Verslag vergadering Commissie voor Wonen, Armoedebeleid en Gelijke Kansen
Verslag
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Minister, in 2012 werd binnen de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) een Rollend Grondfonds opgericht als een apart financieringsfonds. De bedoeling was om met dat fonds grondbeleidsmaatregelen te nemen om woonkwaliteit te behouden of te bevorderen. Het fonds paste ook in het grond- en pandenbeleid.
Oorspronkelijk kon enkel de VMSW gronden aankopen via dat Rollend Grondfonds. Eind 2015 werden de voorwaarden gewijzigd. Sindsdien kunnen ook lokale besturen en sociale huisvestingsmaatschappijen zelf rechtstreeks gronden aankopen via het Rollend Grondfonds. Daarvoor is 20 miljoen euro van de bestaande machtiging voor het Rollend Grondfonds omgezet in een FS3-machtiging. In de beleidsbrief 2016-2017 stond dat er in het najaar een uitbreiding zou komen met Vlabinvest, zodat zij dezelfde mogelijkheden zouden krijgen als de andere initiatiefnemers, zijnde lokale besturen, de VMSW en de sociale huisvestingsmaatschappijen.
Ik heb een aantal schriftelijke vragen gesteld omtrent het Rollend Grondfonds en de middelen die daarin zitten en de aanvragen die komen om gronden te verwerven. Daaruit blijkt dat in 2015 3,1 miljoen euro van het besteedbare budget van 5 miljoen euro werd uitgegeven. In 2016 werd geen gebruik gemaakt van de in het fonds voorziene middelen, en in 2017 werd nog niets uitgegeven vanuit dat fonds. Eén sociale huisvestingsmaatschappij heeft een beroep gedaan op de FS3-lening voor een aankoop in 2017.
Minister, hoe verklaart u dat sinds de uitbreiding van het Rollend Grondfonds in 2015 lokale besturen en sociale huisvestingsmaatschappijen er bijna geen gebruik van maken en er geen gronden verworven worden via dat fonds? Wat zult u ondernemen om zowel lokale besturen als sociale huisvestingsmaatschappijen ertoe aan te zetten in de toekomst die middelen wel degelijk aan te wenden?
Minister Homans heeft het woord.
Mevrouw Taeldeman, als ik me niet vergis, hebt u in mei nog een schriftelijke vraag gesteld over de stand van zaken toen. Voor de andere aanwezigen leg ik nog kort even uit dat vroeger alleen de VMSW gronden kon aankopen via dit systeem, maar dat het nu ook uitgebreid is naar gemeenten en sociale huisvestingsmaatschappijen, en natuurlijk ook naar Vlabinvest, maar daar kom ik zo dadelijk nog op terug.
Ik geef u gelijk, mevrouw Taeldeman, als u zegt dat het aantal dossiers zeer beperkt is. Op dit moment is er nog één lopend dossier gekend, namelijk in de stad Leuven. Het Rollend Grondfonds mikt op veeleer uitzonderlijke opportuniteiten. Om in aanmerking te komen voor de opname van een lening bij het Rollend Grondfonds, moet het immers gaan over grotere grondgehelen met een oppervlakte van minstens 5000 vierkante meter, waarop een project met een gemengde bestemming moet worden gerealiseerd. Een gemengde bestemming betekent: niet alleen sociale woningen, maar bijvoorbeeld ook zorgvoorzieningen of andere vormen van voorzieningen. Die beperking zorgt er natuurlijk ook wel voor dat er zich niet overal in Vlaanderen evenveel opportuniteiten voordoen.
Eind 2015 werd de regeling uitgebreid om ook grond aangekocht door sociale huisvestingsmaatschappijen te financieren met middelen van het Rollend Grondfonds. In 2017 werd bijkomend voorzien in de mogelijkheid voor Vlabinvest APB (autonoom provinciebedrijf) om via het Rollend Grondfonds renteloze bulletleningen aan te gaan voor de financiering van grondverwervingen voor de realisatie van sociale huurwoningen. In maart van dit jaar heeft de VMSW gecommuniceerd over de gewijzigde regeling aan de sociale huisvestingsmaatschappijen. Ik hoop dat dat meer initiatiefnemers tot actie zal kunnen aanzetten.
