Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn
Verslag
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Minister, almaar vaker zetten asfaltbedrijven in op het recycleren van asfalt. Terecht, dat is een goede zaak, en zo verkleint de asfaltafvalberg. Vlaanderen staat vandaag al 50 procent afgeschraapt asfalt (asfaltgranulaat) toe in de onderlaag bij wegenbouw, en de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) wil dat naar Nederlands voorbeeld zelfs optrekken naar 70 procent. Dat is een goede zaak als we kiezen voor de toepassing van de principes van de circulaire economie in de bouw.
Niettemin zorgt de productie van gerecycleerd asfalt zonder meer voor een veel ernstigere vervuiling en is er dus een betere nabehandeling nodig van de uitstoot. Stoot een centrale bij de gewone productie van asfalt ongeveer 2,5 kilogram organische stoffen uit per uur, dan schommelt dat rond de 20 kilogram bij het warm verwerken van deels gerecycleerd asfalt zonder bijkomende nabehandeling. In Nederland staat de nabehandeling al een heel stuk verder dan in Vlaanderen.
De afgassen kunnen niet enkel zorgen voor sterke geurhinder, ze zijn ook bijzonder schadelijk. Bitumen – een vast bestanddeel van asfalt – bevat een aantal bijzonder toxische, kankerverwekkende vluchtige organische stoffen (VOS), zoals benzeen, en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (paks), zoals naftaleen en benzo[a]pyreen, die vrijkomen bij verhitting.
VLAREM is hierover dan ook duidelijk: “Afgassen worden op de plaats waar ze ontstaan opgezogen en zo nodig naar een afgasbehandelingsinstallatie geleid. De toxische emissies moeten dus bij de bron worden aangepakt.”
Een in het oog springend voorbeeld in deze materie is de asfaltcentrale van Viabuild in Grimbergen. Het bedrijf diende een aanvraag tot wijziging in om zijn milieuvergunning te versoepelen: het wil in plaats van 30 procent mét naverbrandingsvoorwaarde tot 50 procent gerecycleerde asfalt verwerken zonder bijkomende voorwaarden. Het diende ook een bouwaanvraag in voor een nieuwe schoorsteen om afgassen zonder nabehandeling uit te stoten.
Het Actiecomité Borgt en Verbrande Brug in Grimbergen tekende protest aan, want al sinds 2014 was er afwisselend een sterke geurhinder. Er werden 243 bezwaarschriften ingediend, en ook het gemeentebestuur van Grimbergen adviseert negatief. Meer zelfs, de gemeente Grimbergen diende zelf een aanvraag tot wijziging in om de milieuvergunningsvoorwaarden van de asfaltcentrale te verstrengen. De aanvragen liggen nu bij de provincie, waar de provinciale milieuvergunningscommissie merkwaardig genoeg een positief advies heeft gegeven voor de aanvraag van Viabuild. Ze wil ook geen onafhankelijke emissiemetingen in de schouw opleggen bij de volle productie van 50 procent asfaltgranulaat. Ze lijkt hierbij voorbij te gaan aan de bezwaren van de gemeente en de buurtbewoners, en in zekere zin ook geen rekening te houden met de VLAREM-normen.
Minister, mijn vraag was ingediend op 7 december. Intussen heeft de provincie een vergunning verleend. Er zijn bijzondere vergunningsvoorwaarden opgelegd. Er moet eerst worden aangetoond dat de asfaltcentrale aan de normen voldoet voor ze meer dan die 30 procent kan verwerken. Voor deze asfaltcentrale is dat een doorbraak: er moet eerst worden aangetoond dat de VLAREM-norm kan worden gehaald, voor het percentage kan worden opgedreven. Er zijn ook bijzondere vergunningsvoorwaarden wat de metingen betreft.
Grimbergen heeft natuurlijk niet de enige asfaltcentrale, vandaar mijn vragen. Hoe staat u tegenover het verwerken van hoge percentages asfaltgranulaat in asfaltcentrales die niet voorzien in bijkomende nabehandeling van de afgassen? Zijn er eventueel extra maatregelen nodig om de uitstoot van asfaltcentrales die meer gerecycleerd asfalt verwerken, te beperken en zo de luchtkwaliteit veilig te stellen?
Hoeveel van de Vlaamse asfaltcentrales zijn volgens u op dit moment al geschikt om grotere percentages asfaltgranulaat te verwerken, met geschikte nabehandeling en dus zonder de VLAREM-normen te overschrijden? Bent u van plan onafhankelijke worstcasemetingen te laten uitvoeren in de schouw bij asfaltcentrales die hoge percentages warm gerecycleerde asfalt produceren? Hoe vaak zullen deze metingen plaatsvinden?
Kan een niet aangepaste installatie volgens u tot 50 procent asfaltgranulaten verwerken en toch voldoen aan de VLAREM-normen?
