Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
De heer Bothuyne heeft het woord.
Minister, we leven in een tijd van arbeidskrapte. Dit betekent dat we werkgevers maximaal moeten helpen om hun vacatures ingevuld te krijgen. Dat is helemaal niet zo evident meer. In mijn regio en in vele regio's in Vlaanderen schreeuwen werkgevers om geschikte kandidaten. Bovendien zijn er niet alleen nieuwe jobs, maar ook een toenemend aantal vervangingsvacatures. Dat zal in de komende jaren door de vergrijzing alleen maar toenemen.
VDAB heeft dan ook een cruciale rol om onze Vlaamse economie niet tot stilstand te laten komen. Er zijn een aantal indicatoren die erop wijzen dat er problemen zijn. Ik vroeg bij u de cijfers op over het aantal geannuleerde vacatures bij VDAB. Er zijn meerdere redenen denkbaar waarom een vacature geannuleerd wordt, maar een van de belangrijkste redenen zal ongetwijfeld zijn dat de betrokken werkgever geen of onvoldoende geschikte kandidaten vond. Bijna 10 procent van de vacatures wordt uiteindelijk geannuleerd. Het aantal geannuleerde vacatures stijgt ook sneller dan het aantal aangemelde vacatures, namelijk 78 procent op vier jaar tijd.
Dat leidt tot jobvernietiging. Jobs die niet ingevuld worden, verhuizen naar het buitenland of worden uiteindelijk niet gecreëerd omdat men ervan uitgaat dat ze niet ingevuld zullen geraken. Er zijn ook al berichten van werkgevers die ontmoedigd zijn en hun vacatures zelfs niet meer melden bij VDAB. In de bouwsector is dat een gekend fenomeen. Het gaat dan vaak over vacatures die laagdrempelig zijn op het vlak van scholing, zoals vrachtwagenchauffeurs, verzorgenden, bouwarbeiders, keuken- en horecapersoneel, schoonmaaksters enzovoort.
Minister, we moeten werk maken van begeleiding, niet alleen van werkzoekenden maar ook van werkgevers om om te gaan met de uitdagingen van de arbeidskrapte. Als een vacature geannuleerd wordt, wat gebeurt daar dan mee? Neemt VDAB contact op met de werkgever? Polst men naar de reden? Gaat men na hoe men het probleem uiteindelijk kan oplossen? Is er een sluitende aanpak voor werkgevers? We streven al lang naar een sluitende aanpak voor werkzoekenden, maar in feite hebben ook werkgevers recht op een dergelijke begeleiding op maat. Hoe worden werkgevers en zeker ook kmo's in begeleiding genomen als ze een vacature aanmelden? Op welke manier en op welke momenten in het proces is er contact tussen VDAB en werkgever?
VDAB vraagt ook sollicitatiefeedback aan werkgevers. Er waren op dat vlak projecten met werkgeversorganisaties, onder andere met het Neutraal Syndicaat voor Zelfstandigen (NSZ). Wat heeft dat opgeleverd? Het is een gekend fenomeen dat werkgevers te weinig feedback geven. Op welke manier wordt dat verholpen? Welke projecten komen daaraan tegemoet?
Minister Crevits heeft het woord.
Ik was even met Marie-Charlotte aan het overleggen, want zij zegt dat we moeten opletten met de cijfers. Ik ben nog geen specialist ter zake, collega Bothuyne. Er zijn cijfers met betrekking tot de ontvangen vacatures en cijfers met betrekking tot geannuleerde vacatures. Die laatste zijn in gedeeld beheer, dus die mogen niet volledig afgezet worden tegenover de eerste.
Uw vraag sluit trouwens heel mooi aan bij schriftelijke vraag nummer 140 van 14 november 2019. U ziet, we gaan altijd op zoek naar links met zaken die al in vragen aan bod gekomen zijn.
De annulatie van een vacature kan heel veel verschillende redenen hebben. Een werkgever kan afzien van een geplande aanwerving om welke reden dan ook. Het kan zijn dat er geen geschikte kandidaten gevonden zijn of dat de werkgever de aanwerving wil uitstellen. De werkgever kan ook voor een andere oplossing kiezen of intern een oplossing gevonden hebben. Het kan evengoed zijn dat er al iemand gestart is met een individuele beroepsopleiding (IBO). Er zijn dus heel veel mogelijke redenen.
In de opgesomde voorbeelden kan de reactie van VDAB dus verschillen. Voor vacatures waarvoor de werkgever ondersteuning vroeg aan VDAB en die dus in gedeeld beheer zijn, zal de vacaturebeheerder altijd informeren naar de reden waarom de vacature werd geannuleerd bij de werkgever. Afhankelijk van de reden die de werkgever aanhaalt, zal VDAB al dan niet nog verder ondersteunen. Voor de vacatures die de werkgever via ‘Mijn VDAB’ zelf beheert, heeft VDAB geen informatie over de reden waarom vacatures worden geannuleerd. Bij het annuleren van deze vacatures moet je namelijk geen reden voor annulatie opgeven. Dat is ook logisch, want de werkgever staat zelf in voor het beheer ervan.
