Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Verslag
Mevrouw Soens heeft het woord.
Begin september kwam er een verontrustend rapport van Human Rights Watch naar boven. In dit rapport wordt de precaire situatie van de moslimminderheden in de Chinese autonome regio Xinjiang aan het licht gebracht.
In de regio zijn de spanningen tussen de culturele minderheden, de Oeigoeren en Kazachen enerzijds en de Chinese overheid anderzijds, reeds langer dan vandaag een probleempunt. Economische ongelijkheid zorgt voor onrust en etnische spanningen, en die hebben er in 2016 toe geleid dat de Chinese Communistische Partij (CCP) maatregelen heeft genomen om deze problematiek aan te pakken en chaos in de streek te vermijden.
De manier waarop is echter opnieuw kenmerkend voor een land waarin de mensenrechten wel vaker met de voeten worden getreden. Er werd een campagne met de weinig tot de verbeelding sprekende naam ‘Strike Hard’ in het leven geroepen, met als verantwoording dat men terroristische bedreigingen en gevaren voor de staatsveiligheid wil elimineren. Uit het rapport van Human Rights Watch blijkt dat met deze campagne een heus schrikbeleid wordt gevoerd tegen de moslimminderheden in de regio. Verschillende delen van de regio zijn omgevormd tot een politiestaat waar talloze controles en constante surveillance worden uitgevoerd door het centraal politieapparaat. In het onderwijs wordt lesgeven in een andere taal dan het Mandarijn verboden. Islamitische gewoontes en klederdracht worden gezien als een teken van verraad tegenover het Chinese vaderland. Zo blijkt uit het rapport van deze mensenrechtenorganisatie.
Maar de campagne gaat nog verder met de realisatie – al is realisatie in deze zaak misschien wel een heel vreemd woord – van ‘politieke heropvoedingskampen’ als triest hoogtepunt. Binnen deze kampen worden de gedetineerden verplicht om loyaliteit te zweren aan de CCP en de Chinese overheid. Zo zou er telkens één familielid per familie worden vastgehouden in een dergelijk heropvoedingskamp, en in totaal zou het om tienduizenden mensen gaan. Elke legale basis om deze mensen vast te houden, ontbreekt. De terechte vrees bestaat dat de Chinese overheid met deze campagne niet alleen etnische spanningen wil voorkomen, maar dat ze de volledige culturele identiteit van de Chinese Oeigoeren en de etnische Kazachen wil vernietigen.
Vandaar deze vragen voor u, minister-president: hoe reageert u op de gebeurtenissen in de Chinese regio Xinjiang? Welke acties zult u ondernemen? Zult u proactief deze problematiek meenemen bij het onderhouden van de economische contacten in China en zult u bij de officiële contacten en vertegenwoordigers van de Chinese Volksrepubliek deze mensonwaardige situatie aankaarten?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Het is duidelijk dat de Vlaamse Regering deze ernstige schending van de mensenrechten, net zoals andere schendingen wereldwijd, ten zeerste veroordeelt.
Ik zal mijn diensten vragen dat ze, zoals bij de vorige Universal Periodic Review van China, voor België een specifieke aanbeveling laten formuleren over de heropvoedingskampen en de schending van de mensenrechten.
Wat de acties ten aanzien van China betreft – en het is niet nieuw wat ik zeg – kiezen we ervoor om de hefboom van de Europese Unie te gebruiken. Daar dienen ook de VN-fora voor.
De situatie van de Oeigoeren is door de Europese Unie al aangebracht tijdens de mensenrechtendialoog tussen de Europese Unie en China in juli 2018 en werd ook reeds besproken in de VN-Mensenrechtenraad. In november 2018 zal bovendien de Universal Periodic Review van China in deze Mensenrechtenraad plaatsvinden.
Mevrouw Mogherini zet deze kwestie geregeld op de agenda in de mensenrechtendialoog tussen de Europese Unie en China. Het is ook zo dat mevrouw Bachelet als nieuwe commissaris voor de mensenrechten bij de VN die onderdrukking heeft aangeklaagd in haar toespraak voor de Algemene Vergadering van de VN. Internationaal is dit dus een pijnpunt dat op de agenda blijft staan en geregeld wordt aangekaart.
