Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Verslag
De heer De Gucht heeft het woord.
Eind november 2018 keurde de Vlaamse Regering een eenmalige projectsubsidie van 250.000 euro toe aan Herita vzw voor de ontwikkeling van een onlineplatform voor de Open Monumentenkaart, die Herita onder andere moet toelaten om informatie over monumenten te beheren en aan bezoekers aan te bieden, een kenniscentrum uit te bouwen met een databank van dienstverleners en leveranciers uit de erfgoedsector, een onlinetool met betaalmogelijkheid voor projectrekeningen te integreren, leden te registreren en Herita als organisatie te presenteren.
Om de eigen sites optimale aandacht te kunnen geven, ontwikkelde Herita in haar vernieuwde strategie een aparte eenheid, die zich volledig focust op site-ontwikkeling. Herita werkt hiervoor structureel en projectmatig samen met strategische partners op het gebied van financiering, ontwikkeling, beheer en ontsluiting van onroerend erfgoed.
Hoe ver staat het met de ontwikkeling van het onlineplatform voor de Open Monumentenkaart?
Is er al overleg geweest om de integratie van de Open Monumentenkaart te koppelen aan de ondertussen zeer succesvolle Museumpas?
Hoeveel betalende leden telt Open Monumenten ondertussen?
Hoe verloopt het beheer van de eigen sites? Hoe verloopt de zoektocht naar projectfinanciering voor restauratieprojecten met hefbomen zoals fundraising, partnerschappen of activering van lokale partnerschappen?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
De ontwikkeling en de lancering van het onlineplatform kent twee fases: in 2018 kwam het publieksgerichte luik aan bod; in 2019 focust Herita op het sectorgerichte luik waarbij de website van Herita grondig wordt aangepakt. Sinds de lancering in 2018 bracht Herita op basis van het gebruik van het platform verbeteringen aan en in 2019 komt er meer aandacht en plaats voor onlinedonaties, Heritaprojectrekeningen en dergelijke.
Bij het begin van dit nieuwe werkjaar start Herita met de besprekingen voor de technische ontwikkelingen van het sectorgerichte platform. Om de ontwikkeling te faciliteren werd al werk gemaakt van een nieuwe contentstrategie, gebaseerd op meer video, een nieuwe huisstijl en als belangrijkste het meer betrekken van de sector en het middenveld. De lancering daarvan zal eind dit jaar kunnen gebeuren.
Voor uw tweede vraag verwijs ik naar mijn antwoord op uw vraag naar aanleiding van de dertigste editie van Open Monumentendag waarbij ik integraal ben ingegaan op uw vragen over de integratie.
Op 10 januari 2019 waren er 996 betalende individuele leden. Daarnaast zijn er de ‘vrienden van Herita’ omdat er tot voor kort werd gewerkt met gratis lidmaatschap. Dat zijn er meer dan 20.000. Betalende leden zijn er nu een kleine 1000.
In 2018 werden de beheersplannen voor Fort Napoleon, Kasteel Beauvoorde en Kasteel van Horst opgemaakt en goedgekeurd door mijn administratie. Het beheersplan voor Tramsite Schepdaal werd ingediend maar is nog in behandeling. De genoemde sites en de Hofkamer met de tuin van Herita’s hoofdzetel Den Wolsack zijn vorig jaar ook erkend als open erfgoed.
Dit jaar werkt Herita aan de beheersplannen en de erkenning als open erfgoed van de abdijsite Herkenrode, het Paleis op de Meir, de molen van Hoeke en de Onze-Lieve-Vrouw van Steenbergenkapel. Nog in 2019 worden energieaudits uitgevoerd van Kasteel Beauvoorde en van Den Wolsack, bouwhistorisch onderzoek van Den Wolsack met omgeving en archeologisch onderzoek in Kasteel van Horst.
Eind 2018 heb ik een eenmalige investeringssubsidie toegekend voor de restauratie van de achtergevels van Den Wolsack. Dat zal de erfgoedbeleving van de beschermde site en van de Hofkamer in het bijzonder aanzienlijk verbeteren. Het zal de locatie ook aantrekkelijker maken voor onder andere commerciële verhuur. Die restauratie moet eind volgend jaar zijn uitgevoerd.
