Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, mijn vraag dateert nog van vorig jaar, maar ze werd uitgesteld.
We weten allemaal dat er goed wordt gescreend in Vlaanderen en daar mogen we fier op zijn. Mijn vraag gaat erover dat een aantal weken geleden toch aan de alarmbel werd getrokken omdat steeds minder jonge vrouwen tussen 20 en 29 jaar een uitstrijkje laten nemen om zich te laten screenen op baarmoederhalskanker. Als artsen hadden we dit een beetje gevreesd omdat er nu de vaccinatie tegen het humaan papillomavirus (HPV) is. Dit sluit natuurlijk niet uit dat de vrees een beetje bewaarheid wordt dat vrouwen denken dat ze volledig beschermd zijn door het vaccin, wat niet het geval is. Het Centrum voor Kankeropsporing luidde dus de alarmbel en noemt de daling onrustwekkend.
Vlaanderen heeft het voornemen om verder te investeren in ziektepreventie door bevolkingsonderzoeken. Op basis van wetenschappelijk onderzoek gaat men na hoe de preventieve kankerscreening kan worden uitgebreid. De deelnamegraad wil men verbeteren door middel van een ‘geïnformeerde motivatie’ met een focus op kwetsbare groepen.
Minister, er is een campagne geweest ‘Supermama’s denken aan alles. Of toch bijna.’ om de HPV-vaccinatie onder de aandacht te brengen. Is er een evaluatie geweest van de campagne ‘Supermama’s’? Indien ja, kunt u de resultaten kort toelichten?
Hoe zult u de deelnamegraad voor het uitstrijkje bij kwetsbare vrouwen en vrouwen in het algemeen verhogen? Welke maatregelen zult u nemen?
Minister Beke heeft het woord.
Collega, dit is een belangrijk issue. De supermamacampagne is georganiseerd op Moederdag 2016. Via de website www.supermamas.be was het mogelijk een video op te nemen met een boodschap voor je moeder, die dan via een e-mail werd verstuurd. Die campagne was een onderdeel van het jaarlijkse piekmoment in de maand mei voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Deze actie werd online 1500 keer door unieke bezoekers bezocht. Verder werd die actie niet geëvalueerd aangezien het ging om een kleine actie van één dag. Wel zien we dat na ons enkele jaren intensief te richten op die oudere doelgroep, dit zijn vruchten afwerpt in deelnamecijfers van de doelgroep. Het Centrum voor Kankeropsporing zal in 2020 bijzondere acties uitvoeren gericht naar de specifieke kwetsbare doelgroepen, rekening houdende met hun karakteristieke noden.
Het communityproject is een samenwerkingsverband van het Centrum voor Kankeropsporing, het Instituut Gezond Leven en de Logo’s (loco-regionaal gezondheidsoverleg en -organisatie), en het doel is lokale besturen ertoe te laten bijdragen eventuele drempels tot deelname aan het kankeronderzoek te verkleinen.
In 2019 werden hiervoor werkvormen ontwikkeld om de Logo’s te ondersteunen in hun begeleidingstaak voor de lokale besturen. In de gemeente Genk zal dit project proefdraaien rond het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Het is de bedoeling dat de inzichten en de resultaten worden gebundeld in een rapport. Er kan overwogen worden om het project uit te rollen met geïnteresseerde lokale besturen in nauwe samenwerking met hun partners, het Centrum voor Kankeropsporing en de Logo’s. Via de website www.bevolkingsonderzoek.incijfers.be kunnen de lokale partners immers zelf regionale cijfers voor de drie bevolkingsonderzoeken raadplegen.
Om met personen in kwetsbare maatschappelijke situaties in dialoog te gaan over de bevolkingsonderzoeken naar kanker, werd daarnaast een preventiemethodiek uitgewerkt en klaargemaakt voor implementatie vanaf 2020. Dit is een laagdrempelige informatiemap met essentiële en zeer eenvoudige basisinformatie over de drie bevolkingsonderzoeken.
