Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Verslag
De heer Kennes heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, sinds enkele maanden heeft Roemenië voor de eerste keer het voorzitterschap van de Europese Unie overgenomen. We horen er niet zo heel veel over omdat heel veel ogen in het Europese landschap zijn gericht op het Verenigd Koninkrijk. Er wordt nagedacht over het meerjarig financieel kader. De verkiezingen komen eraan en er zijn nog heel wat andere dossiers. Het voorzitterschap komt niet zo heel sterk uit de verf. Toen het startte, waren er al heel wat kritische en sceptische stemmen die zich afvroegen of het wat ging worden.
Roemenië wordt immers geplaagd door grote interne politieke problemen. Ook commissievoorzitter Juncker waarschuwde de regering dat Roemenië de juiste voorwaarden moest creëren voor een succesvol voorzitterschap en de interne problemen opzij moest zetten. De Europese Commissie uitte vorige maand ook een grote bezorgdheid over de rechtsstaat in Roemenië en de wijze waarop de regering omgaat met de strijd tegen corruptie. Er zijn ook spanningen tussen de president en de regering.
Vorige week kreeg het land dan weer complimenten van de vicevoorzitter van de commissie omdat het voorzitterschap tot nu zeer succesvol is geweest. Dat gebeurde in het kader van een informele vergadering in Boekarest van de Europese ministers bevoegd voor Europese Zaken.
Roemenië heeft bij het begin van zijn voorzitterschap verklaard een ambitieuze en realistische voorzitter te willen zijn. Roemenië bouwt zijn voorzitterschap op vier pijlers en vier sleutelmomenten. De pijlers zijn: het Europa van convergentie met groei, concurrentievermogen en connectiviteit; een veilig Europa; Europa als globale speler; een Europa van gedeelde waarden. Men schoof ook vier sleutelmomenten naar voren: een vlotte transitie naar een nieuwe institutionele cyclus; brexit en de toekomstige relaties met het Verenigd Koninkrijk; de EU-top in Sibiu over de toekomst van Europa, waarvoor al voorbereidingen bezig zijn; de Europese verkiezingen.
De Roemeense regering wil van de Europese top op 9 mei in Sibiu een succesverhaal maken. De leiders van de EU-lidstaten zullen het hier weer hebben over de toekomst van Europa.
Het voorzitterschap van Roemenië heeft tot op heden niet veel aandacht gekregen, maar Vlaanderen heeft op een aantal vlakken banden met Roemenië. Een heel aantal steden en gemeenten hebben een jumelage met een Roemeense partnergemeente. Dat dateert nog uit de tijd dat heel veel dorpen werden bedreigd door Ceausescu. Er zijn verscheidene samenwerkingsinitiatieven via sociaal-culturele organisaties. En ten slotte zijn er ook heel wat Vlaamse bedrijven actief in Roemenië.
Minister-president, hoe heeft de Vlaamse Regering het Roemeense voorzitterschap voorbereid? Welke rol heeft onze algemeen afgevaardigde van de Vlaamse Regering (AAVR) bij de EU hierin gespeeld?
Hebben samenwerkingsinitiatieven van sociaal-culturele organisaties daarin een plaats?
Speelt Flanders Investment & Trade (FIT) op een of andere wijze in op dit voorzitterschap?
Welke verwachtingen koestert u ten aanzien van dit Roemeense EU-voorzitterschap, dat nog loopt tot eind juni?
De modernisering en vereenvoudiging van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) vormen een van de belangrijkste prioriteiten voor het Roemeens voorzitterschap. Op welke wijze volgt de Vlaamse Regering het GLB op?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Collega Kennes, u zult met mij kunnen vaststellen dat het gewicht van het voorzitterschapsprogramma in termen van agendasetting op het Europese toneel de laatste jaren duidelijk is afgenomen. De focus ligt veel meer op het jaarlijkse werkprogramma van de Europese Commissie, dat deze functie overgenomen.
