Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, in juni 2016 werd het ontwerpactieplan omgevingslawaai voor de luchthaven Brussel-Nationaal goedgekeurd. Het plan stelt voor om in het kerngebied, namelijk de gemeenten Machelen, Steenokkerzeel, Kortenberg, Zaventem en Kampenhout, een preventief beleid te ontwikkelen dat gericht is op het vermijden van nieuwe, bijkomende geluidshinder. Dat steunt op twee maatregelen: enerzijds de opmaak van een ruimtelijk uitvoeringsplan ter operationalisering van de ruimtelijke maatregelen en anderzijds acties rond bekendmaking van nieuwe isolatievoorschriften, gericht op nieuwbouwprojecten. Het is uiteraard van heel groot belang om inwoners van de betrokken gemeenten op een correcte, volledige en transparante manier te informeren.
De Vlaamse Regering is het engagement aangegaan om de financiële compensatie voor isolatie van bestaande woningen te onderzoeken. Een onderzoek naar de mogelijke invoering van isolatiepremies werd daardoor als een bijkomende actie in het geluidsactieplan opgenomen. Het ondersteuningsprogramma voor bestaande woningen zou trouwens ook als aandachtspunt op tafel worden gelegd tijdens de onderhandelingen over een samenwerkingsakkoord, aldus uw antwoord in deze commissie in april vorig jaar. Een samenwerkingsakkoord en een federale Vliegwet zijn dringend nodig voor een evenwichtige oplossing, voor rechtszekerheid, en uiteraard ook voor een spreiding van de geluidshinder en van de luchtvervuiling.
Minister, op welke manier monitort men de eventuele negatieve gevolgen op de mens van geluid veroorzaakt door de nationale luchthaven? Kan men op basis van die informatie zones identificeren die meer last ondervinden van geluid veroorzaakt door de nationale luchthaven dan andere? In hoeverre worden bepaalde zones meer belast door specifieke weersomstandigheden of drukte op de luchthaven? Hebt u weet van een tijdelijke overbelasting inzake geluidshinder, bijvoorbeeld in de regio rond Grimbergen?
Op welke manier worden de inwoners van het kerngebied geïnformeerd over de verdere uitvoering van het geluidsactieplan? Op welke manier zullen de inwoners worden betrokken in het proces? Wat is de stand van zaken van het ruimtelijk uitvoeringsplan? Werd er al werk gemaakt van de milieueffectenrapportage? Om welke zones zal het bij de opmaak van het ruimtelijk uitvoeringsplan precies gaan?
Wat is de stand van zaken met betrekking tot het onderzoek inzake de financiële compensatie voor isolatie bij bestaande woningen? Werd die bijkomende actie in het geluidsactieplan reeds uitgevoerd? Welke timing werd daarvoor vooropgesteld?
Wat is de stand van zaken met betrekking tot het samenwerkingsakkoord tussen de drie gewesten? Op welke manier zult u bijdragen tot een evenwichtig spreidingsplan voor onze nationale luchthaven?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Collega De Vroe, als u het hebt over de geluidsimmissies rond de luchthaven Brussel-Nationaal, dan gebeurt dat natuurlijk in uitvoering van de sectorale en de bijzondere milieuvergunningsvoorwaarden die zijn opgelegd. De luchthavenbeheerder brengt ook jaarlijks in kaart wat dat is, in de vorm van geluidscontouren voor relevante geluidsindicatoren.
De negatieve gevolgen van geluidblootstelling worden beoordeeld op basis van de in de VLAREM-regelgeving (Vlaams reglement betreffende de milieuvergunning) voorgeschreven dosis-responsrelatie voor potentiële ernstige hinder. Het aantal potentieel ernstig gehinderden binnen de geluidscontouren wordt daarbij berekend per gemeente op grond van de geluidimmissie, uitgedrukt in de jaargemiddelde en etmaalgewogen indicator Lden. De jaargemiddelde geluidscontouren vormen tevens de basis voor de rapportering aan de Europese Commissie.
