Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw D’Hose heeft het woord.
De Belgische muzieksector heeft het moeilijk, dat is natuurlijk geen geheim. We hebben al meerdere keren aangehaald dat iedereen die betrokken is bij de cultuursector het moeilijk heeft. De concerten waren de eerste events die de invloed van de coronacrisis hebben ondervonden. We zijn ook realistisch: de festivalzomer gaat helemaal op de schop, zelfs kleine evenementen zijn heel onzeker. Het ziet er dus benard uit voor vele artiesten. Concerten en live-optredens zijn ook hun voornaamste bron van inkomsten, omdat de verkoop van fysieke albums natuurlijk in elkaar gestuikt is door de streamingplatforms, die slechts goed zijn voor een heel klein deel van de inkomsten van muzikanten.
Uit muzikantenkringen verneem ik wel dat radio-airplay een alternatieve inkomstenbron is die in lockdowntijden enorm welkom is. Niet alleen is het een goede manier om promotie te maken voor nieuwe muziek, ook zijn de royalties een pleister op de wonde nu het livecircuit in elkaar gestuikt is.
Ik vind het daarom heel fijn om te zien dat de VRT eigenlijk een grote rol speelt om de pil iets minder bitter te maken voor onze muzikanten. Er werd een inspanning geleverd door Studio Brussel met de campagne #ikluisterbelgisch. Ik denk dat heel veel collega’s hebben meegeluisterd, het is echt wel een heel fijn initiatief. De campagne kreeg heel veel bijval, en ik denk dat dat terecht is. Studio Brussel is natuurlijk wel een lineair station en het is moeilijk om consequent alleen maar Belgische muziek te draaien.
De VRT heeft uiteraard ook niet-lineaire zenders, met name de radiozenders die online en via DAB+ te beluisteren zijn. #ikluisterbelgisch is reeds online te beluisteren, maar nog niet via DAB+. Dit zou gewijzigd kunnen worden via een addendum voor de beheersovereenkomst.
Het DAB+-aanbod van de VRT bestaat uit de aanbodsmerken Radio 1, Radio 2, Klara, Studio Brussel en MNM, met daarnaast de submerken Klara Continuo, VRT NWS en MNM Hits. Vooral die laatste, MNM Hits, lijkt volgens mij het meest in aanmerking te komen om gedurende enkele maanden van zendfilosofie te veranderen in de zin van #ikluisterbelgisch en zo het potentieel aantal luisteraars voor de campagne te doen stijgen.
Ik vroeg mij dus af of u gewonnen bent voor het idee om #IkLuisterBelgisch ook via DAB+ uit te zenden en om op die manier een grote boost te kunnen geven aan de Belgische muzikanten en artiesten. Ik vraag mij ook af wat daarover het standpunt is van de VRT.
Minister Dalle heeft het woord.
Uiteraard ben ik voorstander van elk initiatief dat de ondersteuning van de Belgische muziekindustrie, en in het bijzonder de Vlaamse, ten goede komt in deze coronacrisis. Ik heb zelf ook met een aantal artiesten de oproep #PlayLocal gelanceerd. Daar zijn heel veel artiesten in meegegaan. Als ik kijk wat er op het vlak van radio is gebeurd, zowel door de VRT maar ook door de private radiozenders, ben ik wel onder de indruk.
Het gaat hierbij, zoals u zelf stelt, om een mooie campagne van StuBru, die veel bijval kreeg van artiesten en publiek. StuBru zou #IkLuisterBelgisch ook kunnen programmeren en via DAB+ uitzenden, uiteraard.
U weet dat het niet mogelijk is dat de VRT een aparte bijkomende DAB+-zender zou aanbieden. Ik ben hier gebonden aan de bepalingen van het Mediadecreet, meer specifiek deze die opgenomen zijn in de beheersovereenkomst met de VRT. Een addendum bij de beheersovereenkomst, goedgekeurd tijdens de vorige legislatuur op 21 december 2018, met daarna nog een technische correctie van 18 januari 2019, legt het aantal radiozenders vast dat de VRT via DAB+ kan verspreiden. Dat zijn: Radio 1, MNM, StuBru , Klara, Radio 2, inclusief de regionale ontkoppelingen, MNM Hits, waarnaar u verwijst, Klara Continuo en VRT NWS. Ik begrijp dat het addendum er is gekomen rekening houdend met het broze evenwicht in het radiolandschap tussen de VRT en de commerciële zenders.