En wij hebben, zoals u weet, bij het begin van deze regeerperiode beslist om meer de focus te leggen op ons EU-beleid. Wij selecteren elk jaar een aantal Europese dossiers waaraan prioriteit gegeven zal worden. Wij doen dat op basis van het jaarlijkse werkprogramma van de Europese Commissie. Wij hebben op 22 februari onze prioriteiten voor 2019 vastgelegd en bekendgemaakt, zoals we dat elk jaar doen.
Wat de vier punten aangaande het Europees voorzittersprogramma betreft, verwijs ik naar onze visienota. Voor elk van die punten formuleert onze visienota immers een sterk beleid, een sterke voorkeur en sterke opties. Dit is ook de basisvisie van de Vlaamse Regering op elk van die vier functies.
De samenwerkingsinitiatieven voor sociaal-culturele organisaties worden niet standaard aangeboden, maar als er vragen zijn van een of andere organisatie, wordt daarop ingegaan. Onze algemene vertegenwoordiger bij de EU heeft op 24 november 2018 tijdens de jaarlijkse contactdag ‘Actie Dorpen Roemenië’ een lezing gegeven over de EU in Roemenië en de relaties bekeken door de Vlaamse bril. Bij een ander initiatief in 2018 verleende de Vlaamse Regering samen met de Nederlandse Taalunie steun aan de regionale zomercursus Nederlands in Boekarest. En het Vlaams-Europees Verbindingsagentschap (VLEVA) organiseerde specifieke events voor het middenveld in het kader van het Roemeens voorzitterschap. Er was de infosessie ‘Blijft de EU koploper met haar klimaatbeleid? En wat doet Vlaanderen?’, een infosessie ‘Wat brengt de toekomst voor Horizon Europe onder het Roemeense voorzitterschap?’, en een infosessie ‘Education priorities of the Romanian presidency’.
FIT speelt niet specifiek in op het voorzitterschap van de EU. Ik heb er wel voor gezorgd dat er nu ook een vertegenwoordiger van FIT bij onze EU-vertegenwoordiging zou zijn, dat was niet het geval – ik was daar een beetje verwonderd over. FIT is nu dus ook een deel van onze permanente vertegenwoordiging. Uiteraard zet FIT ook voortdurend in op Roemenië als exportbestemming. Er is om de twee jaar een groepszakenreis richting Roemenië. De laatste was vorig jaar, en volgend jaar zal er dus in principe een nieuwe zijn. Volgens het laatste cijfer van 2017 is de export naar Roemenië ten opzichte van 2016 gestegen met bijna 6 procent: 5,98 procent. Ik moet er wel aan toevoegen dat het niet over grote bedragen gaat: 1455,40 miljoen euro.
Bij de start lagen de verwachtingen ten aanzien van het Roemeens voorzitterschap inderdaad eerder laag. Commissievoorzitter Juncker heeft er zich zelfs publiek over uitgelaten, dat hij twijfels had ‘about Romania’s ability to lead the EU’. Dat was nogal een sterke uitspraak vanwege de Europese Commissievoorzitter. Men vreesde eigenlijk een gebrek aan mensen en middelen om dat voorzitterschap tot een goed einde te brengen. Het is natuurlijk ook een politiek turbulente periode. Denk maar aan de brexit, denk maar aan de komende Europese verkiezingen – zoals u zelf zegt.
Maar Roemenië is er, misschien een beetje tot verrassing van een aantal mensen, toch in geslaagd om een aantal belangrijke dossiers af te ronden. Het goederenpakket is aangenomen, waardoor producten gemakkelijker in andere lidstaten verkocht kunnen worden en strengere controles op nationale autoriteiten inzake veiligheid mogelijk zijn. De Raadsconclusies met betrekking tot het gecoördineerd plan inzake kunstmatige intelligentie zijn aangenomen. Daarmee erkent de Raad het belang van het gebruik en de ontwikkeling van artificiële intelligentie binnen de EU. Voor Vlaanderen wijs ik specifiek op het akkoord over Horizon Europe. Dit programma voor onderzoek en innovatie is erg belangrijk voor Vlaanderen en onze onderzoeksinstellingen. Het akkoord dat op tafel ligt en dat normaal eerstdaags bekrachtigd moet worden, is een voor ons mooi compromis, waar Vlaanderen ook echt op gewogen heeft. Door ons toedoen zit het excellentiebeginsel ook in de tekst vervat, en ik hoop dan ook dat die tekst op die manier goedgekeurd geraakt.
