Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
Dames en heren, deze vraag om uitleg van mevrouw Saeys, was samen geagendeerd met een vraag om uitleg van mevrouw Groothedde over perinatale begeleiding in gevangenissen. We hebben de behandeling van deze vragen om uitleg zo lang mogelijk uitgesteld. Eigenlijk moesten ze al zijn gesteld. Maar mevrouw Groothedde is nog steeds aanwezig in een andere commissie. Indien iemand een aantal vragen om uitleg in een andere commissie en een aantal vragen om uitleg in deze commissie wil stellen, wordt het natuurlijk moeilijk om de agenda’s op elkaar af te stemmen.
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Voorzitter, ik stel deze vraag om uitleg naar aanleiding van het bericht in een aantal kranten over het aantal kinderen dat wordt geboren.
Voorzitter, minister, collega's, naar aanleiding van het bericht in een aantal kranten over het aantal kinderen dat wordt geboren uit vrouwen die in de gevangenis verblijven, ben ik toch bezorgd over het welzijn van die kinderen, meer specifiek over de baby’s die om gezondheidsredenen langere tijd moeten verblijven in het ziekenhuis. De moeder moet immers terugkeren naar haar cel. Bijgevolg kan ze het kind niet bezoeken en ontstaat er geen band tussen moeder en kind. Het verplegend personeel heeft geen tijd om zich intensief te bekommeren om de baby’s, waardoor deze baby’s emotioneel aan hun lot worden overgelaten. Niet alleen is er bij de terugkeer van het kind bij zijn moeder in de gevangenis een vervreemding, waardoor hun relatie misschien wel op langere termijn verstoord zal verlopen, maar het missen van menselijk contact in de eerste levensdagen en -weken laat onmiskenbare sporen na bij de ontwikkeling van het kind, niet het minst voor zijn of haar vermogen om zich te binden aan anderen.
Minister, hebt u een zicht over hoeveel baby’s geboren uit gedetineerde vrouwen in Belgische gevangenissen langdurig verblijven in het ziekenhuis na hun geboorte?
Welke rol zou de Vlaamse overheid, die enerzijds aanwezig is in gevangenissen en anderzijds via Kind en Gezin toch een bevoegdheid heeft met betrekking tot de opvolging van het welzijn van kinderen, kunnen spelen om hier toch de rechten van het kind beter te vrijwaren?
Kan in dit soort van situaties geen kortdurende pleegzorg worden opgestart, niet om de zieke baby thuis op te vangen, wel om de zieke baby in het ziekenhuis te ondersteunen zodat de baby toch wordt gekoesterd in zijn eerste levensdagen en weken?
Minister Beke heeft het woord.
Collega’s, zwangere gedetineerden verblijven in de gevangenis van Brugge, waar een medisch centrum is. Voor de bevalling zelf worden zij naar een ziekenhuis buiten de gevangenis overgebracht. In de gevangenissen van Brugge en Vorst kunnen moeders hun kinderen tot maximum 3 jaar oud bij zich houden. Zij verblijven in een aangepaste cel en krijgen speciale begeleiding.
Er verblijven gemiddeld tien kinderen per jaar tot wanneer ze de leeftijd van 3 jaar hebben bereikt. Het hoogst aantal zit in Brugge omdat alleen daar vrouwen kunnen bevallen. Ik heb geen zicht op de kinderen die langer moeten verblijven in het ziekenhuis.
In de gevangenis van Brugge bestaat een intense samenwerking tussen de psychosociale dienst (PSD) en de medische dienst van de gevangenis en de diensten van Kind en Gezin, het lokale centrum voor kinderzorg en gezinsondersteuning (ckg), pleegzorg en de jeugdhulp. Voor elk kind wordt een zo passend mogelijke ondersteuning gezocht. Indien het kind in het ziekenhuis verblijft, wordt de opvolging opgenomen door de PSD en de medische dienst van de gevangenis, waar ook een vroedvrouw en een verpleegkundige aanwezig zijn. Structureel verzorgt Kind en Gezin er maandelijks consultaties, samen met een arts van de gevangenis. Tevens worden er bezoeken gebracht door een gezinsondersteuner en kan er worden teruggevallen op een multidisciplinair team. Indien nodig kan er ook een psycho-pedagogische medewerker worden ingeschakeld. Daarnaast is er systematisch bezoek van een contextbegeleider van het ckg.
Pleegzorg is in principe bedoeld voor de opvang van een kind in een gezin. In deze situaties is er veeleer nood aan een ondersteuningsfiguur die af en toe een bezoek kan brengen aan het kind. Het meest wenselijke daarbij is dat dit een ondersteuningsfiguur is die ook nadien een rol kan spelen voor het kind. Idealiter is dit een figuur uit de familiale context. Indien er geen ondersteuningsfiguur in de context te vinden is, sluiten we niet uit dat pleegzorg hier een ondersteunende rol kan spelen, op korte en eventueel zelfs met perspectief op langere termijn. De regelgevende concepten sluiten dit in elk geval niet uit. Het lijkt ons een goede zaak dat dit nader onderzocht en geconcretiseerd wordt, ook in de verdere uitvoering van werf 2, de zorggarantie voor jonge kinderen, waar lokale teams van Kind en Gezin, pleegzorg, maar ook andere jeugdhulppartners die relevant zijn in het licht van contextbegeleiding en netwerkversterking, samenwerken.
