Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
De heer Ceyssens heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, dynamische snelheidsborden zijn ideale systemen om verkeersstromen te managen op basis van een aantal factoren zoals ongevallen, wegen werken, piek- en daluren, weersomstandigheden. Op die manier kunnen files verminderen, maar enkel en alleen als de opgelegde snelheidslimiet ook geloofwaardig is en opgevolgd wordt door de bestuurders. Daar knelt nu net het schoentje als we Touring mogen geloven.
Uit cijfers van Touring blijkt dat zeven op de tien chauffeurs geen rekening houden met de aangegeven snelheidslimiet op de dynamische borden. Een van de redenen is dat de opgelegde limiet vaak niet overeenstemt met de toestand op de weg. De dynamische borden geven bijvoorbeeld 50 kilometer per uur aan, terwijl er helemaal geen file of incident te zien is. Hierdoor beschouwen veel bestuurders deze dynamische borden als ongeloofwaardig en gaan ze toch sneller rijden. Touring voerde een steekproef uit, waaruit bleek dat 70 procent van de 1500 gemeten voertuigen zich niet aan de aangeduide snelheidslimiet hield. De dynamische borden missen dus hun effect, hoewel ze volgens ons heel nuttige instrumenten kunnen zijn.
Het is belangrijk dat de geloofwaardigheid van deze borden opgekrikt wordt in het voordeel van de doorstroming en de verkeersveiligheid.
Minister, hoe zult u de geloofwaardigheid van de dynamische snelheidsborden opkrikken? Zult u hierrond een sensibiliseringsactie op poten zetten?
Zult u extra metingen doen op plaatsen waar dynamische snelheidsborden geïnstalleerd zijn om de impact van het dynamisch verkeersmanagement op files en verkeersveiligheid te evalueren? Op welke locaties zult u dit doen en binnen welke termijn?
Wordt de dynamische snelheid al dan niet voldoende gehandhaafd? Hebt u snelheidscamera’s ter beschikking die hun limiet aanpassen als de aangeduide snelheid op de dynamische borden wordt aangepast?
Kan er via dynamische snelheidsborden aan bestuurders ook worden meegedeeld wat de reden is van de aangepaste snelheidslimiet op een bepaald tracé?
Minister Weyts heeft het woord.
Het is een problematiek die regelmatig opduikt. Het is niet toevallig dat het Vlaams Verkeerscentrum die specifieke problematiek heeft toegevoegd aan haar eigen FAQ-rubriek (frequently asked questions).
Die vragen vloeien vaak voort uit schijnbaar tegenstrijdige verwachtingen over het effect van de rijstrooksignalisatie en de daarbij behorende verwachte werking.
Enerzijds wenst men dat deze signalisatie de doorstroming zou bevorderen, anderzijds wenst men dat de getoonde limieten steeds overeenstemmen met de snelheid die men op dat moment effectief kan rijden. Dan volgen reacties als: waarom wordt mijn snelheid hier beperkt, want er is nog geen file te zien?
De snelheidsbeperkingen die geafficheerd worden op de rijstrooksignalisatieborden zijn in de overgrote meerderheid van de gevallen veiligheidsgerelateerd. Vanwege weersomstandigheden of milieu worden over grotere gebieden snelheidsbeperkingen opgelegd. Ook bij wegenwerken en bij ongevallen worden snelheidsbeperkingen opgelegd om de werf- of incidentzone te beveiligen.
Daarnaast worden alle borden volledig automatisch aangestuurd op basis van actuele verkeersmetingen door detectoren stroomafwaarts. Als deze detectoren een verstoring – vertraging of file – detecteren, dan wordt een beperking van 70 of 50 kilometer per uur geplaatst op rijstrooksignalisatieborden stroomopwaarts, in het kader van filestaartbeveiliging.
Preventieve snelheidsbeperkingen om de doorstroming te bevorderen, komen minder voor omdat het Vlaamse wegennet en de typische verkeerspatronen in de spits zich daar niet toe lenen. Bekendste voorbeeld is het zogenaamde ‘blokrijden’ bij een grote verkeersstroom in dezelfde richting, meestal van en naar de kust.
Wettelijk gezien – hier zit ook een veiligheidsratio achter –, moet de snelheidsafbouw in stappen van maximum 20 kilometer per uur gebeuren. Daarom wordt een beperking van 50 kilometer per uur ter hoogte van een filestaart steeds voorafgegaan door beperkingen van 70, 90 en 110 kilometer per uur op de portalen stroomopwaarts. Vooral de beperkingen 110 en 90 in de aanloop naar een filestaart worden door veel chauffeurs inderdaad beschouwd als een waarschuwing om alert te zijn eerder dan een harde snelheidslimiet.
