Verslag vergadering Commissie voor Onderwijs
Vraag om uitleg over vaccinatie door scholen en centra voor leerlingenbegeleiding (CLB's) tegen het humaan papillomavirus (HPV)
Verslag
Mevrouw Helsen heeft het woord.
Minister, een aantal weken geleden kreeg ik van een ouder en een goede kennis een sms met de vraag: “Leven we terug in de klassenmaatschappij?” Die persoon wist dat ik met zo’n sms direct wakker zou schieten omdat dit heel gevoelig ligt bij mij. Er werd daarbij verwezen naar een bericht in de krant met als titel ‘Beste vaccin ontvang je niet op school’. Het ging daarbij om de vaccins die leerlingen kunnen krijgen via de centra voor leerlingenbegeleiding (CLB).
Sinds 2007 wordt door de Hoge Gezondheidsraad aanbevolen dat jonge meisjes worden gevaccineerd tegen humane papillomavirussen, die onder andere tot de ontwikkeling van baarmoederhalskanker kunnen leiden. Ideaal gebeurt deze vaccinatie tussen de leeftijd van 9 en 14 jaar. Om te bereiken dat zo veel mogelijk meisjes zich laten vaccineren, wordt het vaccin, Cervarix, gratis aangeboden en toegediend op school door het CLB.
Naast Cervarix zijn er echter ook twee andere vaccins op de markt, namelijk Gardasil en het heel recente Gardasil 9. Deze twee vaccins, hoewel ze een veel betere bescherming tegen verschillende types van virussen brengen – voor Gardasil 9 is de werking uitgebreider dan voor Gardasil, dat op zijn beurt tegen meer types virussen beschermt dan Cervarix –, worden niet gratis ter beschikking gesteld en kunnen ook niet worden toegediend door het CLB.
Nochtans, de terugbetaling door het RIZIV is sinds juni mogelijk voor deze vaccins, maar dit schooljaar worden in de scholen dus nog de Cervarixvaccins toegediend. Ouders kunnen er uiteraard wel voor kiezen om hun dochter te laten vaccineren met het vaccin dat beter beschermt, maar kunnen dat enkel via hun arts en niet via het CLB. Daarom is er verwondering dat ouders wel kunnen kiezen voor het meest beschermende vaccin, maar enkel tegen betaling en niet via de CLB’s.
Minister, wat was de vaccinatiegraad bij jonge meisjes tussen 9 en 14 jaar de afgelopen vijf jaar? Wat is de precieze reden dat de CLB’s dit schooljaar nog het minder beschermende vaccin toedienen, terwijl er ook voor de andere vaccins reeds terugbetaling door het RIZIV mogelijk is? Werden ouders geïnformeerd over de situatie? Op welke manier is dat verlopen? Kunt u garanderen dat het CLB in de toekomst het betere vaccin kan toedienen?
De heer Moyaers heeft het woord.
Al verscheidene jaren worden de meisjes uit het eerste en tweede middelbaar gevaccineerd met het Cervarixvaccin, dat een heel grote bescherming biedt tegen het HPV-virus. Toen ik zelf voor de klas stond en men kwam die leerlingen plots uit de les halen om dat vaccin toe te dienen, zei ik dan altijd dat het met zó’n naald zou gebeuren.
Sinds dit voorjaar is er een nieuw vaccin op de markt, Gardasil 9, dat een nog betere bescherming zou bieden, maar dat ook een bredere bescherming tegen andere aan kanker gerelateerde aandoeningen zou bewerkstelligen. Dit vaccin wordt inderdaad voorlopig nog niet gratis aangeboden. Toch heeft bijvoorbeeld het CLB van Gent daarover informatie ingewonnen.
Er is recent ook het advies van de Hoge Gezondheidsraad om niet langer alleen meisjes in het vaccinatieschema op te nemen. Ook jongens zouden enorm gebaat zijn met deze inentingen.
Tijdens de plenaire vergadering van 4 oktober 2017 was er naar aanleiding van dat advies van de Hoge Gezondheidsraad een debat met minister Vandeurzen over de genderneutraliteit bij het toedienen van vaccinaties. Daar was unanimiteit over. Minister, uw collega-minister Vandeurzen onderschreef dat we in Vlaanderen qua vaccinatiegraad internationaal gesproken tot de betere leerlingen van de klas behoren en dat dit vooral te danken is aan de unieke en goede samenwerking met de CLB’s. Zij behalen een dekkingsgraad van 91 procent. Dat is een succes te noemen. Zo draagt ons onderwijs enorm bij aan de volksgezondheid.
De huidige overheidsopdracht voor HPV-vaccins, dat Cervarixvaccin, loopt nog tot eind juni van dit schooljaar. In het najaar zal er een procedure gestart worden om een nieuwe toewijzing te kunnen doen.
Minister, ik vermoed dat u moeilijk kunt garanderen dat Gardasil 9 de openstelling van de overheidsopdrachten kan winnen. Hoe gaat u erover waken dat scholen en CLB’s actief betrokken blijven bij het inenten tegen het HPV-virus?
Minister Crevits heeft het woord.
De vragen die jullie stellen, zijn weliswaar onderwijsgerelateerd, maar ze hebben ook een heel nauwe link met de bevoegdheden van minister Vandeurzen. Mijnheer Moyaers, ik denk dat u minister Vandeurzen in de plenaire vergadering hebt ondervraagd? Hij heeft in elk geval een vraag gekregen, want hij heeft mij daarover gebeld omdat de vraag ook over de CLB’s ging.
Mevrouw Helsen, het beheer van de cijfers waarnaar u vraagt, zit bij minister Vandeurzen. Ik had ze nog niet gekregen. Wij houden die cijfers niet bij, maar ik kan ze aan het commissiesecretariaat overmaken zodra we ze krijgen. (Opmerkingen van Bert Moyaers)
Het is 91 procent. Maar ik denk dat de exacte aantallen gevraagd waren. Die heb ik niet.
Sinds juli 2014 wordt er gebruik gemaakt van Cervarix. Dit vaccin wordt aangekocht door middel van een overheidsopdracht die nog doorloopt tot eind juni 2018. Deze contractuele verbintenis kan niet zomaar verbroken worden. Dit najaar zal er een nieuwe overheidsopdracht uitgeschreven worden om tijdig over vaccins te kunnen beschikken vanaf juli 2018. Hierbij zal de mogelijkheid van een vaccin met bredere bescherming in overweging genomen worden. Ook het vaccineren van jongens zal in overweging genomen worden. Dat zou dus een verdubbeling betekenen van het aantal vaccins. Om met deze elementen rekening te kunnen houden, wordt deze overheidsopdracht niet als aanbesteding uitgeschreven omdat daarbij enkel de prijs van tel is. Via de procedure van de openofferteaanvraag kunnen meer criteria in rekening gebracht worden, zoals de kwaliteit en de duur van de bescherming.
Het klopt dat voor Cervarix, Gardasil en Gardasil 9 ondertussen dezelfde terugbetalingsmodaliteiten gelden voor meisjes van 12 tot en met 18 jaar. Voor jongens worden de vaccins nog niet terugbetaald. Uit internationale kosten-batenanalyses blijkt dat met een bescherming van 90 procent meisjes, vaccinatie van jongens weinig kosteneffectief is. Maar uiteraard speelt onder andere ook gelijkheid hier een rol. Als deze piste verder verkend wordt, zullen wij dit in overleg met de CLB’s bekijken.
Er werd hierover in juni per mail gecommuniceerd naar alle CLB’s vanuit de afdeling Preventie van het agentschap Zorg en Gezondheid. Ook de Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging voor Jeugdgezondheidszorg heeft hierover via haar nieuwsbrief gecommuniceerd naar alle CLB’s. We weten dat de centra van het Vrije CLB (VCLB) bijkomende communicatie hebben gestuurd naar de ouders.
Als wij een aanbesteding doen, moeten wij natuurlijk wel de vaccins toedienen die uit die aanbesteding voortkomen.
Zowel voor mij als voor minister Vandeurzen is er geen enkele reden om de goede samenwerking met het CLB in verband met de vaccinaties stop te zetten. In het voorontwerp van het decreet over de leerlingenbegeleiding, dat een eerste principiële goedkeuring kreeg van de Vlaamse Regering op 14 juli 2017, hebben we bovendien de opdracht van de CLB’s inzake de preventieve gezondheidszorg nog eens uitdrukkelijk bevestigd. Zoals eerder gezegd, is de Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin bevoegd voor het bepalen en indien nodig het actualiseren van het vaccinatieschema voor Vlaanderen.
Uit de laatst beschikbare informatie verspreid door het agentschap Zorg en Gezondheid kan ik afleiden dat het nog niet bekend is welk vaccin tegen HPV beschikbaar zal zijn. Maar er zal er sowieso een zijn. Er moet een nieuwe aanbesteding volgen. Of het voor alle jongens en meisjes of alleen voor meisjes zal zijn, moet nog worden bekeken.
Mevrouw Helsen heeft het woord.
Minister, ik moet samen met u natuurlijk afwachten welk vaccin zal kunnen worden toegediend. Indien in de aanbesteding ook met kwaliteitscriteria rekening kan worden gehouden, stel ik vast dat er mogelijk in de toekomst een vaccin kan worden toegediend dat meer bescherming biedt.
Dat is al belangrijk.
Ik heb een bijkomende vraag daarbij. Stel dat er volgend schooljaar een vaccin kan worden toegediend via de CLB’s dat beter beschermt, kunnen ouders of leerlingen op dat moment dan nog gebruikmaken van die service die wordt aangeboden, en er dus nu voor kiezen om het vaccin nog niet te laten toedienen? Het laten vaccineren is immers eigenlijk vooral belangrijk vooraleer het kind seksuele betrekkingen heeft. Momenteel wordt het vaccin toegediend aan de meisjes in het eerste jaar van het secundair onderwijs. De meesten van hen kunnen perfect een jaar wachten om het vaccin te laten toedienen. Er zijn ouders die zich momenteel afvragen of, indien er volgend schooljaar natuurlijk een vaccin wordt toegediend dat beter beschermend is, er een mogelijkheid is om een jaar te wachten met het laten toedienen van het vaccin, om het schooljaar erop een beter vaccin toegediend te krijgen. Ook de CLB’s kunnen nu geen antwoord geven op die vraag. Ouders die dat gemakkelijk kunnen betalen, kunnen natuurlijk perfect kiezen om bij de huisarts te passeren en daar het betere vaccin te laten toedienen, maar gewoon vanuit het oogpunt van gelijke kansen, die toch ook belangrijk zijn voor iedereen in ons onderwijs, ligt die vraag bij een aantal ouders voor. Is dat een mogelijkheid of is dat niet mogelijk?
De heer Moyaers heeft het woord.
Ik ben een beetje in de war. Ik was aan het luisteren en ik vond dat een gekke gedachtegang. Als ouder ben je toch vrij om te kiezen of je dat vaccin al laat toedienen door het CLB op school, of dat zelf laat doen. (Opmerkingen van Kathleen Helsen)
Dan is het natuurlijk betalend. Dat is ook zo.
Ik had nog een andere vraag, meer bepaald over die genderneutraliteit. Ik denk dat we er wel redelijk unaniem over waren dat we wel vonden dat jongens dat ook moeten kunnen krijgen. We hebben echter natuurlijk al een hele boot jongens gemist, die dat niet hebben gekregen en waarvoor het ook nog heel belangrijk kan zijn, ook nog op latere leeftijd. Ik denk dat het nog effectief kan zijn om je te laten vaccineren tot je 26e of zo, dat dat nog de moeite waard is. Hoe gaan we dan proberen om toch alleszins de leerlingen te bereiken die nu nog op de schoolbanken zitten, maar wel al het eerste en tweede middelbaar gepasseerd zijn? Hoe gaan we ook hen duidelijk maken welk effect dat virus ook op hun gezondheid kan hebben? Hoe gaan we hen misschien ook kunnen motiveren om alsnog dat vaccin te krijgen op latere leeftijd?
Mevrouw De Meulemeester heeft het woord.
Collega’s, ik wil gewoon heel eventjes ook tussenbeide komen omdat dat een belangrijk onderwerp is, dat terecht niet alleen in de commissie Welzijn, maar ook hier in de commissie Onderwijs wordt besproken. Scholen kunnen hierin immers een heel belangrijke rol spelen.
Onze fractie is een voorstander van een genderneutrale vaccinatie, waarbij naast de meisjes ook heel wat jongens kunnen worden gevaccineerd. Het humaan papillomavirus kan ernstige kankers en ziektes veroorzaken, zowel bij mannen als bij vrouwen. Dat is reeds gezegd. Daarom is het volgens mij heel belangrijk om ouders te sensibiliseren om zowel meisjes als jongens te vaccineren. De school kan daarbij een heel belangrijke rol spelen. Een van de belangrijkste redenen om niet te vaccineren, blijkt het gebrek aan kennis over het HPV te zijn. De bewustwording en de informatiedoorstroming hieromtrent kunnen en moeten dus veel beter. Minister, ik wou dus gewoon vragen dat u sterk zou willen inzetten op het sensibiliseren van scholen en CLB’s om informatiemomenten te organiseren over HPV-vaccinatie voor zowel jongens als meisjes.
Minister Crevits heeft het woord.
De aanbestedingsprocedure wordt door collega Vandeurzen uitgeschreven. Zoals ik al zei, het is een open offerteaanvraag. Dat betekent ook dat jongens, meisjes, de kwaliteit van de bescherming, al die zaken kunnen worden meegenomen in die criteria. Mevrouw Helsen, of hetgeen nu op de markt is, beter is, dat durf ik zelf niet te zeggen. (Opmerkingen van Kathleen Helsen)
Ik ben geen specialist. Ja, specialisten zeggen dat, maar dat zal moeten blijken uit het onderzoek dat men gaat doen bij de aanbesteding. Dat was ook de opmerking van collega Vandeurzen aanvankelijk: ‘ Het is niet omdat er iets nieuws komt...’ We moeten dat goed bekijken, want dat gaat over een enorme campagne die gebeurt. Sowieso gaan de CLB’s dat kunnen blijven doen.
Ik vind uw suggestie interessant dat mensen een jaar langer zouden wachten dan het gebruikelijke jaar bij de meisjes. Ik zal dat ook bespreken met collega Vandeurzen. Ik weet dat men de leeftijdsbarrières volgt zoals die door de gezondheidsdiensten zijn opgelegd. Het moet sowieso voor de eerste seksuele contacten zijn, dat weet ik. Je mag dus ook niet te lang wachten, of je verliest een hoop effectiviteit. Ik wil dus gerust bekijken of dat mogelijk kan zijn. De vaccinatie nu is echter ook niet slecht. Je moet dat ook zo bekijken. We zullen dus bekijken of we kunnen uitstellen of niet. Het kan ook zijn dat het organisatorisch te moeilijk is, maar het is in elk geval interessant om mee te nemen, ook misschien bij de aanbesteding die gebeurt.
Ik begrijp dat sommigen zeggen dat het voor zowel jongens als meisjes moet. Dat is ook een verdubbeling van het geheel, maar de vraag is natuurlijk of je om dergelijke reden kunt zeggen dat je dat dan niet gaat doen, zeker omdat we weten dat het vrij ernstige effecten heeft als je het virus oploopt.
Wat de keuze betreft, ja, als mensen kiezen om niet naar het CLB te gaan, dan moet er worden betaald. Dat is zo. We merken dat niet iedereen zijn of haar kinderen liet inenten via het CLB. Dat was al zo in de tijd dat mijn kinderen werden ingeënt. Dat kan ook op een andere wijze, uiteraard tegen betaling.
Wordt dus vervolgd, en ik neem de gedane suggesties zeker mee, zowel over de jongens als over het uitstel.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.