Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
De heer Schiltz heeft het woord.
Minister, op woensdag 28 november maakte de Europese Commissie haar klimaatstrategie 2050 op lange termijn bekend. Daaruit blijkt dat de Europese Unie de eerste grote economie wil zijn die tegen 2050 klimaatneutraal is. Dat betekent dat er netto geen broeikasgassen meer uitgestoten worden. En wat toch nog uitgestoten wordt, moet worden gecompenseerd of opgevangen en opgeslagen. Daarmee scherpt Europa zijn ambities fors aan.
Ook andere recente rapporten zoals dat van de World Meteorological Organization (WMO) en het United Nations Environment Programme (UNEP) waarschuwden zeer recent nog voor de gevolgen van klimaatverandering. Volgens UNEP zullen we onze wereldwijde inspanningen moeten verdrievoudigen om de Parijs-doelstellingen te bereiken.
Ik ondervroeg u hierover reeds tijdens de plenaire vergadering van 28 november jongstleden.
Na het debat gaf u in het beroemde programma Villa Politica aan dat u vliegen veel te goedkoop vindt en voorstander bent van een luchtvaarttaks op Europees niveau. U stelde ook dat u het breder wilt opentrekken en naar een algemene klimaat- of CO2-taks wilt gaan. Op die manier zou u producten die meer CO2 uitstoten, minder aantrekkelijk willen maken, zelfs moeilijker om aan te schaffen of te gebruiken en moeilijker in te voeren in Europa. Eind juni dit jaar werden de resultaten van het nationale debat rond koolstoftarifering publiek gemaakt. Nadien bleef het evenwel toch wat stil.
Ik heb in dit kader volgende vragen voor u.
Bent u van plan zo’n luchtvaarttaks op Europees niveau te bepleiten? Welke concrete stappen zult u desgevallend nemen om uw collega’s in de andere lidstaten hiervan te overtuigen?
Op welke manier wilt u het debat over de eventuele invoering van een CO2-taks verderzetten? Wat zal er concreet met de resultaten van het nationale debat rond koolstoftarifering gebeuren en in welke mate zal Vlaanderen hierin betrokken worden?
Hoe wilt u ervoor zorgen dat zulke taksen niet tot een pure lastenverhoging leiden en nog meer protest bij diverse bevolkingsgroepen zouden kunnen opleveren?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Ik verwijs graag naar het voorontwerp van het Vlaams Klimaatbeleidsplan 2021-2030, dat op 20 juli 2018 door de Vlaamse Regering werd goedgekeurd. Daarin staat een uitdrukkelijke verwijzing naar het feit dat we de kosten van het internationale lucht- en zeetransport willen rationaliseren en dat het fiscaal beleid daarvoor heel belangrijk is. Ik citeer letterlijk uit het goedgekeurde plan: “Het Vlaamse Gewest is voorstander van fiscale maatregelen om de externe milieukosten van luchtvaartactiviteiten te internaliseren.”
Zo kan het Vlaamse Gewest initiatieven die op Europees niveau zouden worden genomen om op een geharmoniseerde manier accijnzen op kerosine en/of een heffing op vliegtuigtickets in te voeren, ondersteunen. We willen dus inzetten op een Europees initiatief, maar ondertussen willen we ook bekijken of we met een kleiner aantal landen, lidstaten of regio’s al dingen kunnen doen. Onze diensten onderzoeken daar op dit moment denksporen voor. Nederland heeft bijvoorbeeld ook plannen in die richting. Dat zijn zaken die we dus zeker verder met Nederland kunnen bespreken.
Ik begrijp dat er ook op federaal niveau gedacht wordt aan de eventuele invoering van een koolstofprijs in de luchtvaartsector.
Wat mij betreft is een CO2-taks enkel zinvol op Europees niveau. We leven niet in een afgeschermde, kleine regio. We zitten met open grenzen. We moeten dus voor een gelijk speelveld zorgen. De bedoeling is natuurlijk om in Europa onze verantwoordelijkheid te nemen op het vlak van de import van klimaatonvriendelijke producten.
