Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
De heer Vandenberghe heeft het woord.
Ik heb inderdaad een concrete vraag in verband met de problematiek van plastic, waar we al een tijdje rond aan het werken zijn. Alle Belgen blijken in totaal liefst 1,1 miljard plastic zakjes te gebruiken. Omgerekend is dat 98 zakjes per persoon. In Vlaanderen en Brussel lopen de kosten om het hiermee gepaard gaande zwerfafval op te ruimen, op tot 61,5 miljoen euro. Dat zijn hallucinante cijfers.
Sinds 1 september mogen winkeliers in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest geen gratis plastic zakjes meer meegeven. Ook zakjes waarvoor je enkele centen moet betalen, worden daar verboden. In Wallonië werd dit verbod reeds eind 2016 ingevoerd.
Het verbod vloeit voort uit een Europese richtlijn en moet consumenten aanzetten om milieuvriendelijkere alternatieven te gebruiken, zoals herbruikbare tassen. De maatregel betekent nog niet meteen het einde van alle plastic zakjes in de Brusselse winkels. Zakjes om bijvoorbeeld fruit, groenten of voedingswaren die kunnen lekken, te verpakken, blijven tot 1 september 2018 wel nog toegelaten.
Minister, u gaf eind 2016 aan dat u eerst een onderzoek wilde voeren over wat de consequenties zijn voor het milieu. U vindt dat een verbod op plastic eenvoudig en duidelijk moet zijn, zowel voor de grote supermarkten als de bakkers en de marktkramers en uiteraard voor alle consumenten. Bij de start van deze zomer zei u in een interview dat u plastic als een gigantisch probleem ziet waar we in Vlaanderen iets aan moeten doen maar dat u een beetje ontgoocheld was over de houding van uw coalitiepartner Open Vld, die blijkbaar niet akkoord gaat met een Vlaams verbod op plastic zakjes en zo een belangrijke maatregel voor het milieu niet 100 procent onderschrijft. U zei dat u wel bereid bent om samen met de regeringspartijen verder te zoeken naar oplossingen.
Minister, is er reeds overleg geweest met de coalitiepartners hieromtrent? Indien nee, wanneer is dat gepland? Indien ja, werden er reeds oplossingen gevonden? Stelt u een ultimatum om de knoop door te hakken? Indien ja, kunt u hiervoor een timing vooropstellen in de commissie?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Collega Vandenberghe, we zijn volop bezig met daar verder over te praten binnen de meerderheid. Een ultimatum is er niet. Het zou ook niet wijs zijn om dat op die manier te doen, willen we tot een oplossing komen. Dat is het slechtste wat we zouden kunnen doen. We zijn er wel nog verder over aan het onderhandelen en aan het praten.
U weet dat ik voorstander ben van een verbod, maar we moeten het overleg alle kansen geven. De betrokken federaties bereiden een actieplan voor om vrijwillig het gebruik van plastic zakjes af te bouwen. Dit actieplan zal moeten worden bekeken op zijn haalbaarheid om de resultaten te halen. We zullen zien wat daaruit komt. Mocht het resultaat positief zijn, dan zullen we dat natuurlijk verder opvolgen en kijken hoe we dat moeten realiseren. Is dat niet het geval, dan blijft het verbod natuurlijk op de tafel liggen. Het resultaat telt, namelijk dat er minder of geen plastic zakjes zijn. Dat is voor mij het belangrijkste. Hoe we dat doel halen, is op zich minder belangrijk. Ik zie dat in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest die stap wel is gezet. Ik hoor daar ook weinig reactie op. Ik zie dat dat in de praktijk ook wel werkt.
De heer Vandenberghe heeft het woord.