VDAB heeft wel een automatisch opvolgsysteem voor deze vacatures. Als blijkt dat vacatures na twee maanden ongewijzigd blijven, zal de werkgever een mail ontvangen met de vraag of deze nog gepubliceerd moeten blijven. De werkgever kan dan ook contact opnemen met VDAB.
Hoe komen we nu tot een sluitende aanpak? U weet dat het dienstverleningsaanbod van VDAB ter beschikking staat van al onze ondernemingen. Zij kunnen vacatures melden en publiceren en zij kunnen hulp vragen en krijgen. Er is ook een servicelijn, die voor werkgevers ter beschikking staat en die verder verfijnd wordt in samenwerking met de werkgeversorganisaties. Voor ondernemingen is er een dubbele aanpak: een digitale aanpak via de servicelijn voor alle ondernemingen en een persoonlijke benadering voor ondernemingen met specifieke problemen, zoals moeilijk invulbare vacatures.
VDAB kan bij specifieke problemen onder andere opleidingstrajecten opstarten en opvolgen. Ook kan VDAB assisteren bij de organisatie van jobbeurzen, jobevents of jobdates. Werkgevers kunnen bij de experts van VDAB gemakkelijk informatie verkrijgen over de arbeidsmarkt en het beschikbare potentieel. Er is een aanbod voor zowel kmo’s als voor grote bedrijven, al dan niet in samenwerking met de partners van Federgon.
Hoe wordt er te werk gegaan als er een vacature wordt aangemeld? Werkgevers hebben een keuze. Ofwel kiezen ze voor een loutere publicatie en gaan ze zelf op zoek naar kandidaten via het gedeeld platform ‘Mijn VDAB voor werkgevers’, ofwel vragen ze aan VDAB om mee op zoek te gaan naar de geschikte kandidaten. In dit laatste geval spreekt VDAB over vacatures in gedeeld beheer, en dat houdt een aantal stappen in. Na ontvangst van de vacature wordt deze op basis van de plaats van tewerkstelling toegewezen aan een regionale vacaturebemiddelaar. Die moet, nadat hij een inschatting heeft gemaakt van wat nodig is om de vacature in te vullen, binnen vijf werkdagen een dienstverleningscontact met de werkgever opmaken om de nodige afspraken te maken. Het aantal contactmomenten tijdens het verdere verloop is afhankelijk van het type vacature. Dat zult u wel begrijpen.
Wat de sollicitatiefeedback betreft, heb ik op een vraag daaromtrent in de plenaire vergadering van 18 december 2019 reeds een antwoord gegeven. Toen had collega Ongena mij hierover een actuele vraag gesteld. (Opmerkingen van Tom Ongena)
Dat was een vraag over de sollicitatiefeedback. U keek wat verrast, misschien omdat ik dat nog wist. (Opmerkingen van Tom Ongena)
In de zomer van 2019 rondde VDAB een ‘call for ideas’ af, een oproep om innovatieve ideeën rond sollicitatiefeedback door werkgevers uit te werken. Het ontwikkelingsproces tijdens deze oproep en de verkregen prototypes brachten interessante inzichten met zich mee in de manier waarop VDAB haar bestaande feedbackkanalen kan optimaliseren. Eigenlijk zou sollicitatiefeedback beter renderen in een ruimer geheel van opvolging van het volledige sollicitatieproces. Daarom willen we de sollicitatiefeedback integreren in de werkgeversbenadering. We hadden het in de plenaire over de tool, die niet gebruiksvriendelijk of althans voor verbetering vatbaar was – om het positief te omschrijven. Er is ook gebleken dat een link met bestaande IT-tools van VDAB noodzakelijk is, zodat de sollicitatiefeedback voldoende kan doorstromen in de werking van VDAB. Je bent er immers niet veel mee als er feedback is op een aparte plaats, maar als er niets mee gedaan wordt. Dan is het tijdsverlies geweest. VDAB wenst gebruik te maken van één gebruiksvriendelijke tool waar verschillende toepassingen via één kanaal, ‘Mijn VDAB voor de werkgever’ aangereikt worden. Dat zou in 2020 vorm moeten krijgen.
Op lange termijn zou er één werkgeversloket moeten komen, zoals ik ook al gezegd heb, waar werkgevers vlot met al hun vragen terechtkunnen. Zolang dat er niet is, blijft het huidige meldpunt wel bestaan. Naar aanleiding van de vorige vragen heb ik bij VDAB aangedrongen om vaart te zetten achter de realisaties die beloofd zijn.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Vaart zetten is positief, minister. Het is inderdaad belangrijk, want werkgevers vragen erom. Heel veel werkgevers gaan er volgens mij ook van uit dat VDAB altijd actief gaat meewerken, als ze een vacature melden. Men is er zich niet van bewust dat er een verschil is tussen vacatures in gedeeld beheer en vacatures in eigen beheer. Daar ligt dus al een deel van de opdracht. De dienst moet elke vacature, zeker die voor knelpuntberoepen, actief mee gaan beheren.
