Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Voor mijn gedicht gaan we naar het buitenland. Ik heb gekozen voor een gedicht van de Joodse dichter Yehuda Amichai. In tegenstelling tot de andere gedichten die we tot nu toe gehoord hebben, is het misschien toch wel wat zwaarmoediger. De titel is: ‘Een mens heeft in zijn leven’.
Een mens heeft in zijn leven geen tijd om voor alles tijd te hebben.
En hij heeft geen uren genoeg om elk ding zijn uur te geven.
Prediker heeft zich daarin vergist.
Een mens moet haten en beminnen op hetzelfde moment,
met dezelfde ogen huilen en met dezelfde ogen lachen,
met dezelfde handen stenen wegwerpen
en ze met dezelfde handen vergaren,
liefde bedrijven in de oorlog en oorlog voeren in de liefde.
En haten en vergeven en onthouden en vergeten,
orde scheppen en verwarring, eten en verteren
waar lange geschiedenis jaren voor nodig heeft.
Een mens heeft in zijn leven geen tijd.
Terwijl hij verliest zoekt hij,
terwijl hij vindt, vergeet hij,
terwijl hij vergeet, bemint hij
en terwijl hij bemint, begint hij te vergeten.
De ziel is ervaren,
de ziel is zeer professioneel.
Alleen het lichaam blijft altijd
een amateur. Het probeert en vergist zich,
leert niets, raakt in de war,
dronken en blind in zijn genot en zijn pijn.
De dood van vijgen zal hij sterven in de herfst
verschrompeld en vol met zichzelf en zoet
terwijl de bladeren opdrogen op de grond
en de naakte takken al wijzen naar
waar alles zijn tijd heeft.
Dan kom ik nu tot de vraag, terug met de voeten op de grond.
Op het Autosalon in Brussel – waar we allemaal in de file naartoe reden – werd op vrijdag 18 januari 2019 de officiële aftrap gegeven voor de Europese Elektronische Communicatie Code (EECC). De EECC houdt in dat alle nieuwe auto’s binnen afzienbare tijd standaard worden uitgerust met een ontvanger voor digitale etherradio (DAB+), de opvolger van FM. De Europese lidstaten hebben twee jaar de tijd om de code in nationale wetgeving om te zetten.
Naar aanleiding hiervan werd VRT-verkeersanker Hajo Beeckman op vrijdag 18 januari uitgenodigd in het Radio 1-actuaprogramma De Wereld Vandaag. Ik apprecieer het werk van Hajo Beeckman als verkeersanker enorm. Ik denk dat we allemaal blij zijn als we op tijd weten waar er een file is en haar eventueel nog kunnen ontwijken. Net als vele luisteraars apprecieer ik dus zijn werk.
Daarom verbaasde het mij toch een beetje dat hij, toen hij werd uitgenodigd in het actuaprogramma, stelde dat de bezoekers van het Autosalon zich voorlopig geen zorgen moeten maken omdat de FM-radio het volgende decennium zeker nog niet zal verdwijnen. Dus wie nu een nieuwe wagen koopt, moet zeker nog geen DAB+-radio aankopen, aldus het VRT-verkeersanker. Ik probeer hem min of meer letterlijk te citeren: ‘Eerst was er sprake van dat FM over enkele jaren uit de ether zou verdwijnen, maar die plannen zijn voorlopig afgevoerd. Met een gemiddelde levensduur van acht jaar zal de koper van een nieuwe wagen met FM-ontvanger tegen dan geen radio moeten missen.’
In het bericht daarover op VRT NWS is bovendien nog een foutje geslopen. Er stond: “Binnen de twee jaar moeten alle auto's in Europa uitgerust zijn met een digitale DAB+-radio.” Dat is natuurlijk niet correct. Alle nieuwe wagens zullen moeten uitgerust zijn met DAB+, het is geen verplichting voor alle wagens.
