Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
De heer Caron heeft het woord.
Voorzitter, het lijkt een grappig onderwerp. Ik heb er vandaag al bezwarende sms’en over gekregen.
De – voor het overige zeer te waarderen – burgemeester van Blankenberge heeft blijkbaar een fantastisch idee om de overlast van meeuwen aan de kust te bestrijden. We moeten eerlijk zijn: de overlast van meeuwen aan de kust is een item dat in het Vlaams Parlement al frequent aan de orde is geweest. Er zijn studiedagen geweest en er zijn discussies gevoerd met kustbestuurders. De conclusie is dat het niet zo eenvoudig is, want meeuwen zijn namelijk rare vogels. Meeuwen zijn opportunisten en individualisten met een heel eigen karakter en een vast patroon voor het foerageren, overnachten en broeden.
Aan de kust, maar ook meer in het binnenland, tot waar ik woon, leeft de perceptie dat de meeuwenpopulatie gestaag blijft groeien. Dat is niet het geval. Recent heeft het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) onderzoeksresultaten gepubliceerd waaruit blijkt dat het aantal broedparen na een forse dip sinds 2014 weliswaar wat is toegenomen, maar zeker nog niet op het niveau van een tiental jaren geleden zit.
Het is natuurlijk zo dat mens en meeuw steeds meer habitat met elkaar moeten delen. Er is steeds minder open ruimte aan de kust. Ten gevolge van de havenuitbreidingen en de bebouwde oppervlakte krimpt de open ruimte. De meeuw evolueert dan ook snel van een grondbroeder naar een volleerde dakbroeder.
Dat samenleven met de mens zorgt voor conflicten. De aanpak van de overlast is niet altijd even efficiënt of doordacht. Medio april 2018 wilde het stadsbestuur van Blankenberge starten met een project om meeuwen te voederen met mais of vlees waaronder een anticonceptiemiddel zou worden gemengd. Dit blijkt in binnen- en buitenland een beproefde techniek om duivenpopulaties in te perken. Ik denk dan, bijvoorbeeld, aan de duiven in Venetië. Meeuwen zijn echter geen duiven.
Voor zover ik weet, bestaat er geen wetenschappelijk onderzoek dat uitwijst dat een dergelijke aanpak tot resultaten zou leiden. Dit zal integendeel wellicht leiden tot sterke collateral damage onder andere vogelsoorten die zich ook met het in het anticonceptiemiddel gedrenkte voedsel zouden voederen. Ik denk dan merels, lijsters, mezen en buizerds, die ook op daken kunnen verschijnen.
Bovendien is de meeuw blijkbaar een gewoontedier met een vast eetpatroon. Er zijn onder de meeuwen vegetariërs, carnivoren en viseters. De meeuwen die in Blankenberge resideren, voeden zich niet noodzakelijk in Blankenberge. Vaak gaan ze op andere vaste plekken voedsel zoeken. Dat is vaak het binnenland, maar anderen zitten op het strandhoofd, op een golfbreker langs de kust. In elk geval hebben ze hun vaste plekken, en die liggen niet altijd nabij hun broedplaats. Het is me een raadsel hoe iemand die dieren kan bereiken met het doel hen met voedsel onvruchtbaar te maken. Zoals ik al heb gezegd, zou dit andere vogelsoorten bedreigen.
Sinds de indiening van mijn vraag om uitleg is al het een en het ander gebeurd. De FOD Volksgezondheid, meer bepaald het Federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten (FAGG), heeft benadrukt dat “geen enkel geneesmiddel voor dierengeneeskundig gebruik vergund is voor anticonceptie bij meeuwen. Het gebruik van dierengeneesmiddelen voor niet-vergunde indicaties of diersoorten, het zogenaamde waterval- of cascadesysteem, kan enkel worden toegepast om onaanvaardbaar lijden van dieren te voorkomen.” Het is in ieder geval geen adequaat middel om de meeuwenpopulatie te verminderen.
Minister, voor zover het nog relevant is, heb ik enkele vragen. Hoe staat u tegenover het Blankenbergs project? Volgen uw diensten dit mee op?
Het INBO heeft een aantal publicaties over de meeuwenpopulatie uitgebracht. Is er een wetenschappelijke onderbouw voor dit project? Dat is echt noodzakelijk om zoiets te doen.
Past dit in het Soortenbesluit en de instandhoudingsdoelstellingen? Wat de meeuwenpopulatie betreft, moeten we Europese doelstellingen nastreven. Dit komt zeker in conflict met wat de Blankenbergse overheid wil doen.
Valt collateral damage onder andere vogelsoorten in de praktijk uit te sluiten? Zo neen, moet een dergelijke methode dan niet worden verboden? Blijkbaar heeft de FOD Volksgezondheid dit voorlopig al zeker verboden.
Minister Schauvliege heeft het woord.