Willen we aan de VRT de mogelijkheid bieden om #IkLuisterBelgisch ook via DAB+ uit te zenden, dan moeten we de beheersovereenkomst aanpassen – of de VRT moet dat doen via de bestaande zenders. Ik denk niet dat het vandaag opportuun is om de oude beheersovereenkomst, die over iets meer dan een half jaar afloopt, nog aan te passen, nu we volop aan het onderhandelen zijn over de nieuwe beheersovereenkomst. Uit de voorbeelden die de VRT me trouwens gaf en waarop ik straks terugkom, blijkt ook dat de VRT via de bestaande kanalen en streams al veel aandacht besteedt aan Belgische en Vlaamse muziek en muziekproducties.
Dat geldt niet enkel voor de VRT. Op 15 april lanceerde DPG Media de nieuwe radiozender Best of Belgium van Joe, waarop alleen Belgische muziek te horen is en die enkel digitaal en via DAB+ te beluisteren is. DPG wordt daarbij natuurlijk niet gehinderd door een beperking op het vlak van de DAB+-zenders.
Aangezien op dit moment onderhandeld wordt over de nieuwe beheersovereenkomst met de VRT, vinden zij het niet opportuun om daar nu veel verder in te gaan op het standpunt van de VRT. De onderhandelingen met de VRT moeten in alle vertrouwelijkheid kunnen verlopen en zonder voorafnames, ook op dit punt. Dit neemt echter niet weg dat zij erop wijzen dat zij heel wat aandacht besteden aan de Vlaamse en Belgische muziek.
Ik geef een heel beknopt overzicht, maar de volledige lijst is nog langer.
Radio 1 heeft traditiegetrouw elke zaterdag aandacht voor artiesten van bij ons met Belpop, maar gaat nu nog een stapje verder. Met Belpop Late Night, telkens van 11 uur ’s avonds tot middernacht, sluit de zender in coronatijden elke weekdag af met muziek van bij ons. Tijdens de coronacrisis spelen lokale artiesten ook elke dag een cover van 'We zullen doorgaan' van Ramses Shaffy in het gelijknamige programma ‘We zullen doorgaan’. Ik heb daar al heel wat mooie bewerkingen gehoord.
30 procent van de airplay van Radio 2 bestaat uit Nederlandstalige nummers en ook 30 procent van de muziek die Radio 2 draait, is hier gemaakt. In programma’s zoals De Zoete Inval, De Weekwatchers, De Madammen en Plage Préférée zijn interviews en optredens met Vlaamse artiesten een vast onderdeel. Het dagelijkse programma De Lage Landen speelt uitsluitend muziek uit Vlaanderen en Nederland. Radio 2 brengt tijdens de coronacrisis Vlaamse artiesten naar alle huiskamers met de Beste Buren Huiskamerconcerten, via de Radio 2-app. Duizenden Radio 2-luisteraars genoten al van een live miniconcert van onder meer Willy Sommers, Gene Thomas, The Starlings, Bent Van Looy, Metejoor en Sasha & Davy. Elk weekend zijn op zaterdag en zondag telkens vier concerten te horen.
Studio Brussel is natuurlijk ook al jaren een motor voor muziek van eigen bodem met initiatieven als De Nieuwe Lichting en Eigen Kweek. Op 27 april experimenteerde StuBru met een online festival met jonge Belgische bands onder de noemer #IkLuisterBelgisch live.
Doorheen het jaar krijgen de beste Vlaamse artiesten en deejays airplay en live kansen op MNM tijdens De Grote Peter Van de Veire Ochtendshow en Planeet De Cock, maar ook in programma's als UrbaNice en MNM Party. MNM gaat elk jaar op zoek naar nieuw muzikaal talent met de wedstrijd Start to DJ.
De VRT wil er ook op wijzen dat uit het onderzoek van 2018 naar de economische meerwaarde is gebleken dat de VRT toch wel een meerwaarde genereert door een platform te zijn voor ontdekking van nieuw talent, door een versterker te zijn van bestaand talent, maar ook door publiek en artiesten te verbinden.