Maar ook een aantal andere sites hebben dringend nood aan restauratie: Horst, Beauvoorde, Fort Napoleon en de Tramsite Schepdaal. Hiervoor zullen in het actieplan 2019 concrete afspraken worden gemaakt en prioriteiten geformuleerd.
Wat de fondsenwerving betreft, participeerde de algemeen directeur van Herita in 2018 aan het vormingstraject ‘Het Atelier – de kunst van friendraising’ dat collega Gatz opstartte om de cultuursector beter te leren fundraisen. Die vorming wordt in 2019 omgezet in de uitwerking en uitvoering van een concrete fondsenwervingsstrategie voor Herita.
Ook inzake lokale partnerschappen werden resultaten geboekt. Voor de Tramsite Schepdaal is er een nieuwe samenwerkingsovereenkomst met de lokale vzw Buurtspoorwegmuseum om de werking met lokale vrijwilligers voor de openstelling en het onderhoud van de rijtuigen beter te organiseren. De samenwerking met de gemeente Dilbeek loopt weer vlot.
Voor Kasteel Beauvoorde is de nieuwe siteontwikkelaar erin geslaagd om in 2018 een recordaantal bezoekers naar de afgelegen erfgoedsite te krijgen. In 2019 zal Herita er een schrijverswoning openen in een van de panden die behoren tot het legaat van Arthur Merghelynck, dit in samenwerking met de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, die er al lang jaarlijks een literair-wetenschappelijk feest organiseert. Er is nu ook een partnership met Westtoer, en het koetshuis kent meer locatieverhuur.
Herita lanceerde in 2018 een marktbevraging voor Fort Napoleon en kende vervolgens de nieuwe exploitatie toe aan Toerisme Oostende. Dat zal er in het tweede semester van 2019 een satellietkantoor openen. De nodige werken daarvoor zijn al bezig.
Vanuit het openerfgoedstatuut worden meer gidsbeurten en openstellingen georganiseerd in de Hofkamer van Den Wolsack in Antwerpen. Deze Heritasite was de eerste openstelling binnen het grotere Vlaamse project ‘Vlaamse Meesters in Situ’ van collega Weyts.
Daarnaast is er samen met een lokale commerciële partner een aanbod voor bedrijven uitgewerkt.
In Horst is met lokale partners het ‘Huis van het Horstgenootschap’ opgericht, om samen met lokale vrijwilligers en gidsen activiteiten op de site te organiseren.
Voor de Abdij van Herkenrode ten slotte werkt Herita aan een organisatorische en financiële verbetering van de lopende exploitaties.
Er komt ook een nieuwe samenwerking met de lokale partner, de Stad Hasselt, op basis van een nieuwe samenwerkingsovereenkomst.
De heer De Gucht heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw uitgebreid antwoord.
Ik heb twee korte bijkomende vragen.
Ten eerste, wat het aantal leden betreft, wijst u op het onderscheid met de vrienden van Herita, die in het verlengde liggen van het vorige, dat ik Herita 1.0 zal noemen. Misschien vergis ik mij, maar 996 lijkt mij een nogal laag aantal. Heeft dat te maken met de korte tijdspanne? 996 vind ik een bijzonder laag aantal. Wat vindt u daarvan? Weet u op welk aantal leden Herita mikt? Binnen welke tijdspanne en op welke manier trachten zij dat aantal te bereiken?
Ten tweede, u hebt verschillende projecten aangehaald die al subsidies ontvangen. Bij een aantal daarvan zou je naar een meerjarensubsidie kunnen evolueren. Zijn er al vragen geweest voor zulke meerjarenplannen? Zijn er daarin toezeggingen gebeurd door de Vlaamse Regering? Of liggen er vandaag dossiers op uw tafel waarbij Herita die vraag stelt?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Collega, wat het aantal leden betreft, is er in de overeenkomst met Herita een norm bepaald die ze moeten halen. Ik kan niet uit het hoofd zeggen welke de doelstellingen zijn. Als je het mij vraagt, ligt dat aantal veel te laag voor een erfgoedvereniging die kan bogen op een heel grote sympathie in Vlaanderen voor ons erfgoed.
