Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking, Toerisme en Onroerend Erfgoed
Vraag om uitleg over de gevolgen voor de Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en Technische Bijstand (VVOB) van de federale besparingsronde
Verslag
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
De sector ontwikkelingssamenwerking heeft weer een stevige besparingsronde achter de kiezen. Eén van de getroffen organisaties is de Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en Technische Bijstand (VVOB). Deze organisatie wordt geroemd wegens het kwalitatief werk dat ze levert.
Op basis van een organisatiescreening van Deloitte behaalde de VVOB de beste score van alle institutionele actoren. De VVOB behaalde in zes van de negen landen waar de organisatie actief is, de allerbeste kwaliteitsscore van alle organisaties, institutionele actoren en ngo’s, inzake programmakwaliteit, in één land de tweede beste score, en in twee landen zat de organisatie in het koppeloton.
Toch moeten we vaststellen dat deze organisatie zwaar getroffen werd door de besparingen, en dat er bij het vastleggen van de besparingen meer aandacht ging naar het behouden van institutionele evenwichten dan naar het honoreren van de kwaliteit. En dat blijft niet zonder gevolgen: de organisatie was genoodzaakt om haar sterk gewaardeerde werking in Zimbabwe met onmiddellijke ingang te sluiten.
Hoeveel financiële middelen krijgt de VVOB van de Vlaamse Regering en voor welke projecten? Is de Vlaamse Regering op de hoogte van de budgettaire problemen bij de VVOB? Hoe schat ze die zelf in voor de werking van de VVOB?
Wat zijn de gevolgen voor het Vlaamse beleid rond onderwijs en ontwikkelingssamenwerking? Is de Vlaamse Regering eveneens van mening dat de VVOB moet besparen?
Is zij op de hoogte van de versnelde stopzetting van de werking in Zimbabwe, de vertraagde start van een werking in Oeganda en van het terugschroeven van de ambities voor de Noordwerking in Vlaanderen? Minister-president, wat denkt u over deze ingrepen bij de VVOB?
Bent u bereid om de financiële inbreng van Vlaamse zijde te verhogen? Indien ja, met hoeveel en onder welke voorwaarden of voor welke bestemming?
In hoeverre is er overleg geweest tussen het federale en Vlaamse niveau over deze verregaande federale besparingsronde? Zo ja, wanneer?
Mevrouw Gennez heeft het woord.
Als Vlaamse parlementsleden zijn mevrouw Meuleman en ik lid van de raad van bestuur van de VVOB, net zoals mevrouw De Meulemeester, en de heren De Ro en Verstreken. Er is dus een serieuze afvaardiging vanuit dit parlement om bij te dragen aan de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking, die zich sterk engageert in onderwijssamenwerking. We doen dat onbezoldigd en met veel overtuiging.
Daarom wilden we met een aantal collega’s die besparingen hier aankaarten omdat dit een zware dobber is voor de VVOB als organisatie. De VVOB is een performante organisatie. We hebben al enkele van hun ontwikkelingsprojecten kunnen bezoeken in een aantal partnerlanden. Ook voor de Vlaamse internationale samenwerking in haar geheel is de VVOB een bijzondere pijler.
Minister-president, zoals we u kennen, kan het bijna niet anders dat die organisatie ook u na aan het hart ligt. Heeft het nieuws van de vergaande besparingen ook al uw diensten bereikt? De VVOB heeft enkele zware ingrepen moeten doen, waar mevrouw Meuleman al naar verwees. Ze moesten in één land volledig sluiten en kunnen in een ander een zo goed als instapklaar programma niet uitrollen. Hoe schat u die besparingen in voor de werking van de VVOB?
Wat zijn de gevolgen voor het algemene Vlaamse beleid inzake internationale samenwerking?
Bent u op de hoogte van de versnelde stopzetting van de werking in Zimbabwe, de vertraagde start van een werking in Oeganda? Is de Vlaamse Regering van mening dat de VVOB haar werking beter afbouwt, zoals ze nu genoodzaakt is te doen?
Bent u hierover geraadpleegd door het federale niveau? Dit is immers een federale ingreep met verregaande Vlaamse gevolgen.
Bent u bereid om de financiële inbreng van Vlaamse zijde te verhogen zodat de goede projecten en de goede werking van de organisatie behouden kunnen blijven of zelfs versterkt worden? Zo ja, welke bestemming geeft u daar dan bij voorkeur aan?