Bij de opstart van het Rollend Grondfonds was het verder ook de bedoeling om in een protocol tussen mezelf en collega Tommelein een aantal afspraken vast te leggen over de werking en het beheer van het Rollend Grondfonds, bijvoorbeeld de screening van gronden, het vastleggen van de verkoopprijs aan de sociale huisvestingsmaatschappijen of andere initiatiefnemers. Ik kan u ook nog meegeven, mevrouw Taeldeman, dat dit protocol met mijn collega Tommelein op korte termijn geformaliseerd zal worden, waardoor de initiatiefnemers ook een beter zicht zullen krijgen op de verdere afwikkeling van gronden die het fonds al heeft aangekocht of nog zal aankopen.
Mevrouw Taeldeman heeft het woord.
Bedankt, minister, voor uw antwoord. Ik heb nog een aantal vragen. U verwijst er zelf naar dat de modaliteiten vrij strikt zijn. Het moet gaan over gronden van 5000 vierkante meter. Die gronden moeten dan ook een gemengde bestemming krijgen, waardoor lokale besturen, sociale huisvestingsmaatschappijen en de VMSW al redelijk beperkt zijn in aankopen.
Minister, bestaat er een mogelijkheid, gelet op de resolutie van het Vlaams Parlement en uw decreet over nieuwe woonvormen in een proefomgeving, dat het Rollend Grondfonds kan worden uitgebreid? Ik denk aan mogelijkheden voor community land trust (CLT). Als die modaliteiten worden uitgebreid, kan dat fonds meer worden gebruikt.
Als de pot van 5 miljoen euro op het einde van het jaar niet werd aangewend, wordt dat dan aangewend in het volgende begrotingsjaar? Worden die middelen overgeheveld of start men elk jaar opnieuw met die 5 miljoen euro?
Minister, we hadden het zopas over de oppervlaktenorm. Die is 5000 vierkante meter. Is het opportuun om die minimale oppervlakte te evalueren en na te gaan of we die naar beneden kunnen bijstellen, zodat het fonds ook in actie zou kunnen komen voor projecten van een kleinere oppervlakte dan 5000 vierkante meter?
Minister Homans heeft het woord.
Mijnheer Parys, ik weet dat 5000 vierkante meter groot is om daar vanaf te stappen. Dan komen we in de reguliere werking van de sociale huisvestingsmaatschappijen terecht, die nu ook grondaankopen kunnen doen. Dit was heel specifiek gericht naar grootschalige initiatieven. Afwijken van die norm zou niet zo goed zijn omdat ze dan in de dagelijkse werking van de SHM's terechtkomen.
Mevrouw Taeldeman, het Rollend Grondfonds bestaat erin dat de grond die wordt gekocht, weer wordt doorverkocht. Bij CLT doet zich dat niet voor. Wat wel kan gebeuren, is dat de VMSW grond koopt en die doorverkoopt aan een SHM. Als een SHM dan een contract afsluit of een samenwerkingsverband met een CLT aangaat, dan kan dat natuurlijk wel. De opportuniteit die u vermeldt dat het goed zou zijn om dit ook mee te nemen, kan al vandaag.
Mevrouw Taeldeman vroeg ook nog of de 5 miljoen euro opnieuw wordt geïnjecteerd als ze niet werd opgebruikt.
Dit kan worden aangewend. Mocht dat niet gebeurd zijn, dan wordt die gewoon overgedragen naar volgend jaar.
Minister, ik dank u voor het antwoord. Voorzitter, u verwijst zelf naar een voorstel om modaliteiten aan te passen zodat het fonds meer kan worden gebruikt. Er zijn al inspanningen gebeurd. Vroeger was het enkel voor de VMSW, nu is het ook voor lokale besturen en SHM's, en nu ook Vlabinvest. Als we jaar na jaar zien dat er weinig middelen uit worden gebruikt of aangevraagd, is het misschien goed om stil te staan bij een heroriëntatie van een aantal modaliteiten.
De vraag om uitleg is afgehandeld.