VITO maakte reeds een BBT-studie op voor asfaltcentrales. Is er met Nederland een uitwisseling van beste beschikbare technieken om vluchtige gassen te beheersen?
Zijn de plannen van de asfaltcentrale van Grimbergen om tot 50 procent asfaltgranulaat te verwerken zonder grote aanpassingen aan de installatie een goede zaak voor de luchtkwaliteit? Het antwoord op deze vraag kennen we eigenlijk: het is ‘neen’. Dat werd intussen gedeeltelijk opgevangen.
Minister Schauvliege heeft het woord.
Mevrouw Meuleman, uw vraag herneemt letterlijk het bezwaarschrift en de argumenten zoals ze zijn ingediend door het college van burgemeester en schepenen van de gemeente Grimbergen. U zult begrijpen dat deze procedure nog loopt en dat ik kan worden aangesproken als beroepsinstantie, en dat ik hier dus niet kan op ingaan. Ik kan en mag hier niet op vooruitlopen. Ik zal hier niet op doorgaan.
Algemeen kan ik wel stellen dat de afdeling Milieu-inspectie jaarlijks de luchtemissies van asfaltcentrales controleert, enerzijds door de opvolging van de zelfcontroleresultaten van luchtemissiemetingen die zijn uitgevoerd door de exploitanten zelf, en anderzijds door een steekproefsgewijze selectie van gemeenten waar de Milieu-inspectie luchtemissiemetingen laat uitvoeren. In dit kader werden bij diverse asfaltcentrales in 2015 vijf en in 2016 negen emissiemetingen uitgevoerd in opdracht van de Milieu-inspectie.
Uit de controle- en de zelfcontroleresultaten van de exploitanten werden in 2015 en 2016 bij twee exploitanten overschrijdingen vastgesteld van de emissiegrenswaarden voor stof of totaal organische koolstof (TOC). De afdeling Milieu-inspectie heeft het nodige gedaan om deze gevallen te saneren.
Tijdens de emissiemetingen die in opdracht van de afdeling Milieu-inspectie uitgevoerd werden in 2015 en 2016, werden bij vier exploitanten overschrijdingen van de emissiegrenswaarden vastgesteld. De parameters die in te hoge concentratie worden uitgestoten, zijn CO, TOC of totaal stof. Algemeen werd vastgesteld dat de uitgestoten concentratie aan benzeen op één uitzondering na altijd aan de emissiegrenswaarde voldeed. Waar er overschrijdingen werden vastgesteld, werd er door de afdeling Milieu-inspectie opgetreden en werden de nodige saneringen opgelegd.
In 2017 zal de Milieu-inspectie haar inspanningen wat betreft het uitvoeren van emissiemetingen ter controle van de uitstoot van asfaltcentrales voortzetten in lijn met de inspanningen die de afgelopen jaren zijn gebeurd.
Ik kan niet ingaan op een individueel dossier. Dat zou niet wijs zijn, want dan pas zouden we procedurefouten krijgen.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Minister, ik wou met mijn vraag helemaal niet ingaan op een individueel geval. Integendeel, daar is al grotendeels een oplossing en er is tegemoetgekomen aan de bezorgdheden van het actiecomité.
Mijn bezorgdheid gaat over de achttien andere Vlaamse centrales. U legt de vinger op de wonde als u het hebt over de metingen. Die zijn, u geeft het toe, steekproefsgewijs wat de Milieu-inspectie betreft, en gebeuren vaak via zelfcontrole door de asfaltcentrales. Bij de centrale van Grimbergen en in het rapport van het actiecomité, dat u ongetwijfeld hebt gezien, werd aangetoond dat de metingen via de zelfcontrole gebeurden op een moment dat de asfaltcentrale niet draaide of dat er zeker geen gerecycleerd asfalt verwerkt werd. Dat was dus eigenlijk helemaal zinloos.
Het is zeer belangrijk dat de Vlaamse overheid een goed zicht krijgt op de situatie in de negentien asfaltcentrales. Er moet systematisch en niet steekproefsgewijs een aantal keer per jaar worden gemeten door een onafhankelijke instantie – daarbij moeten een aantal stoffen worden gecontroleerd – om zeker te zijn, één dat er geen geurhinder is, maar dat is secundair, en vooral twee, dat er geen schadelijke stoffen en extra fijnstof in onze lucht worden uitgestoten.
Er moet worden gekeken naar de manier waarop gewerkt wordt. Dat betreft ook geen individueel dossier. Er zijn al VITO-studies gebeurd. Die zeggen dat het zeer moeilijk is om in bestaande asfaltcentrales gerecycleerd afval te verwerken. Er moeten daarvoor filters komen of naverbranding. Dat is zeer duur en de bedrijven installeren dat liever niet, terwijl dit in Nederland verplicht is. Ik denk dat er aan die techniek iets moet worden gedaan en dat er moet worden onderzocht of het mogelijk is, maar volgens onderzoek dus duidelijk niet, om dat asfalt op een warme manier te gaan recycleren, zonder dat die nabehandeling er komt.