Op federaal niveau werd een studie bekendgemaakt over de koolstofbeprijzing. In het kader van de opmaak van het Vlaams Klimaatbeleidsplan kwamen we echter tot de conclusie dat verder studiewerk naar de praktische uitvoering en haalbaarheid nodig is. Dat wordt momenteel onderzocht. Hoe kun je daarmee omgaan, rekening houdend met de bevoegdheidsverdeling in België? Nogmaals: ik ben er voorstander van om dat op Europees vlak te bekijken. Ik heb dat trouwens ook al op Europees niveau aangehaald.
Daarnaast is het ook zo dat er door het Vlaamse Gewest zelf ook vormen van koolstofbeprijzing ingevoerd zouden kunnen worden. Concreet hebben we inzake transport in het Klimaatbeleidsplan opgenomen dat we voor alle lichte voertuigen een budgetneutrale slimme kilometerheffing willen invoeren. Momenteel ligt de uitrol van die kilometerheffing op de tekentafel.
Koolstofbeprijzing is bedoeld om een gedragsverandering te bekomen en om de transitie naar een klimaatneutrale samenleving te versnellen. Uiteraard moeten we daarbij ook altijd kijken naar effecten op energiearmoede en naar de sociale herverdelingseffecten. Ik wil herhalen dat we samen ook de vergroening van de autofiscaliteit ingevoerd hebben in Vlaanderen. We hebben dat ook budgetneutraal gedaan. Het is niet zo dat dat een extra inkomst is voor de begroting, maar een verschuiving. Ik denk dat dat de enige juiste weg is.
De heer Schiltz heeft het woord.
Dank u wel, minister. Ik ben het daar helemaal mee eens. Ik juich ook alle initiatieven toe die in die richting willen werken. Het is vandaag de dag heel belangrijk om duidelijk te maken dat het gaat over lastenverschuivingen en dat het niet allemaal nog duurder en nog moeilijker wordt. Dat spreekt voor zich. Dan is het uitkijken naar wat er de komende maanden uit de bus komt, zowel op het vlak van budgetneutrale kilometerheffingen als hervormingen op andere gebieden. Misschien heeft de nieuwe minister van Energie wel zin om te bekijken op welke manier de heffingen op elektriciteit herverdeeld kunnen worden, naar een soort CO2-heffing op aardgas, zonder hele bevolkingsgroepen massaal op kosten te jagen. Ik denk wel dat het een onvermijdelijk denkspoor is om de vervuiler en de gebruiker te laten betalen en dat dat een heel rechtvaardige oplossing kan zijn, mits ze op een verstandige manier toegepast wordt.
Mevrouw Pira heeft het woord.
Dank u, collega Schiltz, voor uw vraag.
Minister, mij interesseert vooral de luchtvaarttaks, die u vorige week aankondigde in Villa Politica. Ik heb daarover drie opmerkingen of vragen.
Bent u op Europees niveau concreet van plan om tijdens de Klimaattop een initiatief te nemen? U hebt zich toch wat voorgesteld als een voorvechtster daarvan. Zult u een concreet initiatief nemen? Zult u uw collega’s overtuigen om in die richting te stappen?
Twee, er zijn ook mogelijkheden op het federale niveau. Er zijn landen, zoals Oostenrijk, Duitsland, Frankrijk, Noorwegen, Zweden, Engeland die al taksen op tickets hebben en sommige ook op kerosine. Verschillende landen hebben in het verleden al initiatieven genomen. Minister, bent u van plan om uw federale collega hierover aan te spreken en er werk van te maken? We vragen ook om dat snel te doen. De mensen die zondag op straat zijn gekomen, willen nu actie en concrete actie.
Drie, ik vraag me ook af – en het is een beetje mijn stokpaardje – of we ook niet op Vlaams niveau voor eigen deur moeten vegen. U hebt het over rationaliseren van kosten maar de regionale luchthavens – en ik volg er één specifiek – jagen de belastingbetalers jaarlijks op kosten voor miljoenen euro's terwijl ze eigenlijk kunstmatig in stand worden gehouden. Er is geen overnemer voor de VLM gevonden. Het gaat altijd maar naar af. Kunt u dat nog verantwoorden in het kader van het rationaliseren van de kosten van de luchtvaart?
De heer Poschet heeft het woord.
