Verslag vergadering Commissie voor Wonen, Armoedebeleid en Gelijke Kansen
Verslag
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Minister, ik baseer me voor deze vraag om uitleg op cijfergegevens die ik van u heb gekregen over leegstand van sociale huurwoningen. Ik vraag u elk jaar naar de stand van zaken over de leegstand in het huurpatrimonium in de sociale huisvestingssector. We pleiten er allemaal voor dat de leegstand in de sociale huisvesting zoveel mogelijk wordt beperkt.
Ook dit jaar hebt u aangegeven dat er nog steeds een bepaald volume van leegstand is. Er wordt wel opgemerkt dat er een daling is van de niet-structurele of kortstondige leegstand. Daar merken we een verbetering op. Er zijn betere cijfers door een aantal aanpassingen die daar zijn gebeurd op voorstel van ons. We stellen echter ook vast dat de structurele leegstand in de sociale huisvestingssector stijgt. Minister, u verwijst daarvoor naar de vele investeringen voor renovatie van de bestaande sociale woningen. Als sociale woningen grondig worden aangepakt, dan betekent dat dat ze langer leegstaan.
Sinds 1993 beheert bvba Camelot Vastgoedbescherming leegstaand vastgoed. De bvba telt zestien vestigingen in Europa en wil als leegstandsbeheerder sociale huurwoningen die leegstaan in afwachting van renovatie beschikbaar stellen aan tijdelijke bewoners. Op die manier kan langdurige structurele leegstand bij grote renovatiewerken worden opgevangen en kan de intrek van krakers worden vermeden. Bovendien zal de leefbaarheid in de wijk er niet op achteruitgaan. Aangezien er bewoning is, wordt de waardevermindering beperkt en creëert het meer woonopties. Ik denk aan de vele mensen die wachten op een sociale huurwoning.
Op de laatste ministerraad van 14 juli 2017 besliste de Vlaamse Regering tot erkenning van bvba Camelot Vastgoedbescherming als leegstandsbeheerder in de sociale huisvestingssector zoals voorzien in de Vlaamse Wooncode. Minister, kunt u de precieze en concrete opdracht die bvba Camelot Vastgoedbescherming toegekend kreeg, toelichten? Wanneer start deze opdracht? Is dat beperkt in de tijd of blijft het duren? Kunt u verduidelijken hoe bvba Camelot concreet zal werken? Hoe zal de samenwerking tussen de sociale huisvestingssector en de leegstandsbeheerder worden georganiseerd?
Ik veronderstel dat ze op een of andere manier nog in contact moeten komen met elkaar, dat er afspraken moeten worden gemaakt. Welke rol krijgt de VMSW? Bent u van plan om heel concrete doelstellingen op te leggen aan de leegstandsbeheerder? Worden er objectieven opgelegd? Wordt dat geëvalueerd? Op welke manier zal bvba Camelot Vastgoedbescherming rapporteren over haar beheer van leegstand in de sociale huisvesting?
Minister Homans heeft het woord.
Collega Taeldeman, het doet me plezier dat u correct uitlegt waarom er nu meer structurele leegstand is in vergelijking met het verleden. Zoals u aangeeft, heeft dat natuurlijk ook te maken met de immense renovatieprojecten, die natuurlijk ook gepaard gaan met enorme budgetten, die momenteel in Vlaanderen lopen.
De Vlaamse Regering heeft inderdaad op 14 juli een erkenning gegeven aan Camelot, maar wel geen concrete opdracht. De erkenning loopt voor vier jaar. Het besluit daarover is gepubliceerd op 26 juli. Dat betekent concreet dat de erkenning loopt tot eind juli 2021. Camelot kan voor de periode van vier jaar buitenstelselwoningen inhuren van een sociale huisvestingsmaatschappij. De opdrachtgevers zullen bijgevolg de sociale huisvestingsmaatschappij zelf zijn, en dus niet de Vlaamse Regering.