Wat de detectie betreft, ter hoogte van elk portaal zijn lusdetectoren geplaatst die de verkeersstroom permanent meten en ook zorgen voor de automatische aansturing ervan. In het verleden zijn reeds een aantal evaluatiestudies uitgevoerd. We proberen die algoritmen alsmaar beter te ‘finetunen’. We kijken daarvoor bijvoorbeeld naar Nederland, maar intussen hanteren we bijna dezelfde systemen en algoritmen. het is natuurlijk altijd een werk in evolutie. De technologie evolueert en de afstemming van de borden op de realiteit wordt alsmaar beter.
Het Steunpunt Verkeersveiligheid onderzocht in 2015 de impact van rijstrooksignalisatie op de verkeersveiligheid. Hieruit werd geconcludeerd dat rijstrooksignalisatie weldegelijk een positief effect heeft: min 18 procent letselongevallen, min 31 procent schadegevallen. Men stelde alleen wat vragen bij de kosten-batenratio, die eerder negatief zou zijn. Momenteel wordt langs de E19 tussen Antwerpen en Brussel een ‘lichter’ systeem geïnstalleerd met dynamische borden naast in plaats van boven de rijbaan, waarmee we dezelfde effecten naar verkeersveiligheid willen bereiken, maar dan wel met een positieve kosten-batenratio.
Een andere studie van de KU Leuven concludeerde dan weer in 2010 dat de performantie van het filestaartbeveiligingsalgoritme goed tot zeer goed was, toen al. Intussen is het nog verbeterd, maar er is wel nog verbeteringsruimte voor het gedrag in files, reactie op schokgolven.
Wat de handhaving betreft, is het zo dat alle flitspalen automatisch worden aangepast.
De heer Ceyssens heeft het woord.
Dank u wel, minister. Ik treed volmondig uw stelling bij dat die dynamische snelheidsborden meer dan nuttig zijn. Dat heb ik ook in mijn aanhef gezegd. Ik vind uw uitleg omtrent de manier waarop die snelheden worden ingesteld, ook verhelderend en duidelijk. Blijft alleen nog dat we vandaag vaststellen dat daar te weinig gevolg aan wordt gegeven. De flitspalen worden afgesteld op de dynamische snelheidsborden. Dat is al een bestaand gegeven. Ik had ook gevraagd of er nog bijkomende maatregelen kunnen worden genomen ten aanzien van handhaving, want daar zal het vooral op aankomen, en sensibilisering. Liggen er op dit moment op dat vlak nog initiatieven op de plank?
Minister Weyts heeft het woord.
Het verdere afstemmen van de algoritmen is een ‘work in progress’. Daar proberen we werk van te maken. De handhaving en de controle moeten natuurlijk gebeuren door de federale wegpolitie. Daarnaast is de vaststelling dat op vlak van de trajectcontroles – want ook die worden aangepast, dus niet alleen de vaste flitspalen – de maximale snelheden waartegen geflitst wordt, automatisch worden aangepast. Die gaan we veel meer uitrollen. Los van eventuele extra capaciteit in hoofde van de federale wegpolitie, zal er sowieso meer controle komen in de vorm van trajectcontroles.
De heer Ceyssens heeft het woord.
Dank u wel, minister. Het finetunen van die algoritmes is een goede zaak, alsook die trajectcontroles. Misschien kunnen we op korte termijn toch nog kijken of er iets kan gebeuren ten aanzien van sensibilisering en contact met het federale niveau omtrent een actie rond het meer handhaven op locaties van dynamische snelheidsborden. Want, nogmaals, we zijn het erover eens dat het een heel nuttig instrument is, alleen moeten we er ook samen voor zorgen dat daar gevolg aan wordt gegeven en dat ze geloofwaardig blijven.
Mijnheer Ceyssens, u mag nog een gedicht voordragen als u dat wenst.
Ik heb uiteraard een gedicht bij van de vroegere ereburger van Meeuwen-Gruitrode en huidige ereburger van Oudsbergen, Phil Bosmans. Ik vond het wel een mooi gedicht voor een grijze dag als vandaag.
Bloemen
hebben geen handen.
Ze groeien. Ze bloeien.
Ze geven wat ze zijn: schoonheid en vreugde.
Ze kunnen niet grijpen.
Ze kunnen niets nemen
tenzij de zon
die schijnt voor iedereen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.