In het goedgekeurde actieplan met looptijd 2016-2020 werden aanvullende, door het Europees Milieuagentschap voorgestelde dosis-responsrelaties toegepast, onder meer voor algemene slaapverstoring en ontwaakreacties. De ligging van de jaargemiddelde geluidscontouren wordt elk jaar opnieuw nader geverifieerd op basis van meetgegevens, verzameld in de permante meetstations van BAC (Brussels Airport Company) en het departement Omgeving. Ik verwijs daarvoor naar de jaarlijkse rapporten die voorhanden zijn. Actuele meetgegevens worden op periodieke basis gepubliceerd door het departement Omgeving en de luchthavenbeheerder. Die geven ook bijkomende informatie over de evolutie doorheen het jaar van de relevante geluidsindicatoren. Het geluidmeetnet, beheerd door het departement Omgeving, werd het afgelopen jaar trouwens verder geoptimaliseerd.
De geluidscontouren van relevante indicatoren worden gerapporteerd volgens de in VLAREM voorgeschreven contourintervallen. Voor de equivalente indicatoren is dat een interval van 5 decibel. Die contouren geven duidelijk de graduele geluidblootstelling aan rond de luchthaven met meer belaste zones dicht bij de luchthaven. Die zones ervaren uiteraard meer geluidsoverlast, met een groter risico op ernstige gezondheidseffecten. Om die reden werd in het actieplan gewerkt met een plandrempel van Lden 65 en Light 55 decibel. Die plandrempels bakenen een kerngebied af dat vanwege de verhoogde gezondheidsrisico’s om een prioritaire aanpak vraagt. Dat kerngebied bevindt zich op het grondgebied van de gemeenten Machelen, Zaventem, Kortenberg, Steenokkerzeel en Kampenhout.
De geluidbelasting wordt in het kader van de vergunningsvoorwaarden steeds geëvalueerd op grond van de jaargemiddelde geluidimmissie. Er zijn fluctuaties in de loop van het jaar, die niet alleen seizoensgebonden zijn, maar ook een gevolg zijn van bijvoorbeeld de verkeersdrukte. De zomer is zo’n typisch voorbeeld. Lokaal is de geluidimmissie bijkomend afhankelijk van andere variabelen, zoals het werkelijke baangebruik en de gebruikte vliegprocedures. De keuze van de banen binnen het preferentieel baangebruikschema is daarbij inderdaad afhankelijk van de specifieke weersomstandigheid met toepassing van de windnormen, zoals nader gepreciseerd in de Aeronautical Information Publication (AIP).
Een tijdelijke overbelasting in de gemeente Grimbergen is op basis van de meetgegevens, verzameld in het permanente meetstation in Grimbergen, niet aanwijsbaar.
Zoals net aangegeven zijn er steeds momentopnames en zijn er variaties afhankelijk van diverse variabelen. Als we het termijngemiddelde voor de periode van januari tot augustus evalueren en dat vergelijken met de situatie in het voorgaande jaar, zien we dat bepaalde termijngemiddelde-indicatoren licht afnemen. We zien een globale afname met 0,2 decibel voor de etmaalgewogen indicator Lden (level day-evening-night). Voor de samenstellende bijdragen tijdens de dag-, avond- en nachtperiode zien we voor deze periode een toename met 0,3 decibel tijdens de dagperiode, een afname met 0,1 decibel tijdens de avondperiode en een afname met 0,6 decibel tijdens de nachtperiode. Dit zijn termijngemiddelden, waarvan nog moet worden afgewacht of ze worden bevestigd voor het volledige jaar. Op maandbasis zien we geen specifieke fluctuaties in de maandgemiddelde indicatoren. Opvallend is wel dat de geluidimmissie tijdens de maanden maart, april en mei van vorig jaar beduidend lager was dan in diezelfde periode dit jaar. Waardoor? De voor de hand liggende oorzaak is de impact van de terreuraanslag van 22 maart en een relatief lange periode van omgekeerd baangebruik.
Het actieplan omgevingslawaai in uitvoering van de tweede ronde van de richtlijn heeft een looptijd van vijf jaar en bestrijkt de periode 2016-2020. De inwoners van het kerngebied zullen op gepaste wijze worden geïnformeerd in functie van de voortgang van de uitvoering van de in het actieplan opgenomen maatregelen. Zodra die maatregelen voldoende concreet gevorderd zijn en klaar zijn voor daadwerkelijke regulering, zullen de inwoners uiteraard ook formeel worden betrokken. In dat verband kan worden verwezen naar de formele inspraakprocedures zoals die ook zijn voorzien in het kader van de vaststelling van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) of de invoering van een gewestelijk isolatievoorschrift. Het is te vroeg om vooruit te lopen op concrete inspraakmomenten, omdat de voorbereiding van de acties met betrekking tot het kerngebied binnen het departement zich nog in een beginstadium bevindt. De betrokkenheid en inspraak dienen uiteraard te worden bewaakt, en ik zal daar ook over waken.
