Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Innovatie en Wetenschapsbeleid
Vraag om uitleg over de elektronische dienstencheques
Verslag
Mevrouw Libert heeft het woord.
In het begin van de maand konden we in Gazet van Antwerpen lezen dat er een miljoenenboete is voor Sodexo, omdat zij zelf de opgelegde doelstelling niet bereikt hebben voor het opkrikken van het aandeel van de aanvraag van de elektronische dienstencheques tot 95 procent. U kondigde naar aanleiding van die boete nogal verrassend aan dat u het systeem van dienstencheques in zijn geheel gaat aanpassen.
U had al een aanpassing gedaan, namelijk dat er niet langer gewerkt zou worden met een numerieke doelstelling voor de digitalisering, maar dat u echt een actieplan vraagt aan de indienende bedrijven, en dat u daar in het bestek een puntensysteem van 15 op 100 zou laten meetellen.
Dat is al datgene dat u al had aangekondigd, en ook al hebt opgenomen in het bestek dat nu loopt. Maar de echte nieuwigheid – en de aanleiding van de vraag – is dus de aankondiging die u deed dat u na deze gunningsperiode het gehele systeem van dienstencheques wenst te hervormen en te herbekijken. Een van de items die u daar wilt heronderzoeken, is of het niet mogelijk zou zijn om dienstenchequebedrijven achteraf te laten factureren, in plaats van klanten vooraf echt de cheques te laten aankopen.
Minister, hoe ziet u die hervorming concreet? Hebben de administratie of uw kabinet in dit verband al denkoefeningen gemaakt? Wat zal met de fiscale aftrek gebeuren indien zou worden gewerkt met facturen die achteraf volgen? Hoe verloopt de inspraak van de betrokken partijen?
Mevrouw Van Eetvelde heeft het woord.
Voorzitter, we hebben in deze commissie al meermaals gediscussieerd over de problemen waarmee Sodexo worstelt. Bij de start waren er vooral problemen met de overdracht en met de klachtenbehandeling, maar nu bevinden de grootste problemen zich bij de evolutie naar een grotere elektronische dienstverlening.
Ik heb hierover reeds verschillende vragen gesteld. Telkens is gebleken dat Sodexo de doelstellingen niet heeft gehaald. Uit het antwoord op mijn recentste schriftelijke vraag, schriftelijke vraag nummer 111 van 17 december 2018, blijkt dat in 2018 86.848.720 dienstencheques zijn aangekocht, waarvan 52.651.952 elektronische dienstencheques, goed voor 60,6 procent. Als we de evolutie in 2018 per maand bekijken, zien we een stijging. Daar waar januari 2018 nog goed was voor 55,9 procent elektronische dienstencheques, was dit in december 2018 tot 66,8 procent gestegen. Er is dus wel degelijk sprake van een stijging. Ondanks die stijging zijn we echter nog steeds ver verwijderd van de oorspronkelijke doelstelling van 95 procent elektronischedienstenchequegebruikers. Uit het tevredenheidsonderzoek van begin 2017 blijkt nochtans dat de gebruikers die de overstap reeds hebben gewaagd, het systeem als zeer positief ervaren.
Het contract met Sodexo is tot eind 2019 verlengd. Tijdens deze bijkomende periode tracht het bedrijf alsnog de finale doelstelling van 95 procent te halen. Daarvoor zijn een hele resem acties op poten gezet. Er zijn nieuwe online functionaliteiten gekomen en er is ingezet op een betere communicatie en op een intensere samenwerking met de ondernemingen en de huishoudhulpen. Zo wordt alsnog geprobeerd het elektronisch gebruik te stimuleren en de gebruikerservaring te verbeteren. Uit de cijfers blijkt echter dat dit enkel resulteert in een stijging die mondjesmaat verloopt.
