Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
De heer Gryffroy heeft het woord.
Minister, ik ken natuurlijk niet de stand van zaken vandaag, maar toen ik gisteren keek op www.energiesparen.be, de website van het Vlaamse Energieagentschap (VEA), zag ik dat qua groene energie die stand nog altijd van 31 december 2016 was, dus niet van 2017. Als het gaat over het aantal windturbines, het aantal zonnepanelen, het aantal warmtepompen enzovoort, dan hebben we wel de cijfers van 31 december 2017, maar als het gaat over de hoeveelheid geproduceerde energie, zijn ze van 31 december 2016.
Men kan nochtans via andere sites proberen te achterhalen hoe het dan juist wel verloopt. Ik kan bijvoorbeeld alle dagen kijken op de site van Elia als ik daar zin in heb. Dan probeer ik dat bij te houden en op te tellen. Ik kan ook kijken naar de site van Electricity Map. Ik zou aan de leveranciers kunnen vragen dat ze mij een mailtje sturen in kopie zoals ze dat elke maand moeten doen naar FOD Economie. Producenten moeten hun productiegegevens doorsturen naar de FOD Economie. Wat ze daar dan mee doen bij de FOD, dat weet ik niet, maar ondertussen is het niet verwerkt bij het Vlaams Energieagentschap. Ik heb daar al verschillende keren vragen over gesteld. U weet dat energieopwek.nl een leuk voorbeeld is. Dat werkt real time.
Vlaanderen Radicaal Digitaal is een van de uitgangspunten van deze regering. Ook het klimaatbeleid staat helemaal bovenaan de agenda. Dat zijn twee belangrijke topics, ze moeten matchen met elkaar.
Ik probeer nog altijd de cijfers te achterhalen. Ik heb ze niet en ik kan daar blijven over zagen, maar ik wil weten hoe het komt dat die gegevens er niet op staan. Hoe verloopt de berekening van de bijkomende installaties van hernieuwbare energie vandaag in Vlaanderen? Wat verloopt er reeds automatisch en wat niet? Wat moeten we bij wijze van spreken met de tamtam doorsturen naar het agentschap vooraleer het daar verwerkt kan worden op een oude tikmachine? Wie is hiervoor verantwoordelijk en wat verklaart de lange doorlooptijden? Waar zit dus de bottleneck?
Hoe kan digitalisering van deze processen leiden tot een snellere verwerking van de aangeleverde informatie? Ik vind het leuk, en ook de heer Schiltz, hij komt binnenkort met een conceptnota rond blockchain. Dat is een ideaal voorbeeld om blockchain toe te passen. Dat moet dan toch onmiddellijk kunnen. Ik weet dat u er zich ook in opjaagt. Hebt u dit reeds onderzocht? Welke stappen hebt u reeds ondernomen om tot meer accurate en snellere gegevens te komen?
Ik stel vast dat er gefragmenteerd heel wat kennis aanwezig is. De distributienetbeheerders, Elia en verschillende kennisinstellingen in Vlaanderen beschikken over voldoende kennis om ook de productie actueel weer te geven. Hebt u al onderzocht om als sensibilisatie naar groene energie, deze vorm van groenestroomproductie realtime weer te geven? Welke stappen hebt u hiertoe al ondernomen?
Minister Tommelein heeft het woord.
Mijnheer Gryffroy, dank voor uw vraag. Dit zijn de zaken waar ik nu al twee jaar naar een digitalisering vraag en waar ik dus versteld sta van het traag aanleveren van de data in deze digitale wereld.
