Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Vraag om uitleg over de interne verdeeldheid van het directiecollege van de VRT en de gevolgen voor de onderhandelingen over een nieuwe beheersovereenkomst
Verslag
Mevrouw Segers heeft het woord.
Tussen het moment dat ik mijn vraag heb geschreven en ingediend, op 23 december, en de weken daarna, zijn er nieuwe ontwikkelingen geweest. Maar de situatie lijkt mij allesbehalve opgelost. Integendeel, ik denk dat de VRT zeer zware tijden beleeft, en ik heb echt niet graag dat onze geliefde openbare omroep, het huis van vertrouwen, zich in een dergelijke situatie bevindt.
20 december was het moment waarop er voor het eerst in de kranten gewag werd gemaakt van de impasse aan de top van de VRT. De CEO van de VRT, Paul Lembrechts, heeft eind november blijkbaar het ontslag gevraagd van directeur Media en Productie, Peter Claes, na – zo luidt het – aanhoudende conflicten binnen het zeskoppige directiecomité, en naar aanleiding van het functioneren van Peter Claes en botsende visies over de toekomst van de VRT.
De raad van bestuur van de VRT heeft op dat moment het verzoek van Paul Lembrechts niet gevolgd, uit juridische voorzichtigheid. Daardoor is de VRT in een politieke impasse verzeild. Daarna is er natuurlijk ook nog een brief gekomen van de andere leden van de directie – dat was nog niet geweten toen ik mijn vraag formuleerde. Die brief is dan gelekt in de media, en er is een extra raad van bestuur geweest op maandag, net voor het einde van het jaar. Daarop is beslist om geen beslissing te nemen. Zo heb ik het toch geïnterpreteerd. Er is wel beslist om een bemiddelaar aan te stellen: Fabiaan Van Vrekhem. Momenteel loopt er dus een bemiddeling.
Dit baart mij natuurlijk veel zorgen, omdat dit een bijzonder ongelegen tijdstip is. De besparingsoefening moet worden omgezet en er zijn de nakende onderhandelingen voor de nieuwe beheersovereenkomst waar het parlement vanaf nu zijn schouders onder zet. Er komt deze maand ook nog een nieuwe samenstelling van de raad van bestuur. Dit is dus echt niet het goede moment om interne conflicten zomaar op de straatstenen te gooien.
U hebt daar tot nu toe heel voorzichtig of helemaal niet op gereageerd, minister. Maar de situatie is wel penibel. Hebt u intussen al gesprekken gehad met de top van de VRT, dus met de directie of de raad van bestuur? En wat was de uitkomst ervan? Welke stappen plant u verder te kunnen ondernemen om de rust te laten weerkeren binnen de VRT?
De heer Meremans heeft het woord.
Er zijn intussen reeds een aantal zaken gewijzigd, zoals de voorgaande spreker ook aanhaalde. Maar deze vraag moet u sowieso ook zien als een vraag over onze bezorgdheid rond de openbare omroep.
Hetgeen er in de pers is verschenen, en dat allemaal in de kerstvakantie, geeft een beeld van verdeeldheid weer binnen het directiecollege van de VRT. De raad van bestuur heeft dan beslist om een externe raadgever aan te stellen die moet bemiddelen.
Zoals mevrouw Segers inderdaad ook aanhaalt, moet er binnenkort een delegatie worden samengesteld, met wie u de volgende beheersovereenkomsten moet onderhandelen of bespreken, in de richtlijnen of het kader die zijn vastgesteld door het regeerakkoord. Het is belangrijk dat u daar met partners kunt spreken die het nodige gezag of de impact hebben binnen de openbare omroep.
Wat is de concrete opdracht van de bemiddelaar? Heeft hij een timing meegekregen? Moet hij tegen dan of dan een verslag hebben?
Welke rol ziet u voor uzelf om eventueel te bemiddelen in deze vertrouwensbreuk? Welke stappen kunt en zult u zelf ondernemen?
Welke impact heeft dit op de opstart van de onderhandelingsgesprekken voor een nieuwe beheersovereenkomst?
