnheer Veys, het huidig sociaal objectief – ik weet dat ik het antwoord niet heb gegeven maar het was niet bewust – loopt nog tot 2025. We zullen dus voor de toekomst een nieuw moeten uitstippelen. U knikt ‘neen’. Iedereen vraagt voortdurend om overleg en doorpraten, ik ga daar dus nu geen voorafnames op doen. U kunt dat niet verwachten van mij. Na 2025 moet het er wel zijn.
Mevrouw Moerenhout heeft het woord.
Ik denk dat renovatie, en zeker de renovatie van sociale woningen, een enorm aantal problematieken samenbrengt. Het gaat over huisvesting, een sociale inslag, klimaat, gezond leefmilieu enzovoort. De rol daarvan is niet te onderschatten. Ook de rol van de minister is niet te onderschatten. Het parlement – en Groen zal dit zeker doen – moet blijven opvolgen dat investeringen in sociale woningen gebeuren en optimaal gebeuren, in overleg met de sector, zoals u zei, minister. Dat is zeer belangrijk. We moeten het doel van een ambitieuze renovatie voor ogen houden en ons zoveel als mogelijk spiegelen aan goede voorbeelden zoals nu in Wallonië gebeurt. De taskforce zullen we verder in detail opvolgen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.