Voor de opvolging van het geïnstalleerd vermogen aan hernieuwbare energieproductie wordt een beroep gedaan op gegevens van de netbeheerders. De netbeheerders worden beschouwd als de meest aangewezen authentieke gegevensbron voor deze gegevens. Zoals decretaal geregeld, rapporteren de netbeheerders elk kwartaal aan het Vlaams Energieagentschap welke groene stroominstallaties aangesloten zijn op hun net. Voor deze rapportering zijn de netbeheerders op hun beurt afhankelijk van de rapportering van de projectontwikkelaars. De gegevens moeten vervolgens worden verwerkt in de databank van de netbeheerders. Er zijn recent met de netbeheerders Eandis en Infrax afspraken gemaakt om voor zon en PV (fotovoltaïsch) maandelijks gegevens over het geïnstalleerd vermogen af te leveren zodat deze gegevens vanaf volgende maand maandelijks worden geactualiseerd op de barometer op de website energiesparen.be.
De cijfers voor wind en PV worden steeds geactualiseerd en aangevuld. Als er gegevens worden gerapporteerd, dan is dit een momentopname van de databank. Het is logisch dat gegevens nog kunnen wijzigen als er nieuwe gegevens beschikbaar zijn en bijkomende installaties in de databank worden opgenomen. De cijfers voor de recentste paar maanden zijn steeds onvolledig in de mate dat producenten nog niet al hun gegevens hebben doorgegeven. Dus deze zijn niet onbetrouwbaar, ze worden aangevuld omdat bepaalde projecten soms later worden doorgegeven.
Met de netbeheerders heb ik onlangs opnieuw samengezeten om nogmaals te vragen naar een meer gestroomlijnde databank waar de gegevens zo afgelezen kunnen worden. Ik reken op u, mijnheer Gryffroy, om er bij de raden waar u afgevaardigde bent op aan te dringen dat dit ook werkelijk gebeurt.
Voor de productiegegevens van groene stroom wordt onder meer de expertbasedatabank gebruikt waarmee groenestroomcertificaten worden uitgereikt. Producenten van groene stroom moeten gegevens doorgeven om certificaten te verkrijgen, en vervolgens moeten de certificaten worden aangemaakt. De gegevens van de groenestroomcertificaten voor 2017 zijn tegen eind maart volledig. Voor de officiële inventaris hernieuwbare energie volgens de Europese berekeningsvoorschriften moeten deze gegevens verder worden verwerkt waarbij andere gegevensbronnen worden gebruikt, bijvoorbeeld weerstatistieken om de productie te normaliseren naar een normaal jaar.
Daarnaast kan een volledige rapportering inzake hernieuwbare energieproductie maar worden afgerond als ook de gegevens voor groene warmte beschikbaar zijn. Deze gegevens worden opgebouwd op basis van een hele reeks bronnen. Voor warmtepompen worden de cijfers gebruikt uit de REG-premies van de netbeheerders. Voor groene warmte uit biomassa en biogas moeten de installaties apart worden bevraagd. Voor houtverbranding worden de installaties bevraagd op basis van een lijst met vergunde installaties opgesteld door de OVAM.
Ook de wkk-installaties aangemeld bij de netbeheerders worden bevraagd. Deze enquête moet volgens het Energiebesluit worden beantwoord tegen 1 april. Dat is volgende week. Voor de installaties die nog niet worden afgedekt door deze enquête, voornamelijk van productie van groene warmte in de industrie, worden de antwoorden nog aangevuld uit andere rapporteringen die begin april beschikbaar komen, zoals de integrale milieujaarverslagen van het Departement Omgeving en de ETS-verslagen geverifieerd door het Verificatiebureau. Producenten die niet tijdig rapporteren, worden vervolgens nog bijkomend bevraagd.
Door een grondige gegevensverzameling proberen we ook te vermijden dat nieuwe installaties over het hoofd worden gezien, waardoor er minder duurzame energieproductie zou worden gerapporteerd dan er werkelijk is geproduceerd.
Bovenstaande geldt voor de officiële gegevensinzameling voor de statistieken.