Dit lijkt ons toch wel een eigenaardige communicatie van de openbare omroep, net op het moment dat de overheid, de autosector en de radiosector naar aanleiding van het Autosalon nogmaals een sensibiliseringsactie starten om de voordelen van DAB+ aan te tonen, ter voorbereiding van de decretaal toch voorziene afschakeling van FM-radio vanaf het moment dat 50 procent digitaal naar de radio zal worden geluisterd. Bij de recente nulmeting bleek dat nu al één op vijf Vlamingen digitaal naar de radio luistert. We moeten daarbij wel vertellen dat dat maar 3 procent via DAB+ gebeurt.
Collega Meremans heeft hierover op 13 december 2018 ook nog een vraag gesteld. Toen kondigde u aan dat de Stuurgroep Digitale Radio Vlaanderen op 20 december 2018 de resultaten van De week van de digitale radio – die liep van 10 tot 16 november 2018 – zou bespreken en evalueren, en de toekomstige planning van 2019 zou bespreken. Het lijkt ons nuttig om naar aanleiding van dit kleine incident – laat ik het zo noemen – hierover toch een paar vragen te stellen.
De VRT werkte in november voluit mee aan die eerste Week van de digitale radio en is al jarenlang voorloper, eerst in DAB-, nu in DAB+-radio-uitzendingen. Ze zenden trouwens nog steeds spotjes uit ter promotie van digitale radio. Waarom vertolkt het VRT-verkeersanker dan het standpunt dat de aanschaf van een DAB+-radio-ontvanger in nieuwe wagens niet noodzakelijk is omdat FM-radio het komende decennium nog niet zal verdwijnen? Deelt u dit standpunt, minister?
Wat zijn de resultaten en de globale evaluatie van de eerste Week van de digitale radio volgens de stuurgroep?
Werden er afspraken gemaakt met de stuurgroep naar aanleiding van het Autosalon?
Welke activiteiten plant de stuurgroep in 2019 nog meer om de digitalisering van de radiosector te faciliteren?
Wat is de stand van zaken van de gesprekken tussen uzelf en Norkring over de mogelijkheden van kanaal 10 voor DAB+, bij voorkeur voor lokale radiozenders? Zoals u weet, is dat alleszins onze voorkeur.
Hebt u reeds afspraken gemaakt met de Federale Regering over de omzetting in Belgische wetgeving van die EECC met betrekking tot de verplichte aanwezigheid van DAB+ in nieuwe wagens?
Minister Gatz heeft het woord.
Wat het eerste aspect betreft, de communicatie vanuit de VRT over de DAB+-omschakeling, is het inderdaad zo dat het VRT-verkeersanker op 18 januari 2019 in De Wereld Vandaag geïnterviewd werd. Hij trad in het programma wel degelijk onafhankelijk op in de rol van een journalist: hij gaf een analyse over wat hij hoort en leest, en dit vrij genuanceerd. Het interview was ook niet bedoeld als promotiegesprek. Het ging live, maar bood in zijn totaliteit natuurlijk wel informatie en uitleg over DAB+ op zich.
Voorafgaand schetste de presentatrice correct de context van de Europese richtlijn die DAB+ binnen twee jaar standaard zal maken in alle nieuwe wagens. Vervolgens werden de voordelen van DAB+ geduid. Daarna stelde het verkeersanker dat je zelfs zonder DAB+ nog altijd jaren radio zult kunnen luisteren, tot ver in het volgende decennium, maar hij voegde er wel aan toe dat DAB+ al een goeie keuze zou zijn als je bijvoorbeeld veel in de wagen zit en daarbij graag radio luistert.
Op het voorbereidingsblad – zo is mij meegedeeld, mevrouw Brouwers – stond ook: “als je die wagen acht jaar wilt houden, dan zijn er ook DAB-adapters op de markt, mocht FM tijdens de levensduur van de auto uit de lucht gaan”. Die passage is niet in het gesprek geraakt.
Ik denk niet dat ik overdrijf, en ik deel ook uw mening, als ik zeg dat die interventie op zich geen onverdeeld succes was. Het was wel degelijk het standpunt van het verkeersanker.