Hoe zal Camelot concreet werken en hoe zal de samenwerking tussen de SHM’s eruit zien? Van een SHM wordt verwacht dat ze maatregelen neemt om in de mate van het mogelijke de structurele leegstand tot een minimum te beperken. Verhuur buiten stelsel aan Camelot is nu een van de mogelijkheden waarover een SHM beschikt. Het is aan de SHM zelf om de opportuniteit hiervan te beoordelen en precieze modaliteiten te bespreken. Hierbij moet rekening worden gehouden met het minimale kader dat is vastgelegd in artikel 55bis en 55ter van het Sociale Huurbesluit van 12 oktober 2007. Dat is natuurlijk vanzelfsprekend.
De werking van bvba Camelot is allicht gekend. Camelot wil als leegstandsbeheerder sociale huurwoningen die leegstaan in afwachting van renovatie via bezetting ter bede beschikbaar stellen aan tijdelijke bewoners. Hiermee vangt ze de structurele en langdurige leegstand op die zich voordoet bij grootschalige renovaties. Doordat de panden nog worden bewoond, kan het ervoor zorgen dat krakers en vandalen worden vermeden en de leefbaarheid van de wijk er zeker niet op achteruitgaat.
Camelot moet zich natuurlijk houden aan een aantal basisregels die eveneens in het erkenningsbesluit zijn opgenomen. Ik noem er enkele: men mag bijvoorbeeld niet discrimineren bij screening van kandidaten, er moet wel degelijk sprake zijn van contractuele vrijheid bij het afsluiten van de bezettingsovereenkomst om te komen tot een evenwichtige overeenkomst tussen beide partijen, er moet ook een conformiteitsattest zijn. Het kan natuurlijk niet de bedoeling zijn dat we de tijdelijke bewoners in gevaar gaan brengen.
Welke concrete doelstellingen en objectieven kunnen er worden opgelegd en op welke manier zal Camelot moeten rapporteren? Er is nog geen concreet evaluatiemoment afgesproken. In de erkenning is wel expliciet opgenomen dat ze maar geldt voor vier jaar. Dat is belangrijk. Indien de samenwerking een vervolg wil kennen, zal Camelot eind juli 2021 opnieuw een aanvraag tot erkenning moeten indienen. Camelot wordt dus niet erkend voor het leven, maar voor een maximale periode van vier jaar.
Het spreekt voor zich dat het Agentschap Wonen-Vlaanderen op dat moment de sociale huisvestingsmaatschappijen die een samenwerking zijn aangegaan, zullen bevragen. Afhankelijk van hoe die samenwerking verliep, kan het zijn dat de erkenning wordt geweigerd, of dat er bijkomende modaliteiten zullen worden vastgelegd, of dat de erkenning opnieuw wordt verlengd eind juli 2021.
Indien er in de tussentijd sterke signalen komen uit de sector dat de samenwerking stroef verloopt, en vooral, dat de erkenningsvoorwaarden niet worden nageleefd – ik vind het erg belangrijk dat daarop wordt toegekeken –, dan kan de erkenning vroegtijdig worden ingetrokken. Die signalen moeten natuurlijk komen van de maatschappijen die ermee samenwerken. Ik ga ervan uit dat die samenwerking goed zal verlopen, want ik denk dat het een goed instrument is, dat het een goede beslissing is van deze Vlaamse Regering. We moeten er natuurlijk ook blijven op toezien dat alle regels en alle zaken die in het decreet worden vermeld, ook worden nageleefd.
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Minister, dank u wel voor de bijkomende toelichting over de opdracht van de nieuwe leegstandsbeheerder Camelot. Het is toch voor het eerst dat er op die manier zal worden gewerkt, dat er wordt gezocht naar een manier om met leegstaande sociale woningen die op renovatie wachten, iets te doen. Het is wel positief dat de regering zoekt naar methodieken om langdurig leegstaande sociale woningen tijdelijk te laten bewonen.
