Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
De heer Nevens heeft het woord.
Het aantal omwonenden van de luchthaven van Zaventem dat ernstige geluidshinder kan ondervinden van de opstijgende en landende vliegtuigen, is voor het vijfde jaar op rij stabiel gebleven. Dat blijkt uit de jaarlijkse studie van de Universiteit Gent naar de geluidscontouren rond de luchthaven van Zaventem, die woensdag werd gepubliceerd.
Als we iets verder terugkijken in de tijd, dan zien we dat het aantal passagiers sinds 2009 met een kwart steeg en dat de hoeveelheid cargo met 10 procent toenam, maar het aantal vliegbewegingen bleef grosso modo gelijk. Dit is te wijten aan het feit dat de bezettingsgraad van de vliegtuigen gestegen is en aan het stiller worden van de vliegtuigen. Ten opzichte van het jaar 2000 is het verschil nog groter. Toen werden er evenveel passagiers vervoerd, maar daarvoor waren de helft meer vliegbewegingen nodig dan de voorbije jaren. In 2000 werden bijna 34.000 ‘potentieel sterk gehinderden’ geteld.
Recent maakte Brussels Airport Company haar ‘Strategische Visie 2040’ wereldkundig. Daarin stelt BAC een drieledig plan voor om de door haar gewenste uitbreiding gefaseerd te kunnen realiseren. De eerste stap betreft het veranderen van het huidig baangebruik. Zo wil BAC onder andere baan 19 intensiever gaan gebruiken, waardoor de gemeenten Zaventem, Sterrebeek, Nossegem, Tervuren en Moorsel een veel groter deel van de impact zullen dragen dan vandaag het geval is.
Welke prognoses zijn er met betrekking tot het aantal ‘potentieel sterk gehinderden’ rond de luchthaven van Zaventem, het alternatief baangebruik in acht nemend? Welke gemeenten zullen met andere woorden meer hinder ondervinden? Welke gemeenten zullen minder hinder ondervinden?
Zal de minister, gelet op de expertise van de UGent met betrekking tot haar jaarlijkse studie naar de geluidscontouren rond de luchthaven van Zaventem, aan de universiteit vragen om de impact voor de omwonenden van het door BAC voorgestelde alternatief baangebruik te onderzoeken? Indien neen, waarom niet?
De Vlaamse Regering bepleit terecht een billijke spreiding van lasten en lusten als het gaat over de luchthaven van Zaventem. Hoe rijmen de plannen van een alternatief baangebruik, waarbij Vlaanderen een pak meer hinder zal ondervinden, met dit principe?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Afgelopen week publiceerde de luchthavenbeheerder BAC het rapport met de geluidscontouren rond de luchthaven Brussels Airport met betrekking tot het jaar 2016. Het rapport werd opgemaakt door de UGent in opdracht van BAC in het kader van milieuvergunningsvoorwaarden. Het contourrapport toont telkens weer de subtiele invloed aan van de samenstelling van het vliegverkeer, het aantal vliegbewegingen en specifieke wijzigingen in baangebruik en vliegprocedures op de vorm van de geluidscontouren. Dit heeft een impact op de verdeling van het aantal potentieel ernstig gehinderden in vergelijking met het voorgaande jaar.
Het voorgaande jaar 2015, waarnaar in het rapport wordt verwezen, was een bijzonder jaar in die zin dat in uitvoering van het federale moratorium niet alleen vanaf 1 april 2015 de vliegprocedures zoals deze ingevoerd werden op 6 februari 2104, teruggedraaid werden, maar dat ook in het kader van de renovatiewerken aan de baan ‘25 Links’ tussen mei en augustus 2015, de dwarsbaan 19 intensiever als bijkomende startbaan werd ingezet voor opstijgingen. Hierdoor nam het totaal aantal opstijgingen van baan 19 in 2015 sterk toe naar meer dan 14.000 bewegingen met een hogere impact en geluidshinder voor de gemeenten in het verlengde van baan 19. In vergelijking met 2015 zien we in 2016 echter weer een stabilisatie naar minder dan 4000 opstijgingen van baan 19 op jaarbasis. De impact ervan op de hinderverdeling wordt in het recente contourrapport nader beschreven.