Wat de evolutie van FM zal zijn, is moeilijk te voorspellen. Ik deel wel de mening dat FM binnen tien jaar allicht nog niet dood zal zijn. We hebben in 2017 nieuwe FM-erkenningen uitgedeeld aan de radio-omroepen voor de duur van negen jaar. Zo stelt het decreet het althans. Dat is dus iets wat nog loopt. Ik bekijk het echter niet vanuit het standpunt van FM, maar van dat van DAB+. Met het groeiende aanbod en de grote meerwaarde ervan verwacht ik een toename van het luisteren via DAB+ en van digitaal luisteren, waardoor FM automatisch zal verminderen. Waar het om draait, is waar men naartoe evolueert en op welke termijn. Daarin ben ik van mening dat FM minder en minder relevant wordt wegens een gebrek aan luisteraars.
Wil dit zeggen dat er geen totale FM-switch-off kan komen? Nee, een FM-switch-off is een hefboom en kan dat in de toekomst blijven, om nog meer naar DAB+ te gaan. Zelfs na die switch-off zou het echter kunnen dat FM op een beperkte manier verder gaat. Veel hangt af van de manier waarop en de mate waarin het beschikbare spectrum vorm krijgt en dan hebben we het ook over regionale en lokale DAB+, maar dat is een ander debat. We hebben het er al over gehad en we zullen het er zeker nog over hebben.
De start en eerste fase van de DAB+-uitrol hebben we deze legislatuur vorm gegeven. De volgende stappen zijn voor de komende jaren.
Wat de resultaten en de globale evaluatie van de eerste Week van de digitale radio betreft, die werden uiteraard op de stuurgroep besproken. Dit ging over de boodschappen en het aantal boodschappen in de verschillende soorten media alsook de impact ervan. De stuurgroep noemt de evaluatie positief. We hebben met zijn allen en vooral met dank aan de omroepen zelf veel over DAB+ gesproken en dus bewustwording gecreëerd. Deze is nog aan het groeien. We stellen ook vast dat de bevolking DAB+ meer en meer begint te kennen en begrijpen, en er dus ook naar vraagt. Dat was tot voor kort nauwelijks het geval. Er zijn nog geen cijfers over de verkoop van DAB+-toestellen in 2018. Het is daar ook nog iets te vroeg voor. Ook hier is er echter hoop op een groei. Ik zal u een presentatie met enkele facts and figures van deze eerste campagne bezorgen.
Welke afspraken werden er gemaakt naar aanleiding van het Autosalon en de communicatie daar? Zoals u wellicht weet, heeft de stuurgroep samengewerkt met MaRadio en werd er ook een persconferentie georganiseerd met mijn federale en Franstalige homoloog en ikzelf, alsook met de heer Patrick Hannon van WorldDAB. Daar heeft iedereen het belang van DAB+ onderstreept en vooral gewezen op de bepalingen van de European Electronic Communications Code (EECC), de nieuwe Europese Richtlijn die onder meer bepaalt dat alle nieuwe wagens in de EU tegen eind 2020 over een ingebouwde DAB+-ontvanger moeten beschikken.
De persconferentie en het nieuwsbericht over de aankondiging van de nieuwe richtlijn waren toch wel een succes en ook de respons in de media was goed. Ik was hier zelf ook wel tevreden over. Het is telkens laag per laag en stap voor stap dat we die bewustwording en deels ook de urgentie – al zou ik het nog niet zo durven te noemen – beginnen te creëren.
In 2019 gaan we door op ons elan, om het mooi uit te drukken. ‘As we speak’ – en dit bedoel ik letterlijk – vergadert de stuurgroep Digital Radio Vlaanderen op mijn kabinet om de plannen voor 2019 te bespreken en verder uit te werken. In een later stadium kom ik daar graag op terug, als er een opvolgingsvraag komt uiteraard.