Minister Dalle heeft het woord.
Dank u, collega’s, voor deze vragen over een zeer ernstige zaak. Ik betreur natuurlijk wat er gebeurt. Het gaat hier over een ernstig conflict binnen het directiecollege van de VRT. Dat is op zich zeer ernstig en schadelijk. Het feit dat het bovendien breed wordt uitgesmeerd in de media maakt het alleen nog maar erger. Dit is schadelijk en bijzonder pijnlijk op persoonlijk vlak voor alle betrokkenen en het is vooral zeer schadelijk voor onze openbare omroep. De Vlaamse Regering vindt het natuurlijk belangrijk dat daar een slagkrachtige en kwaliteitsvolle openbare omroep staat. Het is een jaar met bijzonder veel uitdagingen voor de openbare omroep, niet in het minst door de onderhandelingen over de beheersovereenkomst die ons in de komende vijf jaar moet positioneren, die de Vlaamse openbare omroep sterk moet maken in een sterk medialandschap in zeer veranderende tijden van digitalisering en zware internationale concurrentie.
Op dit moment vindt de Vlaamse Regering het belangrijk dat we daar staan met een sterke partner. De onderhandeling zal niet gemakkelijk zijn, maar we hebben er niets aan dat de VRT daarin verzwakt is, integendeel, we hebben nood aan een sterke partner om goede onderhandelingen te kunnen voeren met een goed resultaat, een goed resultaat voor de aandeelhouder, de Vlaamse overheid, de Vlaamse belastingbetaler en voor de openbare omroep.
We rekenen er dan ook op dat er op korte termijn een oplossing komt voor dit conflict. Ik heb uiteraard met de VRT contact opgenomen om input te hebben voor antwoorden op uw terechte vragen. Maar ik zal mij, zoals ik in de pers heb gedaan, toch wat op de vlakte houden en moeten houden want het gaat over een interne personeelsaangelegenheid. Dit is in wezen – u hebt in de krant kunnen lezen dat het een politieke zaak is – een personeelsaangelegenheid en uiteraard geen politieke zaak. Het is een personeelsaangelegenheid binnen het directiecollege waarover de raad van bestuur beslissingen neemt. Zoals u weet, heeft de raad van bestuur van 30 december een bemiddelaar aangeduid en in het belang van de VRT moet deze bemiddelingsopdracht alle kansen op slagen krijgen.
De bemiddelaar heeft de opdracht gekregen om te zien of de vertrouwensbreuk binnen het directiecollege nog kan worden hersteld. Hem wordt gevraagd om in gesprek te treden met alle betrokkenen ten einde het vertrouwen tussen hen te herstellen. Het lijkt me niet goed om daar strikte deadlines over te communiceren, maar het spreekt voor zich dat dit opnieuw op de agenda zal staan van de raad van bestuur op 20 januari.
Wat de gesprekken betreft die ik zelf zou kunnen voeren, of mijn eigen opdracht, wil ik graag verwijzen naar de bevoegdheid van de raad van bestuur in dezen. De raad van bestuur is bevoegd voor het aanwerven en ontslaan van de leden van het directiecollege op voordracht van de gedelegeerd bestuurder; de raad is ook bevoegd voor het bemiddelen bij personele conflicten binnen het directiecollege, wat hier natuurlijk het geval is.
De VRT is uiteraard een nv van publiek recht waarvan de werking is neergeschreven in het Mediadecreet, de vennootschapswetgeving, de statuten en het charter deugdelijk bestuur. De gedelegeerd bestuurder heeft conform het Mediadecreet, artikel 13, §1, 7° een voorstel van ontslag geformuleerd van de directeur Media en Productie voor een vertrouwensbreuk.
