Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Generatie Rookvrij is een alliantie van negen organisaties die onder andere bezig zijn met stoppen met roken. Het gaat dan over Kom op tegen Kanker, Stichting tegen Kanker, het Vlaams Instituut Gezond Leven en andere organisaties. Het is hun doelstelling om kinderen rookvrij te laten opgroeien en zo de eerste rookvrije generatie jongeren te hebben tegen 2037.
De alliantie heeft recent haar eerste jaarverslag gepubliceerd. Er zitten een aantal resultaten in het jaarverslag die tot tevredenheid stemmen, maar er wordt toch gepleit voor een algemeen en ambitieus antitabaksplan.
Het concept Generatie Rookvrij zit ook in het Vlaams regeerakkoord en zeer specifiek in uw beleidsnota.
Het aantal rookvrije buitenomgevingen groeit gestaag. Eind 2019 waren er 88 gemeenten en organisaties die het Generatie Rookvrij-label hebben behaald. Zo zijn er 244 speelterreinen en 48 sportterreinen rookvrij gemaakt. Hoe meer rookvrije omgevingen, hoe minder kans dat er jongeren zijn die het rookgedrag zullen kopiëren, en dat moeten we stimuleren.
Op welke vlakken is er vanuit uw kabinet al ingezet op Generatie Rookvrij en wat vindt u van een algemeen antitabaksplan?
Wat zult u specifiek ondernemen naar openbare besturen om hen te stimuleren om het Generatie Rookvrij-label te behalen?
Minister Beke heeft het woord.
Generatie Rookvrij is een brede beweging van burgers en organisaties. Generatie Rookvrij wil dat kinderen geboren in 2019 de eerste van vele generaties is die rookvrij opgroeit. Met dit initiatief zorgen we ervoor dat niet-roken de norm wordt in de samenleving. Het doel is dan ook om zoveel mogelijk plaatsen waar kinderen en jongeren komen rookvrij te maken. Want zien roken, doet roken.
Door het Vlaams Instituut Gezond Leven, met als partnerorganisatie Tabak, werden al verschillende acties ondernomen ter ondersteuning van Generatie Rookvrij. Ik geef enkele voorbeelden: er werden stappenplannen gemaakt om verschillende omgevingen waar veel kinderen komen rookvrij te maken. Dat zijn dan speelterreinen, sportterreinen, terreinen van jeugdbewegingen en kinderboerderijen. Er zijn ook ondersteuningsmaterialen voor de implementatie van de stappenplannen beschikbaar. Het Vlaams Instituut Gezond Leven ontwikkelde in samenwerking met de Loco-regionale Gezondheidsoverleg en -Organisatie (LOGO’s) een training om rokers op rookvrije plekken aan te spreken. Ook ondersteunde het Sport Vlaanderen bij het rookvrij maken van hun terreinen en Cercle Brugge bij het rookvrij maken van hun stadion.
Er gingen vormingen door bij lokale besturen, jeugdverenigingen en sportverenigingen.
Dit alles past binnen de kadermethodiek Gezonde Gemeente. Op die manier wordt het mogelijk om lokale besturen te sensibiliseren en zich te engageren, en dit met ondersteuning door de LOGO’s.
De Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding (VRGT) stemde met de tabacologen af over Generatie Rookvrij en de mogelijke rol die ze daarin kunnen spelen.
Ook de Stichting tegen Kanker en Kom op tegen Kanker trekken mee aan de kar.
Mijn beleidsnota stelt expliciet dat we verder werk maken van het antirookbeleid. In de komende maanden zal dit engagement met de leden van de partnerorganisatie Tabak uitgewerkt worden voor wat betreft de Vlaamse bevoegdheden.
Uit een bevraging van de alliantie voor de verkiezingen in 2019 bleek reeds dat alle grote politieke partijen zich scharen achter het principe van Generatie Rookvrij. We zullen dus zeker ook inzetten op maatregelen waar een groot draagvlak voor bestaat, zoals op het investeren in rookstopcampagnes en op gratis of goedkopere nicotinevervangers voor kwetsbare groepen.
We faciliteren de informatieflow over Generatie Rookvrij en stellen materialen beschikbaar voor de lokale besturen. We kunnen hiervoor rekenen op de ondersteuning vanuit het LOGO.
Eind 2019 hadden 26 gemeenten al 244 speelterreinen en 48 sportterreinen rookvrij gemaakt. Op dit moment zijn er ongeveer 40 gemeenten aan het werk om een rookvrij beleid op te zetten en speel- en sportterreinen in 2020 rookvrij te maken.
Vanuit de ‘health in all policies’-benadering en gezien de positieve ervaring met het rookvrij maken van scholen, wil ik in overleg gaan met de ministers die bevoegd zijn voor de lokale besturen, voor Sport enzovoort. Ik zal samen met hen bekijken hoe gemeentebesturen en sportverenigingen kunnen ondersteund worden om hun speel- en sportterreinen rookvrij te maken, bijvoorbeeld doordat ook zij het signalisatiemateriaal van Generatie Rookvrij gratis ter beschikking kunnen stellen.
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Minister, dank u wel voor uw antwoord. Ik ben blij dat u aanhaalt dat er ook dit jaar heel wat gemeentebesturen hebben ingeschreven en dat er een overleg zal komen met de andere ministers om dit toch ook op een lokaal niveau nog meer te stimuleren.
Naar aanleiding van een schriftelijke vraag die ik stelde in januari blijkt dat er al heel wat acties en initiatieven zijn genomen. Het Agentschap Zorg en Gezondheid heeft in 2019 de campagne ’Stoppen met roken doe je niet alleen’ gebracht. Gezond Leven heeft ook een app van Smartstop in het leven geroepen. Op 31 mei, Werelddag zonder Tabak, zou er normaal gezien een actie met bellenblazen hebben plaatsgevonden, maar dit jaar kon dit door toedoen van corona jammer genoeg niet doorgaan.
Deze week zal Gezond Leven nog de winnaars bekendmaken van het tabakspreventieproject Bullshit Free Generation. 150 scholen gingen daarbij de uitdaging aan. Minister, u hebt daar ook aangegeven dat zulke initiatieven echt wel een bijdrage leveren aan de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen van ‘De Vlaming leeft gezonder in 2025’.
Minister, ik kijk zeker uit naar het overleg dat u zult hebben. De terugkoppeling daarover zal nog volgen in een andere commissie.
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Minister, in het jaarverslag lezen we dat in 2019 twaalf ziekenhuizen zich hebben geëngageerd in het pilootproject van het Vlaams Instituut Gezond Leven, in het kader van een kwalitatief rookbeleid in de ziekenhuizen. Dat klinkt een beetje contradictorisch. Dat gaat bijvoorbeeld over het feit dat ze niet meer roken aan de ingang en over het verplaatsen van de rookzones. Dat is belangrijk. Hebt u al zicht op een evaluatie van dit project? Kunnen er al conclusies uit worden getrokken? Hoe zult u de ziekenhuizen er verder toe aanzetten om zich daar nog meer voor in te zetten, om ook daar een volledig rookvrije zone te maken?
Als ex-kettingroker wil ik hier ook nog iets over zeggen. Minister, het zal ongetwijfeld te maken hebben met de katholieke roots van Cercle Brugge, maar ook op de tribunes van Club Brugge is roken verboden. U weet wellicht dat we voorlopig nog hetzelfde stadion gebruiken.
Collega De Rudder, ik was echt een kettingroker. Ik ben tien jaar geleden gestopt. Zonder problemen en op karakter, zonder hulpmiddelen. Ik onderschrijf de initiatieven die worden genomen om rookvrije zones te creëren, zeker in de aanwezigheid van kinderen en jonge mensen.
Wat de rest van de publieke ruimte betreft, minister, denk ik dat er nog heel wat discussie zal volgen. Ik wil collega De Rudder en ook de minister erop wijzen dat gemeenten heel wat initiatieven nemen, niet alleen wat speelpleinen en dergelijke betreft, maar ook aan de kust bijvoorbeeld.
Zeebrugge is een deel van mijn stad – of onze stad – Brugge. Ook daar op het strand is er sedert deze zomer een stuk voorbehouden voor niet-rokers. Er worden heel wat initiatieven genomen, die ik ondersteun.
Minister, u hebt gelijk: het is beleidsoverschrijdend voor de lokale besturen. Het grote punt zit niet bij ons, en dat is de handhaving. Hoe gaan we dat allemaal handhaven? Het is nu al zeer moeilijk om de coronamaatregelen te handhaven. Als we nog veel openbare ruimte gaan innemen om rookvrije zones te maken, zullen we met een probleem worden geconfronteerd. Dat zullen we binnen het bestek van deze commissie niet oplossen.
Als we in de publieke ruimte mondmaskers verplichten, kan men niet meer roken. Dat is dus een gemakkelijke manier om dat op te lossen.
Dat zou ook wel problemen geven.
Het initiatief ‘Generatie Rookvrij’ is belangrijk. Ik was als burgemeester met mijn gemeente bij die 26 pilootprojecten. Ik kan u zeggen dat dat in het begin geen gemakkelijke discussie was in de verschillende lokale adviesraden. De bewustwording is bijzonder belangrijk. Niet alleen zijn er velen telkens rond de tafel die zeggen dat ze gerookt hebben, dat ze gestopt zijn en dat het dus kan, maar er zijn jammer genoeg ook velen die een partner, vader of moeder hebben met longkanker. Dat heeft hen dan doen inzien dat zoiets te vermijden is. Sommige kankers zijn niet te vermijden, deze soort kanker is dat wel. We moeten daarop inzetten. De lokale besturen die dat al gedaan hebben, kunnen een voorbeeldrol, een trekkersrol, spelen om dat in de toekomst voort te zetten.
De pilootprojecten in de ziekenhuizen zullen worden voortgezet. We zullen dat evalueren. De Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding (VRGT) en de tabacologen nemen een belangrijke rol op. In de ziekenhuizen en op andere publieke ruimtes moeten minstens rookvrije plaatsen worden voorzien en gegarandeerd. Samen met Kom op tegen Kanker en de Stichting tegen Kanker trekken we daar aan de kar met campagnes zoals Levensloop en Middagsteden. We moedigen anderen aan om extra budgetten ter beschikking te stellen om bijvoorbeeld ook materiaal en signalisatiemateriaal aan te kopen. Hoe meer massief en uniform het is, hoe beter het zal werken.
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Ik denk dat iedereen het erover eens is, en de minister heeft het ook gezegd: roken is de belangrijkste vermijdbare doodsoorzaak. Ik trek één conclusie: rookvrij moet de norm worden en niet de uitzondering.
De vraag om uitleg is afgehandeld.