Tot op heden werd nog niet gestart met de opmaak van een GRUP waarin maatregelen uit het geluidsactieplan worden vastgelegd. Het milieueffectenrapport maakt daar deel van uit. Het is nog niet bekend welke zones deel kunnen uitmaken van een GRUP.
Het onderzoek inzake de financiële compensatie voor isolatie bij bestaande woningen in de vorm van isolatiepremies werd nog niet opgestart. De bijkomende actie uit het geluidsactieplan is nog niet uitgevoerd. De voorgestelde timing voor die actie is opgenomen in het actieplan zelf. Volgens de timing van het actieplan is het onderzoek gepland in een latere fase, in 2018-2020. De invoering van isolatiepremies voor bestaande woningen kan niet los worden gezien van de opmaak van een isolatievoorschrift voor nieuwbouw. Inzake fasering moet er eerst duidelijkheid zijn over de mogelijkheid om een isolatievoorschrift voor nieuwbouwwoningen daadwerkelijk in te voeren. De focus ligt momenteel op de keuze van het geschikte instrument. Zoals vermeld in het actieplan zijn de mogelijke pistes de opname in een gewestelijke stedenbouwkundige verordening of het inschrijven in sectorale milieuwetgeving. In dit stadium van de uitvoering van het actieplan worden nu de meest geschikte verordenende instrumenten verkend. Pas indien daarover duidelijkheid is, kan men verder gaan.
Het politieke overleg in het voorjaar van 2017 stond in het teken van de behandeling van de belangenconflicten die door de Vlaamse Regering waren ingeroepen. Het belangenconflict tussen de gewesten inzake de Brusselse normen werd behandeld in het Overlegcomité, in bilaterale gesprekken en daarnaast ook in thematische werkgroepen. In het kader daarvan werd het sluiten van een samenwerkingsakkoord tussen de overheden aangehaald als element van een duurzame oplossing en als basis voor een nader te ontwikkelen flankerend beleid. Tot dusver werden er nog geen concrete besprekingen gevoerd over de inhoud en timing van zo’n samenwerkingsakkoord. Om op een duurzame en geloofwaardige wijze vorderingen te kunnen maken met een gewestelijk flankerend beleid is een politiek samenwerkingsakkoord volgens ons onontbeerlijk. Met de Vlaamse Regering zullen we daar ook naar blijven streven.
De bevoegdheid inzake het vastleggen van de vluchtprocedures is een federale bevoegdheid. Federaal minister van Mobiliteit Bellot heeft op dit moment geen enkel concreet voorstel voorgelegd. Gezien het vonnis van juli 2017 van de rechtbank van eerste aanleg te Brussel in het kader van de milieustakingsvordering moet daar werk van worden gemaakt. Binnen de vier maanden na betekening van het vonnis moet de Belgische staat kenbaar maken welke stappen hij zal zetten om daaraan tegemoet te komen.
Ook moet volgens het vonnis binnen twaalf maanden een milieueffectenonderzoek worden opgesteld. De Federale Regering heeft tijdens de ministerraad van 1 september beslist om niet in beroep te gaan tegen dit vonnis. Vanuit het Vlaamse Gewest blijven wij er natuurlijk op aandringen dat ter zake snel stappen worden gezet.
Mevrouw De Vroe, ik hoop omstandig te hebben geantwoord op uw vragen.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, ik dank u. Het is belangrijk, denk ik, om ons een stand van zaken te geven. De geluidsproblematiek is heel belangrijk. We weten dat de Vlaamse Regering daar concrete maatregelen voor wil nemen. U heb nu een duidelijk overzicht gegeven wat dat betreft. U hebt aangegeven dat u de burgers wilt betrekken en informeren, en dat is eigenlijk ook de aanleiding geweest voor mijn vraag, want ik vind dat zeer belangrijk. U hebt verwezen naar een formele inspraakprocedure, maar ik vraag u om ook tegenover hen toch op een heel transparante, open manier te communiceren.