Minister, ik begrijp dat u in de meerderheid geen Catalaanse toestanden wenst. Vele maanden geleden hebt u ook al datzelfde antwoord geformuleerd, namelijk dat u ermee bezig was, dat u een plan aan het bekijken bent, dat u met uw coalitiepartner aan het onderhandelen was en aan het kijken bent naar de best mogelijke oplossing. Ik wil u wel geloven, maar elke maand dat we tijd verliezen, komt er weer plastic afval in het milieu terecht. Ik vind uw antwoord nog even algemeen en u draait nog even erg rond de pot als enkele maanden geleden.
Ik denk dat het een klein beetje politieke moed vraagt van de diverse coalitiepartners om dat verbod net zoals in Brussel in te voeren. Doe dat gewoon! Ik versta niet goed waarom dat niet kan gebeuren. Er zijn weinig negatieve reacties over in het Brusselse Gewest. Zet gewoon die stap. Ik bracht daarnet de cijfers naar voren, en u kent die cijfers. Als u dat verbod ook in Vlaanderen zou invoeren, zou dat al heel wat positieve resultaten met zich meebrengen. Ik ben een beetje ontgoocheld dat ik opnieuw het antwoord krijg van u dat u ermee bezig bent. Alle initiatieven om het plastic afval te verminderen, dat is allemaal goed, maar concrete acties en concrete oplossingen biedt u niet aan. Wij zijn met sp.a altijd bereid – ik denk dat Groen dat ook is – om in het parlement eventueel een wisselmeerderheid aan te bieden om dat erdoor te krijgen zodat wij echt dat signaal geven en echt stappen ondernemen, geloofwaardige stappen, om die problematiek aan te pakken. Die ambitie om dat echt te doen, mis ik in uw antwoord, minister.
De heer Sanctorum heeft het woord.
Ik begrijp dat er al een lange tijd geen eensgezindheid is.
Wat zijn de mogelijke nadelen van het invoeren van zo’n verbod? Dat zou ik graag eens willen weten. Aan een regeling zijn er altijd voor- en nadelen. Wat zijn hier de mogelijke nadelen die dit kunnen tegenhouden?
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Minister, u was vastberaden in februari om een verbod in te voeren. U hebt dat ook aangekondigd. Brussel heeft het gedaan. Op heel veel andere plekken is een dergelijk verbod ook gerealiseerd. We steken inderdaad de hand naar u uit om dit te verwezenlijken, al is dat zelfs niet nodig. U bent voorstander, de N-VA is voorstander. Het kan toch niet zijn dat de kleinste coalitiepartner u hierin tegenhoudt.
Ik zie ook absoluut geen nadelen. De klanken die ons bereiken, zijn positief. We weten wat de gevolgen zijn van plastic in het leefmilieu voor het visbestand en de voedselketen. Ik denk dat ze dat zelfs doorhebben in Afrikaanse landen waar zo’n verbod bestaat op plastic zakjes, maar hier in Vlaanderen lukt het blijkbaar niet. Ik dring er toch ook op aan dat u hier gewoon werk van maakt, niet langer treuzelt en u niet langer verschuilt achter excuses zoals sensibilisering en afspraken maken om tot een vermindering te komen. Dat zal niet werken. Dat heeft niet gewerkt. We moeten krachtiger optreden.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
In dezen is het belangrijk dat we een duurzaam milieubeleid voeren. Het is belangrijk dat er met de sector goed wordt samengezeten alvorens een dergelijk verbod in te voeren. Het is de bedoeling van Open Vld om naar minder verpakkingsafval te gaan en minder plastic afval. Het is belangrijk dat dit met de sector wordt doorgesproken. We nemen dus liever maatregelen met de sector.
We moeten er ook voor zorgen dat er niet meer zal worden voorverpakt. Dat is een heel grote vrees. Dat is misschien een antwoord op de vraag van de heer Sanctorum. Het is echt wel de bedoeling dat we naar minder verpakkingsafval gaan en minder plasticverbruik. Het is dus heel belangrijk dat er goed wordt samengezeten met de sector. Ik heb ook begrepen dat de sector zelf maatregelen aan het nemen is en alternatieven aan het onderzoeken is. Het is belangrijk om hier op korte termijn met de meerderheid verder op door te gaan.