Voorzitter, het gaat hier om een beschermde soort. Dit betekent dat wie een middel als anticonceptie wil inzetten, eerst toelating moet hebben. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) moet een afwijking verlenen. Die afwijking mag in geen geval afbreuk doen aan het streefdoel de populatie van de beschermde meeuwen in gunstige staat van instandhouding te laten voortbestaan. Dit zal altijd op basis van die doelstelling geval per geval worden beoordeeld. Indien de selectiviteit van een maatregel ontoereikend is, kan dit een grond vormen om de afwijking op het verbod te weigeren. Indien een aanvraag tot afwijking wordt ingediend, zal het ANB nagaan welke mogelijke negatieve effecten de afwijking op andere beschermde soorten kan hebben. Hiermee wordt in de besluitvorming zeker rekening gehouden.
Ik kan meedelen dat het ANB, het INBO en de belangengroepen momenteel werken aan een nieuwe beheerregeling. Dit gebeurt onder het voorzitterschap van de gouverneur van West-Vlaanderen. Het einddoel is te komen tot een evenwichtige en gedragen regeling voor Vlaanderen, met preventieve en bestrijdende maatregelen die kunnen worden genomen om de overlast van meeuwen in te perken, maar die er ook voor zorgen dat de meeuw in goede staat van instandhouding blijft verkeren. De regeling zal zich ook uitspreken over de vraag of anticonceptie al dan niet kan worden ingezet.
Tot nader order moeten we zeer terughoudend zijn met betrekking tot het eventuele gebruik van deze maatregel. Volgens het INBO blijkt momenteel geen specifiek wetenschappelijk onderzoek te bestaan om de werkzaamheid van het anticonceptiemiddel te weerleggen of te staven of om aan te tonen dat het middel voldoende selectief is.
De heer Caron heeft het woord.
Minister, ik ben in belangrijke mate gerustgesteld. Ik kijk natuurlijk uit naar het actieplan dat, onder de leiding van de gouverneur, met de belangengroepen en met het INBO wordt opgesteld.
Als u het mij vraagt, mag het niet enkel om preventie en bestrijding gaan. We zouden ook een aantal oplossingen moeten bieden voor de broedgelegenheid van de meeuwen. In het verleden was de achterhaven van Zeebrugge, bijvoorbeeld, een belangrijke plek hiervoor. Die achterhaven wordt steeds meer bebouwd. Er zijn pogingen geweest om broedgelegenheid te creëren op de daken van die magazijnen en hallen. Ik hoop dat die alternatieven in het plan worden opgenomen, zodat meeuwen minder de neiging zullen hebben zich in het stadsweefsel, op de daken van huizen te nestelen. Ik kijk uit naar het rapport en het voorstel. Ik weet niet of u een idee hebt van de timing. Er zal een rapport of een verslag komen. Weet u iets over de timing?
De heer Vandaele heeft het woord.
Voorzitter, in Blankenberge wonen natuurlijk bijzondere mensen en bijzondere politici met fantasie. Ik ben daar naar de middelbare school geweest, en het is nooit goed gekomen met mij.
Ik vind de gedachte meeuwen contraceptie toe te dienen weinig selectief. Ook andere dieren kunnen die contraceptie verorberen, wat tot verstoring in het dierenrijk kan leiden. Ik vind dit een vreemde manier. Ik hoop dat er andere, meer selectieve methodes zijn. We lezen veel over drones en over het schudden van eieren. Ik huiver bij de gedachte.
Mijnheer Caron, u hebt het over de vrijwaring van de broedgebieden waar ze thuishoren. Dat zou de beste oplossing zijn. Wat we nu meemaken, is een gevolg van het feit dat de biotoop van die dieren wordt verstoord. Ze zitten niet meer op de plekken waar ze horen te zitten, maar op de daken in de steden. Straks behandelen we hier een vraag om uitleg over groendaken. Misschien kunnen we daar een plek voor meeuwen vinden.
Minister Schauvliege heeft het woord.
Collega Caron, een exacte timing kan ik u niet meegeven. Het is al een heel lange zoektocht en lijdensweg geweest voor de juiste broedlocaties en -eilanden. Dat is een initiatief met vallen en opstaan, dat niet altijd evident is geweest. Maar daar kent u allemaal de geschiedenis van.
De heer Caron heeft het woord.
Bedankt voor het antwoord. De hele idee van eilanden voor de kust kan misschien ook wel eens een oplossing betekenen, omdat we dan weer ruimte creëren. Nietwaar, mijnheer Vandaele? (Opmerkingen. Gelach)
Er is eerder deze namiddag een vraag behandeld over medicijnen en chemische stoffen in het afvalwater. Ik denk dat die problematiek zich hier ook weer kan voordoen, zelfs in regenwater, als het op daken en in goten gebeurt. Op die manier komt ook medicatie op een of andere manier in ons water terecht, en ook contraceptiva. Stel u voor dat u elke dag vier glazen kraantjeswater drinkt, mijnheer Vandaele. (Opmerkingen van Wilfried Vandaele)
Alle gekheid op een stokje. Als we het over niet-selectieve methoden hebben, is dit er wel een. Ex-collega De Klerck uit Blankenberge heeft veel fantasie, en dat siert hem, maar dit is in ieder geval geen goede aanpak geweest.
De vraag om uitleg is afgehandeld.