Deze recente publicatie van het contourrapport 2016 brengt u in verband met de bijkomende inzet van baan 19 voor opstijgingen uit de Strategische Visie 2040 zoals deze in de loop van november 2016 door BAC werd bekendgemaakt. U omschrijft dit als een ‘alternatief baangebruik’. Laten we dit niet verwarren met het alternatief baangebruik onder ongunstige weersomstandigheden, waarbij afgeweken wordt van het preferentieel vastgelegde hoofdbaangebruik en bij overschrijding van de toegestane limieten voor rug- en zijwind andere banen worden toegewezen. Daarom wil ik eerst het gebruik van baan 19, zoals voorzien binnen de Strategische Visie 2040, nader duiden. De bijkomende inzet van baan 19 voor opstijging maakt binnen de door BAC voorgestelde visie deel uit van de implementatie van een eerste fase, met als doel om tegen 2020 te kunnen voldoen aan de vraag naar een hogere baancapaciteit tijdens de piekmomenten overdag. Momenteel bedraagt de maximale capaciteit van het banenstelsel 74 bewegingen per uur onder ‘hoofdbaangebruik’ bij normale weersomstandigheden.
Opstijgingen vinden plaats van baan 25 Rechts en landingen op beide parallelle banen 25 Rechts en 25 Links. Onder ongunstige weersomstandigheden, met gebruik van baan 07 Links en 07 Rechts voor opstijging en baan 01 voor de landing, loopt deze maximale capaciteit sterk terug tot 50 bewegingen.
Rekening houdend met de evolutie van het vliegverkeer is er tegen 2020 een marktvraag naar een hogere piekcapaciteit van 80 bewegingen per uur, en dit zowel onder hoofd- als onder alternatief baangebruik. Om daaraan te kunnen beantwoorden, wenst BAC in een eerste fase het huidige baangebruik te optimaliseren. Dat betekent dat tijdens de vertrekpieken overdag niet alleen de hoofdbaan 25 Rechts voor opstijgingen aangewezen zal worden, maar ook baan 19. Er zijn dus tot op een zekere hoogte parallellen met de situatie zoals die zich voordeed tijdens de renovatiewerken. Daarnaast is het gemengd gebruik voorzien van de drie banen voor landing en opstijging onder minder gunstige weersomstandigheden. Door die optimalisatie van het baangebruik kan de capaciteit van het banenstelsel in principe verhoogd worden naar 84 bewegingen per uur, en dat onder alle weersomstandigheden.
Vanaf 2025 volstaat dat niet meer, volgens de strategische visie van BAC. Daarbij worden bijkomende infrastructuurwerken in het vooruitzicht gesteld – nogmaals: volgens BAC – waarbij twee opties zijn uitgetekend, ofwel de aanleg van een parallelle taxiweg voor baan 25 Links, ofwel de verlenging van diezelfde baan met 900 meter.
De positie van de Vlaamse Regering ten aanzien van dit initiatief van de luchthavenbeheerder werd reeds uitgebreid besproken in deze commissie. Ik heb toen aangehaald dat er op dit ogenblik geen uitspraak wordt gedaan of een formeel standpunt wordt ingenomen door de Vlaamse Regering. Ik heb ook aangegeven dat we vanuit de Vlaamse Regering pas een formeel standpunt zullen innemen in het kader van een formeel plannings- en vergunningstraject, en dat na een formele aanvraag door de luchthavenbeheerder. Dit dossier dient uiteraard ook alle noodzakelijke milieustudies en geluidprognoses te bevatten, met opgave van de impact van de verschillende opties op de evolutie en de verdeling per gemeente van het aantal potentieel ernstig gehinderden.
Dat laatste brengt me bij uw concrete vragen. Er zijn tot op dit moment door BAC, sinds de bekendmaking van haar strategisch plan, nog geen gedetailleerde prognoses of studies bekendgemaakt. Het is ook niet bekend welk precieze aandeel van de opstijgingen effectief zal worden toegewezen aan baan 19. De informatie waarover het Vlaamse Gewest beschikt, is beperkt tot de informatie zoals die door BAC via officiële kanalen werd bekendgemaakt naar aanleiding van de lancering. Die bevat zeer algemene prognoses.
Ik zal geen opdracht geven aan de experten van de Universiteit Gent om de impact van de voorgestelde aanpassing nader te onderzoeken. Dit past binnen de uitwerking door BAC van haar eigen strategische visie. Het initiatiefrecht ligt bijgevolg bij de luchthavenbeheerder BAC, die vragende partij is. Het is mogelijk dat BAC de detailresultaten van de studie, die reeds in haar bezit zou zijn of nog uitgevoerd zal worden, waarbij de impact in kaart wordt gebracht, ook verder zal kunnen toelichten. Wij hebben geen zicht op de timing en de inhoudelijke voortgang van de dialoog die zij hebben aangekondigd.