Minister, ik wil me aansluiten bij de verschillende vragen die zijn gesteld. U hebt zelf gewezen op de urgentie en de nood om stappen voorwaarts te zetten. Zoals mevrouw De Vroe ook aangaf, zijn er heel wat trajecten op touw gezet om te overleggen. Het is heel duidelijk dat er een traject wordt afgelegd met de sector. Op het moment dat daarover duidelijkheid is – ik heb begrepen dat dit mogelijk moet zijn in november –, is het misschien interessant om hierover met deze commissie een gedachtewisseling te houden. Op dat moment kunnen we dan horen wat de vooruitgang is en kennis nemen van eventuele voorstellen. Kunt u daarmee instemmen?
Ik ben heel graag bereid om het debat verder in deze commissie aan te gaan.
Ik ben het wel niet eens met de leden die hier een doemscenario op de tafel leggen en zeggen dat het in het verleden nooit heeft gewerkt en dat het aantal plastic zakjes toeneemt. Dat klopt niet. We halen in Vlaanderen heel mooie resultaten met wat in het verleden is afgesproken, onder andere met de grote retail. Zij zijn vrijwillig een engagement aangegaan om geen gratis plastic zakjes meer aan te bieden. Dat is een succes. We zien een enorme daling van het gebruik van plastic zakjes. Het klopt dus niet dat er niets gebeurt en dat plastic toeneemt.
Ik zie ook heel hoopgevende signalen. Op een heel aantal plaatsen gaven de slager of de bakker op de hoek op de Dag van de Klant een herbruikbare winkeltas omdat ze geen plastic zakjes meer zouden geven. Er leeft dus heel wat en men is bereid om daar helemaal in mee te stappen. Ik stap dus niet mee in het doemscenario. Er is een mentaliteitswijziging en er is een afname.
Dat neemt niet weg dat ik zelf voorstander ben van een uniform verbod in België. We zouden dat moeten kunnen realiseren. Uiteraard moeten we ook rekening houden met een aantal praktische zaken op vlak van hygiëne en dergelijke, maar dat is perfect geregeld in andere gewesten en landen. We moeten daar ook voor kunnen gaan.
Nogmaals, het slechtste dat ik zou kunnen doen, is met mijn spierballen rollen en een ultimatum stellen. Dat is de beste manier om het dossier te begraven. Het feit, mijnheer Vandenberghe, dat ik een beetje op de oppervlakte blijf, toont aan dat we erin geloven dat we er binnen de meerderheid uit zullen geraken en dat we stappen vooruit kunnen zetten in de ban van plastic zakjes. Ik ben helemaal niet pessimistisch, maar ik ben optimistisch.
De heer Vandenberghe heeft het woord.
Ik ben van nature ook zeer optimistisch, maar op een bepaald moment moeten we wel resultaten zien. Mevrouw De Vroe spreekt over overleg met de sector. Ik begrijp dat wel, maar in Wallonië lukt het en in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest ook. Er wordt hier ook over een gedachtewisseling gesproken. Ik wil die gedachtewisseling komen doen, maar we weten dat er positieve resultaten zijn.
U zegt dat er veel wordt gedaan, en dat klopt misschien allemaal wel, maar neem structurele maatregelen. U weet uit ervaring van overal elders dat de resultaten zeer goed zijn. Waarop wacht u nog, minister? Ik blijf wat ontgoocheld achter. Ik had gehoopt dat ik van u een heel concreet tijdspad zou krijgen. Dat gebeurt alweer niet. Ik ga dus weg 'met mijn staart tussen mijn achterwerk'. Het blijft allemaal wat op de vlakte. Ik zal dit zeker blijven opvolgen. Minister, doe het en dan hebt u voor 100 procent onze steun en, ik denk, van nog vele andere partners.
De vraag om uitleg is afgehandeld.