Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Voorzitter, in 2011 hebben de federale staat en de Vlaamse Gemeenschap een samenwerkingsakkoord gesloten met betrekking tot de oprichting van het Vlaams Forum Kindermishandeling (VFK). Dat forum is er gekomen in uitvoering van het Protocol Kindermishandeling dat de bevoegde ministers in maart 2010 hebben ondertekend. Dat protocol is op 20 mei 2014 gewijzigd.
De opdracht van het VFK was de bespreking van structurele problemen inzake de aanpak van kindermishandeling en de samenwerking op dat vlak tussen politie, justitie en hulpverlening. Het VFK deed aanbevelingen aan de bevoegde federale en Vlaamse overheden. Naast het formuleren van aanbevelingen, moest het VFK ook instaan voor de ondersteuning van hulpverleners en van actoren binnen politie en justitie met betrekking tot de aanpak van kindermishandeling. Zo werd ten behoeve van professionals in de hulpverlening, politie en justitie in de schoot van het VFK een stappenplan voor kindermishandeling ontwikkeld, alsook een gedragslijn voor kwaliteitsvolle zorg in de aanpak van kindermishandeling. Om knelpunten op het terrein te capteren, werd ter ondersteuning van de praktijkwerkers jaarlijks een overleg tussen de voorzitters van de arrondissementele raden voor kindermishandeling georganiseerd. Het VFK had ook de opdracht om de brede bevolking en specifieke doelgroepen over het thema kindermishandeling te adviseren. Het is immers belangrijk dat omstaanders signalen herkennen en dat de weerstand om de problematiek aan te kaarten, wordt afgebouwd.
Het VFK was samengesteld uit vertegenwoordigers van kabinetten en administraties uit verschillende beleidsdomeinen, namelijk het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, het beleidsdomein Justitie, het beleidsdomein Onderwijs en het beleidsdomein Jeugd en Sport. Wat het beleidsdomein Justitie betreft, namen ook de Nederlandstalige coördinator van de parketcriminologen, een vertegenwoordiger van het College van procureurs-generaal en een vertegenwoordiger van de Unie van de Nederlandstalige Jeugdmagistraten deel. Wat de politionele invalshoek betreft, was er een vertegenwoordiging van de Vaste Commissie van de Lokale Politie.
Uit de jaarlijkse evaluaties is echter gebleken dat de deelname vanuit politionele hoek beperkt bleef en dat het VFK nood had aan meer slagkracht. Dat heeft de toenmalige minister geantwoord op mijn schriftelijke vraag van 10 maart 2016.
In 2016 heeft de FOD Justitie het secretariaat en het voorzitterschap van het VFK op zich genomen. Er waren toen ook plannen om de werking en de samenstelling te vernieuwen. Het was de bedoeling te evolueren naar een expertenmodel, met onder meer een vertegenwoordiging van expertisecentra als Sensoa en het Centrum Ethiek in de Sport (ICES) en van gespecialiseerde ngo’s als Child Focus en het Kinderrechtencommissariaat.
De laatste vergadering van het VFK vond plaats op 16 oktober 2016. In antwoord op mijn schriftelijke vraag van 7 februari 2018 verwees de toenmalige minister naar nieuwe evoluties op het terrein van intrafamiliaal geweld en kindermishandeling om te duiden waarom de werking van het VFK sedertdien stilligt. Nieuwe overlegfora, zoals de werkgroep Integriteit, het platform Welzijn-Justitie en het samenwerkingsakkoord betreffende het strafrechtelijk beleid en het veiligheidsbeleid, hadden de rol van het VFK overgenomen.
Vorige week, op 3 juni, hadden we een eerste hoorzitting 2020 over het thema kindermishandeling, en morgen is er een vervolg. Toen klonk zowel vanuit het parket als van het Vlaams Expertisecentrum Kindermishandeling de vraag om het VFK weer op te starten.
Minister, welke overlegfora zijn momenteel werkzaam met betrekking tot het thema kindermishandeling? Welke partners zijn daarbij betrokken? Welke opdrachten vervullen deze overlegfora? Zijn de opdrachten van het voormalige VFK daarmee volledig ingevuld? Indien neen, hoe kan dit dan gebeuren?
Wat is uw standpunt met betrekking tot het eventueel heropstarten van het Forum Kindermishandeling?
Hoe kan de deelname van en samenwerking met partners gegarandeerd worden?
Minister Beke heeft het woord.
Er is het platform Welzijn-Justitie, dat als structureel overleg ontstond bij de voorbereiding en de inwerkingtreding van het decreet Integrale Jeugdhulp in 2013. De agendasetting was aanvankelijk vooral gericht op de nieuwe situatie in Vlaanderen binnen de integrale jeugdhulp en bracht het toenmalige Agentschap Jongerenwelzijn en een vertegenwoordiging van de jeugdmagistratuur samen. Momenteel wordt dit opgenomen binnen Opgroeien.