De precieze hinderverdeling en de evolutie onder de verschillende fasen is ons niet in detail bekend. We kunnen dat pas later evalueren. Het is voorbarig om nu al te spreken over een pak meer hinder die Vlaanderen zal moeten dulden. Dat kunnen wij op dit moment nog niet helemaal inschatten. Uiteraard zal er verder overleg zijn. Het zal verder besproken worden, maar dat zal in een latere fase zijn, op het moment dat alles goed in kaart is gebracht en ook alle milieueffecten voor ons duidelijk zijn.
De heer Nevens heeft het woord.
Bedankt, minister, voor uw uitgebreide antwoord. U hebt inderdaad op al mijn vragen een antwoord gegeven, maar wat betreft de vraag om de Universiteit Gent te betrekken en de prognoses die in de visienota van BAC vermeld staan in verband met het gebruik van baan 19, om die over te laten aan BAC zelf, dat lijkt mij een parallel met het Monsanto-verhaal, waarbij we aan het bedrijf vragen om te bewijzen dat hun product eigenlijk niet schadelijk is voor de gezondheid.
Ik wil vragen, minister, of u toch niet wilt overwegen om die prognose die BAC aangeeft, te onderzoeken en te bekijken welk percentage van gehinderden die in zich heeft, zodat we toch weten welke impact de visie van BAC heeft op de kwaliteit van de leefbaarheid van de gemeenten die rond Zaventem liggen.
U zegt dat baan 19 sterk te maken heeft met de windrichting en weersafhankelijk is, maar als 25L gesloten moet worden voor een onderhoudsbeurt, gebruikt men blijkbaar toch baan 19. Men kan baan 19 dus ook los van de windrichting gebruiken. Ik vrees dat wat dat laatste betreft, de hinder inderdaad voor Vlaanderen zal zijn en dat er geen sprake is van een gelijke spreiding van lasten en lusten, en dat de Vlaamse Rand de lasten van de luchthaven zal moeten slikken, en weliswaar ook de lusten, maar dat het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest er daardoor onderuit komt en alleen de lusten van de nabijheid van de luchthaven zal hebben.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Er wordt tot nu toe voornamelijk gesproken over de gehinderden, en dan gaat het vooral over het geluidsniveau. U weet, minister, dat ik er in het verleden al meermaals voor gepleit heb om met de luchthavenregio rekening te houden in het luchtkwaliteitsplan. Daarom wil ik aansluitend nog eens een pleidooi houden, niet alleen voor nieuwe technologieën en stillere vliegtuigen die eraan komen, maar vooral ook om meer rekening te houden met de luchtkwaliteit en dus properdere vliegtuigen. Ik vind dat daar momenteel te weinig aandacht naar gaat. Ik wou dat toch nog eventjes onder uw aandacht brengen.
Ik word de laatste tijd, als bewoner van een gemeente die in de nabijheid van de luchthaven ligt, ook geconfronteerd met heel wat vragen van burgers. Vooral de voorbije week heeft men de indruk dat de vliegtuigen niet in de normale omstandigheden vliegen. Hebt u er misschien weet van dat men momenteel bepaalde testen aan het uitvoeren is? Men vliegt vooral op de 7 Links en de 7 Rechts, waar we eigenlijk voornamelijk de landende vliegtuigen hebben. Hebt u weet van bepaalde testcases momenteel?
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Minister, ik wil mij eerst en vooral aansluiten bij de vraag naar aandacht voor de luchtkwaliteit. Dat is een terechte bezorgdheid, die niet altijd voldoende aandacht krijgt.
Een tweede punt gaat over de inspraak van de omwonenden. Brussels Airport heeft gezegd dat de strategische visie tot stand moet komen via inspraak en dialoog. Op die manier wil men een groot draagvlak creëren. Maar het lijkt erop alsof stroper en jager dezelfde persoon zijn. Brussels Airport trekt die hele inspraakprocedure. Zij hebben het Forum 2040 opgericht. Het lijkt erop dat er misschien niet echt ruimte zal zijn voor debat, maar dat er enkel nog over de details van de uitbreiding gediscussieerd zou kunnen worden. Er hebben zich 220 mensen opgegeven voor dat forum. Daaruit worden er 60 gekozen. Het gevoel leeft dat niet iedereen daar zijn zeg kan doen, niet iedereen uit de betrokken gemeenten, niet alle omwonenden. Wij zijn sterke voorstanders van een onafhankelijk en permanent overlegorgaan, minister. In hoeverre bent u van plan om dat zelf ook voor een stuk mee te organiseren en te trekken, in plaats van het alleen door de luchthaven te laten organiseren?
