Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin
Verslag
De heer Parys heeft het woord.
Minister, eind vorig jaar werd het Adoptiehuis als enige dienst voor binnenlandse adoptie erkend door de Vlaamse Regering: sinds 1 december 2016 is het de enige dienst in Vlaanderen die mag bemiddelen voor binnenlandse adoptie. Het is een fusieresultaat uit een samenwerkingsverband tussen wat vroeger De Mutsaard was, Gewenst Kind, Sociaal Centrum De Visserij en Adoptiehuis Stedelijk Ziekenhuis Roeselare.
In het eerste jaarverslag van het Adoptiehuis vielen mij een aantal zaken op waarover ik u graag een aantal vragen wil stellen. Omdat het over verschillende vragen gaat over heel verschillende deelaspecten, zal ik voor elke vraag een korte toelichting geven in plaats van al mijn vragen op het einde te stellen.
Minister, mijn eerste vraag gaat over het feit dat afstandsmoeders zich vaak pas heel laat in hun zwangerschap aanmelden bij de adoptiedienst. De overgrote meerderheid van die afstandsmoeders meldt zich pas aan wanneer hun zwangerschap al meer dan 21 weken ver is. Volgens het jaarverslag zijn er 13 afstandsmoeders waarbij niet geweten is om het hoeveelste kind het gaat dat zij op de wereld zetten en vervolgens al dan niet afstaan.
Minister, hoe verklaart u dat vrouwen zo laat naar de adoptiedienst stappen? Hoe komt het dat we van een aantal afstandsmoeders niet weten om de hoeveelste zwangerschap het gaat? Dat lijken mij bijzonder belangrijke gegevens.
Eén geboortemoeder besloot in 2016 om niet over te gaan tot afstand omdat niet voldoende discretie en anonimiteit zou kunnen worden gewaarborgd. Zo stond het in het jaarverslag. Respect voor de privacy van alle betrokkenen uit de adoptiedriehoek is een van de waarden die wordt voorgedragen door de adoptiedienst.
Minister, wat wordt bedoeld met die zinsnede in het jaarverslag? Hoe kan dat in de toekomst worden vermeden? Hoe kunnen we die voldoende discretie en anonimiteit zeker waarborgen voor iedereen die overweegt om een kind af te staan?
Mijn twee volgende vragen gaan over nazorg. Het Adoptiehuis voorziet in nazorg voor alle partijen in de adoptiedriehoek. In 2016 werden er 270 nazorginterventies geregistreerd, waarvan 181 dossiers werden opgestart of opgevolgd. In totaal werden er 98 nazorgvragen gesteld door geadopteerden. Daarnaast stelden 45 geboorteouders en 17 adoptieouders nazorgvragen. De andere vragen kwamen van biologische verwanten, diensten die bij hulpverlening betrokken waren en een aantal andere partijen.
Uit die nazorgdossiers volgden een 20-tal ontmoetingen tussen geadopteerden en hun biologische familie, of tussen geadopteerden zelf die nood hebben aan een gesprek met iemand met dezelfde achtergrond.
Hoeveel van de 98 nazorgvragen door geadopteerden vroegen naar een ontmoeting met biologische ouders en/of broers en/of zussen?
Hoeveel ontmoetingen waren er tussen biologische ouders en hun geadopteerd kind?
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Vrouwen die zich relatief laat aanmelden bij de adoptiedienst zijn vaak zwanger geworden door falende anticonceptie.
Deze vrouwen weten niet altijd onmiddellijk dat ze zwanger zijn en merken dit soms vrij laat op.
Vrouwen die hun zwangerschap vaststellen, kunnen in België tot 12 weken en in Nederland tot 22 weken de zwangerschap laten onderbreken. Dit heeft ook zijn invloed op het lager aantal aanmeldingen voor 20 weken zwangerschap.
De adoptiedienst geeft de mogelijkheid om anoniem contact te nemen en gesprekken te voeren: wanneer vrouwen of koppels langskomen voor hulpverlening wordt tijdens de eerste gesprekken niet naar hun gegevens gevraagd. Pas in een latere fase of wanneer een vrouw daadwerkelijk beslist om over te gaan tot adoptie van het kindje worden meer achtergrondgegevens van haar gevraagd.
Overigens is de adoptiedienst decretaal gehouden om de persoonlijke levenssfeer van de geboorteouders te eerbiedigen en hebben geboorteouders het recht en de mogelijkheid om bepaalde persoonlijke informatie voor zich te houden. Dit verklaart ook waarom bij andere persoonlijke gegevens zoals leeftijd, werksituatie of leefsituatie, een vergelijkbaar aantal ‘onbekend’ geregistreerd wordt.