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Alle Vlaamse uitgaven aan de VVOB zijn te raadplegen op de online databank van de Vlaamse ODA, die ter beschikking wordt gesteld via de website van het Departement Buitenlandse Zaken. De VVOB ontvangt jaarlijks een werkingssubsidie en een projectsubsidie van het Departement Buitenlandse Zaken (BUZA). De werkingssubsidie bedraagt 270.000 euro en heeft als doel de expertise van de VVOB structureel te ondersteunen. Daarnaast wordt vanuit mijn Departement Buitenlandse Zaken het project ‘scholenbanden’ ondersteund met een bedrag van 117.000 euro. Dat project heeft tot doel leerlingen en leerkrachten te betrekken bij ontwikkelingssamenwerking via netwerken tussen scholen in het noorden en het zuiden. Ook het Departement Onderwijs en Vorming ondersteunt het programma scholenbanden sinds 2016. Het departement kende in 2016 een bedrag van 20.000 euro toe aan dit programma.
Jaarlijks ontvangen mijn diensten een aanvraag voor de jaarlijkse werkingssubsidie, waarin de budgettaire situatie van de VVOB wordt geschetst. De stand van zaken voor 2017, met hierin de geactualiseerde cijfers over de budgettaire situatie van de VVOB, zal ons de eerstkomende maanden, wellicht tegen de zomer, bereiken. De VVOB meldde begin dit jaar tijdens een overleg met mijn kabinet dat de federale overheid de intentie had om heel fel te besparen op bestaande partnerschappen met betrekking tot ontwikkelingssamenwerking. De VVOB verwachtte zich niet aan de ondertussen gekende drastische besparing, aangezien haar dossier positief onthaald was bij de federale overheid. Op de vraag wat er zou gebeuren indien er toch bespaard zou moeten worden, gaf de VVOB aan dat dit gevolgen zou hebben op de werking in bepaalde landen en gepaard zou gaan met het ontslag van een aantal medewerkers.
Ondertussen is het duidelijk dat de federale overheid de middelen van meerdere partners inkrimpt zoals voor de VVOB en MO* (het Wereldmediahuis). De Vlaamse overheid zetelt in de raad van bestuur van de VVOB, onder meer via vertegenwoordigers van Buitenlandse Zaken en het departement Onderwijs en Vorming.
De raad van bestuur, u bent er allemaal van op de hoogte, heeft zich op 22 maart – volgens mijn informatie – gebogen over de maatregelen die noodzakelijk zijn om de werking van de VVOB aan te passen aan de besparingen die zijn opgelegd door de federale overheid. Ik kan niet ingaan op de beslissingen, aangezien het verslag nog niet beschikbaar is. U hebt het misschien wel ondertussen, bij ons is het nog niet.
Uit uw vragen blijkt dat onder meer beslist werd om de werking in Zimbabwe stop te zetten en de start van de werking in Oeganda te vertragen. Dat valt onder de autonomie van de vzw, dit is geen overheidsagentschap en zeker geen agentschap van de Vlaamse overheid.
Er zijn geen gevolgen voor het Vlaamse beleid rond Onderwijs en Ontwikkelingssamenwerking. De Vlaamse werkingssubsidie en de steun aan het programma ‘scholenbanden’ worden nog steeds voortgezet.
De Vlaamse overheid werkt verder samen met de VVOB. De Vlaamse steun wordt niet beïnvloed door de besparingsbeslissingen van de federale overheid. De Vlaamse steun vertrekt vanuit een meerjarige visie op ontwikkelingssamenwerking zoals bepaald in het regeerakkoord en mijn beleidsnota. Ik kan zeggen dat de uitvoering van deze visie op spoor zit en dat ik op dit ogenblik niet de intentie heb om hiervan af te wijken. Op dit moment behoren Oeganda noch Zimbabwe tot de partnerlanden van de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking. Het kaderdecreet heeft bepaald dat we onze hulp moeten concentreren op de partnerlanden van de Vlaamse ontwikkelingssamenwerking. Ik kan en mag niet uitwijken naar andere ontwikkelingslanden, alleen maar omdat de federale overheid heeft beslist om te besparen op de middelen voor de VVOB en andere organisaties.
De federale overheid overlegde niet met mij of met minister Crevits over de maatregelen die ze trof. Ik onthoud mij van commentaar over deze federale beslissing. Ik heb wel begrepen dat ze zeer abrupt genomen is, bij manier van spreken van vandaag op morgen, zodat het voor de organisaties niet makkelijk is om daarmee om te gaan.
Wij proberen onze engagementen met betrekking tot ontwikkelingssamenwerking naar best vermogen uit te voeren op basis van een onderbouwde visie, in overleg met de partners, rekening houdend met het beschikbare budget. We willen dat zo efficiënt mogelijk inzetten.