Collega D’Hose, tot zover een aantal voorbeelden van wat de VRT vandaag al doet. Ik denk dat dat niet gering is. Ik denk ook dat de VRT, samen met de private radiozenders, de nodige inspanningen levert. Meer kan altijd, en daar sta ik helemaal achter. Ik steun in dezen ook al die Vlaamse artiesten die muziek maken in het Nederlands, maar ook al die singer-songwriters en al die anderen die vandaag ook in hun kot moeten zitten, niet kunnen optreden en die het bijzonder moeilijk hebben. De radio is voor hen een heel sterke ondersteuner. Als minister van Media ben ik daar heel tevreden mee.
Mevrouw D’Hose heeft het woord.
Dank u wel, minister, voor uw heel helder antwoord. We wisten natuurlijk inderdaad al dat de VRT heel veel inspanningen levert. Ik wil ook van mijnentwege daarvoor mijn appreciatie uitspreken.
De termijn is nu wat te kort om nog te morrelen aan de beheersovereenkomst en daar een addendum aan toe te voegen, daarover ben ik het met u eens en ook met de visie van de VRT. We zijn volop bezig met de hoorzittingen, die bijna afgelopen zijn. Ik weet dat uw kabinet gestaag maar zeker vooruitgaat in de onderhandelingen met de VRT en met de verschillende partners over de beheersovereenkomst. Het is misschien wel aangewezen om dit ook mee te nemen. Het is natuurlijk een beperking voor de VRT, omdat ze maar met een zeker aantal kanalen op DAB+ kan zitten, maar deze crisis is volgende week niet voorbij en zal ook volgende maand of binnen drie maanden niet voorbij zijn. De crisis snijdt erg diep, en de gevolgen zullen nog jaren voelbaar zijn. Dus als u dan toch onderhandelt over een beheersovereenkomst voor de komende vijf jaar, is het misschien toch wel interessant om met deze mogelijke piste rekening te houden.
De heer Pelckmans heeft het woord.
Dank u voor het antwoord, minister, en dank u voor de vraag, collega D’Hose. De waarde van de vraag zit niet alleen in de vraag zelf maar ook in het nogmaals de vinger leggen op het probleem waar we voor staan. Ik heb dertig jaar in de sector gewerkt en weet maar al te goed dat voor artiesten, en zeker voor muzikanten, optreden hun belangrijkste bron van inkomsten was. Die bron valt nu weg. Ze gaan een nieuw verdienmodel moeten vinden in die airplay. Dat is toch een toenemend probleem waar we ons op lange termijn nu al tegen moeten wapenen.
Minister, ik zou u willen vragen om ook hierover Europees te willen denken. We hoorden gisteren al het pleidooi van Paul Dujardin om Europa aan te spreken. Dan heb ik het vooral over het verdienmodel op de streamingdiensten. In Engeland – dat natuurlijk geen goed Europees voorbeeld is – zijn de muzikantenbonden nu een harde strijd aan het voeren om meer royalty’s te halen uit streamingdiensten als Spotify. Het is natuurlijk een illusie om te denken dat wij vanuit Vlaanderen, België of zelfs de Benelux daar iets aan kunnen doen. Dat is een verhaal dat we echt Europees moeten aanpakken.
Aangezien heel veel mensen meer dan ooit via die kanalen naar muziek luisteren, is dat een verdienmodel waarmee men muzikanten kan helpen. Laat ons ook duidelijk zijn: we gaan heel de zaak nooit met overheidsgeld alleen kunnen oplossen. We gaan extra middelen moeten vinden, en die zitten nu eenmaal in dat verdienmodel van de grote streamingdiensten.
Dus afsluitend doe ik een verzoek aan u, minister, en ook aan minister-president Jambon, om Europees dat probleem van verdienmodel voor muzikanten, en bij uitbreiding artiesten, eens grondig aan te spreken. Ik ben ervan overtuigd dat u daar medestanders krijgt in de andere Europese landen.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Ik vind de opmerking van de heer Pelckmans zeer terecht. Spotify is echter wel niet het grootste probleem. Zelfs voor klassieke muzikanten is Spotify nog een relatief constante inkomstenbron. Het probleem zit vooral bij YouTube. We kijken naar onze minister: hij gaat in gesprek gaan met YouTube, maar dat gaan we echt op Europees niveau moeten doen om te zorgen dat auteursrechten terechtkomen waar ze moeten terechtkomen.