Aangezien de doelstellingen telkens weer niet worden gehaald, moet Sodexo, zoals in de overheidsopdracht staat gestipuleerd, de Vlaamse overheid boetes betalen. Die boetes worden berekend op basis van hoever het bedrijf van de doelstellingen is verwijderd. Ik citeer: “De sanctie ten aanzien van het uitgiftebedrijf met betrekking tot het aandeel elektronische dienstencheques wordt op semestriële basis berekend, als een korting op de prijs die door het uitgiftebedrijf werd aangerekend voor het drukken en uitgeven van papieren dienstencheques in het afgelopen semester. De prijs van de papieren dienstencheques wordt verlaagd in verhouding tot het aandeel papieren dienstencheques dat te veel werd uitgegeven ten opzichte van het door het uitgiftebedrijf vooropgestelde minimumaandeel elektronische dienstencheques.” In totaal heeft Sodexo al meer dan 11 miljoen euro aan boetes moeten betalen. Eind januari 2019 is een nieuwe boete uitgeschreven.
Minister, wat is momenteel de stand van zaken met betrekking tot het streven naar 95 procent elektronische dienstencheques? Welke extra maatregelen heeft Sodexo nog in gedachten om de finale doelstelling tegen eind 2019 te halen? Hoeveel bedraagt de boete die eind januari 2019 is uitgeschreven? In 2020 zal een nieuwe gunning worden gegeven om de dienstencheques uit te geven. Zal de doelstelling inzake 95 procent elektronische dienstencheques hier worden behouden?
Zoals net al is vermeld, stond in de pers te lezen dat u de mogelijkheid onderzoekt niet meer met cheques te werken. Volgens het artikel zou het “veel efficiënter zijn om de dienstenchequebedrijven gewoon achteraf te laten factureren in plaats van klanten op voorhand cheques te laten kopen, met het risico dat die vervallen”. Op welke wijze onderzoekt u dit denkspoor? Moet dit eveneens in de nieuwe gunning worden opgenomen?
Minister Muyters heeft het woord.
Mevrouw Libert, ik ben heel blij te horen dat Gazet van Antwerpen ook in het land van Het Belang van Limburg wordt gelezen. (Gelach)
Mevrouw Van Eetvelde, ik zal beginnen met uw vragen en met de toekomstvisie. Eind december 2018 bedroeg het aandeel van de elektronische dienstencheques 66,8 procent. Ik stel vast dat het aandeel van de elektronische dienstencheques deze legislatuur stelselmatig is gestegen. Zo bedroeg dat aandeel begin januari 2016 33 procent.
Ik wil nog eens herhalen dat het vooropgesteld engagement niet door ons is gevraagd. Het betreft een engagement van Sodexo. Het bedrijf heeft gesteld dat aandeel op 95 procent te zullen brengen. In het tweede semester van 2018 is die doelstelling opnieuw niet gehaald en dus is Sodexo ons opnieuw een boete verschuldigd. Voor het tweede semester van 2018 bedraagt die boete 2.687.206 euro.
Sodexo heeft de afgelopen maanden inspanningen geleverd om de verbintenis na te komen. Sodexo heeft daar uiteraard ook belang bij, want elke elektronische gebruiker meer betekent een lagere boete. Sodexo zal dat ook blijven doen in 2019, tot aan het einde van het contract.
In 2019 zal Sodexo verder blijven inzetten op de samenwerking met de erkende dienstenchequeondernemingen. Hiervoor zal de application programming interface (API), het systeem dat voor de automatische gegevensuitwisseling tussen de erkende ondernemingen en de uitgiftemaatschappij, na een testfase in 2018 verder worden uitgerold. Ook zal Sodexo zich in een communicatiecampagne tot de erkende ondernemingen richten, onder meer door middel van de speciaal hiervoor opgerichte blog en de periodieke nieuwsbrieven, die al bestaan. Daarnaast blijft ook het contact met de gebruikers belangrijk om hen ervan te overtuigen de papieren dienstencheques te laten vallen en in plaats daarvan elektronische dienstencheques te nemen. In de loop van 2019 zal Sodexo in de communicatie verder inzetten op de promotie van de elektronische dienstencheques.
Er zullen opnieuw enkele acties worden gelanceerd. Zowel de gebruiker die naar elektronische dienstencheques overschakelt als de dienstenchequewerknemer kunnen een prijs winnen. De werknemer wordt bijna de verkoper van de idee op elektronische cheques over te stappen. Beiden kunnen hiervoor een prijs krijgen.