Onderzoek uitgevoerd in samenwerking met het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) toonde dat personen met een beperking minder deelnemen aan de drie bevolkingsonderzoeken naar kanker. Daarom wordt door het Centrum voor Kankeropsporing een aantal initiatieven opgestart zoals aangepaste informatie en sensibilisering met materiaal dat zal worden ontwikkeld voor personen met een verstandelijke beperking met zeer eenvoudig taalgebruik, korte zinnen zonder ontkenningen en voorzien van voldoende beeldmateriaal en pictogrammen.
Er zullen in maatwerkbedrijven of in maatbedrijven zoals beschutte werkplaatsen vormingen worden aangeboden aan personen met een verstandelijke beperking en er wordt een plan van aanpak opgesteld om de digitale toegankelijkheid van de websites van bevolkingsonderzoeken naar kanker te verbeteren.
Personen met visuele beperkingen rekenen immers op screenreaders om de informatie op de website door te nemen. Er wordt daarnaast nagegaan of het haalbaar is de informatie van de basisdocumenten te vertalen naar gebarentaal. Ten slotte is getracht de bereikbaarheid van de teksten te verhogen om tegemoet te komen aan de noden van personen met een lage geletterdheid.
Mevrouw Schreurs heeft het woord.
Minister, het onderdeel over het proefproject van Genk heb ik niet zo goed begrepen.
Er zijn werkmethodieken ontwikkeld om de Logo's te ondersteunen in hun begeleidingstaak voor de lokale besturen. In Genk zal dit project proefdraaien rond het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Het is de bedoeling dat de inzichten en de resultaten worden gebundeld in een rapport. Dan kan worden overwogen om het project uit te rollen met geïnteresseerde lokale besturen.
Dan is mijn vraag: op welke termijn denkt u dit project uit te rollen? Of wanneer wordt het project voor het eerst beëindigd en geëvalueerd, en wanneer wordt het dan verder uitgerold?
Dat moeten we bekijken.
Mevrouw Wouters heeft het woord.
Het is heel belangrijk en aangewezen om die jongste groep van vrouwen tussen 20 en 29 jaar te informeren over het blijvende nut van screening, ook na de vaccinatie. Want de bescherming die de huidige vaccins bieden is ongeveer 70 procent. De resterende 30 procent moet dus worden opgespoord met uitstrijkjes.
Jaarlijks worden er in Vlaanderen nog ongeveer 350 vrouwen getroffen door baarmoederhalskanker, en dat is nog altijd een heel groot aantal. Vroege opsporing van om het even welke kanker zorgt voor vroegdetectie, hogere levenskansen en natuurlijk een veel minder zware behandeling. Goede informatie en opvolging kan in de eerste plaats al gebeuren via de huisartsen en de gynaecologen, bijvoorbeeld tijdens de consultaties voor anticonceptie. Maar we hebben het hier over de preventie van baarmoederhalskanker en de vaccinatie tegen HPV.
Maar ook jongens kunnen vanaf dit schooljaar een gratis HPV-vaccin krijgen. Onderzoek wees immers uit dat ook zij een HPV-infectie kunnen krijgen en doorgeven. En zowel bij meisjes als bij jongens kunnen bepaalde HPV-types ook nog andere kankers veroorzaken, bijvoorbeeld aan de geslachtsorganen, de anale zone, en keel- en halskanker. Deze kankers komen veel minder frequent voor dan baarmoederhalskanker, maar ze zijn zeker niet te verwaarlozen.
Minister, zult u uw campagnes breder opentrekken, en ook aandacht hebben voor de HPV-vaccinaties voor zowel de meisjes als de jongens?
Mevrouw Vandromme heeft het woord.
Ik sluit aan bij mijn collega, door een zijsprong te maken naar de preventie voor baarmoederhalskanker door vaccinatie bij jongens. Minister, wellicht hebt u het bericht van CLB Westhoek (centrum voor leerlingenbegeleiding) ook gelezen. Dat is de reden waarom ik hier even kom aansluiten. Want het is gebleken dat alle CLB’s sinds het schooljaar 2019-2020 ook vaccins mochten aanbieden voor baarmoederhalskanker voor twaalfjarige jongens.