Mijn dank aan collega D’Hose voor de vraag. Het is heel belangrijk, denk ik. Uit het antwoord van de minister blijkt ook hoezeer de VRT en ook andere mediabedrijven al inzetten om onze eigen muzikanten op een of andere manier te helpen. Maar het zijn natuurlijk niet alleen de muzikanten die getroffen worden, en de creatieve sector – de cultuursector – zou de cultuursector niet zijn als hij niet supercreatief was.
Ik nodig jullie allemaal uit om even op de website van Flanders DC te kijken. Flanders DC heeft momenteel een opsomming gemaakt van meer dan honderd initiatieven van de verschillende culturele sectoren en de manier waarop ze hun aanbod online presenteren, meestal gratis. Dat gaat van mondmaskers van Belgische ontwerpers naar een lockdownfilmfestival, naar een livestreamfestival, naar MUBI, een initiatief van Sphinx, een streamingplatform voor cinefielen, tot ‘Dichters van wacht’. Het is fantastisch om te zien hoe die sector zo’n veerkracht toont en zich organiseert om het aanbod digitaal beschikbaar te maken, veelal gratis – natuurlijk zit daar geen businessmodel achter – maar ook wel betalend.
Dat gaat natuurlijk ook niet alles compenseren wat er momenteel in die heel brede sectoren verloren gaat. De overheid redt momenteel de economie, en als het over cultuur gaat, wordt er in de eerste plaats altijd gekeken naar de burgers. Wij kijken allemaal heel hard uit naar wat het Noodfonds gaat opleveren voor de media- en de cultuursector, hoeveel dat nu echt gaat zijn. We willen allemaal dat dat meer wordt dan die 200 miljoen euro.
Minister, ik zou u heel concreet willen vragen of u met uw collega’s in de Vlaamse Regering eens kunt bekijken op welke manier er ook vanuit de Vlaamse Regering, via het Noodfonds of wat dan ook, ondersteuning geboden zou kunnen worden aan al die fantastische initiatieven waarbij kunstenaars en cultuurwerkers hun cultuurproductie aanbieden via digitale weg. Op welke manier zou dat verder geholpen kunnen worden?
Mevrouw Van Werde heeft het woord.
Ik ben blij dat collega D’Hose het pijnpunt aanraakt. Zelf heb ik ook een oproep gedaan, eind maart was dat, maar dat was dan voor de private sector, dat die niet achter zou blijven.
Streaming en webradio bereiken inderdaad veel mensen maar brengen bijna niets op. Webradio zonder abonnement levert 0,001 euro per gestreamd muziekwerk op.
Uitzenden op DAB+ zou inderdaad een bonus opleveren. Maar, minister, ik heb u goed gehoord: het is nu geen optie. Wat wel een optie zou kunnen zijn, is om toch die private zenders aan te zwengelen en daar nog iets te halen. Ik weet: privaat is privaat. Het staat de spelers vrij om al dan niet op uw vraag in te gaan. Er zijn er die al inspanningen doen, maar ik denk dat dat vrij beperkt is. De zomer is nog lang voor onze artiesten. U zegt dat de VRT al veel initiatieven neemt. Ja, maar ik heb daar toch een beetje een bedenking bij. Er zijn ook dingen die niets opbrengen. Wat brengen videostreams op? Ook interviews met artiesten brengen niets op. En als je werk van Ramses Shaffy draait, brengt dat enkel voor de erfgenamen van Shaffy geld op. Het hangt er dus van af wat je precies doet.
Minister, hebt u al gepraat met private zenders, om hun programmatie nog meer aan te passen? Zij nemen maar zeer beperkte initiatieven. Nogmaals, privaat is privaat. Ik geef het maar aan.
De heer Meremans heeft het woord.