Dit is de geijkte manier, voorzitter, waarop we hieromtrent altijd reageren, en ik denk dat we dit met z’n allen moeten blijven doen. Intra-Belgisch om te zorgen dat dit op de agenda komt van de Mensenrechtenraad op Europees vlak, maar mevrouw Mogherini moet op dit vlak niet worden gestimuleerd om dit te doen, want dit is al een hoofdaandachtspunt. En in de VN heeft mevrouw Bachelet dit tot een thema gemaakt in haar toespraak voor de Algemene Vergadering.
Mevrouw Soens heeft het woord.
Dank u voor uw antwoord, minister. In het rapport van Human Rights Watch staan een aantal aanbevelingen voor ‘bezorgde overheden’. Een aantal daarvan haalde u al aan in uw antwoord, zoals het er publiekelijk en privaat bij de Chinese overheid tot op het hoogste niveau op aandringen om de ‘Strike Hard’-campagne stop te zetten. Ik ben blij dat de Europese Unie zich daarachter schaart. Een tweede aanbeveling is om de bezorgdheid omtrent de situatie aan te kaarten bij de Human Rights Council van de Verenigde Naties. België zetelt daar momenteel inderdaad in. Het lijkt me dus goed om vanuit Vlaanderen onze minister van Buitenlands Zaken te vragen om dat daar effectief op de agenda te plaatsen. Tot slot vraagt Human Rights Watch om gepaste controlemechanismes op te leggen voor de export van technologieën die gebruikt kunnen worden om de basisrechten van de burgers daar te schenden. Ik vraag dus ook om extra aandachtig te zijn voor dualusegoederen met als land van eindgebruik China en om de situatie daar altijd in het achterhoofd te houden bij het al dan niet toestaan van een vergunning.
De heer De Croo heeft het woord.
Voorzitter, ik gebruik deze gelegenheid om de aandacht te trekken van de minister-president en van ons allemaal op het feit dat wij binnenkort voor twee jaar een zetel zullen hebben in de Veiligheidsraad. We werden daarin gesteund door een aantal landen, en dat verhoogt zeker en vast het gewicht van België op het internationale forum. Ik denk dat de minister-president, in goede verstandhouding met de federale vertegenwoordigers, daar gebruik van kan maken.
China is een immens land met immense uitdagingen. Ik ben in mijn leven meerdere malen naar de Kaukasus gereisd. Ik weet dat daar een hele bevolkingsverschuiving aan de gang is, die van de Chinese grens bijna tot Turkije gaat. Ik oververeenvoudig misschien veel van die problemen. Het is een uitdagende en een gevaarlijke streek.
Tezelfdertijd is er ook een herbevolkingsimpact van de Han-Chinezen, bijvoorbeeld in Tibet, in de periode en de plaats waar we zijn. In Binnen-Mongolië, dat bezet is door de Chinezen, ga je van 3 miljoen naar 30 miljoen Chinezen. In Buiten-Mongolië, waar er een afscheiding is, heb je er 3 miljoen. Om maar te zeggen dat de impact van de bevolkingsstijging enorm is. Wij hebben altijd een zekere schuchterheid als wij praten over China, om een aantal redenen, zoals de enorme economische impact. Ik ben de volgende weken, van 5 tot 18 november, in Kinshasa in Congo en weet wat de impact is van China op de latifundia aldaar, om niet veel meer te zeggen – ik ben beleefd vandaag de dag.
We zullen toch een systeem moeten vinden, minister-president, om een aantal van die problemen bespreekbaar te maken, om een dialoog te houden, wetende dat dat ook een soort tijdbom kan worden. Ik geef maar een detail, maar het is een eigenaardig detail: het tekort aan vrouwen in China legt een enorme druk op de belendende landen. We zullen toch onze politiek, Europees en andere, moeten aanpassen, om niet in een confrontatiesysteem te leven, maar om te proberen daar ook de waarden die de onze zijn tot een zekere basis te maken van beschaving. Ik denk dat dat belangrijker is dan alle punctuele dingen, die ik ook steun, die wij proberen waar te maken.
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Ik ben het natuurlijk eens met wat collega Soens vraagt. Wij laten uiteraard geen vergunningen toe voor wapenleveringen aan China. Wat dual use betreft: dat moeten we inderdaad goed in het oog houden. Uw beschouwingen kloppen volledig. Maar ik neem aan dat u het ook met mij eens bent dat Vlaanderen op dat vlak niet eenzijdig, unilateraal een of andere harde sanctie kan nemen. Alleen de Europese Unie is daar een hefboom voor, en de VN. We merken echter dat dit tot nu toe geen effect heeft.
De vraag om uitleg is afgehandeld.