Mijn vraag is of u van plan bent met betrekking tot inspraak en overleg zelf initiatieven te nemen.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Mijnheer Nevens, ik wil u danken voor uw vragen. Volgens mij is het een goed voorstel.
Minister, ik vind het spijtig dat u niet bereid bent in een echt onafhankelijk onderzoek te investeren. Indien Brussels Airport Company (BAC) het zelf moet uitvoeren, zullen we volgens niet van onafhankelijkheid kunnen spreken.
U hebt de uitbreidingsplannen van BAC toegelicht. Momenteel gaat het om 240.000 vliegbewegingen. Tegen 2040 wil BAC tot 315.000 vliegbewegingen stijgen. Dat is 30 procent meer. Deze plannen zijn louter ingegeven door een economisch gedreven logica van ongebreidelde groei. Dit staat haaks op onze bekommernis. Wij willen dat een evenwicht wordt gezocht tussen de economische leefbaarheid en de leefbaarheid voor de mensen rond de luchthaven.
U weet dat verschillende werkgroepen van start zijn gegaan. Daarover zijn al schriftelijke vragen gesteld. De werkgroepen hebben de taak de zaken te objectiveren. Ze zijn echter samengesteld uit vertegenwoordigers van BAC zelf en van de kabinetten. Verder is er een delegatie per entiteit. Ik weet niet of we daar het grote objectiverende werk van mogen verwachten. Daar zitten we nochtans allemaal op te wachten.
Wat de vraag van mevrouw Meuleman over een participatief project betreft, weet u dat we hebben voorgesteld een intendant aan te stellen. Hij zou met een participatief project met alle belanghebbenden precies tot een objectivering kunnen leiden. Hij zou studies zoals de studie van de Universiteit Gent kunnen bestellen of er alleszins rekening mee kunnen houden. Op dat punt zullen we moeten uitkomen. Indien we alleen aan BAC overlaten om de participatie te organiseren en de cijfers aan te leveren, zullen we niet vooruit geraken.
Mevrouw De Vroe, met de kwaliteit van de uitstoot hebt u een belangrijk punt aangeraakt. We beschikken over uitstootnormen voor auto’s. Het wordt tijd dat we eraan denken ook voor vliegtuigen normen in te voeren. Ik denk evenwel dat we dit op Europees vlak zullen moeten aanpakken.
Minister Schauvliege heeft het woord.
Volgens mij moeten bepaalde zaken hier toch in het juiste perspectief worden geplaatst. Het gaat om een initiatief van een private speler die een plan opstelt, daarmee de boer opgaat, het plan herwerkt, het plan definitief aanneemt en vervolgens verdere stappen zet. Dit omvat een fase waarin de private initiatiefnemer naar de omgeving luistert en vraagt wat de mensen ervan vinden.
Er wordt me hier gevraagd hier vanuit de overheid actief in tussenbeide te komen. We zouden dan zelf de studies die de private initiatiefnemer heeft besteld, moeten opvragen en controleren. Ik ben niet zeker of we dat zouden kunnen doen vanwege eigendomsclausules. De opdrachtgever heeft de Universiteit Gent betaald om het onderzoek uit te voeren en is nu ook eigenaar van dat onderzoek.
Dit stelt tevens heel het principe in vraag. De vraagstellers geloven niet dat BAC als speler objectief kan zijn. Heel ons milieuvergunningenbeleid is echter gebaseerd op het feit dat de initiatiefnemer zelf een milieueffectenrapportage (MER) laat opstellen. Een onafhankelijke instantie, namelijk onze MER-cel, moet beoordelen of dit op een goede, correcte en onderbouwde wijze is gebeurd. Zo werkt heel ons vergunningenbeleid. Indien dit hier in vraag wordt gesteld, moeten we dit allemaal herbekijken. De overheid zou dan alles zelf moeten doen. Dat is een heel andere werkwijze. Indien me dat wordt gevraagd, plaats ik daar grote vraagtekens bij. Ik vraag me dan af waarom we dit zouden moeten doen met betrekking tot dit dossier en niet met betrekking tot andere dossiers.
Dit betekent niet dat we alles op zijn beloop laten en dat het ons allemaal niet interesseert. Dat is iets anders. Ik vind echter dat we de procedures correct moeten laten verlopen. Indien we ons tijdens deze fase ongevraagd in het strategisch plan zouden mengen, zouden we in grote problemen kunnen belanden indien we later als vergunningverlenende overheid fungeren. Dat moeten we ook in rekening brengen. Het is mogelijk dat bepaalde mensen niet willen dat bepaalde zaken objectief en correct verlopen. Ik vraag me af waarom die vragen hier worden gesteld.