Daarnaast is er ook de realtimeweergave van de productie. Er werd op mijn vraag en door mijn toedoen een overleg opgestart met Elia – tijdens mijn bezoek, u herinnert zich dat wel – om de productie uit wind en zon in realtime weer te geven. Daarbij moeten dan de gegevens specifiek voor Vlaanderen worden uitgefilterd en nauwkeuriger worden gemaakt. U weet dat Elia over heel België opereert. Ook bewegingen vanuit het buitenland moeten we nu filteren gaat voor Vlaanderen is. Samen met de IT-diensten van Elia en de DNB’s moet worden onderzocht wat mogelijk is, en tegen wanneer.
Mijnheer Gryffroy, ik ben er samen met u van overtuigd dat die datalevering cruciaal is. Om een goed beleid te voeren, moeten we die data in realtime en op een zo snel mogelijke manier ter vervollediging hebben om de juiste beslissingen te nemen. Ik trek aan deze kar, en ik sensibiliseer ook de netbeheerders, VITO, het VEA en het Departement Omgeving.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Ik twijfel er niet aan dat u dezelfde ambitie hebt als ik, namelijk om zo snel mogelijk naar een digitaal systeem te gaan dat realtime kan weergeven wat onze productie is, wat we al produceerd hebben enzovoort.
Maar u moet ook toegeven met mij, als u zelf uw antwoord brengt, hoe verschrikkelijk ingewikkeld het is. Er wordt inderdaad nog veel met tamtams en telexen gewerkt.
Een van de cruciale parameters is volgens mij de rol van VITO hierin. Men ziet dat ook op de website van energiesparen.be, de bron is VITO. Zij moeten al die gegevens verzamelen.
Als we voor de zonne-installaties van minder dan 10 kilovoltampère beslist hebben om geen groenestroomcertificaten te geven, dan weten we niet wat ze geproduceerd hebben op een ogenblikkelijke manier. Dan moeten we werken met profielen, inschattingen. ‘Fair enough’ voor mij. In Nederland met energieopwek.nl gebeurt het ook met inschattingen, want men weet ook niet exact hoeveel het is. Men gaat via programma's van weervoorspellers enzovoort in functie van het geïnstalleerd vermogen berekeningen maken, maar men zit er geen 5 procent naast. Maar we moeten wel iets doen. Het proces dat u mij hier net komt uitleggen, is verschrikkelijk ingewikkeld voor een regio met meer dan 6 miljoen inwoners. Er zijn veel te veel instituten verbonden met die dataverwerking zonder dat ze zelf eigenlijk de eindverantwoordelijkheid dragen. Dan zit je inderdaad met dat probleem dat je niet kunt weten wat men juist heeft geproduceerd.
Bijkomend, u spreekt over Elia. Elia is oké, maar ze kunnen geen rekening houden met wind en zon, want dat zit niet op hun net. Ze kunnen geen rekening houden met de lokale warmte-krachtkoppeling, nochtans is het heel belangrijk om dat te weten. Ik weet uiteraard dat de digitale meter daar ook een oplossing biedt.
Maar eigenlijk is mijn vraag nogmaals: wie is de centrale spil? Is het Vlaams Energieagentschap de centrale spil of is VITO de centrale spil om de gegevens te centraliseren? Het is bij die centrale spil dat we moeten zijn om te vragen hoe het sneller kan gebeuren, wat het budget is. Ik denk dat je met een paar honderdduizend euro al een deftig systeem op poten kunt zetten om die data te centraliseren en te beheren. Wie is de centrale spil: het agentschap of VITO? De distributienetbeheerder levert eigenlijk maar materiaal aan, maar er is iemand die het verwerkt.
De heer Schiltz heeft het woord.
Minister, het is natuurlijk niet uw fout dat het zo loopt want het is historisch zo gegroeid. Uw oproep is evenwel terecht dat we ook de netbeheerders en alle geledingen van de energieketting moeten betrekken bij zulke initiatieven.
Toch wil ik het pleidooi van collega Gryffroy onderstrepen dat het in deze tijd een beetje vreemd en jammer is dat we deze gegevens niet op een aanschouwelijke manier hebben. Morgen komt de werkgroep ‘leefbaarheid van de begroting’ bij elkaar, waar we de mastodont van de politiek – of het nu Vlaams of Belgisch is – gaan aanpakken en ervoor zorgen dat burgers op een eenvoudige manier de begroting kunnen lezen.
