Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Verslag
Mevrouw de Bethune heeft het woord.
Minister-president, collega's, ik wil even ingaan op de rapporten van de preventieve archeologie. De voorbije weken hebben we veel gesproken over archeologie, en het is goed dat dat in de kijker wordt gezet. Ik ben wel geschrokken door berichten van verschillende vrijwilligers uit het veld. Sommigen hebben al een leven lang hun vrije tijd doorgebracht met opgravingen, het schrijven van artikels en het verzamelen van kennisopbouw. Ze hebben een specifiek probleem aangekaart, waar misschien wel een oplossing voor bestaat, of waar u ons wellicht beter wegwijs in kunt maken.
Vrijwilligers en verenigingen zijn een belangrijke factor in het verspreiden van kennis over onroerend erfgoed. Evenwel zouden er voor hen op dit moment geen digitale consultatiemogelijkheden zijn van rapporten uit preventieve archeologie. Dat is wat vrijwilligers op het terrein mij laten weten, doch ik heb dat zelf niet gecheckt. Volgens de vrijwilligers is het op dit moment enkel mogelijk om die documenten via de papieren versies in de bibliotheken te raadplegen.
Op de webpagina ‘De Inventaris van het Onroerend Erfgoed’ kunnen ze een trefwoord invoeren, maar dan krijgen ze enkel resultaat uit oude literatuur, exclusief preventieve archeologie. Ook via de grote archeologiebedrijven zou het volgens diezelfde getuigen moeilijk zijn om digitale rapporten van preventieve archeologie te raadplegen.
Om het kapitaal dat is geïnvesteerd in opgravingen te laten renderen – het is niet de bedoeling om het op te sluiten en bij te houden in een kluis of een computerbestand – en de aantrekkingskracht en zichtbaarheid van archeologisch erfgoed voor het breder publiek te verhogen, zou de toegang van de rapporten uit preventieve archeologie toch toegankelijker moeten zijn voor die mensen.
Minister-president, waarom zijn er geen of onvoldoende consultatiemogelijkheden van de rapporten uit de preventieve archeologie toegankelijk voor vrijwilligers, verenigingen en onderzoekers? Is daar in het kader van het huidige beleid verandering in gekomen die nu nog niet zichtbaar is? Is er al een opdracht gegeven om dit te wijzigen? Zo ja, hoe zouden vrijwilligers, verenigingen en onderzoekers wel toegang kunnen krijgen tot deze rapporten?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Collega, het archeologierapport dient vooral om aan te tonen dat alle noodzakelijke onderzoeksactiviteiten of werken voor fysiek behoud zijn uitgevoerd. Dit is geen wetenschappelijk rapport, laat staan een exhaustief wetenschappelijk rapport, maar het geeft voldoende motivatiegrond om de onderzochte terreinen vrij te geven voor verdere bouw- of ontwikkelingsprojecten. Na het indienen van dit rapport kan de initiatiefnemer de vergunde werken beginnen uit te voeren.
Het is een rapport met voorlopige resultaten, en het kan ook privacygevoelige gegevens bevatten. Dat gaat dan over alle gegevens van de initiatiefnemer, de gebruiker, de kostprijs enzovoort. Dat zijn zaken die niet voor publicatie vatbaar zijn.
Dit geldt niet voor de eindverslagen. De Code van Goede Praktijk voor Archeologie en Metaaldetectie bepaalt dat de gepubliceerde versie van het eindverslag enkel bestaat uit de resultaten van het onderzoek en van de werking. De privacygevoelige gegevens komen daarin niet aan bod. Het agentschap Onroerend Erfgoed doet de digitale ontsluiting van de eindverslagen via het Geoportaal, dat voor iedereen toegankelijk is.
Om heel duidelijk te zijn: er is geen opdracht gegeven om een wijziging aan te brengen opdat rapporten niet verder toegankelijk zouden zijn voor vrijwilligersverenigingen en onderzoekers. Vanwege de eerder vermelde redenen moet de erkende archeoloog de documenten enkel bezorgen aan het agentschap Onroerend Erfgoed en in voorkomend geval ook aan de erkende onroerenderfgoedgemeente.
Eindverslagen komen automatisch online te staan, waardoor ze door iedereen kunnen worden geraadpleegd. Wel is het zo dat ze op dit ogenblik nog niet te vinden zijn aan de hand van een tegel op de website. Door het aanklikken van een tegel kun je erbij: daar wordt werk van gemaakt, en dat leg ik onmiddellijk uit. Ze staan op https://loket.onroerenderfgoed.be/archeologie/rapporten/eindverslagen. Dat moet je aanklikken bij de rapporten. Het is de bedoeling van het agentschap om de toegankelijkheid daarvan te verbeteren met een tegel ‘eindverslagen’ die wordt toegevoegd aan het digitaal loket.
Maar dat vergt nog een ingrijpende IT-interventie, die is gepland in de loop van dit jaar. Dan zal het ook gebruiksvriendelijker zijn. Op dit moment zijn ze raadpleegbaar voor iedereen.
Het agentschap zal daar nog een communicatie over doen om aan de archeologen, de vergunningenverleners enzovoort bekend te maken dat die eindverslagen wel degelijk raadpleegbaar zijn.
Mevrouw de Bethune heeft het woord.
Minister-president, ik dank u voor uw antwoord. Dit is goed nieuws. Mensen die al jaren op het terrein actief zijn en zo gedreven zijn, hebben de weg niet gevonden. Misschien hebben zij minder digitale competenties dan competenties ‘in de grond’.
Ik heb er alle begrip voor dat privacygegevens en andere gegevens niet worden prijsgegeven. Dat is normaal beleid. Ik begrijp dat dit via het Geoportaal gaat. Wanneer men dan de heel lange code intikt, kan men bij die eindverslagen komen. Ik zal het straks eens checken als oefening en uit belangstelling.
Dat sluit dan toch aan bij het beleid in onze buurlanden, waarnaar ik me geïnformeerd heb. In Nederland bijvoorbeeld zijn deze gegevens al een aantal jaren toegankelijk binnen Data Archiving and Networked Services (DANS). Binnen het bevoegde Nederlandse instituut is er een rubriek met de naam EASY, ‘Archeologie Overzicht rapporten en datasets’, waar de toegang tot die rapporten heel vlot mogelijk is. In Frankrijk heeft men via het Institut national de recherches archéologiques préventives (INRAP) toegang tot de catalogus Dolia, waar die data ook te vinden zijn. Ik begrijp dat, zodra de tegel er is, alle belangstellenden deze informatie ook vlot zullen kunnen vinden.
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
De administrateur-generaal zegt me net dat ze ervoor zullen zorgen dat ook al op de website het bericht staat hoe men kan aanklikken. Men komt er nu bij door aan te klikken op het loket en ‘rapport’, maar het zal veel gebruiksvriendelijker zijn als die tegel er is.
Heel veel dank omdat u dat vlot toegankelijk gaat maken.
De vraag om uitleg is afgehandeld.