Voor de opvolging van de gemeenschappelijke verklaring van de Vlaamse Regering inzake integriteit is er de werkgroep Integriteit. Deze werkgroep werd politiek-administratief samengesteld, maar functioneert enkel op Vlaams niveau. In 2019 was deze werkgroep samengesteld uit een vertegenwoordiging van de kabinetten en administraties Welzijn, Onderwijs, Sport, Cultuur, Jeugd en Media. In 2020 wordt bekeken om de samenstelling uit te breiden met de kabinetten en administraties voor Gelijke Kansen en Justitie en Handhaving.
Het platform Welzijn-Justitie evolueerde de voorbije jaren van een forum waarin de samenwerking tussen jeugdmagistratuur en jeugdhulpverlening werd besproken naar een breder forum inzake jeugdhulp, waar bijvoorbeeld ook kindermishandeling aan bod komt. Er worden werkafspraken gemaakt en goede praktijken uitgewisseld.
De opdracht van de werkgroep Integriteit is de opvolging van de verschillende doelstellingen en acties zoals opgenomen in de gemeenschappelijke verklaring.
De opdrachten van de bestaande fora zijn veel breder dan kindermishandeling. Ze kunnen zich dan ook niet op dezelfde manier op het thema toespitsen.
Ik ben het ermee eens dat het thema kindermishandeling – en de coronacrisis heeft dat nog eens extra in de verf gezet – belangrijk genoeg is om wel specifieke expertise en kennis rond samen te brengen en zo te komen tot één beleid en aanpak rond kindermishandeling.
De hoorzitting in de commissie van vorige week en ongetwijfeld ook deze van morgen, zullen ons in die overtuiging nog sterken.
Het Forum Kindermishandeling was een protocol ondertekend door de Vlaamse minister van Welzijn en de federale ministers van Justitie en Binnenlandse zaken. In een eerste fase heeft dit forum goed werk geleverd, maar de werking is wat stilgevallen.
Om de focus op het thema kindermishandeling opnieuw te verscherpen, is het agentschap Opgroeien enkele maanden geleden al gestart met een oefening die ertoe moet leiden dat we rond dit thema opnieuw een platform creëren dat analyses kan maken, snel kan schakelen, dicht bij de praktijk staat, subthema’s snel kan oppikken en concrete werkafspraken kan maken. Vlaanderen zou daarin niet enkel vanuit Welzijn, maar ook vanuit Justitie, Onderwijs en Sport en Jeugd een betrokkenheid moeten hebben.
Er vonden daarover reeds verkennende gesprekken plaats met het Vlaams Expertisecentrum Kindermishandeling en met de FOD Justitie, maar ook als we een slagkrachtig instrument willen, dan is het belangrijk om een vertegenwoordiging uit Justitie, uit de hulpverlening, van het Kinderrechtencommissariaat, de betrokken administraties en de academische en wetenschappelijke wereld te hebben.
Om tot een goed en gedragen beleid te komen, zullen we een krachtige mix moeten vinden van beleidsmatige betrokkenheid en het delen van wetenschappelijke inzichten enerzijds en de concrete vertaling en operationele afstemming in de dagelijkse aanpak en begeleiding van de betrokken gezinnen anderzijds.
We hebben nog wat tijd nodig om daar de juiste formule voor te vinden.
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Het thema is ontzettend belangrijk en de reeks ‘Als je eens wist’ heeft bij velen de ogen geopend en de aangiftebereidheid doen toenemen. We hebben de cijfers gehoord in verband met de oproepen tijdens de coronacrisis. We weten allemaal dat er heel veel mishandeling is op verschillende manieren die veel te laat of niet naar buiten komt. Daar moet op verschillende terreinen rond gewerkt worden. Het is een thema voor Justitie, met een krachtdadige aanpak en opvolging van daders en een eventuele uithuisplaatsing van daders. Het is ook een thema waar de hulpverlening aan moet werken en waarbij aan preventie moet worden gedaan. Verschillende bevoegdheden raken elkaar dus en er moet ook samengewerkt worden tussen het Vlaamse en federale niveau. Dat was ook de bedoeling van het VFK.
Ik ga ermee akkoord dat er enerzijds aansturing is vanuit het beleid, namelijk inzake hoe de afstemming gebeurt van de verschillende bevoegdheden, en dat er anderzijds op operationeel vlak samengewerkt moet worden door de directe hulpverlening, politie en dergelijke. Daar moeten heel concrete afspraken over gemaakt worden. Vorige week hoorden we dat hulpverlening en politie vaak veel te weinig van elkaar weten waarmee ze bezig zijn. Er zijn soms wel contacten, maar men weet te weinig inhoudelijk waarmee men bezig is. Er gebeurde bijvoorbeeld een oproep naar meer vorming.