We zien trouwens in het buitenland ook tal van voorbeelden. De collega heeft verwezen naar Nederland, maar ook in Duitsland, op de website www.agora-energiewende.de, zie je heel bevattelijk en heel duidelijk bijna in realtime de productie van hernieuwbare energie. Ook in Denemarken, met www.energinet.dk, beschikken de Denen zelfs over een volledig website, volledig gewijd aan alleen maar data over energie en zelfs de CO2- uitstoot, iedere 5 minuten geüpdatet. De reden waarom dit belangrijk is, is niet alleen transparantie. Een aanschouwelijke website of een aanschouwelijk platform waar mensen heel eenvoudig kunnen nagaan wat de productie is, draagt er ook toe bij dat mensen meer gesensibiliseerd en gemotiveerd zijn en dat het draagvlak voor energietransitie er alleen maar op vooruitgaat.
Minister, in die zin wil ik u ook aanbevelen om zeker contact op te nemen met Coreso, een Europese organisatie die diensten levert aan de Europese hoogspanningsnetbeheerders om interconnectie te vrijwaren. Zij investeren heel fors in het realtime monitoren van alle energiefluxen in Europa en ze hebben een hand uitgestoken naar de diverse Europese distributienetbeheerders om ook op het kleinere niveau, het distributieniveau, zoveel mogelijk data te geven.
Collega's, u weet ook allemaal dat we bijna een clearinghouse hebben, Atrias, dat een hoop data van consumenten en leveranciers zal verzamelen. Ik denk dat Atrias misschien ook een belangrijke rol zal kunnen opnemen, met dien verstande dat ze voldoende gewapend zijn en voldoende capaciteit hebben om dit waar te maken.
Minister, ik wil u alleszins namens onze fractie oproepen om zeker vast te doen wat u kunt, misschien zelfs een beetje meer, om dit verhaal in orde te krijgen.
Minister Tommelein heeft het woord.
Mijnheer Gryffroy, zonder twijfel: het is het Vlaams Energieagentschap dat verantwoordelijk is voor het bijhouden en het verwerken van de gegevens. Het is VITO dat de gegevensbalans maakt waarop men zich dan baseert. Ik hoor het in de vragen en de opmerkingen – ook van u, mijnheer Schiltz –, en ik zal het nog eens met nadruk zeggen dat ik zelf heel sterk vragende partij ben. Zoals u weet, heb ik ook een carrière achter de rug in de privésector, waar ik de gewoonte had om me zeer sterk te baseren op boordtabellen die heel accuraat een heel actueel waren. Als we de energieomslag in Vlaanderen op een goede manier willen voortzetten, dan moet aanlevering van data, zeker in het digitale tijdperk, veel sterker. Ik ben van plan om aan de kar te blijven trekken en ik vind ook dat we daar moeten in blijven investeren.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. We willen gaan voor Vlaanderen Radicaal Digitaal en voor, aansluitend op wat de heer Schiltz zegt, de blockchaintechnologie, waar we allemaal vol van zijn, maar die we zelf niet kunnen toepassen in onze eigen simpele dingen. Dat is nu iets dat geen grote investeringen vraagt om te centraliseren. Het is een kwestie van de koppen bij elkaar te steken.
We zeggen vaak: steek alle juristen in een kamer en ze mogen er maar uit als ze een akkoord hebben. Wel, steek alle IT’ers in een ruimte, doe de deur op slot, en ze mogen eruit komen als een platform op tafel ligt. Dat is iets waarin je kunt investeren. Zet de IT’ers samen zodat ze het kunnen doen. Het kan geen grote kost zijn. Ik heb de andere websites bekeken: nice what they have in other countries.
De vraag om uitleg is afgehandeld.