De vorige gedelegeerd bestuurder, Kristl Strubbe, is overgeschakeld naar gratis lidmaatschap. Die omslag moet nu gebeuren. Meer dan 20.000 mensen zijn gratis lid geworden en krijgen nu de boodschap dat ze tóch moeten betalen. Men moet opnieuw bijna vanaf nul beginnen. Ik heb het altijd bijzonder raar gevonden dat ervoor geopteerd werd om mensen gratis lid te maken. Voor wat hoort wat. Ik vind het het best dat je betaalt voor lidmaatschap, dat je dat lidmaatschap daarvoor in de plaats krijgt. Het was een bizarre wending, die nu omgebogen is.
Wat mij betreft, moet dat sneller gaan, net zoals voor de fondsenwerving. Ik heb u verteld dat er plannen zijn voor 2019. Maar ik hoop ook dat er nu eindelijk ook resultaten worden geboekt in fondsenwerving, legaten, schenkingen enzovoort. Er zijn heel mooie buitenlandse voorbeelden, maar ook voorbeelden van bij ons, in het binnenland, van grote verenigingen die erin slagen om veel meer fondsen binnen te halen. Ook dat moet duidelijk beter.
Er zijn meerjarenovereenkomsten die gepland waren, maar die werden teruggetrokken door de raad van bestuur. We zijn daarover nu in dialoog. Dat ging vooral over Horst, Beauvoorde en ook Fort Napoleon. De studies en de ramingen klopten namelijk niet. Zij zeiden dat hun bestuurdersverantwoordelijkheid in het gedrang zou komen indien ze plots zouden worden geconfronteerd met veel hogere bedragen. Hoe dan ook, dat is helemaal op het einde van de rit gekomen. Dit was geen ideale situatie, dus dit moet echt snel worden uitgeklaard.
Herita is tot mijn ongenoegen al diverse keren aan bod gekomen, met terechte opmerkingen en kritiek vanuit de commissie, en ook met hoorzittingen. Ik had gehoopt te kunnen zeggen dat Herita weer op de rails staat. Dat is nog niet het geval.
Ik heb de nieuwe voorzitter ontmoet. Hij is een sterke en gedreven figuur met kennis van zaken. Een man die zowel het bestuurskarakter van een vzw en van een vennootschap kent als heel veel ervaring heeft met en een grote liefde voor erfgoed.
Zo'n grote vereniging, die sterk wordt gesubsidieerd en met een mooi patrimonium, moet erin slagen om meer leden te werven, moet erin slagen om meer fondsen te werven. 2019 is daarvoor toch wel een cruciaal jaar. Alles is in lijn om te beginnen werken, om fondsen binnen te halen, om legaten te krijgen enzovoort. Als je een blik werpt op de website, moet ik zeggen dat het mooi werk is en wervend is. Het is mooi geformuleerd. Men appelleert aan de mensen maar men moet op gelegenheden zoals Open Monumentendag de kans grijpen om leden te maken. Natuurpunt doet dat ook. Als ik in de zomer ga wandelen in een natuurgebied, bots ik telkens op jonge vrijwilligers die mij vragen om lid te worden. Ik ben het al meer dan 30 jaar.
Je moet dus actief naar de mensen gaan. Als er 400.000 tot 500.000 mensen op bezoek komen, moet je er toch wel in slagen om misschien ieder jaar een procent van die mensen lid te maken en zo gestaag te groeien. Die kansen zijn niet aangegrepen in het verleden, er is integendeel overgeschakeld naar gratis lidmaatschap. Nu is de omslag gemaakt.
Ik deel uw ongeduld. Er moet nu eindelijk eens performantie zijn. Herita moet tonen dat ze een sterke, slagkrachtige, door het publiek gedragen vereniging is, met ook een veel grotere band met het lokale leven. In tal van gemeenten in Vlaanderen is er wel een onroerenderfgoed- of een heemkundige kring of een culturele vereniging die zich bezighoudt met heemkunde en erfgoed. Er zijn er overal. Als ik in Vlaanderen rondga – dat doe ik nogal vaak –, dan stel ik vast dat veel van die lokale verenigingen nog niet weten dat Herita bestaat, laat staan dat ze al zouden zijn benaderd om collectief toe te treden. Er is enorm veel terrein te winnen. Het is een onafhankelijke vereniging, een vzw die we subsidiëren, maar ik heb mijn wensen en aspiraties en ambities, die ook de uwe zijn, al heel vaak meegedeeld aan de organisatie. Ik hoop oprecht dat er nu ook gevolg aan kan worden gegeven.
De vraag om uitleg is afgehandeld.