Omdat België geen anonieme of discrete bevalling kent, kan volledige discretie of anonimiteit niet worden geboden. Als een vrouw wenst dat haar gegevens niet op de geboorteakte vermeld staan, zodat er geen link is naar haar, kan aan deze vraag niet worden voldaan. Dit zet sommige moeders ertoe aan om over de grens te bevallen. Meer discretie waarborgen dan nu al het geval is, zou een wetswijziging vragen. Alleszins moet het internationaal erkend recht van het kind op zijn identiteit, waaronder ook het recht om zijn biologische ouders te kennen, worden gewaarborgd.
24 van de geadopteerden vroegen naar een ontmoeting met hun biologische familie. Er waren 5 ontmoetingen tussen geadopteerden en de biologische moeder; 9 tussen de geadopteerden en hun biologische zus of broer. Op 10 vragen volgde geen ontmoeting omdat een partij weigerde, overleden was of de dienst ze niet kon vinden.
De heer Parys heeft het woord.
Minister, ik vond het bijzonder interessant om dat eerste jaarverslag te zien. Het is eigenlijk de eerste keer dat we zo’n globaal beeld krijgen van hoe binnenlandse adoptie er in Vlaanderen uitziet.
Ik dank u voor uw antwoord op de vraag over de anonimiteit. Ik denk dat de meeste collega’s het waarschijnlijk met mij eens zullen zijn wanneer we zeggen dat ‘sous X’ of anoniem bevallen niets is wat wij hier graag mogelijk zouden maken. Maar daarvoor is het federale parlement bevoegd. Ik denk dat er al een aantal voorstellen neerliggen om discreet te kunnen bevallen.
Minister, wat mijn opvolgingsvraag betreft, staat er ook een tabel op het einde van dat jaarverslag met daarin het aantal wachtende ouders. Minister, zal het, met het instroombeheer dat nu van toepassing is op binnenlandse adoptie, nog mogelijk zijn om meer dan één kind te adopteren? Een dik jaar geleden hebben we daarover gedebatteerd. We zeiden toen: er staan heel wat mensen in de wachtrij. Vroeger konden ouders voor een tweede of derde kind vooraan in de wachtrij inschuiven. Vandaag komen we tot de kristallisatie van hetgeen waarover we verleden jaar al eens hebben gedebatteerd en waarover – zo neem ik aan – al een hele tijd is nagedacht. Toen was het nog niet zo duidelijk welke richting we uit gingen met het beleid. Maar ik neem aan dat de logische consequentie van het beleid dat nu wordt gevoerd en van het instroombeheer voor de overgrote meerderheid van de ouders betekent dat zij maximaal één kind zullen kunnen adopteren.
Mevrouw Taelman heeft het woord.
Ik wil nog even dieper ingaan op de nazorgvragen. De cijfers zijn vermeld door de heer Parys: er waren 98 nazorgvragen. Een vlugge berekening – al ben ik daar niet goed in – leert mij dat er dan nog ongeveer een derde andere nazorgvragen waren, onder meer van biologische verwanten – tot daaraan toe –, maar ook van diensten die bij de hulpverlening betrokken waren. Minister, wat moeten we ons daarbij voorstellen? Welke vragen kunnen dat zijn? Dat is mij niet helemaal duidelijk.
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Ik heb dat verslag nu niet bij de hand. We zullen eens opvragen waarover die andere vragen concreet gingen.
Mijnheer Parys, ik denk dat het inderdaad niet zo voor de hand ligt om de prioriteringen te ‘bypassen’, gelet op het beperkte aantal adoptabele kindjes die er zijn en het feit dat er belangrijk veel mensen kandidaat zijn.
De heer Parys heeft het woord.
Minister, dat is duidelijk. Het is belangrijk dat alle kandidaat-adoptieouders weten dat er in de overgrote meerderheid van de gevallen maar tot de adoptie van één kind zal kunnen worden overgegaan.
Als slotbemerking wil ik nog meegeven dat ik het zo interessant vind om dat jaarverslag te lezen en voor de eerste keer dat globaal zicht te hebben, omdat daaruit volgens mij ook blijkt dat de dienst goed werk levert. Wat bedoel ik daarmee? Als je ziet dat maar een beperkt deel van de vrouwen die zich aanmelden bij het Adoptiehuis, ook overgaan tot afstand, dan is dat voor mij een illustratie van het feit dat die vrouwen ook effectief de keuze aangeboden krijgen: kind opvoeden via pleegzorg, via gezinsondersteuning, via andere manieren. Ik vond het heel interessant om dat te zien en ook goed om te lezen dat vrouwen die vragen hebben, een waaier van opties aangeboden krijgen om dan effectief een keuze te kunnen maken over wat zij denken dat het best is voor hun kind.
Ik dank u voor uw antwoorden.
De vraag om uitleg is afgehandeld.