Uiteraard wordt rekening gehouden met de hinder. Het gaat niet enkel om geluid. Veiligheid is ook een cruciaal aspect. Dit geldt echter ook voor de luchtkwaliteit. De MER moet alles omvatten wat hierbij komt kijken. Dit zal planmatig moeten worden aangepakt, met een plan-MER en dergelijke. Dat is net een van de aspecten die de beëdigde deskundigen moeten onderzoeken. Uiteraard wordt hiermee rekening gehouden.
Ik herhaal dat de Vlaamse Regering tijdens deze fase niet actief tussenbeide wil komen. We hebben ons daarover beraad. Dit is niet aangewezen. We blijven dit uiteraard verder opvolgen. We zullen alle belangen van de omwonenden op alle vlakken en natuurlijk ook de economische belangen van de luchthaven op een goede, objectieve wijze afwegen.
Mevrouw De Vroe, u hebt gevraagd of er recent iets is veranderd. We zullen navragen of er meer klachten zijn geweest. We zullen vragen of in de metingen uitzonderlijke zaken kunnen worden vastgesteld.
Bepaalde plannen die BAC op tafel heeft gelegd, baren ons zorgen. BAC heeft het proces zelf uitgetekend. De private initiatiefnemer gaat zelf in consultatie. We moeten afwachten wat definitief op de tafel wordt gelegd. Dan moeten we in dialoog treden en nagaan hoe de overheid een en ander verder kan laten verlopen. Ik blijf erbij dat het niet verstandig zou zijn tijdens deze fase actief in te grijpen en, voor zover dat mogelijk zou zijn, de cijfers in vraag te stellen. Daarvoor zouden we de gegevens moeten kennen die hiervoor worden gebruikt. Ik ben het dan ook niet eens met wat me hier wordt gevraagd. Dat is niet de visie van de Vlaamse Regering. De Vlaamse Regering heeft afgesproken pas actief aan het proces deel te nemen zodra er een definitief strategisch plan is en op basis daarvan de juiste stappen te zetten.
De heer Nevens heeft het woord.
Minister, we weten allebei dat dit geen eenvoudig dossier is. Geluidsnormen vormen een specialiteit op zich. Het gaat hier echter om meer dan enkel de geluidsnormen en het lawaai dat de luchthaven met zich meebrengt.
Het wantrouwen ten aanzien van BAC is in de loop der jaren enkel toegenomen. We zijn al vragende partij om een plan-MER voor de luchthaven op te stellen. Alleen heeft BAC nog nooit een plan-MER op tafel gelegd. Bij de stelselmatige uitbreiding van de luchthaven is steeds een ontheffing gevraagd van de verplichting een MER-procedure te starten. BAC heeft die ontheffing ook altijd gekregen. Er werd immers van uitgegaan dat wat werd bijgebouwd, te klein was in verhouding tot de reeds vergunde activiteiten. Zo kan iemand natuurlijk altijd aan de procedures ontsnappen.
Ik beweer niet dat de procedures niet goed zijn of dat de Vlaamse Regering niet de juiste tools heeft om te beoordelen of iets al dan niet kan worden vergund. Alleen moet BAC wel de wil hebben om de impact van de luchthaven op de omgeving volledig in kaart te brengen.
Het gaat dan niet enkel om de geluidshinder, maar ook om het grondlawaai. In onze regio heeft dat een grote impact op de totale overlast. Ten aanzien van het lawaai van de vliegtuigen is dat nog nooit mee in rekening gebracht.
De waterkwaliteitsnormen worden constant overschreden. Ik denk hierbij aan de de-icing van de vliegtuigen. Hierdoor hebben de beken in Kampenhout eigenlijk geen leven meer. Daar kan zelfs de Chinese moerasslak niet overleven. Alles is er dood. Ook met betrekking tot de luchtkwaliteit is nog nooit een enkele studie op tafel gelegd.
Mijn pleidooi slaat op een bekommernis die leeft in de gemeenten rond de luchthaven. We willen eindelijk weten wat de impact van de luchthavenuitbreiding op onze regio is. Ik hoop dat u erin zult slagen BAC in beweging te krijgen en niet altijd maar deelstudies over aspecten te maken en ballonnetjes op te laten. We willen eindelijk een totaalbeeld krijgen van de milieu-impact van de luchthaven op onze regio en op de leefbaarheid in de gemeenten rond de luchthaven.
De vraag om uitleg is afgehandeld.