Blijkbaar zijn we in de Westhoek wel een voorbeeld voor de rest van Vlaanderen, want 95,4 procent van de jongens kreeg ondertussen al een eerste vaccinatie, en blijkbaar ligt er een heel goede communicatie aan de basis van dit mooie resultaat. Want zoals reeds werd aangehaald, wordt baarmoederhalskanker veroorzaakt door een humaan virus. Dit virus wordt overgedragen door seksueel contact, en het is ook de oorzaak van een heel aantal andere kankers. Het biedt natuurlijk geen 100 procent zekerheid, en het uitstrijkje bij meisjes en vrouwen blijft heel belangrijk, maar de extra aandacht, ook via de CLB’s, blijft toch cruciaal.
Mijn vraag is dan ook of de minister het ziet zitten om een verdere samenwerking aan te gaan met minister Weyts van Onderwijs, om net binnen die CLB-context ook jongens of ouders van jongens te gaan stimuleren om dat vaccin effectief te laten toedienen. En misschien kunnen we meisjes ook al van jongs af aan aansporen om later ook uitstrijkjes te laten nemen. Mijn vraag gaat vooral over samenwerking rond preventie en het stimuleren van vaccins. Ik dank u.
Mevrouw Saeys heeft het woord.
We kennen het allemaal. We hebben het in de vorige legislatuur erg vaak gehad over het HPV-vaccin. Er is eerst en vooral de verbetering van dat vaccin, en anderzijds is er de vaccinatie bij jongens. Maar dit terzijde. Wat de vraag van mevrouw Sleurs betreft: als het over preventieve onderzoeken gaat – een uitstrijkje, borstkankerscreening – is het altijd moeilijk om kwetsbare vrouwen en mannen te bereiken. Het is een zeer moeilijke groep, maar ik denk dat we hoe dan ook alles moeten proberen om die mensen te bereiken. Ik denk dat huisartsen daarvoor heel goed geplaatst zijn, omdat zij die vrouwen toch frequenter zien, ook vanwege andere problematieken. Zij moeten steeds die preventieve onderzoeken aankaarten.
Ik weet dat meisjes rond de leeftijd van twaalf of dertien jaar worden gevaccineerd, maar ik stel voor om dan ook informatie mee te geven, al is het maar om de ouders te laten weten dat de meisjes op latere leeftijd nog steeds uitstrijkjes moeten laten nemen om baarmoederhalskanker in een vroeg stadium te kunnen opsporen.
Minister Beke heeft het woord.
Ik denk dat dit een belangrijk issue is, zeker in het licht van onze aanpak inzake preventieve gezondheidszorg. We rollen de eerstelijnszones uit. Die zones kunnen natuurlijk een belangrijke rol in de sensibilisering spelen. Ook de scholen kunnen een partner of zelfs een motor zijn. Ik wil wel eens contact opnemen met minister Weyts en nagaan of ten aanzien van de CLB’s een initiatief kan worden genomen.
Mevrouw Sleurs heeft het woord.
Ik dank iedereen voor de tussenkomsten, maar ik zou de aandacht weer op de essentie van de vraag om uitleg willen vestigen. Het gaat erom dat jonge meisjes en mensen in kwetsbare groepen ten gevolge van het vaccin denken dat een uitstrijkje niet meer nodig is. Ik zou dat hier onder de aandacht willen brengen.
Minister, u bent hiermee bezig, maar de essentie van mijn vraag om uitleg is dat de aandacht niet mag verslappen. Die vaccinatie is zeer goed. We blijven hier achterstaan en dit moet blijven gebeuren, maar het gevolg kan zijn dat er een verminderde screening met uitstrijkjes is. Het is een en-enverhaal en geen of-ofverhaal.
De vraag om uitleg is afgehandeld.