Het verwonderde mij enigszins dat de reden voor annulatie opnieuw bevraagd zou worden, want VDAB is daar een aantal jaar geleden mee gestopt. Ik ben blij dat dat opnieuw gebeurt. Ik heb in het verleden ook aan uw voorganger, voormalig minister Muyters, gevraagd om actief te vragen naar de reden van annulatie. Dat is een vorm van kwaliteitscontrole die essentieel is om het contact met werkgevers te behouden. Ik hoop dus dat die redenen ook verder bevraagd worden en dat men daar effectief mee aan de slag gaat om zo problemen te kunnen oplossen.
Ik had nog één bijkomende vraag: op welke manier wordt er samengewerkt met werkgeversorganisaties, zowel sectorale als interprofessionele? Er zijn in het verleden samenwerkingsakkoorden gesloten met het Vlaams netwerk van ondernemingen (Voka) en met de Unie van Zelfstandige Ondernemers (UNIZO). Ik ga ervan uit dat zij mee kunnen helpen om de dienstverlening van VDAB beter bekend te maken en dat zij nuttige partners zijn.
De heer Malfroot heeft het woord.
Ik heb eigenlijk ook nog twee vragen. U spreekt over ondersteuning vanuit VDAB. Wat moeten wij daaronder verstaan?
Hebt u zicht op het aantal werkgevers dat begeleiding vraagt bij VDAB en op het aantal werkgevers dat vacatures zelf beheert?
Minister Crevits heeft het woord.
Mijnheer Bothuyne, ik zal starten met uw laatste punt. Er bestaat een heel intensieve samenwerking met de verschillende partners. Alles wat VDAB doet om vacatures ingevuld te krijgen, moet nu eenmaal samen met partners gebeuren. Dat verloopt trouwens ook via de accountmanagers die er nu zijn per sector.
Wat de annulatie van vacatures betreft, is er een verschil tussen vacatures in gedeeld beheer, waarvoor altijd feedback gevraagd wordt, en vacatures in eigen beheer, waarvoor geen feedback gevraagd wordt. Het enige wat met betrekking tot die laatste vacatures gebeurt, is dat er contact wordt opgenomen met de werkgever, als die vacature twee maanden ongewijzigd op het platform blijft staan. Ik heb geen indicaties dat dat niet meer zou gebeuren. Het staat ook zo in mijn antwoord, dus ik denk dat dat nog steeds het geval is, maar ik wil het gerust eens navragen.
U zegt dat de werkgevers ervan uitgaan dat VDAB sowieso helpt. Mocht daarover verwarring bestaan, mocht men niet goed beseffen dat dat niet altijd zo is, dan moeten we dat duidelijker communiceren. Voor mij was het ook nieuw. Ik leer elke week bij. Wanneer ik vragen beantwoord, komen daarin altijd nieuwe dingen aan bod over hoe de werking verloopt. Dat is interessant. Ik wil dat gerust checken. Mochten daarvoor extra communicaties nodig zijn, zullen we daarvoor zorgen.
Mevrouw Malfroot, ik heb de cijfers momenteel niet. Maar normaal staat dat in het jaarverslag van VDAB. Mocht dat niet zo zijn, laat ik ze daarin opnemen. Want dat is natuurlijk elementaire informatie. Ik moet eens bekijken hoeveel dat er dan zijn. (Opmerkingen van Ilse Malfroot)
Ja, maar normaal gezien moet je die cijfers heel gemakkelijk kunnen vinden. Nogmaals, als het niet zo is, laat ik dat opvolgen. Mochten ze wel gemakkelijk beschikbaar zijn op het internet, dan zal ik ze u niet apart bezorgen. Mochten we vaststellen dat dat niet zo is, zullen we ze u in aanvulling van de vraag bezorgen.
Wat VDAB doet, is een beetje afhankelijk van de vraag. Zoals ik zei, kijkt men eerst naar wat er nodig is. Binnen de vijf dagen moet je een aanbod doen naar de werkgever over wat je kunt doen om te helpen. Maar dat hangt natuurlijk af van waarover het gaat.
Voorzitter, ik weet niet of er nog een bezoek aan VDAB is gepland? Want dat kan interessant zijn. Ik heb zelf veel geleerd door bij VDAB op bezoek te gaan, bijvoorbeeld over hoe de aanpak op maat gebeurt. Want de ene werkzoekende is de andere niet. Misschien is dat een interessant element om actief te bespreken bij het bezoek aan VDAB.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. De ene werkzoekende is de andere niet. En hetzelfde kan worden gezegd over de werkgevers en de vacatures. Ook zij verdienen dus een gepaste begeleiding en opvolging. Ik heb begrepen dat we daar allemaal samen aan kunnen werken.
De vraag om uitleg is afgehandeld.