Voorzitter, er zijn dus een aantal landen die al een luchtvaarttaks hebben ingevoerd en een aantal denken eraan. Duitsland heeft er een, Zweden ook. Uiteraard is de geografische ligging verschillend. Bij ons is er een zeer korte reistijd tot andere grote internationale luchthavens zoals Schiphol, Charles De Gaulle, Düsseldorf en zelfs Heathrow dat op amper twee uur rijden van België ligt. We zijn het dus absoluut met u eens dat er het best op Europees niveau wordt gewerkt. Als dat niet meteen lukt, moet er op zijn minst met de buurlanden worden samengewerkt om tot een eengemaakte aanpak te komen. In Nederland wil men vanaf 2021 een luchtvaarttaks invoeren, het liefst op Europees niveau, maar als dat niet lukt, kijkt men naar een nationale belasting per vliegtuig of per passagier.
Minister, als er op Europees niveau niet meteen iets beweegt, zult u dan met uw Nederlandse collega – een donker liberale collega met een oranje kleur, want de VVD heeft oranje als kleur – contact opnemen om na te gaan of u een Vlaams-Nederlands standpunt kunt innemen? Zult u proberen op Belgisch niveau te vermijden dat er een verschil komt tussen de regelgeving die zou gelden voor de vluchten die vertrekken van Brussel-Nationale Luchthaven en van Brussel-Zuid, zijnde Charleroi?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Om met het laatste te beginnen: het antwoord is ‘ja’. Het staat ook zo in het Klimaatbeleidsplan zoals het in juli is goedgekeurd door de Vlaamse Regering. We bewandelen dus beide pistes. De Europese piste lijkt me de beste want je staat inderdaad op korte tijd in een andere luchthaven. Collega Pira, dat is ook de reden waarom we niet naïef zijn en zeggen dat we al luchthavens gaan sluiten, niet meer zullen vliegen in Vlaanderen en Brussel en we iedereen naar Nederland of naar Frankrijk laten gaan om het vliegtuig te nemen. Dat is niet onze visie. Ik vind wel dat de werkelijke milieukost, de ecologische voetafdruk, van een vliegtuig consequent in ogenschouw moet worden genomen. Dat het Europees, maar ook zelfs internationaal, veel te weinig aan bod komt, is iets wat we zeker moeten aanpakken.
Uiteraard zullen we verder met het federale niveau overleggen. Dit komt zeker aan bod in de besprekingen die we over het klimaat voeren met de verschillende gewesten en de federale overheid.
Volgens mij kan je het niet los zien van een volgend regeerakkoord. We moeten daar eerlijk in zijn. Het invoeren van een taks staat nu niet in het federale regeerakkoord, als ik me niet vergis. Er is goed voorbereidend werk gebeurd. Er ligt een studie op tafel. Dit zal moeten worden vertaald in een volgend regeerakkoord.
De heer Schiltz heeft het woord.
Er is een verschil tussen een CO2-taks en een luchtvaarttaks. Mijn vraag is niet bedoeld om op te roepen om tickets en vluchten te belasten, maar ze gaat over de milieucomponent, over de uitstoot, wat een goede zaak is en past in een bredere beweging van het belasten van vervuiling. In die zin zal mijn partij u volmondig ondersteunen in deze idee.
Opnieuw, het moet doortastend worden doorgevoerd en het liefst in één klap en in een iets groter gebied. Als het Europees niet kan, kunnen we misschien wel met de Benelux-landen praten. Het Benelux parlement draait intussen op volle toeren en buigt zich regelmatig over deze thema's. Collega Jef Van den Bergh van het Federale Parlement levert er uitstekend werk. We merken dat er een groeiend draagvlak ontstaat om meer zulke beleidsmaatregelen op elkaar af te stemmen. De Benelux is net iets groter dan Vlaanderen en België, geeft net iets meer kritische massa waardoor wij met iets luidere stem kunnen spreken op het Europese forum.
Minister, maak er dus gerust werk van. We zullen u zoveel mogelijk steunen maar zorg ervoor dat het voor de bevolking heel duidelijk is dat het niet opnieuw over een lastenverhoging zal gaan maar over een heel logisch principe: ‘de vervuiler betaalt’. Waar mogelijk, willen we de mensen helpen om properder gedrag te vertonen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.