Wat de standstill van minister Bellot betreft: vorige week heb ik ook minister Weyts nog ondervraagd hier in het Vlaams Parlement betreffende de federale Vliegwet, want uiteraard is het heel belangrijk voor de spreiding van de vluchten dat ook wat dat betreft vooruitgang wordt geboekt. Uw collega-minister heeft me toen geantwoord dat hij dat zou agenderen op het eerstvolgende overlegmoment. Uiteraard zullen we dit vanuit het parlement ook zeker opvolgen, want het is uiteraard niet alleen dit verhaal. Het is een uitgebreid verhaal. Het is belangrijk voor de rechtszekerheid dat ook wat dat betreft grondige stappen vooruit worden gezet. We blijven dit dossier dus zeer nauwgezet volgen.
De heer Sanctorum heeft het woord.
We zijn duidelijk nog niet toe aan een globaal akkoord wat de luchthaven betreft. Minister, ik had graag nog een bijkomende vraag gesteld. Er wordt vaak gedacht dat er aan de ene kant vaste routes zijn en dat de weeromstandigheden dan bepalen welke routes precies worden gevolgd, maar eigenlijk is het niet zo ‘straightforward’. Dat komt steeds meer tot uiting bij een specifieke route, namelijk Leuven Rechtdoor, die hier in de commissie ook al een paar keer aan bod is gekomen. Er wordt in dat geval steeds meer afgeweken van de gebruikelijke route, door bijvoorbeeld sneller of later een bocht te maken. Belgocontrol bevestigt dat ook. Ik heb zelf de vraag gesteld. Zoals veel mensen krijg ik dan immers vragen van inwoners hoe dat nu eigenlijk zit. Belgocontrol bevestigt dat dus, maar geeft eigenlijk geen precieze oorzaak. Ik had graag geweten of men ervan op de hoogte is dat er steeds meer wordt afgeweken van de exacte route, en of men de precieze oorzaken daarvan kent. U hoeft daar natuurlijk niet meteen op te antwoorden, maar misschien kunt u de vraag doorgeven aan de bevoegde instantie. Als zoiets gebeurt, zeker onaangekondigd, dan veroorzaakt dat immers uiteraard wat tumult bij mensen, en bezorgdheid, zelfs rechtsonzekerheid. Ik hoop dus dat daar wat meer duidelijkheid over kan komen, misschien in de komende weken, via een aanvullende mail of informatie.
De heer Tobback heeft het woord.
Ik wil me absoluut bij die vraag aansluiten. Het is immers absoluut een gegeven dat heel wat betrokkenen en heel wat getroffenen in de afgelopen jaren hoe langer hoe meer het noorden kwijt zijn over de vraag hoe, wat, waarom, wanneer en op basis van welke criteria zij nu in welke richting dan ook worden overvlogen. Leuven Rechtdoor is daar een typisch voorbeeld van, maar zeker niet het enige. Het is er wel een dat ik relatief goed ken, als betrokkene uit de omgeving. Mijn informatie is dat het gewoon te maken heeft met het feit dat men de capaciteit maximaal wil houden en dat men, om die capaciteit maximaal te hebben op een eigenlijk ver van optimale route, dus zo veel mogelijk moet spreiden na het opstijgen, en dus op alle mogelijke gekke manieren soms afbuigt om toch maar die baan te kunnen gebruiken. Ik denk dat het voor de inwoners van alle betrokken zones, of dat nu Grimbergen, Leuven of eender waar is, eigenlijk dringend tijd wordt dat er een minimum komt aan solide, stabiele rechtszekerheid voor iedereen, zodat iedereen zich in de mate van het noodzakelijke ook kan aanpassen. Minister, ik hoop dat u daarop wilt aandringen bij uw federale collega. Immers, het argument dat vroeger gold en dat voor een deel misschien nog terecht was, namelijk dat men weet waar men gaat wonen en achteraf niet moet klagen, is ondertussen door al het gehannes en het gewroet en het gehaspel met routes totaal niet meer van toepassing. Met het oog op rechtszekerheid voor de burgers klopt dit ook gewoon op geen enkele manier meer.