Ik denk dat u, één, moet meten, regelmatig moet meten en onafhankelijk moet meten, en twee, dat u erop moet toezien dat de normen gehaald worden, en zo niet moet u natuurlijk optreden. Dat heeft niets te zien met een individueel dossier in Grimbergen. Dat was op het moment van mijn vraag inderdaad acuut, maar exemplarisch voor de problematiek van de asfaltcentrales.
We zijn absoluut voorstanders van recyclage. Daar moet op worden ingezet in het kader van de circulaire economie, maar dat moet op een propere en veilige manier gebeuren. De bedrijven moeten instaan voor het zuiveren van de lucht en niet alleen de winst opstrijken, want het is veel goedkoper om met gerecycleerd asfalt te werken. Hoe hoger het percentage dat kan worden ingebracht, hoe voordeliger. Ik hoop dat u daar niet aan zult toegeven en dat u zult inzetten op de zuiverheid van de lucht.
De heer Nevens heeft het woord.
Mevrouw Meuleman haalt terecht aan dat de recyclage van asfalt goed is voor ons milieu. Het wordt beter gerecycleerd dan dat men het ergens dumpt, want er zijn nadelen verbonden aan dat zwaar teerhoudend asfalt. Mijn fractie is vragende partij om bij de bron meer verplichtingen op te leggen zodat men de juiste behandeling van dat asfalt kan verkrijgen. Als er afgeschraapt wordt, moet er voorafgaand worden getest welke teercapaciteit een asfaltlaag heeft voordat men kan beslissen of het asfalt recycleerbaar is en op welke manier.
Het is belangrijk dat de OVAM nakijkt waar de controles moeten gebeuren. Dat is meestal op het terrein voordat het asfalt in de verwerkingsinstallatie terechtkomt.
Mevrouw Meuleman, u hebt weinig vertrouwen in uw partijgenoot die gedeputeerde is van Leefmilieu in de provincie Vlaams-Brabant. Het zal me toch verwonderen dat iemand van uw partij maatregelen … (Opmerkingen van Elisabeth Meuleman)
Toch is het zo. Zij beslist toch over het al dan niet toekennen van een milieuvergunning? Als de voorwaarden dan niet worden nageleefd, is het toch ook aan de provincie om daarop toe te zien. Ik kan het mis hebben.
Minister Schauvliege heeft het woord.
Ik heb de resultaten gegeven. Die duiden erop dat er gerichte controles zijn.
Mijnheer Nevens, u verwijst naar de OVAM. Zij hebben in dezen geen bevoegdheid. Het is de Milieu-inspectie die de controles moet uitvoeren. De OVAM heeft geen zicht op het gebruik, waar, hoe of wat.
De OVAM doet toch controle op de kwaliteit van gronden? Het zou goed zijn dat de OVAM ook controle uitoefent op de kwaliteit van afval om als nieuwe grondstof te gebruiken. Ik zie een aantal gelijkenissen.
Mijnheer Nevens, u hebt nu geen spreekrecht. Ik stel voor dat u het daarbij houdt.
De OVAM heeft in dezen dus geen bevoegdheid. We zullen uw bezorgdheid formuleren richting de OVAM, maar het is dus aan de Milieu-inspectie. Nog maar eens, de inspectie zal haar inspanningen van 2015 en 2016 voortzetten in 2017.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Minister, ik wil u vragen om de controles door de Milieu-inspectie op te voeren. Deze moeten regelmatig en systematisch gebeuren. Nu is dat zeer willekeurig en op een creatieve manier.
Mijnheer Nevens, uw opmerkingen begrijp ik helemaal niet wat de provincie en mijn collega-gedeputeerde betreft. Zij heeft er net voor gezorgd dat in de vergunning de voorwaarden zijn ingeschreven, dat er wordt geëvalueerd, dat de normen haalbaar zijn en dat dit moet worden aangetoond. Ze hebben een artikel in die zin gewijzigd. Het zal aan dat bedrijf zijn om dat te doen. De vraag is of dat inderdaad mogelijk zal worden.
We stellen ons daar grote vragen bij. Deze case zal het misschien aantonen, en ik denk dat we niet moeten wachten. Het is voor de negentien Vlaamse centrales belangrijk dat we op eenzelfde strenge manier kijken naar die asfaltverwerking. Laat Grimbergen daarvoor een case zijn, door mijn collega-gedeputeerde geïnitieerd. Het zou jammer zijn dat alleen Grimbergen recht heeft op een propere uitstoot en de omwonenden van de andere centrales niet. Deze strengere normen zouden op Vlaams niveau moeten worden geïnstalleerd en niet alleen door mijn gedeputeerde.
De vraag om uitleg is afgehandeld.