Ook zal een vervolg gebreid worden aan de communicatiecampagne #ikvolgdeevolutie via e-mail en sociale media, alsook via een boodschap in de enveloppes van de papieren dienstencheques. Er wordt intensief samengewerkt met verschillende grootbanken, waaronder Belfius, om de aankoop van dienstencheques binnenkort rechtstreeks via de bankapp te laten verlopen. Deze applicatie is gepland voor eind maart 2019.
Er wordt momenteel gewerkt aan een technische verbetering van de app Job Tracker om het offline ingeven van prestaties mogelijk te maken. Dit zal ervoor zorgen dat in geval van een technisch probleem bij het online ingeven van prestaties in de app, de prestaties toch geregistreerd kunnen worden bij Sodexo.
Collega’s, u stelde beide ook vragen met betrekking tot de toekomst van het dienstenchequesysteem. Op 9 november 2018 werd een nieuw bestek gepubliceerd voor de gunning van de uitgifte van dienstencheques voor 2020-2021. Het is de doelstelling om voor de paasvakantie een gunningsbeslissing te treffen en de uitgiftemaatschappij voor dienstencheques aan te duiden voor de periode 2020-2021.
In het nieuwe bestek werd niet meer geopteerd om kandidaat-inschrijvers een aandeel elektronische dienstencheques voorop te laten stellen en hieraan boetes te koppelen. Klantvriendelijkheid en een actieplan digitalisering behoren wel tot de gunningscriteria. Als ik het me goed herinner, is het zo dat als men er meer heeft, men er meer overhoudt. De prijs die we betalen is dezelfde, dus hoe meer elektronisch, hoe goedkoper de verwerking voor uzelf. Eigenlijk wint men er zo bij. Dat is de filosofie.
Het actieplan digitalisering dat we vragen, dient er op gericht te zijn om het aandeel elektronische dienstencheques verder te doen stijgen, maar ook in de intentie dankzij het behoud van de winsten daarop. Maar het moet ook ruimer zijn dan in de huidige opdracht, door te focussen op het verbeteren van de digitale ervaring van alle actoren. De klantvriendelijkheid is heel belangrijk, maar dan van iedereen in het veld.
Met betrekking tot een hervorming van de dienstencheques heeft mijn administratie een toekomstoefening opgestart, waaruit bleek dat een hervorming naar een regulier facturatiesysteem, met een factuur na het leveren van een prestatie, belangrijke knelpunten van het systeem kan oplossen. Daarnaast vereenvoudigt en optimaliseert dergelijk systeem, waarbij geen cheques meer moeten worden uitgegeven op voorhand, de processen aanzienlijk. Een voordeel dus voor alle betrokken partijen.
Voor zo’n grote hervorming zijn echter nog een uitgebreidere technische analyse en haalbaarheidsstudie nodig. Ook moet een uitgebreide impactanalyse de gevolgen voor de verschillende belanghebbenden van het systeem blootleggen. Ik heb zelf in de beleidsraad al gezegd dat er heel de tijd knelpunten zijn. Je kunt cheques verliezen, of ze vervallen, of er is bijvoorbeeld een overlijden, weet ik veel. Als we de manier van werken eens omdraaien, zit het veel logischer in elkaar. We hebben de oefening gemaakt en de grootste knelpunten van het huidige systeem zouden daardoor opgelost geraken.
Het was te laat om dat nu te doen, dus gaan we nog twee jaar voort met het oude systeem. Dan hebben we de tijd om dat grondig voor te bereiden. De bedragen zijn genoemd, het aantal cheques, het aantal mensen die ze gebruiken. We kunnen ons niet vlug-vlug in een avontuur storten omdat we een goed idee hebben. Dat moet goed worden uitgewerkt. Dat nieuwe systeem zou de zaken wel vereenvoudigen en optimaliseren. Er zouden geen cheques meer worden uitgegeven op voorhand, de processen worden daardoor volgens mij veel gemakkelijker. Dat is een voordeel voor alle partijen.