Ontwikkelingsactoren steunen steeds minder uitsluitend op publieke financiering. Velen leggen zich steeds meer toe op diversificatie, ook de VVOB focust hierop. In 2016 was de VVOB voor meer dan 90 procent afhankelijk van overheidsfinanciering. Uit de aanvraagdocumenten voor de werkingssubsidie 2016 voor de VVOB leid ik af dat de VVOB de noodzaak tot verbreding van de inkomstbronnen inziet en hierin ook stappen onderneemt.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Minister president, we zitten inderdaad met een aantal vertegenwoordigers in die raad van bestuur. Wat daar besproken is, is de beslissing en de gevolgen daarvan voor het huidige beleid.
Maar het is ook zo dat er wat de toekomst betreft, nog heel wat onzekerheid is. De VVOB is erkend als partner voor de Belgische ontwikkelingssamenwerking voor een periode van tien jaar. Federaal minister van Ontwikkelingssamenwerking De Croo heeft nu al laten weten dat dit niet het einde is en dat er wellicht nog besparingen aankomen, wat het voor deze organisatie bijzonder moeilijk maakt om de toekomst te plannen.
Ze hebben plannen gemaakt binnen een bepaald kader, nu hebben ze die te elfder ure moeten omgooien. Ze hebben een aantal beslissingen genomen met grote gevolgen: twaalf medewerkers zijn ontslagen, de werking in een aantal partnerlanden is afgesloten of kan niet worden opgestart. Er is nog absoluut geen duidelijkheid voor de komende jaren. De toekomstige werking wordt dus op deze manier gehypothekeerd, mogelijks zullen er ook gevolgen zijn voor de Vlaamse programma’s: de noord-zuidwerking, scholenbanden enzovoort.
Misschien moet u er bij minister De Croo op aandringen dat hij voor de toekomst klaarheid verschaft. De organisatie legt zich toe op Onderwijs, een Vlaamse bevoegdheid, en Ontwikkelingssamenwerking, iets wat ons toch moet aanbelangen. De organisatie is een uithangbord voor Vlaanderen, en is zeer kwaliteitsvol. Op deze manier wordt de werking heel moeilijk.
Minister-president, kunt u zo’n overleg plannen om de toekomst op zijn minst te proberen verduidelijken en veilig te stellen?
Mevrouw Gennez heeft het woord.
Minister president, u hebt een feitelijk relaas gegeven van wat gebeurd is en hoe abrupt die beslissing tot stand is gekomen. Die is zoals u zelf aangeeft bij de VVOB en de mensen op het terrein zeer hard aangekomen.
Het maakt mij ongerust dat er geen overleg is tussen de verschillende overheden omtrent internationale samenwerking. De VVOB is geen Vlaamse overheidsinstelling, het is een vzw, zoals u zegt, maar het is wel de Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en Technische Bijstand. Ze zorgt mee voor de uitstraling van Vlaanderen in de wereld.
Vooral als het over het internationale samenwerking aankomt, hebben wij op het vlak van onderwijs heel veel expertise over te dragen. We hebben dat op het terrein al kunnen zien. Zeer grote multilaterale soms mastodontorganisaties hebben het moeilijk in instabiele landen om samen te werken, om partners te vinden, om alleen maar via de overheid te werken. Daar kan de VVOB een nuttige aanvulling zijn voor lagere overheidsechelons en voor partners uit de samenleving. Dan is het toch wel, minister-president, doenbaar om met de federale partners, die u bekend zijn, die partijen die in uw eigen regering zitten, te kijken om tot een ‘sustainable’ financiering van de Vlaamse vereniging te komen.
Met de 407.000 euro die we vandaag spenderen aan de VVOB – wat daar aanrekenbaar van is – zitten we met een beperkte bijdrage. Ik ben het met u eens dat we de inkomstenbronnen inzake de internationale samenwerking moeten verbreden. De VVOB werkt daar zelf ook hard aan en is zich daarvan bewust. We hebben de plicht vanuit de Vlaamse overheid om hier een tandje bij te steken. Mijn fractie, minister-president, zal u in de volgende begrotingsronde steunen om daar een extra inspanning voor te leveren.
Mevrouw De Meulemeester heeft het woord.
Ook wij vinden het zeer jammer dat minister De Croo het mes zo hard zet in de middelen van de VVOB. Nu, de VVOB had deze besparingen wel verwacht: 8 tot 15 procent. Maar de omvang van de besparingen is groot en blijkt 30 procent te zijn. Ik begrijp dat dat een enorme dobber is voor de VVOB, maar ik ben blij dat Vlaanderen zijn engagement ten aanzien van de organisatie behoudt. De jaarlijkse werkings- en projectsubsidies voor scholenbanden, zo heeft de minister-president bevestigd, blijven.