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord.
Ik hoor dat er wel al wat ondersteuning is voor kinderen die effectief bij hun moeder in de gevangenis verblijven. Waar ik mij enorm veel zorgen over maak, zijn net de baby's die in het ziekenhuis verblijven zonder enige ondersteuning, waardoor de hechting een groot probleem kan zijn. Ik las zelfs dat verpleegkundigen en vroedvrouwen zeggen dat ze een radio bij hen hebben gezegd opdat ze toch een menselijke stem zouden horen. Dat zijn toch wel schrijnende situaties, die we absoluut moeten vermijden.
Ik ben zeer blij dat u zegt dat een ondersteuningsfiguur daarbij wel ondersteuning kan bieden. Zij het niet in de familiale context, dan kan het wel toch via pleegzorg. Ik ben zeer blij dat u dit wilt onderzoeken.
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Ik heb natuurlijk ook de berichten in de media gelezen. Het is een thema waar ik de voorbije jaren al meermaals vragen over heb gesteld. Dat ging ook wel wat ruimer dan dit, namelijk: hoe verlopen contacten van gedetineerden met hun kinderen? Dit gaat over moeders die bevallen terwijl ze gedetineerd zijn, maar er zijn natuurlijk ook mensen die niet daar bevallen, of vrouwen die al oudere kinderen hebben, en er zijn natuurlijk ook de vaders. Het goed laten verlopen van contacten met kinderen is hoe dan ook van belang, voor de kinderen en natuurlijk ook voor de latere re-integratie van zij die gedetineerd zijn. Als een kind tot 3 jaar mee in de gevangenis kan blijven, moet er ook worden gewerkt aan de periode nadien, en als in die periode nadien die moeder dan nog in de gevangenis verblijft, moeten de contacten met dat kind natuurlijk ook worden behouden. Ik heb in het verleden toch al vastgesteld dat er binnen de gevangenissen heel wat projecten in dat kader worden uitgevoerd, ook om gedetineerden te leren omgaan met kinderen, met ouderschap vanuit de gevangenis enzovoort. Ik wil toch vragen om daar verder op in te zetten, want dat is echt van belang in het kader van de ontwikkeling van die kinderen, maar nadien ook met het oog op een goede verstandhouding wanneer het verblijf in de gevangenis wordt beëindigd.
De heer Parys heeft het woord.
Minister, we hebben een strategisch plan voor hulp- en dienstverlening voor gedetineerden. Daarin is er vandaag, als ik me niet vergis, geen apart hoofdstuk voor moeders die bevallen in de gevangenis, als gedetineerde. Dat moet ook dit jaar worden vernieuwd. We verwachten daarbij dat alle vakministers hun relevante input zullen geven. Zo staat het in het regeerakkoord. Zult u ervoor ijveren om daar in dat nieuw strategisch plan ook echt een aandachtspunt van te maken?
Kinderen mogen bij hun moeder in de gevangenis verblijven tot ze 3 zijn. Daarna worden ze opgevangen door een pleeggezin. Hoe verloopt dat contact dan tussen moeder en kind wanneer dat in het pleeggezin verblijft? Hoe wordt een moeder eventueel voorbereid op het opnemen van de zorg voor haar kind wanneer ze op het punt staat de gevangenis te verlaten, of daar toch perspectief op heeft?
De centra algemeen welzijnswerk (CAW’s) bieden nu al hulp en ondersteuning aan gedetineerden en hun familie aan. In welke mate kunnen zij een rol spelen voor die moeders die met hun kind in de gevangenis verblijven?
Minister Beke heeft het woord.
Collega’s, er zijn diverse diensten die dit proces begeleiden. Daarbij kan je verschillende situaties hebben. Zo kan de partner, de echtgenote bijvoorbeeld eerst uit de gevangenis komen. Of de leeftijdsgrens wordt overschreden. Voor elk van die situaties is altijd één uitgangspunt belangrijk, namelijk: hoe kan het proces in het belang van het kind worden begeleid? Wanneer een kind uit de gevangenis komt en het zich dus in de vrije samenleving bevindt, dan zal de reguliere jeugdhulpverwerking daar verder op van toepassing zijn. In alle omstandigheden wordt geprobeerd zo veel mogelijk een natuurlijke thuissituatie te creëren.
Er is het aandachtspunt met betrekking tot die groep kinderen. Die zijn een link met de buitenwereld, als die er kan zijn. Ik heb er daarstraks al verwezen naar het mogelijk maken daarvan. In alle gevallen wordt bekeken wat het beste is voor het kind in de situatie waarin het zich bevindt, binnen de gevangenis, maar ook buiten de gevangenis.
Mevrouw Saeys heeft het woord.
Minister, dank u voor het antwoord. Het welzijn van het kind moet steeds vooropstaan. We weten allemaal dat het vaak om zeer kwetsbare gezinnen en zeer kwetsbare kinderen gaat. Wij moeten te allen tijde ervoor zorgen dat zij absolute voorrang krijgen en wij moeten er absoluut alles aan doen om hun welzijn te verbeteren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.