Voor een dergelijke grote hervorming zijn echter nog een uitgebreide technische analyse en haalbaarheidsstudie nodig. Ook moet een uitgebreide impactanalyse de gevolgen voor de verschillende belanghebbenden van het systeem in kaart brengen. Omdat het dienstenchequesysteem een zeer grote reikwijdte heeft op het vlak van aantal gebruikers, ondernemingen en werknemers werd een nieuw facturatiesysteem nog niet opgenomen in de nieuwe gunning vanaf 2020. Ik heb aan mijn administratie wel de opdracht gegeven om dat verder voor te bereiden en een hervormingsoefening te doen.
Met betrekking tot de fiscale aftrek kan ik nog niet meer in detail gaan. De idee is gelanceerd, we hebben een eerste oefening gedaan en gezien dat men daarmee knelpunten kan wegnemen. Maar een goede hervorming die niet tot chaos leidt voor de werknemers, de ondernemingen en de gebruikers moet goed worden voorbereid. We hebben geen twee jaar meer want we moeten altijd een jaar op voorhand beginnen met het uitschrijven van de aanbesteding, we moeten de weg naar de Inspectie van Financiën enzovoort. Dan volgt de aanbesteding van de inschrijving. Dan kan men een keuze maken en dan pas toewijzen. Dan moet dat beginnen. Er is dus wel nog wat tijd voor nodig. Dat lijkt nog lang, maar dat is niet echt lang. We zullen die twee jaar zeker nodig hebben om – als het al zou lukken – in 2022 te kunnen beginnen.
Uw laatste vraag ging over de fiscale aftrek. Ik hou me daar heel eenvoudig aan het regeerakkoord. Daar is gezegd dat we in deze legislatuur de fiscale aftrek zouden behouden. Ik heb nu geen enkel plan om dat aan te passen. Ik hou me heel braaf aan het regeerakkoord.
Minister, ik ben blij dat er al heel concrete stappen worden genomen.
Aan de bedenking over de fiscale aftrek wil ik het btw-verhaal koppelen. Een factuur behelst meestal ook een btw-bedrag. Hoe gaan we daarmee om? Wie zal die extra kost betalen? Het kan niet de bedoeling zijn, als er facturen volgen, dat er een btw bovenop komt. Of moet die in min? Wie gaat die kost betalen? Is dat iets voor de ondernemingen, voor de particulier of voor de overheid? Die bedenking geef ik graag mee voor de denkoefening die u met de administratie organiseert.
Minister, het is natuurlijk zeer betreurenswaardig dat die vooropgestelde doelstellingen inzake de elektronische dienstencheques keer op keer niet worden behaald. Dat is natuurlijk de verantwoordelijkheid van Sodexo zelf , dat zich daar veel te ambitieus heeft opgesteld met die 95 procent als doelstelling.
Dit mag ons er niet van weerhouden om volop te blijven inzetten op de digitale trein. Hoe meer mensen we ertoe kunnen aanzetten om er gebruik van te maken, hoe vlotter de dienstverlening hopelijk zal verlopen. U hebt daar in uw antwoord ook naar verwezen.
Uw voorstel om het systeem te herzien, komt tegemoet aan een aantal problemen, zoals de vervallen cheques. Elk jaar zijn er honderdduizenden cheques niet meer geldig. U hebt de geldigheidsduur al van acht maand naar een jaar gebracht. Er zijn dus al wat stappen ondernomen.
Het is goed dat Sodexo blijft proberen om de doelstelling zoveel mogelijk te behalen. We moeten ons ook niet vastpinnen op een bepaalde werkwijze. Het is belangrijk om de hervormingsoefening te doen en niet over een nacht ijs te gaan, want het systeem is heel waardevol. Er is een uitgebreide analyse nodig.
Ik ben blij dat de fiscale aftrek voorlopig blijft zoals hij is. Het systeem zal dan tijdens de volgende legislatuur moeten worden hervormd.
De heer Van Malderen heeft het woord.
