Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Innovatie en Wetenschapsbeleid
Verslag
De heer Diependaele heeft het woord. Hij wil een vraag om uitleg stellen over het Vlaams kankeronderzoek, maar naar aloude traditie heeft hij iemand anders meegebracht om het werk voor hem te doen. (Gelach)
Voorzitter, dat is waar, maar het valt toch op dat ik van die 42 fractieleden nog nooit iets aan u heb gevraagd. (Gelach)
Ik geef graag het woord aan mijn YOUCA-stagiaire Raya.
Minister, als minister van Innovatie mocht u op 8 oktober 2018 het nieuw laboratorium van eTheRNA in Niel inhuldigen. Die biotechnologische start-up eTheRNA werkt aan een op messenger-RNA (mRNA) gebaseerde immuuntherapie en heeft een nieuw labo van 400 vierkante meter geopend om het onderzoek naar een kankertherapie een versnelling hoger te kunnen schakelen.
Het mRNA werkt als een boodschapper in ons bloed, waardoor ons immuunsysteem kankercellen als een vijand beschouwt en vernietigt of afstoot. ETheRNA ontwikkelt een injectie met mRNA voor patiënten met huidkanker. Nadat ze met klassieke kankertherapieën zijn behandeld, krijgen deze patiënten een immuuntherapie die moet verhinderen dat de huidkanker uitzaait.
Met het nieuw labo kan eTheRNA eigen mRNA aanmaken, wat op wereldniveau betrekkelijk uniek is. De therapie is ontdekt door professor Thielemans, die zijn uitvinding heeft gepatenteerd en vervolgens in de start-up eTheRNA heeft ondergebracht. Sinds de start heeft het biotechbedrijf ongeveer 25 miljoen euro aan kapitaal ontvangen, onder meer van Fund+, de ParticipatieMaatschappij Vlaanderen (PMV) en Life Sciences Partner (LSP). Ook vanuit het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) is financiële ondersteuning gekomen.
Uiteraard is eTheRNA niet de enige speler die actief is op het vlak van kankeronderzoek. De Vlaamse onderzoekers scoren hoog op wereldschaal, bijvoorbeeld binnen het toonaangevend Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB). Ook de universiteiten en de universitaire ziekenhuizen verrichten baanbrekend werk. Binnen het bestaand innovatie-instrumentarium zijn er op projectbasis verschillende steunmogelijkheden en uiteraard wordt het fundamenteel onderzoek ook door het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) ondersteund.
Minister, op welke wijze heeft het VLAIO deze start-up ondersteund? Wat betekent dit nieuw labo nu en in de toekomst voor de op mRNA gebaseerde immuuntherapie? Hoe positioneert Vlaanderen zich globaal gesproken met betrekking tot onderzoek naar en de strijd tegen kanker? Welke opportuniteiten ziet u om de slagkracht nog te vergroten, zowel binnen uw eigen bevoegdheden als in samenwerkingsverbanden, bijvoorbeeld met buitenlandse onderzoekscentra?
Minister Muyters heeft het woord.
Voorzitter, in 2013 heeft het bedrijf voor een haalbaarheidsstudie voor starters steun gekregen ten bedrage van 25.000 euro. Het algemeen doel van de studie was het opstellen van een strategisch plan voor eTheRNA. Dat plan moest toelaten voldoende middelen op te halen bij lokale en internationale investeerders. Het bedrijf heeft vervolgens 24 miljoen euro kunnen ophalen. Nadien is voor 1 miljoen euro een project gesteund om het RNA-productieproces verder op punt te stellen. Verder zijn een innovatiemandaat en twee Baekeland-mandaten toegekend om de RNA-vaccinatietechnologie op punt te stellen. Indien we dat alles optellen, heeft het VLAIO 1,9 miljoen euro aan ondersteuning toegekend.
De ingebruikname van de productie-eenheid voor mRNA stelt eTheRNA in staat om te concurreren met de grotere wereldwijde spelers op het veld en om een toonaangevende rol te spelen in de ontwikkeling van immunotherapieën tegen kanker. Zoals reeds is vermeld, beschikt het bedrijf over een product van hoogwaardige kwaliteit. Momenteel heeft eTheRNA al een eerste vaccin op twintig patiënten met huidkanker kunnen testen en start een studie over borstkanker. Met het nieuw labo, dat ook de preklinische en klinische teams ondersteunt, kunnen deze programma’s worden voortgezet ten behoeve van grotere patiëntengroepen en nieuwe toepassingen binnen en buiten de oncologie.