Minister, ik heb toch goed begrepen dat het gaat over verhuur buiten stelstel? Op dit moment werken er een honderdtal sociale huisvestingsmaatschappijen. Op welke manier zal Camelot zijn werking kunnen toelichten aan die SHM’s? Dat is dan waarschijnlijk een opdracht voor de VMSW of voor het Agentschap Wonen-Vlaanderen. Zo kunnen alle SHM’s heel goed op de hoogte zijn van de manier van werken van Camelot en zo kunnen de honderd SHM’s een beroep doen op Camelot als leegstandsbeheerder. Op welke manier gaan ze elkaar leren kennen?
De heer Hendrickx heeft het woord.
Minister, is het niet opportuun om een soort van draaiboek of handleiding op te stellen voor VMSW of Wonen-Vlaanderen om in de toekomst niet alleen om te gaan met hoe Camelot werkt, maar misschien zijn er nog andere, nieuwe leegstandbeheerders die op de markt zouden komen?
Ik heb u daar enkele maanden geleden al over bevraagd. Dit is nu de eerste, maar in de sector zijn er misschien toch nog enkele andere.
Mevrouw Christiaens heeft het woord.
Minister, ik heb hier al enkele keren een vraag over gesteld. U weet dat wij voorstander zijn van dit nieuwe instrument op de markt om leegstand aan te pakken. Camelot is het bekendste en grootste voorbeeld van een leegstandbeheerder. Ik wil de beslissing van de Vlaamse Regering van 14 juli over de erkenning toejuichen. Het is een belangrijk signaal dat de overheid erachter staat en mee wil stimuleren. Op het vlak van sociale huisvesting biedt dat ook een meerwaarde.
De erkenningsvoorwaarden zijn opgelegd in het erkenningsbesluit. Hoe zal de handhaving daarvan gebeuren? Ligt dat volledig bij de SHM's? Zullen daar van hieruit controlemechanismen op worden losgelaten? Er is geen evaluatie gepland, maar de handhaving en bijsturing moeten natuurlijk wel gebeuren. Op welke manier zal dat gebeuren?
Ik hoop dat we uit deze erkenning wel dingen kunnen leren inzake leegstandbeheer, die we dan ook kunnen gebruiken in de privésector. Daar is zeer veel leegstand. Het instrument van leegstandbeheer zal een win-winsituatie opleveren voor de verschillende actoren als het meer wordt ondersteund.
Minister Homans heeft het woord.
Het is natuurlijk de Vlaamse Regering die heeft erkend. Het is dan nogal logisch dat de Afdeling Toezicht van het Agentschap Wonen ook zal toezien op de handhaving.
Collega's, ik was nog een ding vergeten. Iedereen zegt dat het de eerste keer is dat een leegstandbeheerder wordt erkend, maar ik moet mezelf corrigeren. Vorig jaar was er een erkenning voor de provinciale hogeschool in Boom, die ook gebruik heeft gemaakt van een aantal leegstaande sociale woningen in Boom. Dat was tijdelijk voor één jaar, en het betrof de opleiding van studenten instrumentenbouw. De erkenning is nu afgelopen, maar ze is er wel geweest. Dit is natuurlijk op een veel grotere schaal.
Het is natuurlijk aan Camelot om zelf actief contact op te nemen met de huisvestingsmaatschappijen. Zij moeten zelf op zoek gaan naar cliënteel, maar de VMSW zal natuurlijk faciliteren. Op het Woonforum in het voorjaar van 2018 zal dit aanbod uitgebreid aan bod komen en zal er zeker ook de nodige aandacht aan worden besteed.
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Minister, we kijken uit naar de resultaten. Uit de cijfers van 2016 die ik van u kreeg, blijkt dat er 10.000 sociale huurwoningen leeg staan, waarvan 6000 structureel. Laten we dus hopen dat Camelot in de komende jaren kansen zal krijgen om een aantal van die woningen tijdelijk te verhuren, zodat ze kunnen worden bewoond.
De vraag om uitleg is afgehandeld.