Minister, op het gevaar af dat het gênant wordt: ik was het eens met de nuancering die u in uw antwoord stak. We komen stilaan in een pre-electorale fase waarin iedereen ernaar streeft om zoveel mogelijk de krantenkoppen te beheersen, krantenkoppen die niet altijd nuance toelaten. De bedenking die u maakte dat u wel een goed idee hebt maar dat er tijd nodig is om het in te voeren, is de juiste. In een sector die zo breed gaat, waar zoveel centen in omgaan, met zoveel gebruikers, werknemers en bedrijven is de minste aankondiging die zou kunnen ruiken naar instabiliteit, vaak een aanleiding om uitstelgedrag te vertonen. Dat vertaalt zich in negatieve cijfers, omzetdaling, inzake tewerkstelling enzovoort. Daar omzichtig mee omspringen zonder dat dit het denken aan banden legt, is aangewezen.
U zegt dat de tijd genomen moet worden om dit voor te bereiden. Ik leid uit uw antwoord af dat er sowieso rekening zal moeten worden gehouden met de uitfasering van wat vandaag bestaat. Ik heb ook impliciet in uw antwoord gehoord dat u de brede sector zult betrekken in dit verhaal.
De vraag van mevrouw Libert over btw vind ik bijzonder interessant. Vandaag werken we met een systeem van cheques. Als we dat omzetten naar een factuur, dan komen we in een andere figuur. Vandaag is er een plafond op het aantal cheques dat gekocht kan worden. Dat varieert naargelang de gebruiker. Hoe kan dat in een factuursysteem worden opgenomen, want een factuur wordt per definitie post factum uitgereikt? We mogen niet in een soort van pseudodienstencheques vervallen waarbij er een bestelling moet gebeuren en waarvan de factuur achteraf niet meer beantwoordt aan het administratieluwe, wat van in het begin in het systeem zit ingebakken. Hoe combineer je een post-factumfacturatie met een geplafonneerd systeem? Hoe belet je dat mensen ad libitum bestellen om dan nadien tegen de muur te lopen?
Minister Muyters heeft het woord.
Uw vragen bewijzen dat het juist is wat ik zei: de eerste idee is dat er goede zaken in zitten, maar we hebben een brede studie nodig over alle effecten.
Er moet zeker rekening worden gehouden met de opmerking over de btw. Kunnen daarover afspraken gemaakt worden? We zullen die twee jaar zeker nodig hebben.
Als u mij vraagt of ik dat plafond kan regelen, dan lijkt mij dit wel mogelijk als er een teller per gebruiker is. Er is dus een plafond per gebruiker en je haalt weg in plaats van te mogen kopen. Je bestelt een dienst bij een dienstenchequebedrijf en dus plaats je een bestelling. Je hebt een afspraak dat een werknemer bij je komt. Je hebt dus een soort van bestelling. Ik denk dus dat dit haalbaar is. Ik wil dit niet als definitief antwoord geven, want dit is te vroeg. Laat ons dit onderzoeken.
Tijdens de hele legislatuur heb ik vrij veel vragen gehad over het vervallen. We hebben vorige week vrijdag de vervaltermijn nog verlengd omdat er vier of vijf miljoen vervallen cheques per jaar zijn. Er is ook de situatie bij een overlijden enzovoort. Er zijn zoveel dingen. Het lijkt een oplossing om het om te draaien, maar het moet in kaart worden gebracht. Dat breng ik hier duidelijk naar voren.
Uiteraard zullen we de voor- en nadelen samen met de brede sector bekijken. Wie de dienstencheques uitgeeft, zal natuurlijk liever hebben dat het systeem met cheques blijft.
Vanzelfsprekend moeten we de uitfasering meenemen. De cheques zijn nu twaalf maanden geldig. Ook dat zal moeten worden meegenomen.
Mevrouw Van Eetvelde, ik denk dat we op een lijn zitten. Het is de moeite om dit verder te onderzoeken. Het is spijtig dat Sodexo die 95 procent niet haalt, maar ik denk dat ze onderschat hebben hoeveel oudere mensen gebruikmaken van dienstencheques en die niet bereid zijn om de stap naar digitalisering te zetten.
Volgens mij is dat het belangrijkste element. Het zal ook niet zo gemakkelijk zijn om die mensen tot die stap te brengen. Ik vind ook niet dat we kunnen dwingen.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.