Wat de stand van zaken betreft van de gesprekken met Norkring, weet u dat Kanaal 10 is toegekend aan Norkring voor Digital Video Broadcasting Terrestrial (DVB-T) en dat die licentie loopt tot 2024. Ik heb Norkring gevraagd om een voorstel rond lokale DAB+ te doen. Ik wacht dit af. Wij waren samen op die fameuze bijeenkomst, die trouwens goed verlopen is, in het Leuvense gebouw van de Vlaamse overheid. De vertegenwoordiger van Norkring zei daar met enig voluntarisme en misschien zelfs enige improvisatie – als ik het zo mag zeggen – dat hij gemakkelijk een voorstel kon doen. Ondanks aandringen heb ik dat voorstel nog altijd niet gekregen. Ik vraag mij af wat ik ga krijgen.
Het is allemaal goed en wel om bepaalde publieke uitspraken te doen, alsof alles ‘op een wip en een flik’ geregeld kan worden. Ik heb nog niets gezien, ook al heb ik het al een aantal keer gevraagd. Ik zal het nog eens vragen en ik hoop dat het er komt, zodat we een opening kunnen maken.
Van een politicus zou men dit nooit aanvaarden. Als een politicus drie maanden geleden zou hebben gezegd dat hij een oplossing had en we daar nu nog altijd op zouden zitten te wachten, dan zou dat niet zomaar passeren. Maar goed, ik leef op hoop. Maar het is niet zo dat wij afgewacht hebben.
Voor wat betreft de Federale Regering en de omzetting van de nieuwe Europese richtlijn heeft mijn administratie in overleg met de administratie van de Franse Gemeenschap een eerste korte analyse gemaakt over de omzetting van de EECC-bepaling. Er zijn ook al contacten geweest met het Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie (BIPT), maar dit is nog geen voorwerp geweest van politiek overleg tussen de ministers.
Het Europees Wetboek voor Elektronische Communicatie is in werking getreden op 20 december 2018 en de omzettingstermijn bedraagt 24 maanden, een gangbare overgangsperiode. De federale overheid zit helaas in lopende zaken en dus zal er geen omzetting meer komen voor de verkiezingen. Het pad wordt geëffend, maar de eigenlijke afspraken en de implementatie zullen voor de nieuwe regeringen zijn. We zitten echter wel op schema. Ik heb met alle betrokken collega’s, ook op het Autosalon, het enthousiasme en de mogelijkheden gezien die deze richtlijn ons geeft om de stap te zetten en een volgende push te geven aan het hele debat.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Minister, het is goed dat u nog eventjes uitlegt dat er op het blad van de journalist uitleg stond over het bestaan van DAB+-adapters. Het is waar dat we in 2017 nog FM-frequenties hebben toegekend voor negen jaar, maar dat is ondertussen nog maar zeven jaar. Als de switch-off er uiteindelijk komt, neem ik aan dat de grote zenders van FM zullen afstappen.
Iemand die dan alleen nog naar de resterende FM-frequenties zal kunnen luisteren, lijdt toch een zwaar kwaliteitsverlies. Dat heeft hoe dan ook een impact, al zal het stap voor stap gaan. Ik was een beetje ontzet door die uitspraken omdat wij daarover hier al zo lang bezig zijn terwijl een journalist daar op de radio zomaar iets anders over zegt.
Er is nu een vergadering bezig op uw kabinet, ik zal daar eventueel een schriftelijke vraag over stellen tenzij u zelf zult communiceren over wat daar in 2019 nog rond zal gebeuren.
Tijdens een symposium van de VRM heeft de man van Norkring gezegd dat hij in april 2017 al iets had overgemaakt, maar nu is er blijkbaar nog altijd niets. Dit kan niet meer en ik begrijp dan ook uw ongenoegen over het feit dat dit nergens terug te vinden is en hij het u intussen niet nog eens bezorgt. Wat is hier aan de hand? Dat is toch iets om in het oog te houden. We zijn daar intussen stilaan even boos over als u. Wij vinden dat zeer merkwaardig omdat hij daar publiekelijk toch iets anders heeft gezegd.
De heer Vandaele heeft het woord.
