Verslag vergadering Commissie voor Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering en Stedenbeleid
Vraag om uitleg over de toepassing van blockchain bij de Vlaamse overheid
Verslag
De heer De Meulemeester heeft het woord.
Voorzitter, onlangs is in een krant een uitgebreid artikel verschenen over de voordelen van de blockchaintechnologie. Blockchain maakt het mogelijk transacties op een onweerlegbare wijze af te handelen en te registreren zonder dat hiervoor nog een centraal aanspreekpunt nodig is. De stad Antwerpen experimenteert al volop met deze nieuwe technologie, die tot een grote administratieve vereenvoudiging leidt.
Blockchain heeft het potentieel om heel wat administratieve processen over te nemen. Een voorbeeld is een app die de hele levensloop van de burger registreert, van de geboorte tot het overlijden. Gebeurtenissen die worden gelogd, zetten automatisch een hoop administratieve processen in gang. Als een dokter of een vroedvrouw de geboorte van een kind aanmeldt, kan dat automatisch worden doorgestuurd naar de lokale administratie, Kind en Gezin, de bank, de verzekeringsmaatschappij en de mutualiteit. Burgers moeten dan enkel die eerste stap in gang zetten, en de blockchain doet de rest.
Met het Vlaanderen Radicaal Digitaal-project wil de Vlaamse Regering de lokale besturen aanmoedigen om voluit de digitale kaart te trekken. Dit moet leiden tot een efficiënter en klantvriendelijk bestuur met minder rompslomp voor het bestuur en de burger.
Minister, bent u op de hoogte van blockchaintechnologie? Ziet u mogelijkheden voor onze steden en gemeenten? Denkt u eraan de steden en gemeenten financieel aan te moedigen om de stap te zetten in de richting van deze nieuwe technologie?
De heer Maertens heeft het woord.
Voorzitter, mijn vraag om uitleg heeft betrekking op blockchain, maar ik weet niet hoe we dit precies in het Nederlands moeten vertalen. Blokketen klinkt ook niet goed. (Opmerkingen van minister Liesbeth Homans)
Het is blijkbaar een blokkenketen. We leren bij. Blockchain heeft echter al algemeen ingang gevonden. Het is een werkwijze die voor een grote administratieve vereenvoudiging zorgt en op dat vlak revolutionair is. Het zorgt ook voor een goede beveiliging. Ik heb gelezen dat fraude nagenoeg onmogelijk blijkt. Ik ben zelf geen specialist. Blockchain laat toe transacties sneller en goedkoper te laten verlopen, wat ook interessant is.
Minister, ik weet dat er in Antwerpen twee congressen over deze technologie zijn gehouden. In het Smart City-project in Antwerpen zullen tevens blockchainconcepten worden getest. U beoogt met Vlaanderen Radicaal Digitaal een verregaande vereenvoudiging en slimme digitalisering van de Vlaamse overheid. Na de bespreking van uw beleidsbrief Bestuurszaken 2016-2017 hebben een aantal commissieleden, waaronder ikzelf, een motie ingediend die door het Vlaams Parlement is goedgekeurd. Daarin hebben we de Vlaamse Regering gevraagd bij de uitwerking van de acties voor Vlaanderen Radicaal Digitaal oog te blijven hebben voor de behoeften van de lokale besturen en hen bij de uitwerking van de acties te betrekken. Hierdoor moet de digitale communicatie tussen de verschillende overheden, de burgers en de ondernemingen optimaal verlopen.
Minister, bent u van oordeel dat blockchain de doelstellingen van het programma Vlaanderen Radicaal Digitaal mee kan helpen verwezenlijken? Zijn er binnen de Vlaamse overheid al proefprojecten met blockchain geweest? Zo ja, kunt u deze projecten toelichten? Zo neen, zult u hiertoe het initiatief nemen? Welke initiatieven zult u nemen om het experimenteren met blockchain binnen de Vlaamse overheid verder te stimuleren? Zult u, wat ook niet zonder belang is, een initiatief nemen om de lokale besturen hierbij te betrekken?
Minister Homans heeft het woord.
Voorzitter, er is me een breed pakket aan vragen gesteld. Dat mag. Het zorgt er misschien voor dat de mensen niet in slaap vallen.
Natuurlijk ken ik het blockchainconcept. Net zoals vele anderen, heb ik de voorbije maanden in toenemend tempo en met veel interesse de toenemende berichtgeving over het vermeende potentieel gevolgd. De blockchaintechnologie is echter nog zeer jong en moet zich nog bewijzen. Ik meen te mogen stellen dat we ons nog in de verkennende fase bevinden. Voorlopig moeten we voorzichtig zijn met al te hoge verwachtingen. We moeten optimistisch blijven. Er zit natuurlijk potentieel in, maar we moeten nog even geduld hebben en niet te snel van stapel lopen.