Ik denk dat we na de hoorzitting van morgen zullen moeten kijken wat er nog nodig is. Dit thema moet heel krachtig aangepakt worden. Er is nood aan een overlegforum. Ik spreek me er nu niet over uit op welke manier dat moet gebeuren. Het hoeft inderdaad niet helemaal dezelfde manier te zijn als in het verleden, maar er is wel nood aan een krachtdadige aanpak van de verschillende fases binnen de keten. We zijn het er allemaal over eens dat daarop ingezet moet worden. Een dergelijk forum kan dat ondersteunen en mee uitwerken.
De heer Parys heeft het woord.
We hebben inderdaad in de hoorzitting van vorige week gehoord dat er alleszins één partij vindt dat dit forum weer actief zou moeten worden. Het is dan ook goed dat mevrouw Schryvers deze vraag stelt. Ze had vroeger ook al gevraagd waarom het was stilgevallen. Dat was toen het gevolg van het feit dat de politie niet langer een inbreng van betekenis deed. De vraag is of dat in een nieuwe versie wel gegarandeerd kan worden.
Ik heb vorige week in de hoorzitting ook heel duidelijk gemaakt dat ik uitslag krijg van te veel fora, overlegorganen, platformen enzovoort, waardoor je de bomen door het bos niet meer ziet en waardoor soms veel tijd verloren gaat wanneer die fora niet effectief zijn. Maar als er een echte vraag bestaat op het terrein om dit te doen, dan is daar waarschijnlijk een goede reden voor. Ik raad de minister dan aan om de architectuur van alle verschillende overlegorganen en fora die van ver of dichtbij met kindermishandeling of misbruik te maken hebben, onder de loep te nemen en te kijken hoe er gestroomlijnd en geschrapt kan worden om ervoor te zorgen dat er minder tijd verloren gaat aan inefficiënte vergaderingen en overlegmomenten en dat er meer wordt ingezet op misschien korter op de bal spelende organen.
Het VFK ligt al een aantal jaren plat. Werd daar op een of andere manier ondersteuning aan geboden, financieel of logistiek? Is dat blijven doorlopen tijdens het niet-actief zijn van dat forum?
Mijn tweede vraag – gaan we het afschaffen of gaan we iets nieuws maken? – heb ik al gesteld. Ik heb gehoord dat u iets nieuws wilt maken. Ik vraag u dan wel met aandrang om te bekijken wat er geschrapt kan worden.
Mevrouw Wouters heeft het woord.
Er zijn verschillende overlegfora. Er moet op gelet worden dat de versnippering de kwaliteit niet schaadt. Daarnaast is de samenwerking tussen de verschillende actoren heel belangrijk voor een goede aanpak gezien de complexiteit van dit fenomeen. Deze materie is echt te belangrijk en verdient onze aandacht.
Ik heb nog enkele bijkomende vragen. Worden de bestaande overlegfora geëvalueerd? Zijn de overlegfora op elkaar afgestemd voor wat betreft de doelstellingen? Welke zijn de huidige knelpunten inzake de samenwerking tussen politie, justitie en hulpverlening? Hoe kan hieraan worden tegemoetgekomen? En, minister, neemt u initiatieven om de bevolking meer te sensibiliseren met betrekking tot deze problematiek?
Mevrouw Saeys heeft het woord.
De hoorzittingen van vorige week hebben inderdaad duidelijk gemaakt dat er een leemte wordt ervaren op dat vlak. Ik wil vragen om daar goed over na te denken vooraleer men het forum heropstart, omdat we in België en Vlaanderen toch altijd de neiging hebben om veel en heel vaak te veel overlegtafels te creëren, waardoor de participatie daalt. Laat ons eerst eens bekijken wat er allemaal bestaat. Waarom kunnen zij de rol niet opnemen van het forum? Kunnen wij aan die zaak een ruimere invulling geven? Kunnen we het forum beter heropstarten, of juist niet? Er moet dus eerst een goede evaluatie komen, vooraleer we iets installeren, terwijl er misschien andere zaken aan de gang zijn en er al een maximale efficiëntie is. Alleen zo kunnen we het terdege aanpakken.
Minister Beke heeft het woord.
We moeten inderdaad evalueren. Morgen is er opnieuw een hoorzitting die een belangrijke input kan opleveren. Wat sensibilisering betreft, absoluut juist! Dat doen we ook. En de betrokkenheid van de politie is natuurlijk van groot belang. Ook die inbreng is cruciaal.
Een betere afstemming in een zinvolle structuur is ook aan de orde. Dat is ook het voorwerp van de gesprekken die daarover op dit ogenblik worden gevoerd.
Het forum is gebonden aan een strikt protocol, dat moet worden gerespecteerd.
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
We hebben vorige week duidelijk gehoord dat er nood is aan een slagkrachtig instrument. Mijn collega’s bevestigen dat hier. We moeten er samen goed over nadenken hoe we dat opbouwen, wie daaraan moet participeren en op welke manier. Ik ben al tevreden, minister, dat u daar al werk van aan het maken bent. We zullen daarvoor zeker morgen, en misschien nog nadien, meer input krijgen. Dan kunnen we daar samen aan voortwerken.
De vraag om uitleg is afgehandeld.