Wanneer een bepaalde beleidslijn wordt getrokken om FM snel te vervangen door DAB+, is het natuurlijk vervelend wanneer een medewerker dan het tegenovergestelde beweert.
Wat die stuurgroep betreft, heeft de heer Meremans – hij is al geciteerd door mevrouw Brouwers, we doen hem eigenlijk te veel eer aan vandaag – in december al gevraagd om alle spelers daarbij te betrekken. Blijkbaar hebben er intussen vergaderingen plaatsgevonden. Zij zijn daar weliswaar op uitgenodigd maar sommige van die spelers hebben het gevoel dat die stuurgroep wat eenrichtingsverkeer was en dat zij daar te weinig inbreng hadden. Minister, hebt u dat soort signalen ook ontvangen? Hoe evalueert u de werking van die stuurgroep?
Mevrouw Segers heeft het woord.
Ik heb dezelfde vraag als de heer Vandaele: in hoeverre is die stuurgroep ruim genoeg en blijft hij niet beperkt tot de nationale zenders? In dit stadium is het nodig om iedereen in het bad te trekken zodat die uitrol zo snel mogelijk kan gebeuren.
Wat die ongelukkige uitspraak van Hajo Beeckman betreft, is het inderdaad niet goed om te zeggen dat dit nog zeker tien jaar zal duren. Uit de cijfers van het gebruikersonderzoek blijkt dat nog maar 3 procent via DAB luistert, we zijn er dus nog lang niet. Dat betekent echter niet dat we moeten verkondigen dat het nog tien jaar zal duren. Wat ons betreft, betekent dit wel dat die FM-switch-off waarin u had voorzien tegen 2020-2021 niet realistisch is. Het komt erop aan om aan de kar te blijven trekken en ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk mensen die stap kunnen zetten. De kostprijs is wat de meeste mensen nog altijd tegenhoudt, zeker in de wagen. Zolang dat niet standaard is, zal die overschakeling niet zo snel gebeuren.
Dit was dus een zeer ongelukkige uitspraak. We zullen hard aan de kar moeten trekken om de overschakeling te laten plaatsvinden en we mogen ook, zeker voor wat mijn fractie betreft, niet te snel afschakelen.
Minister Gatz heeft het woord.
Ik zal op basis van de gesprekken in de commissie nog eens contact opnemen en vragen welk voorstel wij op korte termijn kunnen verwachten.
Ik zal me informeren over de evenwichten in de lokale stuurgroep en over het welbevinden van de verschillende spelers. Ik ben zeker voorstander om het draagvlak van die stuurgroep te verbreden maar er zijn natuurlijk een aantal grotere spelers die in het hele verhaal een grotere impact hebben dan een aantal kleinere spelers, daar kan ik ook niets aan doen. Ik zal er wel voor zorgen dat men daar de nodige evenwichten in bewaart. Misschien heeft het tweede element ook met het eerste te maken: eens er duidelijkheid komt over DAB voor lokale of regionale spelers, zal het andere misschien ook wat beter opgelost zijn. We zullen die twee stappen op korte termijn zetten.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Minister, het is natuurlijk zo dat het ene met het andere samenhangt. Zolang we niet weten van Norkring wat de mogelijkheden zijn voor lokale radio’s op DAB+, is het voor hen misschien minder interessant om heel actief aan die vergaderingen deel te nemen. Maar waarom, en dat heb ik maanden geleden al eens gevraagd, kunnen zij dan al niet worden opgenomen als waarnemer?
Minister, ik weet niet of u de verslagen van de stuurgroep schriftelijk kunt bezorgen in het kader van de openbaarheid van bestuur. Zo niet, zal ik daarvoor een schriftelijke vraag indienen.
Minister Gatz heeft het woord.
Zeker in het kader van de maximale transparantie over de stappen die de stuurgroep zet, zou dat geen probleem mogen zijn. Omdat het over letterlijke verslagen gaat, zal ik het nog eens bekijken maar ik zie geen principieel probleem. Ik zal het navragen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.