Ik ben blij dat de goede contacten tussen de Vlaamse Regering en de VVOB behouden blijven. Het is helaas heel moeilijk of zelfs onmogelijk voor ons om dit federale gat op te vullen. Het zou natuurlijk ook een precedent zijn, maar de VVOB is maar actief in een van onze partnerlanden.
Vlaanderen is trouw aan zijn engagement, maar minister De Croo pakt uit met een nieuw logo voor Ontwikkelingssamenwerking, terwijl hij fors schrapt in de budgetten. Ik vind dat we daar vragen bij kunnen stellen. Ik ben er voorstander van om dit federaal aan te kaarten.
Minister-president Bourgeois heeft het woord.
Collega’s, ik ken uw gedrevenheid ter zake. Toen ik daarnet sprak over een cumul, was dat bedoeld als grap. Ik weet dat u dit allemaal doet vanuit uw engagement en dat u grote bijdragen levert aan de VVOB die nuttig werk doet in de noord-zuidwerking.
U vraagt mij om in overleg te gaan. Het is een parallelle bevoegdheid. Minister De Croo is volledig bevoegd, ook voor Vlaamse organisaties. U weet dat de staatshervorming op dat vlak nooit uitgevoerd is. De Raad van State zegt: dit blijft parallel. Ook inzake Vlaamse aangelegenheden blijft de federale overheid bevoegd, en hier is dat met een impact op een puur Vlaamse organisatie.
Ik heb niets te suggereren, maar ik denk dat het niet slecht zou zijn dat de mensen van de VVOB ook weer eens naar het kabinet komen. Dat is gebeurd in het begin van het jaar, maar nu is er een nieuwe maatregel. Ik kan hier en nu zeker niets garanderen, u kent mijn budgetje, dat is veel kleiner dan het federale. Het zit bovendien gebeiteld in het decreet. We hebben drie partnerlanden, waarmee langlopende overeenkomsten gesloten zijn: Zuid-Afrika, Mozambique en Malawi. We hebben onze internationale engagementen met multinationale organisaties.
We hebben een zeer beperkt budget voor noodhulp, veel te beperkt, want er zijn hier geregeld terechte vragen om een bijdrage te leveren bij schrijnende toestanden wereldwijd. Ik kan onmogelijk zeggen: ik heb die of die mogelijkheid. U zegt dat er mogelijk een impact is op een aantal projecten die mee worden ondersteund door Vlaanderen. Het zou wel goed zijn om dat te bespreken zonder dat ik hier – u mag me dat niet kwalijk nemen – enig engagement kan nemen. Het budget is zeer klein. Dat is allemaal zelfstandig opgebouwd destijds vanuit Vlaanderen, het is verhoogd op geregelde tijdstippen, maar de overdracht van de budgettaire middelen is nooit gebeurd en nu neemt de federale overheid maatregelen die wél betrekking hebben op een Vlaamse vereniging. Ik kan daar niets aan doen, de Raad van State noemt dit een parallelle bevoegdheid, het federale niveau blijft bevoegd voor Vlaamse verenigingen.
De beide landen die genoemd werden, daar kunnen we helemaal niet rechtstreeks in optreden. Decretaal kan het zelfs niet, daar is niet voor gekozen. Maar ik sta open voor een gesprek met de VVOB. Het belangrijkste is dat er eerst een contact is. Dat is in het begin van het jaar al gebeurd, ondertussen is de situatie – helaas voor de VVOB – ook realiteit geworden. We kunnen ook zelf contact leggen met de VVOB om een opvolgend gesprek te hebben en te zien wat de impact is.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Het is een klein budgetje, minister-president, het is een klein engagement, maar ik ben blij dat u contact wilt opnemen en samenzitten met de VVOB. We zullen onze vragen zeker ook op het federale niveau stellen, ik vind dat dat moet. Aangezien er een impact was voor Vlaanderen, wou ik graag toch uw mening horen. Ik ben blij dat u bereid bent om een gesprek aan te gaan. Hopelijk kan daar een positief vervolg uit komen.
Mevrouw Gennez heeft het woord.
Een reactie in dezelfde zin, minister-president. We zullen zeker uw engagement overmaken aan de collega’s bij de VVOB en hopen dat er daar een constructief gesprek komt. En wie weet, kleine budgetjes kunnen altijd iets groter worden, met positief gevolg.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.