Minister, u bent uiteraard niet zelf rechtstreeks verantwoordelijk – ik ben me daar ten volle van bewust –, maar ik denk dat we er best met z'n allen een zaak van maken om uw federale collega mee onder druk te zetten om dit voor alle omwonenden – het zijn voor 90 procent Vlamingen – op een betere manier op te lossen dan vandaag het geval is.
De heer Nevens heeft het woord.
Minister, uw antwoord is volledig. U hebt geschetst wat de inhoud is van zo'n geluidsactieplan, alleen is de titel fout gekozen, want het is geen actieplan, maar een plan, want er zit weinig actie in. Waarom zeg ik dat? Het is onvoldoende ambitieus en het is ook volkomen vrijblijvend omdat er geen samenwerkingsovereenkomst is tussen de gewesten en omdat er geen duidelijkheid is over die Vliegwet die zogezegd in de steigers staat. Dat is niet uw verantwoordelijkheid, want die ligt elders.
Ik spreek in naam, denk ik, van de bewoners die dagelijks worden geconfronteerd met die onzekerheid en die rechtsonzekerheid en die zich de speelbal voelen tussen die verschillende partijen die eigenlijk spelletjes spelen in dit geval. Ook de partij van collega Tobback pleit schuldig. Hij doet alsof het een nieuw probleem, is maar het is een probleem dat al verschillende jaren aansleept.
Wat de financiering van dat plan betreft, voorziet het plan in 650.000 euro. Ja, dat is ontoereikend voor wat men wil bereiken: geluidsisolatie voor de mensen in de kerngebieden die hard worden getroffen door de geluidsoverlast van de nabijheid van de luchthaven. Het is ook nergens concreet becijferd in dat plan, en dat komt deels omdat er geen Vliegwet is en je dus je plan vandaag nog niet kunt uitvoeren, want je weet nog niet welke woningen er moeten worden geïsoleerd. Als er geen Vliegwet komt en ze blijven vliegen waar ze vandaag vliegen – en dat is overal –, dan moet er veel meer geld zijn om het plan uit te voeren, want dan gaat natuurlijk iedereen in de klappen delen. Iedereen zal dan overlast hebben.
Wat in het actieplan, in het plan, ontbreekt, is een timing. Nergens wordt aangegeven wanneer het wordt uitgerold of wanneer de inwoners eindelijk kunnen genieten van al die acties uit het plan. In het actieplan ontbreekt volgens mijn bescheiden mening ook een langetermijnvisie. U weet ook dat het Masterplan 2040 voorziet in een verdubbeling van de capaciteit van de luchthaven en in een verdubbeling van het aantal passagiers dat over en weer wordt gevlogen. We gaan dus een plan implementeren dat eigenlijk voor de toekomst van BAC al achterhaald is. Dit actieplan heeft dus ook een langetermijnvisie.
Voor mij is het huidig actieplan een oefening die verplicht is door de Europese richtlijn, die ook alleen maar vooropstelt dat je een plan moet maken maar er niet op toeziet of de inhoud van het plan ook daadwerkelijk in de praktijk wordt gerealiseerd. Ik vind het ondermaats en onvoldoende om de problematiek van de geluidsoverlast van de nabijheid van de luchthaven grondig aan te pakken.
Minister Schauvliege heeft het woord.
Collega Nevens, ik volg uw analyse dat we geen volledig actieplan kunnen maken zolang er geen duidelijkheid is op lange termijn over een stabiel kader. Dat weten we allemaal. We hebben dit plan ook samen goedgekeurd. U hebt het binnen uw partij ook mee goedgekeurd in de Vlaamse Regering omdat het het beste is wat we vandaag konden doen op basis van de gegevens die we kennen.
We zijn absoluut allemaal vragende partij. Ik hoor het hier bij alle partijen, meerderheid en oppositie, dat er snel een duidelijk rechtszeker kader moet komen. Laat ons er samen werk van maken. Door de zaken op de spits te drijven, zal er zeker geen stabiel kader komen. Ik hoop ook dat het er snel zal zijn en dat het ook goed zal zijn zodat we er ook werk van kunnen maken.
Collega Sanctorum, uw vraag is bijzonder interessant, maar ik moet de gegevens opvragen bij Belgocontrol. Ik kan u dus niet onmiddellijk een antwoord geven. We zullen het navragen en u de informatie bezorgen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.