Ik wil reageren op de laatste reactie van mevrouw Segers. Zij kijkt reikhalzend uit naar morgen. Iedereen, denk ik. Maar ik weet nu al wat mevrouw Segers zal zeggen. Zij zal zeggen: ‘Het is niet genoeg!’ En dan hoor ik nog honderden andere mensen zeggen: ‘Het is niet genoeg!’ Nu kun je veel zeggen over deze regering, maar je kunt niet zeggen dat ze die sector niet ondersteunt. Wel integendeel!
U hebt gelijk. Het zijn fantastische producties van fantastische theatermakers, ook in de media. Maar we hebben ook fantastische siertelers in Vlaanderen. Die zijn ook belangrijk. We hebben ook fantastische kappers in Vlaanderen. We hebben heel mooie kledingzaken. We doen alles mooi! Maar natuurlijk, je kunt niet overal … Ik wil nogmaals waarschuwen voor het opbod. Het is heel eenvoudig om te zeggen dat het nooit genoeg is. Mevrouw Segers, u mag toch niet ‘mevrouwtje Nooit Genoeg’ worden genoemd? Dat moeten we te allen prijze vermijden.
Ik zie mevrouw Segers van ‘neen’ schudden.
Dit is een interessante vraag, daar niet van. Maar het is op dit ogenblik moeilijk om een voorafname te doen, welke dan ook, in het kader van de beheersovereenkomst, die volop wordt onderhandeld.
Ik heb nog een puntje, eentje dat breder gaat dan alleen maar muziek en radio. We zien nu via het scherm, meestal het kleinere scherm, nogal wat gecapteerde theatervoorstellingen. Dat is natuurlijk niet hetzelfde als in het echte theater, dat kwam in deze commissie ook al aan bod. De VRT brengt op dit ogenblik nog altijd sport. Ik heb geen probleem met sport, dat weet u. De openbare omroep investeert daar veel in, en moet dat ook doen. Dat is een van de taken volgens de beheersovereenkomst. Daar wordt voor betaald, en er is ook personeel mee bezig. Er wordt geïnvesteerd in bepaalde rechten. Tegelijk hebben we de indruk dat de cultuursector moet betalen, dan nog via ingewikkelde promodeals die worden gemaakt met allerhande evenementen. Minister, op dit ogenblik gebeurt er nog niet veel ter plekke, maar misschien kunt u er in de toekomst voor zorgen dat er professionele captaties worden gedaan. Zij hebben mensen en camera’s, of ze huren dat in. Dat kan toch via de VRT op een professionele manier gebeuren? Ik denk zowel aan theater als aan dans en muziek.
Of kan de VRT eventueel meebouwen aan een digitaal platform met een betaalmodule waar de podiumkunstensector zijn contentstuk kan aanhangen? Ik denk een beetje luidop na, dit is zeker niet het standpunt dat het absoluut moet worden. Maar ik vind wel dat we iets meer moeten investeren in die cultuursector en media – voor de VRT zijn we zelf mee verantwoordelijk via de centen van de belastingbetaler. Door de coronacrisis hebben we allemaal gezien hoe belangrijk dat is. Het is hier al voldoende aangehaald, onder andere door collega Pelckmans, Segers, D’Hose en collega’s van de N-VA. Iedereen weet dat. In deze commissie zijn we daar ook zeer sterk van overtuigd. Maar we kunnen de rol van de VRT daarin nog een stukje vergroten in de toekomst, want er kunnen nog dergelijke crisissen komen. Dat lijkt me nog iets om mee te nemen. Ik wou eens horen of u daarmee akkoord kunt gaan, minister, en of u deze kwestie kunt opwerpen in de onderhandelingen.
Minister Dalle heeft het woord.
Dank u wel, voorzitter en collega’s, voor de bijkomende vragen en opmerkingen. Collega D’Hose, in het kader van de beheersovereenkomst komt dit effectief prominent aan bod. We werken rond verschillende punten, en een daarvan is het stimuleren van de Vlaamse creativiteit. Hier gaat het natuurlijk specifiek ook over die Vlaamse creativiteit.