Vanuit het perspectief van de Vlaamse overheid en van de lokale besturen lijkt het me wel belangrijk de ontwikkelingen te blijven volgen. We doen dat ook. Dit brengt me bij de volgende vragen die me net zijn gesteld.
Mijn administraties en ikzelf zetten al in op de verkenning van de blockchaintechnologie. Binnen de Vlaamse overheid lopen al diverse initiatieven en proefprojecten. Ik verwijs hiervoor naar mijn gecoördineerd antwoord op schriftelijke vraag 722 van de heer Van den Heuvel. Het antwoord is al publiek beschikbaar. De heer Van den Heuvel heeft die schriftelijke vraag tot verschillende ministers gericht, maar ik heb het antwoord gecoördineerd. In dat antwoord zijn de diverse initiatieven en proefprojecten binnen de Vlaamse overheid terug te vinden. Het zou me te ver leiden dat overzicht nu op te sommen.
Ik kan nog meedelen dat het Agentschap Facilitair Bedrijf en de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) momenteel nagaan welke mogelijkheden blockchaintechnologie biedt. De vraag is dan welke mogelijkheden de technologie biedt voor de implementatie van het nieuw decreet betreffende het sociaal wonen.
De Vlaamse overheid maakt deel uit van een informeel samenwerkingsverband, genaamd de Blockchain Coalition, waarin het delen van kennis en ervaringen door de verschillende actoren centraal staat. Het Agentschap Informatie Vlaanderen en het Agentschap Facilitair Bedrijf gaan na op welke wijze ze andere entiteiten kunnen ondersteunen die met blockchain experimenteren. De wijze waarop dit in de toekomst concreet kan worden, is natuurlijk mede afhankelijk van de resultaten van de pilootprojecten.
Ik zie natuurlijk niet enkel mogelijkheden voor de Vlaamse overheid, maar ook voor de steden en gemeenten. Zoals ik daarnet al heb gesteld, gaat het om een veelbelovende technologie die nog niet volledig volgroeid is. Gezien de stand van zaken moeten we als Vlaamse overheid in eerste instantie inzetten op de uitwisseling van kennis en ervaring. Dat is belangrijk.
Ik volg dan ook met veel interesse de blockchainproefprojecten op in de stad Antwerpen. In 2016 heb ik de stad voor dit pilootproject overigens beloond met de Slim in de Stad-prijs.
Het Agentschap Binnenlands Bestuur volgt dit verder op en wenst de andere lokale besturen hierover te informeren. Ik zal er uiteraard op toezien dat over de resultaten van de Vlaamse pilootprojecten met de lokale besturen zal worden gecommuniceerd. Het is immers de evidentie zelve dat de gemeenten bij de verdere evoluties zullen worden betrokken.
Ervaringen moeten zo breed mogelijk worden gedeeld. Dat is niet enkel mijn antwoord op deze vragen om uitleg. Ik heb dat in deze commissie al vaak verklaard. We moeten ervoor zorgen dat elk afzonderlijk lokaal bestuur niet opnieuw het warm water moet uitvinden.
De heer De Meulemeester heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Blockchaintechnologie zal al onze administraties in de toekomst veel mogelijkheden en perspectieven bieden. Dit geldt voor de Vlaamse overheid, de provincies en de lokale besturen.
Op dit ogenblik is het natuurlijk nog meer een evolutie dan een echte revolutie. Met vallen en opstaan zullen bepaalde proefprojecten tot stand komen waarmee we veel ervaring kunnen opdoen. Nu bevinden we ons nog in de experimentele fase. Er zijn weinig oplossingen die al op grote schaal kunnen worden uitgerold. Aangezien we ons nog in de beginperiode bevinden, is dat logisch en normaal. Er moet nog veel worden geëxperimenteerd.
Momenteel ontbreekt ook nog een wettelijk kader dat spelregels en verantwoordelijkheden vastlegt. Dit is niet onbelangrijk. In verband met deze allesomvattende keten moeten zeker regels tot stand komen en verantwoordelijkheden worden vastgelegd. Over de beveiliging van de blockchainsystemen is het laatste woord ongetwijfeld nog niet gezegd. Het waarborgen van de beveiliging lijkt me een van de belangrijkste aspecten. Er zullen zeker hackers op de kust verschijnen die dit systeem zullen proberen te hacken. Daar moeten we veel belang aan hechten. We zullen hier de nodige financiële middelen voor moeten uittrekken.