Op basis van het charter van deugdelijk bestuur is het het remuneratiecomité dat zich over deze vraag buigt en dat een voorstel formuleert voor de raad van bestuur. Dat is ook gebeurd. Het remuneratiecomité heeft de betrokkenen gehoord en heeft reeds tweemaal een advies geformuleerd voor de raad van bestuur. In het verlengde daarvan is de raad van bestuur in zijn vergadering van 16 december 2019 unaniem niet ingegaan op de vraag tot ontslag. Op de bijzondere raad van bestuur van 30 december 2019 heeft de raad een bemiddelaar aangesteld die moet nagaan of de vertrouwensbreuk binnen het directiecollege nog kan worden hersteld. Door het feit dat er nu een bemiddelaar is aangesteld zou het wat vreemd zijn dat ik zelf zou tussenkomen als bemiddelaar. Dat is overigens ook niet voorzien in het Mediadecreet. De Vlaamse Regering moet alle kansen op slagen geven aan deze bemiddelaar. Ik deel uiteraard de bekommernis met betrekking tot de organisatie en het belang van het vinden van een oplossing. Ik heb al gezegd dat we voor enorme uitdagingen staan. We hebben nood aan een sterke partner.
De vraag over de beheersovereenkomst is ook belangrijk. De voorbereiding van de opstart van de gesprekken over de beheersovereenkomst is bezig. Mijn administratie heeft een timing en een kalender uitgewerkt. We onderzoeken die zodat we binnenkort de effectieve gesprekken kunnen opstarten.
U herinnert zich dat er ook al een visienota is gepubliceerd over hoe de VRT dit proces ziet. Op korte termijn zullen we daarmee verdergaan. Deze situatie heeft er op dit moment geen invloed op. We streven ernaar om nog steeds de vooropgestelde planning na te leven. U weet dat we vanaf 1 januari volgend jaar een nieuwe beheersovereenkomst moeten hebben. De VRT is uiteraard ook die mening toegedaan.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Mijn persoonlijke appreciatie is dat ik heel moeilijk de beslissing van de raad van bestuur kan volgen om een bemiddelaar aan te stellen. Maar, laat ze alle kansen, zoals u zelf ook aangeeft. Ik vond het onbegrijpelijk dat men eerst de CEO om het ontslag van iemand vraagt, waarop niet wordt ingegaan. Het directiecomité vraagt hetzelfde, en ook daar wordt niet op ingegaan. De vertrouwensbreuk lijkt me compleet. De vraag is of je die relaties, ook menselijk, nog kunt herstellen. Laat ons hopen dat er een oplossing komt.
U hebt het over korte termijn. Er is een raad van bestuur gepland op 20 januari. Verwacht u dan dat op dat moment de opdracht van Fabiaan Van Vrekhem van Accord zal zijn beëindigd of voorziet u dat die nog langer kan doorlopen?
Ik heb nog een bijkomende vraag. Ik weet niet of ik het goed heb gehoord, maar ik dacht dat u zei dat de beslissing van 16 december unaniem was om niet in te gaan op de vraag van de CEO om de heer Claes te ontslaan. Was dat werkelijk unaniem?
De heer Meremans heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Sowieso is het een moeilijke situatie waarbij men inderdaad het best terughoudend is. Ik denk dat we de bemiddelaar alle kansen moeten geven, zoals u duidelijk zegt, en dat we hopelijk tot een oplossing komen, in het belang van de openbare omroep. U zegt dat het geen onmiddellijk effect heeft op de beheersovereenkomst, maar we moeten die toch in alle sereniteit en rust kunnen starten. Ik hoop dus echt dat er een oplossing komt. U moet deze vraag dan ook zien als – hoe zal ik het zeggen? – een teken dat voor ons, net zoals voor u, de openbare omroep enorm belangrijk is. We hopen zeker en vast dat er een oplossing uit de bus komt. Hopelijk hebben we er tegen eind januari wat meer zicht op.
Mevrouw Van den Brande heeft het woord.
Ik wil gewoon even beamen dat het tijdstip onwaarschijnlijk ongelegen komt, maar ook de manier waarop de brief van het directiecomité is uitgelekt, vond ik heel erg triest. Alles gebeurt inderdaad ten koste van de VRT. Daarin wil ik de collega's en de minister bijtreden, en dat is eigenlijk bijzonder jammer.