De collega’s Pelckmans en Segers verwezen ook naar het Europese niveau en de moeilijkheden rond een aantal internationale streamingdiensten als YouTube en Spotify. Uit cijfers van de Belgium Entertainment Association BEA blijkt wel dat de inkomsten van de Belgische muziekindustrie stijgen en in elk geval dat het aandeel van de inkomsten uit streaming substantieel toeneemt. Daar zijn zeker nog verbeteringen in mogelijk, maar bijvoorbeeld van Spotify zijn er toch al heel wat inkomsten die terugvloeien naar onze Vlaamse sector. Ik heb ook begrepen dat SABAM een overeenkomst heeft gesloten met YouTube. Dat neemt echter niet weg dat het een belangrijk aandachtspunt is. Trouwens, die contacten met die internationale videoplaysystemen zullen relevant zijn, ook breder inzake sociale media, in heel veel verbanden. Het Europese niveau is daar inderdaad geschikt voor. Ik kijk naar de komende maanden en jaren, en zeker ook naar het Belgische voorzitterschap in 2024, om daar echt naartoe te werken.
Collega Van Werde, u vraagt terecht meer promotie en meer aandacht hiervoor. Wat de inkomsten betreft, heb ik een technische opmerking over ‘We zullen doorgaan’ van Ramses Shaffy. Als daar covers van gemaakt worden, vloeien de inkomsten niet alleen maar terug naar de erfgenamen van Ramses Shaffy. De artiesten die de cover uitvoeren, krijgen ook een vergoeding op basis van naburige rechten. Dat is misschien een detail.
Ik vind ook wel dat we het breder moeten bekijken dan alleen maar het financiële. Inkomsten verwerven via extra uitzendingen is één ding. Maar ik denk dat de grootste kracht van radio schuilt in het meer aandacht geven aan onze eigen Vlaamse artiesten, zodat die promotie krijgen waardoor mensen ook sneller eens zullen kijken om eens iets van hen te kopen of te streamen. Dus ook daar ligt de toegevoegde waarde.
Ik heb, ondertussen bijna twee maanden geleden, een oproep gedaan, samen met heel wat artiesten, niet alleen naar de VRT maar ook naar die private radiozenders. Ik ben eigenlijk vrij tevreden over wat zij presteren. Die oproep is gebeurd en het resultaat is er ook. U moet ook weten dat, als DPG Media bijvoorbeeld beslist om een extra radiozender daaraan te wijden, dat uiteraard ook kosten met zich meebrengt. Maar op zich ben ik daar vrij tevreden over. Meer kan natuurlijk altijd, maar het is aan hen om verder te bekijken of dat ook mogelijk is.
Collega Meremans, u sprak over ‘mevrouwtje Nooit Genoeg’ en u verwees ook naar het feit dat de kappers zo belangrijk zijn. Wat mij betreft, is dat ‘meneertje Veel Te Veel’. Collega D’Hose verwees er al naar: ik zal blij zijn als het maandag is, want mijn kapper is op maandag wel open. Dat is dan positief.
Alle gekheid op een stokje, collega Brouwers: u verwees er ook naar dat de VRT hiervoor in de toekomst ook aandacht moet hebben. Grote captaties bijvoorbeeld: daar zijn er ook mogelijkheden, niet alleen voor sport, maar ook voor cultuur in de brede zin van het woord en zeker ook voor Vlaamse muziek. Dat staat zeker ook op de agenda van de beheersovereenkomst. Er zullen ook captaties zijn. In deze tijden is dat uitdagend, omdat men daar ook de bijzondere voorschriften rond corona moet respecteren, en er is ook een kost aan verbonden. We nemen dat zeker mee in de nieuwe beheersovereenkomst om daar de juiste accenten te leggen.
Mevrouw D’Hose heeft het woord.
Ik heb daar niet veel meer aan toe te voegen. Het belangrijkste dat we kunnen concluderen is dat het meegenomen zou worden in de onderhandelingen over de beheersovereenkomst.
Nog een kleine dienstmededeling: ‘We zullen doorgaan’, dat is niet echt van een Belgische artiest, het is wel Nederlands, maar Hollands. Ik zou dan eigenlijk een toepasselijk liedje verkiezen – en daarbij verwijs ik naar mijn West-Vlaamse roots –: ''t Es nog ollemoal nie noa de wuppe'. Misschien moeten we dat ook wel wat promoten.
De vraag om uitleg is afgehandeld.