Ik ben het ermee eens dat we over een opkomst van de immunotherapie kunnen spreken. Ook de winnaars van de Nobelprijs voor Geneeskunde werken in die richting. Vlaanderen combineert een sterke traditie met betrekking tot immunologie en vaccins met een gunstig klimaat voor klinisch onderzoek, wat voor bedrijven een reeks nieuwe mogelijkheden opent. Met de gerichte ondersteuning van opkomende nieuwe spelers, zoals eTheRNA, en met een blijvende ondersteuning van het academisch onderzoek en een klinische ontwikkelingsomgeving kunnen we die opkomst vergemakkelijken.
Met alles wat in het VIB gebeurt, beschikken we over een ecosysteem. Hoewel eTheRNA niet in Zwijnaarde is gevestigd, kunnen we het bedrijf in de familie van het VIB situeren.
Naast fiscale maatregelen en de investeringsondersteuning door PMV, beschikken we over steunmaatregelen voor alle vormen van onderzoek. Ik heb het dan over fundamenteel onderzoek, maar even goed over basisonderzoek, klinisch onderzoek en industrieel onderzoek. Ik denk dat de wijze waarop wij in Vlaanderen onderzoek uitvoeren een belangrijke troef vormt.
De steun die eTheRNA heeft ontvangen, bestaat uit twee Baekeland-mandaten, projectfinanciering en een innovatiemandaat.
Ik denk dat we op die manier die bedrijven ondersteunen en de slagkracht van de biotechsector in Vlaanderen versterken, zodat we die sector vandaag wel op de wereldkaart zetten. Ze zijn ook aantrekkelijk voor buitenlandse investeringen, dat zien we ondertussen wel gebeuren. Wat mij betreft is dat een vorm van verankeringsstrategie, die niet gebaseerd is op geld, maar op het opbouwen van een ecosysteem, waarin het nuttig is om investeringen te doen, zowel vanuit het binnen- als het buitenland.
De heer Diependaele heeft het woord.
Ik laat eerst mijn YOUCA-studente repliceren.
Minister, we danken u voor uw antwoord. Het voorbeeld van eTheRNA toont aan dat ons innovatie-instrumentarium op verschillende punten efficiënte steun kan geven aan bedrijven voor uiteenlopende doeleinden.
Ik ben ook blij te vernemen dat Vlaanderen vooroploopt in het onderzoek naar kankertherapieën. Het is iets dat ons allemaal aanbelangt en op een dag als vandaag stemt het positief te horen dat we meer dan ons steentje bijdragen om deze ziekte in te toekomst de wereld uit te helpen.
Aansluitend op de vraag van mevrouw Maes over de wetenschapsbarometer is er wat biotechnologie betreft zeker nog ruimte om naar het grote publiek te communiceren welke kennis we in Vlaanderen in pacht hebben en welk potentieel dit biedt, onder andere in de strijd tegen kanker.
Daar heb ik niets meer aan toe te voegen.
Minister Muyters heeft het woord.
In verband met de bijkomende vraag over de communicatie wil ik vermelden dat in de nieuwe beheersovereenkomst van het VIB uitdrukkelijk het opvoeren van communicatie door het VIB is opgenomen. Ik ben het er met u over eens dat op dat gebied meer kan gebeuren. Als Vlamingen hebben we die traditie niet: we zijn bescheiden en blijven lang in de schaduw.
We hebben ook niet de traditie om wetenschap op een eenvoudige manier te vertalen. Beide vind ik zeer belangrijk en daarom nemen we dit mee in de verschillende beheersovereenkomsten en zeker ook bij het VIB. Het VIB is een wereldspeler, dat werd mij op internationaal niveau ook al vaak bevestigd. Alles wat we daar samen met bedrijven doen en de manier van werken met innovatie is er zeer vooruitstrevend. We mogen daar fier op zijn en onze traditionele bescheidenheid wat opzij zetten, zelfs als Antwerpenaar.
Ik moet toegeven dat ik daar stil van word.
De vraag om uitleg is afgehandeld.