Ook wij hopen dat die verzoening tot iets zal leiden. De CEO Paul Lembrechts had na de stemming, die, als ik het goed heb, unaniem was, om juridische redenen zelf al een voorstel gelanceerd om eventueel toch met Claes verder te werken onder een andere constellatie. Wij hebben ons daar toen een beetje op gebaseerd om te zeggen dat er eventueel toch een uitweg zou zijn om met elkaar te blijven samenwerken omdat de heer Claes al heel lang actief is binnen de VRT en een goede reputatie heeft op bepaalde vlakken. Het blijft natuurlijk zo, als een totaal directiecomité zich voor de rest richt tegen iemand, dat het toch een belangrijke vraag is geweest.
Minister, ik weet dat u niet kunt bemiddelen in dezen, daarin volg ik u. Maar een heel belangrijk punt in het geheel is de machtsconcentratie die momenteel bij de heer Claes zit. Het was nooit voorheen zo dat de twee posten die hij nu heeft, namelijk media en productie en programma, bij één persoon zaten. Het lijkt er erg op dat heel veel van de problemen daardoor zijn ontstaan, namelijk door een soort machtsconcentratie. De heer Claes heeft een budget van 200 miljoen euro of zo, en alle andere directieleden zijn daardoor afhankelijk van hem. We kunnen van hieruit misschien niet bemiddelen, maar wel toezien of er aan die concentratie binnen het directiecomité iets wordt gedaan. Verder hopen wij dat die verzoening er zal komen.
Er werd gezegd dat de herschikking van de raad van bestuur er komt op 20 januari. Klopt die datum nog altijd? Of komt ook daar een verandering en wachten wij op wat de uitslag hiervan is voor dat beslist zal worden?
Mevrouw D’Hose heeft het woord.
Minister, ik ben het er absoluut mee eens dat we ons hier terughoudend in moeten opstellen. Het is inderdaad geen politiek dossier, het is een conflict binnen de directie. Desalniettemin vind ik wel dat wij vanuit de politiek heel duidelijk kunnen zeggen – ik denk dat we het er kamerbreed over eens zijn, – dat dit echt niet goed is voor de VRT, op zo'n cruciaal moment, niet goed voor de VRT als openbare omroep maar ook niet goed voor het personeel, dat, naar ik heb begrepen, toch stug doorwerkt. Dit mag ook eens worden gezegd. Ondertussen worden de projecten verder uitgerold, blijven we goede televisie zien en blijft men goede televisie maken.
Zoals de collega's al hebben gezegd, is de timing in dezen heel kwalijk. Ik kan begrijpen dat het directiecomité, nu we voor een aantal zeer cruciale momenten staan zoals de beheersovereenkomst en de nieuwe raad van bestuur, een beslissing heeft willen bewerkstelligen. Maar omdat men niet gevolgd is door de voltallige raad van bestuur, is die niet kunnen worden doorgevoerd.
Ik zou in dezen ook willen wijzen op de verantwoordelijkheid van de raad van bestuur. Zoals collega Segers heb ik ook vragen bij de unanimiteit. Het is spijtig dat dit conflict zo lang wordt gerokken. We zijn ondertussen al weken verder. In principe moet zoiets, zeker in tijden van crisismanagement, snel opgelost worden, zodat we snel weer een doorstart kunnen nemen. Ik kan begrijpen dat men de timing van de raad van bestuur in acht moet nemen en dat de bemiddelaar de nodige tijd moet hebben om een oplossing te vinden waar iedereen mee kan leven, maar ik wil er toch toe oproepen dat er een oplossing komt en dat die snel komt. ‘Time is running out.’ Elke minuut die we nu verliezen en de VRT-top verdeeld is, is een minuut te veel.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Ik sluit me aan bij de bekommernis van de collega's over de timing van dit openlijke conflict. Dat is zeer ongelegen omdat er zal worden gestart met de onderhandelingen voor de nieuwe beheersovereenkomst. Los daarvan beschikken wij niet over alle elementen in dit dossier. De minister weet misschien iets meer, maar wij alleszins niet. Wat is daar allemaal precies gebeurd? Ik vind het dan ook heel moeilijk om daar veel uitspraken over te doen. Er is jammer genoeg in de pers wel wat gespind, langs beide zijden. We vinden het dan ook een goede beslissing van de raad van bestuur om een externe bemiddelaar aan te duiden. Laten we hopen dat dit resultaat oplevert want hoe dan ook zitten we hier in een juridisch kluwen met mogelijk financiële gevolgen indien er op een of andere manier ontslagen zouden vallen.