Ik pleit er dus ook voor om het Roemeense voorzitterschap nu nog niet te beoordelen, maar eind juni de balans te maken. Tegen de verwachtingen in, kunnen we toch zeggen dat er betere resultaten zijn dan verhoopt.
Het gemeenschappelijk landbouwbeleid komt op de Raad Landbouw en Visserij van de Raad van de EU. Het Departement Landbouw en Visserij volgt die ontwikkelingen op het vlak van het gemeenschappelijk landbouwbeleid op en zorgt daar ook voor de vertolking van de Vlaamse standpunten. Voor de wijze van opvolgen en werken daar zou ik u dus willen verwijzen naar de minister bevoegd voor de landbouw.
De heer Kennes heeft het woord.
Ik noteer dat er toch een aantal zaken ten goede evolueren wat de dossiers betreft die onder dit voorzitterschap worden aangepakt. Ik ben ook tevreden met de verwijzing naar de Actie Dorpen Roemenië en het feit dat onze vertegenwoordiger daar is gaan spreken toen zij een bijeenkomst hebben gehouden. Er zijn verschillende vormen van samenwerking. Ik heb daar nota van genomen, van de Taalunie en van VLEVA, dat naar aanleiding van dit voorzitterschap blijkbaar toch een aantal specifieke infosessies heeft georganiseerd.
De heer Vanlouwe heeft het woord.
Ik dank de minister-president voor zijn toelichting. Het klopt wat is gezegd over de bezorgdheid die de Europese Commissie zelf heeft geuit met betrekking tot de situatie in Boekarest. Ik had het voorrecht om een kleine twee weken geleden samen met collega Jan Van Esbroeck in Boekarest te zijn. Ik moet vaststellen dat het land naar buiten toe de nodige inspanningen doet om te tonen dat het bijzonder open staat ten aanzien van de Europese Unie, maar we kunnen er natuurlijk niet omheen dat er nog niet zo lang geleden massademonstraties waren in Boekarest tegen het regeringsbeleid.
Je hebt daar de sterke man, die weliswaar niet in de regering zit, maar die wel de touwtjes in handen zou hebben. Hij wordt bijvoorbeeld beticht van stevige fraude met EU-fondsen voor openbare werken. Er zijn recent ook heel wat justitiehervormingen doorgevoerd in het land, omdat Liviu Dragnea, de sterke man van de socialistische regeringspartij, met die justitiehervormingen via zijn coalitie probeert om een gevangenisstraf te ontlopen.
Ik heb zelfs ergens gelezen dat er een scenario was om Roemenië het voorzitterschap mogelijk toch te ontnemen en het onmiddellijk aan Finland toe te vertrouwen. Anderzijds hoor ik van u, minister-president, dat er toch ergens wel positieve geluiden zijn. Maar het verontrust mij natuurlijk dat sommige landen door de Europese Commissie wel geviseerd worden – dan bedoel ik Roemenië, Hongarije en Polen, al dan niet terecht – en andere landen zoals Spanje, waar er toch ook wel bepaalde interne discussies en conflicten bestaan met betrekking tot Catalonië en er toch een twintigtal ministers en gewezen ministers in de gevangenis zitten en er nu een proces lopende is, dat de Europese Commissie en Commissievoorzitter Juncker en de Raadsvoorzitter daarover totaal zwijgen, wat toch wel wijst op een selectieve behandeling van bepaalde lidstaten, wat ik namens mijn fractie ten zeerste blijf betreuren.
De vraag om uitleg is afgehandeld.