Het zou voor al onze administraties, niet het minst de lokale besturen, nuttig zijn bepaalde proefprojecten tot stand te brengen. We weten dat Antwerpen daar al veel ervaring mee heeft. Het zou goed zijn ook in andere steden en gemeenten tot bepaalde proefprojecten over te gaan. Op die manier kunnen we veel experimenteren en leren. Hierdoor kan het systeem dan binnen een aantal jaren ingang vinden in tal van administraties, niet het minst bij de lokale besturen. Ze zullen daar op een rationele wijze mee kunnen omspringen. Voor toekomstige besparingen kan dit zeer belangrijk zijn.
De heer Maertens heeft het woord.
Minister, ik dank u voor het antwoord. Ik heb nog een korte repliek. Zoals ik eerder deze namiddag in een andere context al heb verklaard, vind ik dat de Vlaamse overheid een moderne en vooruitstrevende overheid moet zijn. Het mag een vooruitstrevend bedrijf zijn. In de context waarin de Vlaamse overheid werkt, moet dit zelfs. Indien we vooruit willen kijken, moeten we van de digitalisering een belangrijk item blijven maken. Het is belangrijk dat hier middelen voor zijn en dat hiermee wordt geëxperimenteerd. We moeten, zoals ook in andere landen gebeurt, de grenzen aftasten van wat nu bestaat en van wat nu wettelijk mogelijk is.
Ik merk dat er in de stad Antwerpen al een dynamiek bestaat. Het komt erop aan dat ook binnen de Vlaamse overheid te doen. Dat zal ook gebeuren. U hebt dit geduid met uw resumé van uw antwoord op de schriftelijke vraag van de heer Van den Heuvel. Ten tijde van de indiening van mijn vraag om uitleg kende ik dat antwoord nog niet. Mijn vraag om uitleg is ook met een week uitgesteld. Ik denk evenwel dat de Vlaamse overheid al veel doet.
Mijnheer De Meulemeester, ik wil me bij uw betoog aansluiten. Niet enkel de allergrootste steden moeten met de eer en met de projecten gaan lopen. Op termijn, als we de experimentele fase wat achter ons kunnen laten, moeten we het een en het ander kunnen uitrollen. We moeten de concrete toepassingen ook breder in heel Vlaanderen kunnen zien.
De heer Van den Heuvel heeft het woord.
Minister, de bekommernissen van de twee collega's en uw antwoorden moeten ons voldoende vertrouwen geven dat we er werk van gaan maken. Die digitale trein kunnen we niet missen, Vlaanderen niet en de lokale besturen niet. De beveiliging is een belangrijk element. Daar moeten we absoluut op inzetten. Dat is een enorme uitdaging.
Het is goed dat er wordt geëxperimenteerd, maar ook dat er vanuit Vlaanderen een impulskader wordt gecreëerd, zodat niet elke gemeente à la tête du client of op maat van de gemeente iets moet ontwikkelen. Daarin zit de efficiëntiewinst en dat is in de hele digitalisering de uitdaging voor de lokale besturen.
Er moet een tool komen waar de meeste lokale besturen in kunnen stappen. Daar ligt een taak voor de Vlaamse overheid. Ze moet niet de betuttelende overheid zijn die de regeltjes ontwikkelt, maar een stimulerend kader geven waar de lokale besturen zonder instapvrees gebruik van kunnen maken. Het zou een grote stap voorwaarts zijn wanneer die technologie verder wordt geoptimaliseerd. Het is veelbelovend, maar we zitten nog niet in het stadium dat het piekfijn werkt.
Voorzitter, ik ben hier een absoluut voorstander van. Ik sluit me graag aan bij de collega's en wil hun dan ook vragen om dat ook toe te passen als er in hun eigen gemeente een voorstel komt, dat ze mee op de trein springen en hem niet tegenhouden.
Iedereen hier aanwezig vind het wel een nuttige technologie. We moeten dat dus zeker blijven onderzoeken. Als er wordt gevraagd hoe het zit met het regelgevend werk, moeten we dat geval per geval bekijken. We kunnen nooit een uniform regelgevend kader opleggen voor alle mogelijke projecten. We moeten vooral ook die verschillende pilootprojecten en de resultaten ervan afwachten. Dan moeten we kijken welke lessen we daaruit kunnen trekken. En er moet ondersteuning komen vanuit Vlaanderen aan de lokale besturen. U zit hier al langer in de commissie, u kent me al langer als minister bevoegd voor het binnenlands bestuur. U moet er zeker niet aan twijfelen dat dit zal gebeuren.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.