Er is inderdaad ook de rol van de raad van bestuur, zoals mevrouw D’Hose al aanhaalde, maar er is uiteraard ook de rol van de gedelegeerd bestuurder die zich te houden heeft aan wat daarover in het charter van 2018 is afgesproken. In feite moet hij de beslissingen van de raad van bestuur uitvoeren. En dan terugkomen met een brief van het directiecomité enzovoort: ik kan er niet over oordelen aan wie het ligt dat het aansleept. Ik denk dat er hier een gedeelde verantwoordelijkheid is.
De heer Slootmans heeft het woord.
Ik volg eigenlijk mevrouw Brouwers, want ik wil het ook hebben over de rol van de CEO. Ik volg ook de minister die zegt dat het een zaak is van de raad van bestuur en dus een interne kwestie. Maar in 2006 was het dat ook met toenmalig minister Bourgeois en de heer Mary, waar minister Bourgeois toen heel duidelijk kleur heeft bekend door de kant te kiezen van de aandeelhouder, van de belastingbetaler die toch veruitwendigd wordt in de raad van bestuur. Bourgeois heeft toen de moed gehad om zich niet te verstoppen achter de autonomie van de raad van bestuur.
Minister, u bent minister van Media en eigenlijk zou u de verdediger moeten zijn van de raad van bestuur die de vertegenwoordiging is van de politieke proportionaliteit. Aan wiens kant staat u nu? Staat u aan de kant van het eigengereide management of een deel daarvan? Of staat u aan de kant van diegenen die het hele winkeltje financieren?
Mensen als de heer Lembrechts moeten toch ook eens beseffen dat zij werken binnen het kader dat de aandeelhouder, zijnde de raad van bestuur, uitzet. Als het neen is – zijn voorstel is er gekomen op 16 december 2019 –, is het ook neen. Op het moment dat zij hun contract tekenen, aanvaarden zij ook dat wettelijke kader. Het kan zijn dat ze daar ongelukkig in zijn, dat ze het niet leuk vinden dat er een krimpscenario komt en dergelijke meer, maar als het niet lukt, of als ze het niet willen of als ze er niet tevreden mee zijn, dan hebben ze de keuze: ofwel voeren ze de plannen van de raad van bestuur loyaal uit, ofwel moeten ze een andere uitdaging zoeken.
Minister Dalle heeft het woord.
Inzake de vergadering van de raad van bestuur van 16 december 2019 heb ik het woord ‘unanimiteit’ gebruikt omdat er geen stemming is geweest over die kwestie, zoals ik ben geïnformeerd. In die zin was er unanimiteit over de beslissing om niet in te gaan op de vraag tot ontslag.
Op de vergadering van de raad van bestuur van 20 januari 2020 zal dit op de agenda staan. Dat is evident. Ik zal geen verdere uitspraken doen omtrent de timing omdat dat het dossier alleen maar zal bemoeilijken. 20 januari 2020 is ook onze richtdatum voor de samenstelling van de raad van bestuur, wat nog een heel andere kwestie is die op zich losstaat van deze zaak.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Minister, ik ben op zijn minst een beetje gerustgesteld dat het op de raad van bestuur van 20 januari 2020 opnieuw geagendeerd staat en dat er dan ook effectief beslist wordt. Ik ben het met u en de andere collega's eens dat hoe langer dit aansleept, hoe slechter de zaak wordt. Hier moet snel in getrancheerd kunnen worden om met een nieuwe raad van bestuur een doorstart te kunnen maken, zodat we zo snel mogelijk werk kunnen maken van een goede nieuwe beheersovereenkomst.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld