Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, collega's, op 10 juni tekende de Poolse president het zogenaamde ‘family charter’. Hiermee verwerpt hij het huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht, verzet hij zich tegen adopties door ‘same sex’-koppels en wil hij kinderen beschermen tegen wat hij de lgbt-propaganda (lesbian, gay, bisexual, transgender) noemt.
In zijn resolutie die op 16 maart 2020 werd goedgekeurd over het veroordelen en bestrijden van openbare discriminatie en haatzaaiende uitlatingen ten aanzien van lgbtqi+-personen (lesbian, gay, bisexual, transgender, queer (or questioning), intersex) in de Europese Unie en in de wereld, vroeg het Vlaams Parlement aan de Vlaamse Regering om dergelijke uitingen en daden van discriminatie van lgbtqi+-personen te veroordelen.
Intussen deed de Poolse president nog een reeks andere uitspraken. Zo noemde hij de lgtb-ideologie erger dan het bolsjevisme. Volgens de president zou homoseksualiteit een ideologie zijn die de moderne wereld aan kinderen opdringt. Deze uitspraken werden onder andere door de Waalse minister Elio Di Rupo en vele anderen al sterk veroordeeld.
Minister-president, veroordeelt de Vlaamse Regering de ondertekening van het ‘family charter’ door de Poolse president als een daad die ingaat tegen de gelijke rechten van lgbtqi+-personen in Polen en de uitspraken van de Poolse president over de rechten van deze personen?
Bent u het eens dat dit ingaat tegen de Europese grondwaarden?
Zult u de Poolse ambassadeur hierover bij u roepen?
Welke verdere acties plant de Vlaamse Regering ten gevolge van deze ondertekening?
Minister-president Jambon heeft het woord.
De ondertekening van het ‘familiehandvest’ maakt deel uit van president Duda’s campagne voor de Poolse presidentsverkiezingen. Het lgtb+-thema speelt daarin een belangrijke rol.
Het ‘familiehandvest’ is een campagnebelofte met vooral sociale ondersteuningsprogramma’s voor het gezin, gekoppeld aan ‘traditionele familiewaarden’. Het gaat in tegen het homohuwelijk en tegen homoadoptie. Het roept ook op tot ‘de bescherming van kinderen tegen de lgtb-ideologie’ door onder meer ‘een verbod op lgbt-propaganda in openbare instellingen’ en door de ‘verantwoordelijkheid voor de seksuele opvoeding van de kinderen bij de ouders te leggen’.
De Vlaamse Regering hecht veel belang aan het respect voor mensenrechten en ijvert voor een wereld waar geen plaats is voor discriminatie van lgbt+-personen. Ik veroordeel dan ook de ondertekening van het ‘familiehandvest’ door president Duda.
Het ‘familiehandvest’ is weliswaar een symbolische programmaverklaring in een verkiezingscampagne, dus geen beleidsdocument met rechtskracht. Toch neem ik dit zeer ernstig. Duda is de zittende president en draagt met dit handvest verder bij tot de stigmatisering van een gemeenschap die het al zeer moeilijk heeft in Polen.
Ben ik het ermee eens dat dit ingaat tegen de Europese grondwaarden? Zoals elke vorm van discriminatie van lgbt+-personen gaat het ‘familiehandvest’ in tegen de Europese grondwaarden. De Unie berust op de waarden van gelijkheid en eerbiediging van de mensenrechten, waaronder de rechten van personen die tot minderheden behoren. Non-discriminatie en verdraagzaamheid zijn essentiële kenmerken van de Europese samenleving.
Zal ik de Poolse ambassadeur hierover bij mij roepen? Ik begrijp de vraag zeer goed. Op dit moment lijkt me dat echter niet de gepaste actie. De presidentsverkiezingen staan voor de deur: de eerste ronde vindt plaats op 28 juni en de eventuele tweede ronde op 12 juli. De ambassadeur bij mij roepen over een thema dat in die verkiezingen centraal staat, kan worden gepercipieerd als inmenging.
Via de Algemeen Afgevaardigde van de Vlaamse Regering (AAVR) in Polen houden we de vinger aan de pols en onderzoeken we welke acties we kunnen ondernemen om de lgbt+-gemeenschap in Polen te ondersteunen. Zoals ik al eerder heb toegelicht als antwoord op vraag om uitleg nummer 2195 van 12 mei 2020, heeft de AAVR namens de Vlaamse overheid een brief ondertekend tot steunverklaring aan de lgbti-gemeenschap in Polen, samen met een aantal andere ambassades en vertegenwoordigingen in Polen. Oorspronkelijk was het de bedoeling deze brief te overhandigen aan de Poolse autoriteiten op 20 juni. De overhandiging is echter uitgesteld tot september, vanuit het diplomatieke principe van niet-inmenging en aangezien de geplande datum wel zeer dicht bij de datum van de eerste ronde van de presidentsverkiezingen viel.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Minister-president, ik dank u voor uw antwoord. Ik dank u ook voor uw duidelijke veroordeling van wat daar gebeurt. Ik zou u willen vragen om dit eventueel op Europees niveau aan te kaarten, samen met premier Wilmès, als de gelegenheid zich voordoet.
Ik vind het een beetje jammer dat u de Poolse ambassadeur niet zult laten aanspreken. U noemt het inmenging, maar ik noem het nogmaals onze waarden en waarden van vele andere Europese democratische landen.
We hebben hierover reeds vragen gesteld en we zullen ze blijven stellen, omdat we vinden dat er tegenwind moet komen. Landen als Hongarije en Polen vinden het oké om dergelijke aktes te stellen, maar wij gaan blijven zeggen dat we dit blijven veroordelen. Het sterkt ons natuurlijk als ook de minister-president van Vlaanderen dat heel heftig mee veroordeelt. Zoals u zegt: de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens geldt voor heel Europa en heel de wereld.
De heer Tommelein heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, collega's, we worden al een hele tijd, helaas, geconfronteerd met intolerantie ten opzichte van holebi's in Polen, niet alleen door individuen of groepen burgers, maar ook – en dat is toch wel schrijnend – door de hoogste gezagsdragers en de regering van het land zelf. Deze vormen van intolerantie en discriminatie staan toch wel haaks op wat de liberale, democratische en Europese samenleving zou moeten zijn. Waarden van gelijkheid, vrijheid en respect zijn dan ook van groot belang in onze Europese gemeenschap. Het is blijkbaar de gewoonte om, wanneer er verkiezingen zijn in Polen, de lgtbq+-gemeenschap als een zondebok te gebruiken. Dat nu ook de Poolse president zich met bepaalde uitspraken en acties in dit debat waagt, is ten zeerste te betreuren voor een EU-lidstaat. Het is logisch dat wij onze afkeuring laten blijken.
Tegelijkertijd mogen we de vraag stellen, minister-president, of de Europese Unie zelf niet wat actiever zou moeten optreden ten aanzien van EU-lidstaten die in woorden en daden de grondrechten van de mens schenden. Eurocommissaris Didier Reynders pleit voor een systematische monitoring van de mensenrechten in de lidstaten, zoals ook begrotingen worden gecontroleerd. Het zou een goede zaak zijn mocht Vlaanderen daar internationaal mee pleitbezorger van zijn.
De heer Vaneeckhout heeft het woord.
Minister-president, ik kan niet anders dan de verontwaardiging van de collega's benadrukken. Het is niet nieuw en het is een stelselmatige schending van de rode lijn waar de Poolse verantwoordelijken hardleers in blijven, die ze keer op keer schenden en waarvan ze de marges proberen op te zoeken. We moeten ons daar duidelijker dan ooit tegen afzetten.
Ik begrijp de benadering dat het uitnodigen van de ambassadeur misschien niet is gewenst. Ik ga niet helemaal mee in de argumentatie dat dat een inmenging zou zijn, want dan is iedere uitspraak dat natuurlijk. Ik geloof wel dat het misschien een tegengesteld effect kan hebben in de Poolse verkiezingen. Ik wil dan ook uitdrukkelijk zelf kleur bekennen en absoluut afstand nemen van dergelijke stappen, en ik wil dat we vanuit Vlaanderen onze afschuw daarvoor uitdrukken.
Ik wil ook aan de Poolse president geen mandaat geven om zich een calimerogehalte aan te meten in Europa om zo eventueel verkiezingen te kunnen winnen, want helaas werkt het soms zo. Ik zou dan toch vragen om de piste open te houden en om, als dit zich herhaalt of voortzet na de verkiezingen, mensen dan voor hun verantwoordelijkheid te plaatsen en dan wel ambassadeurs naar ons te roepen. Want dit kunnen we nooit, nooit aanvaarden.
De heer Van de Wauwer heeft het woord.
Minister-president, dank u wel voor uw duidelijke veroordeling. Ik begrijp dat u momenteel niet kunt ingrijpen in die campagne, dat het dus moeilijk is om daar momenteel een evenwicht in te vinden. Wat er in Polen aan de gang is, is schrijnend. Het druist in tegen alle waarden waar de Europese Unie voor staat. We hebben die resolutie aangenomen. We hebben gezien dat in Polen lgbt-vrije zones werden geïnstalleerd. Dat was initieel een initiatief van een krant. Uiteindelijk heeft de Poolse regering dat gesteund en zijn er 96 gemeenten bij aangesloten. Dat is niet het eerste of het enige signaal. De Rainbow Index wijst nu al twee jaar op een rij op een sterke achteruitgang van de rechten van holebi's en transgenders in Polen. Ik ben heel blij dat u dat vandaag en in het verleden duidelijk hebt veroordeeld.
Ik wil de vraag van collega Tommelein bijtreden. Het kan een goede suggestie zijn dat de Europese Commissie een monitoring doet van alle mensenrechten in de verschillende Europese lidstaten. Daar moeten we even streng op zijn als op de strikte naleving van alle begrotingsdisciplines.
Minister-president, in uw antwoord zei u welke stappen u al hebt ondernomen ten aanzien van Polen na de resolutie die we eerder dit jaar in het parlement hebben aangenomen. Hebt u daarop reacties gekregen vanuit Polen?
Verder zult u in de CD&V-fractie altijd een bondgenoot vinden. Ik hoop dat u in de toekomst, wanneer de nieuwe Poolse president er zal zijn, wie het ook zal zijn, de ambassadeur wel degelijk op het matje kunt roepen en hem zult wijzen op de rechten van holebi's en transgenders.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Bij mijn weten hebben we geen reactie van Polen ontvangen. Voor de rest ben ik het eens met de commentaren. Iedereen is daar nogal unisono in.
We kunnen daarover discussiëren, maar tijdens een verkiezingscampagne is het diplomatiek niet gebruikelijk om daarin tussen te komen. We respecteren die regels.
Mevrouw Lambrechts heeft het woord.
Ik ben blij dat we hier allemaal op één lijn staan. We kunnen maar hopen dat het daar na de verkiezingen niet nog erger wordt.
De vraag om uitleg is afgehandeld.